Przedmiot: Ochrona p.poż.
Prowadzący: mgr Barbara Nowak
1
SYSTEM OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ W POLSCE
Podstawowym aktem prawnym regulującym zagadnienia ochrony przeciwpożarowej w
Polsce jest ustawa z dnia 24 sierpnia 1991r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz.U. z 1991r.
Nr 81, poz. 351 z późn. zm. – ostatni tekst jednolity ogłoszono w Dz. U. z 2010r. Nr 57, poz.
353). Jak również ustawa z dnia 24 sierpnia 1991r. o Państwowej straży Pożarnej (Dz.U. z
1991r. Nr 88, poz. 400, z późn. zm. – ostatni tekst jednolity ogłoszono w Dz. U. z 2009r. Nr
12, poz. 68).
Przepisy wykonawcze do ustawy z dnia 24 sierpnia 1991r. o ochronie przeciwpożarowej:
1. rozporządzenie MSWiA z dnia 7 czerwca 2010r. w sprawie ochrony
przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. z
2009r. Nr 124, poz. 1030)
2. rozporządzenie MSWiA z dnia 24 lipca 2009r. w sprawie przeciwpożarowego
zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych (Dz. U. z 2009r. Nr 124, poz. 1030)
3. rozporządzenie MSWiA z dnia 16 czerwca 2003r. w sprawie uzgodnienia projektu
budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej (Dz. U. z 2003r. Nr 121, poz.
1137)
KLASYFIKACJE BUDYNKÓW
1. Budynki dzieli się na:
a) mieszkalne – budynki przeznaczone na mieszkania, majace postać:
- budynku wielorodzinnego, zawierającego 2 lub więcej mieszkań,
- budynku jednorodzinnego,
- budynku mieszkalnego w zabudowie zagrodowej,
b) zamieszkania zbiorowego – są to budynki przeznaczone do okresowego pobytu ludzi poza
stałym miejscem zamieszkania, taki jak hotel, motel, pensjonat, dom wypoczynkowy,
schronisko turystyczne, schronisko socjalne, internat, dom studencki, budynek koszarowy,
budynek zakwaterowania na terenie zakladu karnego, aresztu sledczego, zakładu
poprawczego, schronisko dla nieletnich, a także budynek do stałego pobytu ludzi, taki jak
dom rencistów, dom zakonny i dom dziecka,
c) użyteczności publicznej – rozumie się przez to budynki przeznaczone do administracji
publicznej, wymiaru sprawiedliwości, kultury, kultu religijnego, oświaty, szkolnictwa
Przedmiot: Ochrona p.poż.
Prowadzący: mgr Barbara Nowak
2
wyższego, nauki, opieki zdrowotnej, opieki społecznej i socjalnej, obsłogi bankowej, handlu,
gastronomii, usług, turystyki, sportu, obsługi pasażerów w transporcie kolejowym,
drogowym, lotniczym lub wodnym, poczty lub komunikacji oraz inne ogólnodostepne
budynki przeznaczone do wykonywania podobnych funkcji – za budynki użyteczności
publicznej uznaje się także budynki biurowe i socjalne,
d) produkcyjne i magazynowe,
e) inwentarskie
f) gospodarcze – rozumie się przez to budynki przeznaczone do niezawodowego
wykonywania prac warsztatowych oraz do przechowywania materiałów, narzędzi i sprzętu
służacych do obsługi budynku mieszkalnego, zamieszkania zbiorowego, użyteczności
publicznej.
Budynki oraz części budynków, stanowiące odrębne strefy pożarowe, z uwagi na
przeznaczenie i sposób użytkowania, dzieli się na:
a) mieszkalne, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej, charakteryzowane
kategorią zagrożenia ludzi, okreslane jako ZL
b) produkcyjne i magazynowe, określane jako PM
c) inwentarskie (służąco do hodowli inwentarza), określane jako IN
2. Pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi dzieli się na:
a) pomieszczenia przeznaczone na stały pobyt ludzi, w których przebywanie tych
samych osób w ciągu doby trwa dłużej niż 4 godziny,
b) pomieszczenia przeznaczone na czasowy pobyt ludzi, w których przebywanie tych
samych osób w ciągu doby trwa od 2 do 4 godzin włącznie.
