Przedmiot: Ochrona p.poż.

Prowadzący: mgr Barbara Nowak

1

SYSTEM OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ W POLSCE

Podstawowym aktem prawnym regulującym zagadnienia ochrony przeciwpożarowej w

Polsce jest ustawa z dnia 24 sierpnia 1991r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz.U. z 1991r.

Nr 81, poz. 351 z późn. zm. – ostatni tekst jednolity ogłoszono w Dz. U. z 2010r. Nr 57, poz.

353). Jak również ustawa z dnia 24 sierpnia 1991r. o Państwowej straży Pożarnej (Dz.U. z

1991r. Nr 88, poz. 400, z późn. zm. – ostatni tekst jednolity ogłoszono w Dz. U. z 2009r. Nr

12, poz. 68).

Przepisy wykonawcze do ustawy z dnia 24 sierpnia 1991r. o ochronie przeciwpożarowej:

1. rozporządzenie MSWiA z dnia 7 czerwca 2010r. w sprawie ochrony

przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. z

2009r. Nr 124, poz. 1030)

2. rozporządzenie MSWiA z dnia 24 lipca 2009r. w sprawie przeciwpożarowego

zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych (Dz. U. z 2009r. Nr 124, poz. 1030)

3. rozporządzenie MSWiA z dnia 16 czerwca 2003r. w sprawie uzgodnienia projektu

budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej (Dz. U. z 2003r. Nr 121, poz.

1137)

KLASYFIKACJE BUDYNKÓW

1. Budynki dzieli się na:

a) mieszkalne – budynki przeznaczone na mieszkania, majace postać:

- budynku wielorodzinnego, zawierającego 2 lub więcej mieszkań,

- budynku jednorodzinnego,

- budynku mieszkalnego w zabudowie zagrodowej,

b) zamieszkania zbiorowego – są to budynki przeznaczone do okresowego pobytu ludzi poza

stałym miejscem zamieszkania, taki jak hotel, motel, pensjonat, dom wypoczynkowy,

schronisko turystyczne, schronisko socjalne, internat, dom studencki, budynek koszarowy,

budynek zakwaterowania na terenie zakladu karnego, aresztu sledczego, zakładu

poprawczego, schronisko dla nieletnich, a także budynek do stałego pobytu ludzi, taki jak

dom rencistów, dom zakonny i dom dziecka,

c) użyteczności publicznej – rozumie się przez to budynki przeznaczone do administracji

publicznej, wymiaru sprawiedliwości, kultury, kultu religijnego, oświaty, szkolnictwa

Przedmiot: Ochrona p.poż.

Prowadzący: mgr Barbara Nowak

2

wyższego, nauki, opieki zdrowotnej, opieki społecznej i socjalnej, obsłogi bankowej, handlu,

gastronomii, usług, turystyki, sportu, obsługi pasażerów w transporcie kolejowym,

drogowym, lotniczym lub wodnym, poczty lub komunikacji oraz inne ogólnodostepne

budynki przeznaczone do wykonywania podobnych funkcji – za budynki użyteczności

publicznej uznaje się także budynki biurowe i socjalne,

d) produkcyjne i magazynowe,

e) inwentarskie

f) gospodarcze – rozumie się przez to budynki przeznaczone do niezawodowego

wykonywania prac warsztatowych oraz do przechowywania materiałów, narzędzi i sprzętu

służacych do obsługi budynku mieszkalnego, zamieszkania zbiorowego, użyteczności

publicznej.

Budynki oraz części budynków, stanowiące odrębne strefy pożarowe, z uwagi na

przeznaczenie i sposób użytkowania, dzieli się na:

a) mieszkalne, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej, charakteryzowane

kategorią zagrożenia ludzi, okreslane jako ZL

b) produkcyjne i magazynowe, określane jako PM

c) inwentarskie (służąco do hodowli inwentarza), określane jako IN

2. Pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi dzieli się na:

a) pomieszczenia przeznaczone na stały pobyt ludzi, w których przebywanie tych

samych osób w ciągu doby trwa dłużej niż 4 godziny,

b) pomieszczenia przeznaczone na czasowy pobyt ludzi, w których przebywanie tych

samych osób w ciągu doby trwa od 2 do 4 godzin włącznie.

