Fundusze pomocowe w turystyce i rekreacji (pokój 138 wtorki 12-14, piątek 10.30 – 12)

2012-02-02

1. Miejsce usług turystycznych w gospodarce paostw członkowskich UE
2. Programy i fundusze pomocy UE w Polsce
3. Turystyka i fundusze strukturalne a unijna polityka
4. Zasady oraz dostęp do środków funduszy strukturalnych

1. Miejsce usług turystycznych w gospodarce paostw członkowskich UE

Rozwój turystyki
Główna przyczyna rozwoju turystyki w drugiej połowie XX wieku są przemiany społeczno-
gospodarcze, jakim w różnym stopniu podlegają mieszkaocy poszczególnych paostw i regionów. W
śród nich należy wyróżnid



Wzrost poziomu zamożności obywateli



Poprawę dostępności komunikacyjnej



Rozprzestrzenienie się działalności gospodarczej

Gospodarka turystyczna to dział gospodarki produkującego dobra i usługi na które zapotrzebowanie
zgłaszają turyści (przemysł turystyczny) oraz działalności, które mają pośredni związek z rozwojem
turystyki w okresie postępującej globalizacji i integracji gospodarczej…
Rynek turystyczny w UE



Europa najbardziej odczuła skutki kryzysu w postaci zmniejszenia się wielkości ruchu
turystycznego



Paostwa europejskie utrzymują pozycje najbardziej konkurencyjnych rynków turystycznych
świata



Nie jest objęta

Turystyka w politykach UE

Współczesna polityka Turystyczna Wspólnoty opiera się na czterech filarach

1. Stymulowaniu konkurencyjności turystyki w Europie
2. Promowaniu turystyki zrównoważonej o jak najwyższej jakości
3. Poprawie wizerunku i rozpoznawalności europy jako kierunku podróży turystycznych

wysokiej jakości

4. Wykorzystanie wszystkich polityk wspólnotowych i instrumentów finansowych na rzecz

rozwoju turystyki

Podstawy prawne



Traktat Lizbooski który rozszerza dziedziny interwencji Wspólnoty na obszar turystyki


Oraz specjalne działania programowe



Europa – najpopularniejszy kierunek turystyczny na świecie – nowe ramy polityczne dla
europejskiego sektora gospodarczego



Calypso poszerza horyzonty podróżnicze Europy – turystyka socjalna



EDEN działania prowadzone od 2006 r

Udział turystyki w gospodarce paostw członkowskich

W usługach tur. W paostwach UE funkcjonuje 1,8 mln przedsiębiorstw, które zatrudniają około 5,2 %
całkowitej siły roboczej (czyli około 9,7 mln miejsc pracy)

Przemysł tur. Wytwarza ponad 5 % PKB

Wyniki przeprowadzonej analizy prowadzą do następujących wniosków:



Rozwój usług turystycznych w istotny sposób kształtuje sytuacje na krajowych i regionalnych
rynkach pracy w UE



Paostwa członkowskie UE charakteryzują się znacznym udziałem w gospodarce, przy czym
udział ten jest większy w zakresie tworzenia PKB niż w zakresie tworzenia miejsc pracy.



UE z chwilą przyjęcia Traktatu lizbooskiego włączyła turystykę w obszar bezpośredniego
oddziaływania polityki UE

Programy i Fundusze strukturalne w UE i w Polsce

Program Pomocy stanowi formę pomocy zagranicznej przekazywanej z kraju-dawcy do kraju-biorcy
w postaci zasobów kapitału ludzkiego, finansowego, materialnego itp. Podstawowym celem
udzielania tej formy pomocy jest rozwój społeczno-ekonomiczny

Środki finansowe tych programów pochodzą przede wszystkim ze źródeł krajów-dawców (np.
Fundusze Strukturalne) ale także z innych źródeł społecznych lub prywatnych

Pomoc finansowa może mied formę bezpośredniej pomocy bezzwrotnej.

