Semestr II

Temat 1

SYSTEM PRAWNY OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ W POLSCE

Pojęcie ochrony przeciwpożarowej

Podstawowym aktem prawnym regulującym zagadnienia ochrony przeciwpożaro­wej w Polsce jest ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. z 1991 r. Nr 81, póz. 351, z późn. zm. - ostatni tekst jednolity ogłoszono w Dz. U. z 2010 r. Nr 57, póz. 353). Ustawa ta jest aktem ustrojowym w dziedzinie ochrony przeciwpożarowej i zawiera w swej treści delegacje ustawowe do wydania przez Radę Ministrów i właściwych ministrów szczegółowych rozporządzeń.

Ochrona przeciwpożarowa polega na realizacji przedsięwzięć mających na celu ochronę życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed pożarem, klęską żywiołową lub innym miejscowym zagrożeniem poprzez:

• zapobieganie powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożaru, klęski żywiołowej lub
  innego miejscowego zagrożenia,

• zapewnienie sił i środków do zwalczania pożaru, klęski żywiołowej lub innego
  miejscowego zagrożenia,

• prowadzenie działań ratowniczych.

Zapobieganie powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia - polega na zapewnieniu koniecznych warunków ochrony technicznej nieruchomościom i ruchomościom oraz tworzeniu warunków organizacyjnych i formalnych zapewniających ochronę ludzi i mienia, a także prze­ciwdziałających powstawaniu lub minimalizujących skutki pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia.

Pożar - samorzutne, niekontrolowane rozprzestrzenianie się ognia powodujące straty.

Siły - zorganizowane grupy osób, które posiadają odpowiednie umiejętności i wy­posażone są w sprzęt przydatny przy zwalczaniu pożarów, klęsk żywiołowych lub innych miejscowych zagrożeń.

Środki - środki materialne i rzeczowe niezbędne zarówno do działań prewencyj­nych, jak i bezpośredniego zwalczania wszelkich zagrożeń.

Inne miejscowe zagrożenie - inne niż pożar i klęska żywiołowa zdarzenie wyni­kające z rozwoju cywilizacyjnego i naturalnych praw przyrody, stanowiące zagro­żenie dla życia, zdrowia, mienia lub środowiska, któremu zapobieżenie lub którego usunięcie skutków nie wymaga zastosowania nadzwyczajnych środków.

Działania ratownicze - każda czynność podjęta w celu ochrony życia, zdrowia, mienia lub środowiska, a także likwidacja przyczyn powstania pożaru, wystąpienia klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia.

Organizacja ochrony przeciwpożarowe] w Polsce

Minister właściwy do spraw wewnętrznych (Minister Spraw Wewnętrznych i Admini­stracji) odpowiada za realizację polityki państwa w zakresie ochrony przeciwpożaro­wej oraz pełni nadzór nad funkcjonowaniem krajowego systemu ratowniczo-gaśni-czego.

Krajowy system ratowniczo-gaśniczy (KSRG), to integralna część organizacji bezpieczeństwa wewnętrznego państwa. KSRG został utworzony w celu:

• ratowania życia, zdrowia, mienia lub środowiska,

• prognozowania, rozpoznawania i zwalczania pożarów, klęsk żywiołowych lub
  innych miejscowych zagrożeń.

Krajowy system ratowniczo-gaśniczy skupia: jednostki ochrony przeciwpożarowej, inne służby, inspekcje, straże, instytucje oraz podmioty, które dobrowolnie w drodze umowy cywilnoprawnej zgodziły się współdziałać w akcjach ratowniczych.

KSRG ma na celu ochronę życia, zdrowia, mienia lub środowiska poprzez:

• walkę z pożarami lub innymi klęskami żywiołowymi,

• ratownictwo techniczne,

• ratownictwo chemiczne,

• ratownictwo ekologiczne,

• ratownictwo medyczne,

• współpracę z jednostkami systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego oraz centrami powiadamiania ratunkowego, o których mowa w przepisach usta­wy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U.z 2006 r. Nr 191, póz. 1410, z późn. zm.}.

Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej

Zadania i organizację Państwowej Straży Pożarnej określa ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (Dz. U. z 1991 r. Nr 88, póz. 400, z późn. zm. ostatni tekst jednolity ogłoszono w Dz. U. z 2009 r. Nr 12, póz. 68).

Centralnym organem administracji rządowej w sprawach organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego oraz ochrony przeciwpoża­rowej jest Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej, podległy ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych.

Zadania i kompetencje Państwowej Straży Pożarnej na obszarze województwa wykonują:

• wojewoda przy pomocy komendanta wojewódzkiego Państwowej Straży Pożar­nej, jako kierownika straży wchodzącej w skład zespolonej administracji rządowej w województwie,

• komendant powiatowy (miejski) Państwowej Straży Pożarnej.

Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej, wojewoda lub starosta odpo­wiednio na obszarze kraju, województwa lub powiatu określają zadania krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego, koordynują jego funkcjonowanie i kontrolują wy­konywanie wynikających stąd zadań, a w sytuacjach nadzwyczajnych zagrożeń życia, zdrowia lub środowiska kierują tym systemem. Wojewoda i starosta wykonują swoje zadania przy pomocy odpowiednio wojewódzkiego i powiatowego zespołu zarządzania kryzysowego, działających na podstawie ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 89, póz. 590, z póżn. zm.). Wójt (burmistrz lub prezydent miasta) koordynuje funkcjonowanie krajowego sys­temu ratowniczo-gaśniczego na obszarze gminy w zakresie ustalonym przez woje­wodę. Zadanie to wykonywane jest przy pomocy komendanta gminnego ochrony przeciwpożarowej, jeżeli komendant taki został zatrudniony przez gminę.

Jednostki ochrony przeciwpożarowej

Jednostkami ochrony przeciwpożarowej są:

• jednostki organizacyjne Państwowej Straży Pożarnej,

• jednostki organizacyjne Wojskowej Ochrony Przeciwpożarowej

• zakładowa straż pożarna,

• zakładowa służba ratownicza,

• gminna zawodowa straż pożarna,

• powiatowa (miejska) zawodowa straż pożarna

• terenowa służba ratownicza,

• ochotnicza straż pożarna,

• związek ochotniczych straży pożarnych,

• inne jednostki ratownicze.

Państwowa Straż Pożarna

Państwowa Straż Pożarna jest to zawodowa, umundurowana i wyposażona w spe­cjalistyczny sprzęt formacja, przeznaczona do walki z pożarami, klęskami żywioło­wymi i innymi miejscowymi zagrożeniami. Do podstawowych zadań Państwowej Straży Pożarnej należy:

• rozpoznawanie zagrożeń pożarowych i innych miejscowych zagrożeń,

• organizowanie i prowadzenie akcji ratowniczych w czasie pożarów, klęsk żywio­łowych lub likwidacji miejscowych zagrożeń (akcje ratownicze w rozumieniu usta­wy to działania ratownicze organizowane i kierowane przez PSP),

• wykonywanie pomocniczych specjalistycznych czynności ratowniczych w czasie klęsk żywiołowych lub likwidacji miejscowych zagrożeń przez inne służby ra­townicze (w rozumieniu ustawy są to działania PSP w ramach udzielanej pomocy innym służbom ratowniczym),

• kształcenie kadr dla potrzeb Państwowej Straży Pożarnej i innych jednostek ochrony przeciwpożarowej oraz powszechnego systemu ochrony ludności,

• nadzór nad przestrzeganiem przepisów przeciwpożarowych,

• prowadzenie prac naukowo-badawczych w zakresie ochrony przeciwpożaro­wej oraz ochrony ludności,

• współpraca z Szefem Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych w zakresie niezbędnym do realizacji jego zadań ustawowych,

• współdziałanie ze strażami pożarnymi i służbami ratowniczymi innych państw oraz ich organizacjami międzynarodowymi na podstawie wiążących Rzeczpo­spolitą Polską umów międzynarodowych oraz odrębnych przepisów,

• realizacja innych zadań wynikających z wiążących Rzeczpospolitą Polską umów międzynarodowych na zasadach i w zakresie w nich określonych.