3. Kategorie zagrożenia ludzi:

ZL I

zawierające pomieszczenia przeznaczone do jednoczesnego przebywania

ponad 50 osób niebędących ich stałymi użytkownikami, a nieprzeznaczone do

użytku ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się (kino, teatr, lotnisko)

ZL II

przeznaczone przede wszystkim do użytku ludzi o ograniczonej zdolności

poruszania się, takie jak szpitale, żłobki, przedszkola, domy dla osób starszych

ZL III

uzyteczności publicznej, niezakwalifikowane do ZL I i ZL II

ZL IV

mieszkalne

Przedmiot: Ochrona p.poż.

Prowadzący: mgr Barbara Nowak

3

ZL V

zamieszkania zbiorowego, niezakwalifkowane do ZL I i ZL II (domy zakonne,

domy dziecka)

4. Klasyfikacje budynków ze względu na wysokość:

nieskie N – do 12 m (do 4 kondygnacji włącznie)

średniowysokie SW – 12 - 25m (ponad 4 do 9 kondygnacji włącznie)

wysokie W – 25-55m (ponad 9 do 18 kondygnacji wlącznie)

wysokościowe WW powyżej >55m nad poziomem terenu

WYMAGANIA EWAKUACYJNE

Przejście ewakuacyjne – to odległość od najdalszego miejsca w pomieszczeniu, w

którym może przebywać człowiek, do wyjścia ewakuacyjnego z tego pomieszczenia na

drogę ewakuacyjną lub do innej strefy pożarowej albo na zewnętrz budynku.

Dopuszczalna długość przejścia ewakuacyjnego wynosi:

* w strefach ZL – 40m

* w strefach pożarowych PM o gęstości obciążenia ogniowego przekraczającej 500

MJ/m2 w budynku o więcej niż jednej kondygnacji nadziemnej – 75m

* w strefach pożarowych PM o gęstości obciążenia ogniowego nieprzekraczającej 500

MJ/m2 w budynku o więcej niż jednej kondygnacji nadziemnej oraz w strefach

pożarowych PM w budynku o jednej kondygnacji nadziemnej bez względu na gęstość

obciążenia ogniowego – 100m

* w pomieszczeniach zagrożonych wybuchem – 40m

Wyjścia ewakuacyjne

Pomieszczenie powinno mieć co najmniej dwa wyjścia ewakuacyjne oddalone od siebie o

co najmniej 5m w przypadku gdy:

- jest przeznaczone do jednoczesnego przebywania w nim ponad 50 osób, a w strefie

pożarowej ZL II – ponad 30 osób,

- znajduje się w strefie pożarowej ZL, a jego powierzchnia przekracza 300m

2

- znajduje się w strefie pożarowej PM o gęstości obciążenia ogniowego powyżej 500

MJ/m

2

a jego powierzchnia przekracza 300m

2

- znajduje się w strefie pożarowej PM o gęstości obciążenia ogniowego do 500 MJ/m

2

a

jego powierzchnia przekracza 1000m

2

Przedmiot: Ochrona p.poż.

Prowadzący: mgr Barbara Nowak

4

Zabrania się stosowania do celów ewakuacjidrzwi obrotowych i podnoszonych.

ŚRODKI GAŚNICZE

1. Środki gaśnicze to wszelkiego rodzaju substancje chemiczne, które podawane we

właściwy sposób z nalezytą intensywnością i w odpowiednich ilościach oraz zgodnie z

grupą pożaru umożliwiają jego ugaszenie.

a) woda jest naturalnym środkiem gaśniczym, bierze się to z jej dostępności, niskiej ceny

oraz z jej wyskoiej skuteczności. Podstawowym efektem gaśniczym wody jest jej

działanie chłodzące skutecznie obniżające temperaturę płonącego materiału (poniżej

temperatury zapalenia).

b) piana gaśnicza podstawowe działanie piany polega nad odizolowaniu dostępu tlenu do

powierzchni materiału (mechanizm izolująco-chłodzący). Nadaje się do gaszenia pożarów

ciał stałych i cieczy, nie reagujacych z wodą. Piany mają przede wszystkim zastosowanie

do gaszenia cieczy palnych w zakładach rafineryjnych i petrochemicznych, zakładach

przemysłu koksowniczego, w zakładach przemysłu chemicznego i spozywczego.