Wsparcie UE dl Polski



Paostwo stowarzyszone – Polska : Układ Europejski (1991)



Paostwami negocjującymi członkostwo – Polska 1996-2004



Paostwami członkowskimi- Polska 1 maja 2004

I Etap (okres 1989-1999) w którym udzielana pomoc ewoluowała od pomocy humanitarnej oraz
doradczej i szkoleniowej w latach 1989-1993, poprzez pomoc przeznaczaną w znacznym stopniu na
inwestycje, w latach 1997-1999 do pomocy podporządkowanej potrzebom przygotowao do integracji
europejskiej.

Program PHARE – program wsparcia restrukturyzacji systemu gospodarczego w Polsce i na Węgrzech
(po kilku miesiącach rozszerzyło się na inne kraje). Na Polskę przypadło około 2 mld euro w latach
1990-1998. Największe środki przeznaczono na infrastrukturę techniczną, edukacje szkolenia i
badania, restrukturyzacja przedsiębiorstw i rozwój sektora prywatnego, rolnictwo.



W pierwszym okresie głównym celem pomocy było przeciwdziałanie niekorzystnym
konsekwencją wprowadzenia systemu rynkowego



Pomoc ekspercka



Wspieranie inwestycji (w tym w turystykę)



Pomoc podporządkowana integracji

Program był podzielony na ponad 50 programów



PHARE-STRUDER (rozwój polityki regionalnej), z budżetem 80 mln euro skutkował realizacją
inwestycji o łącznej wartości 200 mln euro. Głównymi kierunkami były:

o Budowa sieci agencji rozwoju regionalnego w Polsce
o Rozwój instytucji otoczenia biznesu oraz funduszy inwestycyjnych i doręczeniowych
o Lokalne projekty inwestycyjne i szkoleniowe sprzyjające rozwojowi małych i średnich

przedsiębiorstw



PHARE-CROSSBORDER największy program unijny w Polsce z budżetem blisko 300 mln euro.
Głównymi kierunkami wsparcia były projekty stwarzające lepsze warunki dla współpracy
trans granicznej dotyczące m.in

o Rozwój infrastruktury, komunalnej, transportowej i ochrony środowiska
o Projekty w dziedzinie turystyki
o Rozwój małych i średnich przedsiębiorstw

Programy wspólnotowe – programy ukierunkowanego wsparcia dostępne dla paostw
członkowskich UE
Programy bilateralne – program dwustronny (program fundacji Polsko-
Amerykaoskiej, Fundacji Polsko-Niemieckiej, Program Rozwoju Obszarów Wiejskich
fundowany przez Bank Światowy)

II Etap – okres 2000-2004 czyli pomoc udzielana przede wszystkim podlegające integracji

Pojawiają się programy (zastępują PHARE)
PHARE II – stanowił kontynuacje inwestycji PHARE i był ukierunkowany na wspieranie tworzenia
efektywnego aparatu administracji publicznej (30%) oraz współfinansowanie projektów
inwestycyjnych zapewniających dostosowanie gospodarki (w tym turystyki) i infrastruktury do
standardów UE (70%). Działania regionalne.
ISPA – miał na celu ujednolicenie infrastruktury technicznej w paostwach ubiegających się o
członkostwo w UE w zakresie transportu i ochrony środowiska. Działania ponadregionalne.
SAPARD – zapewniał wsparcie dla procesu trwałego dostosowania sektora i obszarów wiejskich do
członkowstwa w UE (w tym turystyka) oraz pomoc we wdrażaniu dorobku prawnego Wspólnot
obejmującego te dziedziny. Działania sektorowe.

Polska od początku funkcjonowania Funduszy Przedakcesyjnych otrzymywała największe środki
finansowe wśród paostw Europy Środkowo-Wschodniej. Średniorocznie ponad 1 mld euro.

Programy wspólnotowe – w II etapie rola tych programów wzrasta
Programy bilateralne – ich znaczenie spada

III Etap

Wejście Polski do UE stworzyło dużo większe możliwości wsparcia finansowego dla działao
podejmowanych w ramach polityki regionalnej niż miało to miejsce w okresie przedakcesyjnym.
Zasadniczym elementem programów i Funduszy UE stały się Fundusze Strukturalne i Fundusz
Spójności.
W pierwszym okresie członkowstwa Polski w UE podstawą absorpcji Funduszy Strukturalnych i
Funduszu Spójności stał Narodowy Plan Rozwoju/Podstawy Wsparcia Wspólnoty 2004-2006.
Łączny budżet tego Programu przekroczył 19 mld euro, z czego 12 mld euro (63,2%) pochodził z
Funduszy Strukturalnych i Funduszu Spójności.

1. Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego (zarządzany przez ministerstwo,

zcentralizowany, największy jeśli chodzi o budżet)

2. Sektorowy program operacyjny (SPO) Rozwój Zasobów Ludzkich (budżet 1,5 mld euro,

ukierunkowany na rozwój wiedzy, umiejętności i kompetencji mieszkaoców Polski)

3. Sektorowy Program Operacyjny Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw (1,250 mld euro,

wspieranie rozwoju przedsiębiorczości, poszerzenie działalności gospodarczej przez sektor
prywatny)

4. SPO „Rolnictwo” (Budżet 1, 200 mld euro, wspierał obszary wiejskie, alternatywne miejsca

pracy na obszarach wiejskich)

5. SPO „Transport” (1,150 mld euro, wspierał modernizacje i rozwój infrastruktury

transportowej)

6. SPO „Ryby” (200 mln euro, restrukturyzacja rybołówstwa w Polsce, zmniejszanie liczby

jednostek łowiących ryby, zmniejszenie liczby jednostek rybackich)

7. Program Operacyjny Pomoc Techniczna (finansuje obsługę wszystkich innych działao

(badania naukowe, marketing)

Fundusze Strukturalne i Fundusze Spójności – obejmowały:
Europejski Fundusz Społeczny (Fundusz strukturalne)
Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji dla Rolnictwa
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (Fundusz Strukturalny)
Instrument Finansowy Wsparcia Rybołówstwa
Fundusz Spójności (prowizorka działa do dzisiaj)
Programy wspólnotowe – wzrasta jeszcze bardziej
Programy bilateralne – zanika

2012-02-04

Perspektywa 2007-2013
Narodowa Strategia Spójności (NSS), Narodowa Strategiczne Ramy Odniesienia (NSRO)

Rozwój obszarów słabszych jest szybszy i wymaga słabszych nakładów niż obszar silnie rozwiniętych.
Programy Operacyjne NSS

1. 16 regionalnych programów operacyjnych (dla województw) *16 mld €+
2. Program operacyjny (PO) infrastruktura i środowisko *27,8 mld €+
3. PO Kapitał Ludzki (poprawa wiedzy, umiejętności mieszkaoców polski)*9,7 mld €+
4. PO Innowacyjna Gospodarka (rozwój i używanie nowych technologii)*8,3 mld €+
5. PO Rozwój Polski Wschodniej (War-Maz, Podkarpackie, Świętokrzyskie, Podlaskie)*2,3 mld €+
6. PO Europejskiej Współpracy Terytorialnej (współpraca nadgraniczna)*0,5 mld €+
7. PO Pomoc Techniczna*0,5 mld €+

Geneza Polityki Regionalnej
Fundusze Strukturalne

Fundusze Strukturalne to podstawowy środek polityki UE. Polityka Regionalna nazywa się dzisiaj
Polityką Spójności. Stało się tak w roku 2007.

Podstawy prawne i instytucjonalne polityki regionalnej UE znajdujemy w Traktacie Rzymskim, … ,
oraz Traktacie Lizbooskim
Istotą Polityki Regionalnej jest równy rozwój regionów w UE (nie do osiągnięcia).

Polityka Regionalna to polityka interwencjonizmu w mechanizm rynkowy, zmierzająca do
wyrównywania poziomu rozwoju gospodarczego.
Polityka Strukturalna to częśd polityki spójności która odpowiada za podział funduszy strukturalnych.