Służbę w Państwowej Straży Pożarnej pełnią funkcjonariusze pożarnictwa, zwani w ustawie o PSP „strażakami".

Jednostkami organizacyjnymi Państwowej Straży Pożarnej są:

• Komenda Główna,

• komenda wojewódzka,

• komenda powiatowa (miejska),

• Szkoła Główna Służby Pożarniczej oraz pozostałe szkoły,

• jednostki badawczo-rozwojowe,

• Centralne Muzeum Pożarnictwa.

W skład komendy wojewódzkiej mogą wchodzić ośrodki szkolenia. W skład ko­mendy powiatowej (miejskiej) Państwowej Straży Pożarnej wchodzą jednostki ratowniczo-gaśnicze.

Wojskowa Ochrona Przeciwpożarowa

Zadania przewidziane dla Państwowej Straży Pożarnej w komórkach i jednostkach organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony Narodowej albo przez niego nadzo­rowanych wykonuje Wojskowa Ochrona Przeciwpożarowa w trybie i na zasadach określonych, w drodze rozporządzenia, przez Ministra Obrony Narodowej w poro­zumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych.

W Wojskowej Ochronie Przeciwpożarowej mogą pełnić służbę także strażacy Pań­stwowej Straży Pożarnej, wyznaczeni (za ich zgodą) przez Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej.

Ochotnicza straż pożarna

Na terenie kraju działają Ochotnicze Straże Pożarne niemal w 100% zrzeszone w Związku Ochotniczych Straży Pożarnych RP. Ochotnicza straż pożarna i związek ochotniczych straży pożarnych funkcjonują w oparciu o przepisy ustawy - Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. z 2001 r. Nr 79, póz. 855, z późn. zm.). Ochotnicza straż pożarna jest jednostką umundurowaną, wyposażoną w specjalistyczny sprzęt, przeznaczoną w szczególności do walki z pożarami, kieskami żywiołowymi lub in­nymi miejscowymi zagrożeniami. Bezpośredni udział w działaniach ratowniczych mogą brać członkowie ochotniczych straży pożarnych, którzy:

• ukończyli 18 lat i nie przekroczyli 60 lat,

• posiadają aktualne badania lekarskie dopuszczające do udziału w działaniach ratowniczych,

• odbyli odpowiednie szkolenie pożarnicze.

Szczegółowe zadania i organizację ochotniczej straży pożarnej i ich związku okre­ślają statuty. Wszelkie sprawy dotyczące ochrony przeciwpożarowej, określone w statucie ochotniczej straży pożarnej i ich związku, wymagają uzgodnienia z ko­mendantem powiatowym (miejskim) Państwowej Straży Pożarnej właściwym ze względu na teren działania lub Komendantem Głównym Państwowej Straży Pożar­nej w przypadku związku ochotniczych straży pożarnych działającego na terenie całego kraju.

Wojewoda, starosta, może żądać informacji związanych z wykonywaniem zadań w zakresie ochrony przeciwpożarowej na terenie danego województwa, powiatu od:

• związku ochotniczych straży pożarnych (właściwego terenowo),

• ochotniczej straży pożarnej pozostającej poza strukturami związku ochotniczych straży pożarnych,

• organów wykonawczych gmin i powiatów, instytucji, organizacji, osób prawnych
  i fizycznych, które utworzyły jednostki ochrony przeciwpożarowej.

Organy administracji rządowej są obowiązane zasięgać opinii ogólnokrajowych organizacji zrzeszających strażaków jednostek ochrony przeciwpożarowej oraz Zarządu Głównego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych RP o projektach ustaw i rozporządzeń dotyczących ochrony przeciwpożarowej.

2

---