c) proszek gaśniczy – główne działanie proszków gaśniczych, to działanie inhibicyjne

(inhibicja jest to zahamowanie, opóźnienie procesu, a inhibitor czyli antykatalizator jest

przeciwstawieniem katalizatora – przyśpieszacza procesu). Działanie gaśnicze proszków

polega na dezaktywacji wolnych rodników odpowiedzialnych za proces spalania dzięki

temu przerwaniu łańcuchowej reakcji spalania. Ponadto wykorzystywany jest efekt

obecności chmury rozdrobnionego proszku nad powierzchnią palącego się ciała i

spowodowaniu zmniejszania zawartości tlenu w strefie spalania.

2. Podział pożarów na grupy ze względu na rodzaj palących się materiałów

Grupa

Charakterystyka

Opis

A

Pozar ciał stałych,
pochodzenia
organicznego przy
spalaniu

których

występuje zjawisko
żarzenia

Stałe materiały palne (np. drewno, papier, węgiel, tkaniny,
słoma) mogą pod wpływem ciepła ulegać rozkładowi i
wydzielać przy tym gazy palne i pary. Ich obecność
powoduje, że materiały te palą się płomieniem. Jeśli
materiały nie mają tych właściwości to spalają się przez
żarzenie.

B

Pożar

cieczy

palnych i substancji
topiących

się

w

wyniku

ciepła

wydzielanego
podczas pożaru

Ciecze palne i topiące się pod wpływem temperatury (np.
benzyna, nafta i jej pochodne, alkohol, aceton, eter, oleje,
lakiery, tłuszcze, parafina, naftalen, smoła) ulegają
zapaleniu, gdy pod wpływem ogrzania ich do temperatury
palenia utworzy się nad zewnętrzną warstwą mieszanina
par z powietrzem. Dalszy proces palenia przebiega
samorzutnie, ponieważ górna warstwa cieczy, paląc się,

Przedmiot: Ochrona p.poż.

Prowadzący: mgr Barbara Nowak

5

nagrzewa warstwy głębsze i powoduje ich parowanie.
Pożar cieczy palnych w wyniku parowania i łączenia się z
powietrzem może spowodować powstanie mieszaniny
wybuchowej. Niebezpieczne jest zarówno wyciekanie
palącego się płynu, jak i płynu jeszcze się niepalącego. W
każdej chwili bowiem ogień może go zapalić, powodując
rozprzestrzenianie się pożaru.

C

Pożary

gazów

palnych

Spalanie gazów (np. metanu, acetyleniu, propanu, wodoru,
gazu miejskiego) odbywa się w warstwie stykania się
strumienia gazu z powietrzem. Mieszanina gazu palnego z
pwoietrzem lub w odpowiedniej proporcji z innymi
gazami, ulega łatwemu zapaleniu od najmniejszego źródła
ciepła, nawet od iskry lub żaru papierosa. Gazy palne
stanowią duże niebezpieczeństwo szczególnie wtegy, gdy
wymieszają się z powietrzem i zostaną podpalone w
pomieszczeniu zamkniętym. Wybuch mieszaniny gazowo-
powietrznej może dokonać poważnychz zniszczeń w
budynku, a nawet jego okolicach.

D

Pożary metali

Metale (np. lit, sód, potas, glin i ich stopy, uran) w
zależności od składu chemicznego, podczas palenia
zużywają tlen z powietrza albo jako – mieszaniny mające
w swym składzie utleniacze – spalają się bez dostępu do
powietrza.

F

Pożary tłuszczów

Pożary tłuszczów i olejów w urządzenia kulinarnych.

Ze względu na zastosowanie do gaszenia odpowiednich grup pożarów, proszki dzielimy

na proszki ABC, BC, D

- proszek ABC – ma zastosowanie do gaszenia pożarów grup A, B, C.

- proszek BC – stosuje się głównie do pożarów grup B, C.

- proszek D – stosuje się do pożarów grupy D

3. Gaśnice to sprzęt przeciwpożarowy uruchamiany ręcznie służący do zwalczaniu

pożarów w zarodku.