3. Kategorie zagrożenia ludzi:
ZL I
zawierające pomieszczenia przeznaczone do jednoczesnego przebywania
ponad 50 osób niebędących ich stałymi użytkownikami, a nieprzeznaczone do
użytku ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się (kino, teatr, lotnisko)
ZL II
przeznaczone przede wszystkim do użytku ludzi o ograniczonej zdolności
poruszania się, takie jak szpitale, żłobki, przedszkola, domy dla osób starszych
ZL III
uzyteczności publicznej, niezakwalifikowane do ZL I i ZL II
ZL IV
mieszkalne
Przedmiot: Ochrona p.poż.
Prowadzący: mgr Barbara Nowak
3
ZL V
zamieszkania zbiorowego, niezakwalifkowane do ZL I i ZL II (domy zakonne,
domy dziecka)
4. Klasyfikacje budynków ze względu na wysokość:
nieskie N – do 12 m (do 4 kondygnacji włącznie)
średniowysokie SW – 12 - 25m (ponad 4 do 9 kondygnacji włącznie)
wysokie W – 25-55m (ponad 9 do 18 kondygnacji wlącznie)
wysokościowe WW powyżej >55m nad poziomem terenu
WYMAGANIA EWAKUACYJNE
Przejście ewakuacyjne – to odległość od najdalszego miejsca w pomieszczeniu, w
którym może przebywać człowiek, do wyjścia ewakuacyjnego z tego pomieszczenia na
drogę ewakuacyjną lub do innej strefy pożarowej albo na zewnętrz budynku.
Dopuszczalna długość przejścia ewakuacyjnego wynosi:
* w strefach ZL – 40m
* w strefach pożarowych PM o gęstości obciążenia ogniowego przekraczającej 500
MJ/m2 w budynku o więcej niż jednej kondygnacji nadziemnej – 75m
* w strefach pożarowych PM o gęstości obciążenia ogniowego nieprzekraczającej 500
MJ/m2 w budynku o więcej niż jednej kondygnacji nadziemnej oraz w strefach
pożarowych PM w budynku o jednej kondygnacji nadziemnej bez względu na gęstość
obciążenia ogniowego – 100m
* w pomieszczeniach zagrożonych wybuchem – 40m
Wyjścia ewakuacyjne
Pomieszczenie powinno mieć co najmniej dwa wyjścia ewakuacyjne oddalone od siebie o
co najmniej 5m w przypadku gdy:
- jest przeznaczone do jednoczesnego przebywania w nim ponad 50 osób, a w strefie
pożarowej ZL II – ponad 30 osób,
- znajduje się w strefie pożarowej ZL, a jego powierzchnia przekracza 300m
2
- znajduje się w strefie pożarowej PM o gęstości obciążenia ogniowego powyżej 500
MJ/m
2
a jego powierzchnia przekracza 300m
2
- znajduje się w strefie pożarowej PM o gęstości obciążenia ogniowego do 500 MJ/m
2
a
jego powierzchnia przekracza 1000m
2
Przedmiot: Ochrona p.poż.
Prowadzący: mgr Barbara Nowak
4
Zabrania się stosowania do celów ewakuacjidrzwi obrotowych i podnoszonych.
ŚRODKI GAŚNICZE
1. Środki gaśnicze to wszelkiego rodzaju substancje chemiczne, które podawane we
właściwy sposób z nalezytą intensywnością i w odpowiednich ilościach oraz zgodnie z
grupą pożaru umożliwiają jego ugaszenie.
a) woda jest naturalnym środkiem gaśniczym, bierze się to z jej dostępności, niskiej ceny
oraz z jej wyskoiej skuteczności. Podstawowym efektem gaśniczym wody jest jej
działanie chłodzące skutecznie obniżające temperaturę płonącego materiału (poniżej
temperatury zapalenia).
b) piana gaśnicza podstawowe działanie piany polega nad odizolowaniu dostępu tlenu do
powierzchni materiału (mechanizm izolująco-chłodzący). Nadaje się do gaszenia pożarów
ciał stałych i cieczy, nie reagujacych z wodą. Piany mają przede wszystkim zastosowanie
do gaszenia cieczy palnych w zakładach rafineryjnych i petrochemicznych, zakładach
przemysłu koksowniczego, w zakładach przemysłu chemicznego i spozywczego.