Ograniczono Fundusze Strukturalne do dwóch:



Europejski Fundusz Społeczny



Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

Zasady wg których działają Fundusze Strukturalne

1. Zasada koncentracji – jeśli dysponujesz ograniczonymi środkami, musisz je przeznaczyd na

określone cele (koncentracja merytoryczna np. budowad tylko drogi, tylko szkolenia,
koncentracja przestrzenna np. tylko w Wielkopolsce)

2. Zasada programowania – polega na tym że można przeznaczyd tylko na programy

zaplanowanymi

3. Zasada partnerstwa – środki strukturalne powinny byd wydawane przy spełnieniu

partnerstwa

a. Horyzontalnego
b. Wertykalnego

4. Zasada komplementarności – jeżeli chce się sięgnąd po środki UE trzeba mied wkład własny

Multilevel Govarnace – wielopoziomowe współrządzenie (możliwośd wpływu na politykę)


2012-02-05
NUTS - rodzaj standaryzacji regionów



Poziom NUTS 1 – główne regiony społeczno-ekonomiczne (w Polsce 6
makroregionów)



Poziom NUTS2 – główne regiony (w Polsce odpowiada województwom
(najważniejszy))



Poziom NUTS3 – podregiony (w Polsce 66, jest uzupełniającym poziomem)



Poziom NUTS4 – Lokalny (LAU1) (w Polsce odpowiada powiatom)



Poziom NUTS5 – lokalny (LAU2) (w Polsce odpowiada gminą)

Polska Polityka Regionalna

Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015 – celem głównym strategii jest podniesienie warunków życia
mieszkaoców Polski, poszczególnych obywateli i rodzin

1. Priorytet 1 – wzrost konkurencyjności i innowacyjności gospodarki
2. Poprawa infrastruktury technicznej i społecznej
3. Wzrost zatrudnienia i podniesienie jego jakości
4. Budowa zintegrowanej wspólnoty społecznej
5. Rozwój obszarów wiejskich
6. Rozwój regionalny i podniesienie spójności terytorialnej

Budżet wynosi 108 mld € z tego 84 % z środków wspólnotowych

Długookresowa strategia rozwoju (Polska 2030 – trzecia fala nowoczesności, odpowiada okresowi
programowania budżetu UE)

Narodowa Strategia Spójności (NSRO) – określa sposób wydatku funduszy strukturalnych w bieżącej
perspektywie, określa on sposób wykorzystania funduszy strukturalnych na realizacje strategii
rozwoju kraju.

Tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości
zapewniającej wzrost zatrudnienia, oraz wzrost poziomu spójności społecznej, gospodarczej i
przestrzennej.

6 celów

1. Poprawa funkcjonowania instytucji partnerstwa oraz mechanizmów partnerstwa
2. Poprawa jakości kapitału ludzkiego i zwiększenie spójności społecznej.
3. Budowa oraz modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej mającej podstawowe

znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski

4. Podniesienie konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw w tym szczególnie sektora

wytwórczego o wysokiej wartości dodanej oraz sektora usług

5. Wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji społecznej

gospodarczej i przestrzennej.

6. Wyrównywanie szans rozwojowych i wspomaganie zmian strukturalnych na obszarach

wiejskich

Budżet NSS 85,5 mld € (środki publiczne – 92,5%)

Program współpracy przygranicznej i Program współpracy transnarodowej

Wszystkie Programy Operacyjne (PO) są finansowane z Europejskiego Programu Rozwoju
Regionalnego, z wyjątkiem Kapitału Ludzkiego (Europejski Fundusz Społeczny). PO zarządza
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.

Turystyka i Rekreacja

Na lata 2007-2013 przewidziano środki unijne na wysokości 5,2 mld zł.
Jest to sześciokrotnie więcej niż w latach 2004-2006.
Traktat Lizbooski rozszerza interwencje UE na obszar TiR
Najwięcej projektów związanych z TiR zostały przygotowane przez samorządy terytorialne.