Do tej grupy sprzętu zaliczamy:

a) gaśnice

- pianowe,

- wodne (dawniej zwane płynowymi)

- śniegowe (środek gaśniczy dwutlenek węgla)

- proszkowe

- przewoźne (agregaty gaśnicze) – pianowe, proszkowe, śniegowe

b) koce gaśnicze

c) hydronetki

Przedmiot: Ochrona p.poż.

Prowadzący: mgr Barbara Nowak

6

Rodzaj gaśnic powienien być dostosowany do gaszenia tych grup pożarów, które

mogą występić w obiekcie.

Jedna jednostka masy środka gaśniczego 2kg (lub 3dm

3

) zawartego w gaśnicach

powinna (z wyjątkiem przypadków określonych w przepisach szczegołowych)

przypadać:

a) na każde 100 m

2

powierzchni strefy pożarowej w budynku, niechronionej stałym

urządzeniem gaśniczym:

- zakwalifikowanej do kategorii zagrożenia ludzi ZL I, ZL II, ZL III lub ZL V,

- produkcyjnej i magazynowej o gęstości obciążenia ogniowego ponad 500

MJ/m

2

b) na każde 300 m

2

powierzchni strefy pożarowej nie wymienionej powyżej z

wyjątkiem zakwalifikowanej do kategorii zagrożenia ludzi ZL IV.

4. Zasady rozmieszczania gaśnic

Gasnice w obiektach powinny być rozmieszczone;

a) w miejscach łatwo dostępnych i widocznych, w szczególności:

- przy wejściach do budynków,

- na klatkach schodowych,

- na korytarzach,

- przy wyjściach z pomieszczeń na zewnętrz,

b) w miejscach nie narażonych na uszkodzenia mechaniczne oraz działanie źrodeł

ciepła (piece, grzejniki),

c) w obiektach wielokondygnacyjnych – w tych samych miejscach na każdej

kondygnacji, jeżeli pozwalają na to istniejące warunki.

Przy rozmieszczeniu gaśnic powinny być spełnione następujące warunki:

- odległość z każdego miejsca w obiekcie, w którym może przebywać człowiek, do

najbliższej gaśnicy nie powinna być większa niż 30m

- do gaśnic powinien być zapewniony dostęp o szerokości co najmniej 1 m.

W ochronie przeciwpożarowej powinny być stosowane tylko gaśnice spełniające

wymagania normy PN-EN 3.

Przedmiot: Ochrona p.poż.

Prowadzący: mgr Barbara Nowak

7

Urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice powinny być poddawane przeglądom

technicznym i czynnościom konserwacyjnym zgodnie z zasadami okreśonymi w

dokumentacji techniczno-ruchowej oraz instrukcjach obsługi producenta (zgodne z

PN) nie rzadziej jednak niż raz w roku.

Symbolika oznaczeń rodzajów gaśnic w zależności od środka gaśniczego:

W – wodna (środek gaśniczy oparty na wodzie, ale nie woda)

WP – pianowa

S – śniegowa

P – proszkowa

Symbolika oznaczeń odmian gaśnic ze względu na sposób magazynowania czynnika

roboczego:

X – pod stałym ciśnieniem, czynnik wyrzucajacy w zbiorniku gaśnicy razem ze

środkiem gasniczym,

Z – czynnik wyrzucający w oddzielnym zbiorniku.

Cyfra w nazwie oznacza masę lub objętość środka gaśniczego w kg lub dm

3

(l).

Przykładowe oznaczenie gaśnicy;

GP-1X

Gdzie:

G – gaśnica,

P – środek gaśniczy proszek,

1 – 1kg proszku gaśniczego,

X – pod stałym ciśnieniem

Gaśnice powyżej 6 kg powinny być poddane badaniom przez UDT.

Koc gaśniczy jest to plachta wykonana z takniny całkowicie niepalnej 9włókna

szklanego) o powierzchni około 2m

2

(dostępny również w innych rozmiarach).

Przechowuje się go w futerale, łatwym do otwarcia. Służy do tłumienia pozaru w

zarodku przez odcięcie dopływu powietrza do palącego się przedmiotu.