c) proszek gaśniczy – główne działanie proszków gaśniczych, to działanie inhibicyjne
(inhibicja jest to zahamowanie, opóźnienie procesu, a inhibitor czyli antykatalizator jest
przeciwstawieniem katalizatora – przyśpieszacza procesu). Działanie gaśnicze proszków
polega na dezaktywacji wolnych rodników odpowiedzialnych za proces spalania dzięki
temu przerwaniu łańcuchowej reakcji spalania. Ponadto wykorzystywany jest efekt
obecności chmury rozdrobnionego proszku nad powierzchnią palącego się ciała i
spowodowaniu zmniejszania zawartości tlenu w strefie spalania.
2. Podział pożarów na grupy ze względu na rodzaj palących się materiałów
Grupa
Charakterystyka
Opis
A
Pozar ciał stałych,
pochodzenia
organicznego przy
spalaniu
których
występuje zjawisko
żarzenia
Stałe materiały palne (np. drewno, papier, węgiel, tkaniny,
słoma) mogą pod wpływem ciepła ulegać rozkładowi i
wydzielać przy tym gazy palne i pary. Ich obecność
powoduje, że materiały te palą się płomieniem. Jeśli
materiały nie mają tych właściwości to spalają się przez
żarzenie.
B
Pożar
cieczy
palnych i substancji
topiących
się
w
wyniku
ciepła
wydzielanego
podczas pożaru
Ciecze palne i topiące się pod wpływem temperatury (np.
benzyna, nafta i jej pochodne, alkohol, aceton, eter, oleje,
lakiery, tłuszcze, parafina, naftalen, smoła) ulegają
zapaleniu, gdy pod wpływem ogrzania ich do temperatury
palenia utworzy się nad zewnętrzną warstwą mieszanina
par z powietrzem. Dalszy proces palenia przebiega
samorzutnie, ponieważ górna warstwa cieczy, paląc się,
Przedmiot: Ochrona p.poż.
Prowadzący: mgr Barbara Nowak
5
nagrzewa warstwy głębsze i powoduje ich parowanie.
Pożar cieczy palnych w wyniku parowania i łączenia się z
powietrzem może spowodować powstanie mieszaniny
wybuchowej. Niebezpieczne jest zarówno wyciekanie
palącego się płynu, jak i płynu jeszcze się niepalącego. W
każdej chwili bowiem ogień może go zapalić, powodując
rozprzestrzenianie się pożaru.
C
Pożary
gazów
palnych
Spalanie gazów (np. metanu, acetyleniu, propanu, wodoru,
gazu miejskiego) odbywa się w warstwie stykania się
strumienia gazu z powietrzem. Mieszanina gazu palnego z
pwoietrzem lub w odpowiedniej proporcji z innymi
gazami, ulega łatwemu zapaleniu od najmniejszego źródła
ciepła, nawet od iskry lub żaru papierosa. Gazy palne
stanowią duże niebezpieczeństwo szczególnie wtegy, gdy
wymieszają się z powietrzem i zostaną podpalone w
pomieszczeniu zamkniętym. Wybuch mieszaniny gazowo-
powietrznej może dokonać poważnychz zniszczeń w
budynku, a nawet jego okolicach.
D
Pożary metali
Metale (np. lit, sód, potas, glin i ich stopy, uran) w
zależności od składu chemicznego, podczas palenia
zużywają tlen z powietrza albo jako – mieszaniny mające
w swym składzie utleniacze – spalają się bez dostępu do
powietrza.
F
Pożary tłuszczów
Pożary tłuszczów i olejów w urządzenia kulinarnych.
Ze względu na zastosowanie do gaszenia odpowiednich grup pożarów, proszki dzielimy
na proszki ABC, BC, D
- proszek ABC – ma zastosowanie do gaszenia pożarów grup A, B, C.
- proszek BC – stosuje się głównie do pożarów grup B, C.
- proszek D – stosuje się do pożarów grupy D
3. Gaśnice to sprzęt przeciwpożarowy uruchamiany ręcznie służący do zwalczaniu
pożarów w zarodku.
Do tej grupy sprzętu zaliczamy:
a) gaśnice
- pianowe,
- wodne (dawniej zwane płynowymi)
- śniegowe (środek gaśniczy dwutlenek węgla)
- proszkowe
- przewoźne (agregaty gaśnicze) – pianowe, proszkowe, śniegowe
b) koce gaśnicze
c) hydronetki
Przedmiot: Ochrona p.poż.
Prowadzący: mgr Barbara Nowak
6
Rodzaj gaśnic powienien być dostosowany do gaszenia tych grup pożarów, które
mogą występić w obiekcie.
Jedna jednostka masy środka gaśniczego 2kg (lub 3dm
3
) zawartego w gaśnicach
powinna (z wyjątkiem przypadków określonych w przepisach szczegołowych)
przypadać:
a) na każde 100 m
2
powierzchni strefy pożarowej w budynku, niechronionej stałym
urządzeniem gaśniczym:
- zakwalifikowanej do kategorii zagrożenia ludzi ZL I, ZL II, ZL III lub ZL V,
- produkcyjnej i magazynowej o gęstości obciążenia ogniowego ponad 500
MJ/m
2
b) na każde 300 m
2
powierzchni strefy pożarowej nie wymienionej powyżej z
wyjątkiem zakwalifikowanej do kategorii zagrożenia ludzi ZL IV.
4. Zasady rozmieszczania gaśnic
Gasnice w obiektach powinny być rozmieszczone;
a) w miejscach łatwo dostępnych i widocznych, w szczególności:
- przy wejściach do budynków,
- na klatkach schodowych,
- na korytarzach,
- przy wyjściach z pomieszczeń na zewnętrz,
b) w miejscach nie narażonych na uszkodzenia mechaniczne oraz działanie źrodeł
ciepła (piece, grzejniki),
c) w obiektach wielokondygnacyjnych – w tych samych miejscach na każdej
kondygnacji, jeżeli pozwalają na to istniejące warunki.
Przy rozmieszczeniu gaśnic powinny być spełnione następujące warunki:
- odległość z każdego miejsca w obiekcie, w którym może przebywać człowiek, do
najbliższej gaśnicy nie powinna być większa niż 30m
- do gaśnic powinien być zapewniony dostęp o szerokości co najmniej 1 m.
W ochronie przeciwpożarowej powinny być stosowane tylko gaśnice spełniające
wymagania normy PN-EN 3.
Przedmiot: Ochrona p.poż.
Prowadzący: mgr Barbara Nowak
7
Urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice powinny być poddawane przeglądom
technicznym i czynnościom konserwacyjnym zgodnie z zasadami okreśonymi w
dokumentacji techniczno-ruchowej oraz instrukcjach obsługi producenta (zgodne z
PN) nie rzadziej jednak niż raz w roku.
Symbolika oznaczeń rodzajów gaśnic w zależności od środka gaśniczego:
W – wodna (środek gaśniczy oparty na wodzie, ale nie woda)
WP – pianowa
S – śniegowa
P – proszkowa
Symbolika oznaczeń odmian gaśnic ze względu na sposób magazynowania czynnika
roboczego:
X – pod stałym ciśnieniem, czynnik wyrzucajacy w zbiorniku gaśnicy razem ze
środkiem gasniczym,
Z – czynnik wyrzucający w oddzielnym zbiorniku.
Cyfra w nazwie oznacza masę lub objętość środka gaśniczego w kg lub dm
3
(l).
Przykładowe oznaczenie gaśnicy;
GP-1X
Gdzie:
G – gaśnica,
P – środek gaśniczy proszek,
1 – 1kg proszku gaśniczego,
X – pod stałym ciśnieniem
Gaśnice powyżej 6 kg powinny być poddane badaniom przez UDT.
Koc gaśniczy jest to plachta wykonana z takniny całkowicie niepalnej 9włókna
szklanego) o powierzchni około 2m
2
(dostępny również w innych rozmiarach).
Przechowuje się go w futerale, łatwym do otwarcia. Służy do tłumienia pozaru w
zarodku przez odcięcie dopływu powietrza do palącego się przedmiotu.