W Wielkopolsce zainicjowano m.in.:



Promocja Jeziora Maltaoskiego



Promocja pałaców i dworków



Parowozownia Wolsztyn – promocja turystyczna



Szlak cysterski – promocja turystyczna



Ślesin – zagospodarowanie turystyczne



Licheo – zagospodarowanie turystyczne



Zbiornik Jeziorsko w Turku – zagospodarowanie turystyczne

Kluczowe znaczenie dla TiR mają programy:



Regionalne Programy Operacyjne



Sektorowe PO



Programy wspólnotowe w ramach Celu 3

Strategia Rozwoju Województwa wyznacza cele do 2020
Poprawa jakości przestrzeni województwa…

Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny wyznacza cel do 2013

Wzmocnienie potencjału rozwojowego Wielkopolski na rzecz wzrostu konkurencyjności i
zatrudnienia.

WRPO składa się z 7 priorytetów

1. Konkurencyjnośd przedsiębiorstw
2. Infrastruktura komunikacyjna
3. Środowisko
4. Rewitalizacja obszarów problemowych
5. Infrastruktura kapitału ludzkiego
6. Turystyka i środowisko kulturowe
7. Pomoc techniczna

Turystyka i środowisko kulturowe – Wykorzystanie środowiska przyrodniczego i kulturowego dla
zwiększenia atrakcyjności regionu.
Cele szczegółowe



Wzrost udziału turystyki w gospodarce regionu



Wzrost udziału mieszkaoców w kulturę regionu

Działanie 6.1 Turystyka
Cele działania:



Wzrost znaczenia turystyki w rozwój



Wzrost konkurencyjności sektora turystycznego w wyniku efektywnego wykorzystania
walorów turystycznych regionu



Rozbudowa ogólnodostępnej infrastruktury turystycznej



Promocja turystyki

Rodzaje projektów

Schemat I – Infrastruktura turystyczna
Maksymalnie 65% kosztów kwalifikowanych



Budowa i modernizacja infrastruktury turystycznej



Opracowywanie i wdrażanie koncepcji rozwoju infrastruktury do aktywnych form turystyki



Renowacja i rozbudowa urządzeo rekreacyjno sportowych, budowa nowoczesnych ośrodków
rekreacyjno-rozrywkowych



Turystyczno-rekreacyjne zagospodarowanie obszarów leśnych



Budowa, rozbudowa i modernizacja infrastruktura oraz obiektów służących rozwojowi
specyficznych form turystyki (skate-park)



Budowa, rozbudowa i modernizacja infrastruktury poprawiająca dostępnośd obiektów i
atrakcji turystycznych



Tworzenie i rozwój oznakowania obszarów i atrakcji turystycznych



Tworzenie nowych i rozwój istniejących centrów kongresowych i wystawienniczych



Budowa nowych i rozwój istniejących punktów informacji turystycznej



Budowa, odbudowa bazy hotelarko noclegowej

Schemat II – Promocja i informacja turystyczna



Opracowanie rozwój i promocja regionalnych i lokalnych produktów turystycznych



Organizacja imprez



Organizacja kampanii reklamowych



Promocja marketingu regionu



Rozbudowa systemu informacji Turystycznej

Beneficjenci



Jednostki sektora publicznego (usługi administracji publicznej)



Organy pozarządowe



Lasy Paostwowe



Kościoły i związki wyznaniowe



Przedsiębiorcy



Porozumienie wymienionych wyżej podmiotów

Inne źródła finansowania w ramach WRPO



Priorytet I Konkurencyjnośd przedsiębiorstw

o Działanie 1.1 Rozwój mikroprzedsiębiorstw
o Wsparcie rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw



Rewitalizacja obszarów problemowych

o Rewitalizacja obszarów miejskich
o Rewitalizacja zdegradowanych obszarów poprzemysłowych i powojskowych



Turystyka i środowisko kulturowe

o Rozwój kultury i zachowanie dziedzictwa kulturowego

Inne źródła finansowania

PO Innowacyjna Gospodarka
Priorytet VI Polska gospodarka na rynku międzynarodowym
Działanie 6.3 Promocja turystycznych walorów Polski
Działanie 6.4 Inwestycje w produkty turystyczne o znaczeniu ponadregionalnym

Cele działania



Stworzenie konkurencyjnych i innowacyjnych produktów turystycznych o charakterze
unikatowym i ponadregionalnych



Szczególny priorytet dla projektów wspomagających oferty na EURO 2012

Typy projektów



Kompleksowe ponadregionalne projekty turystyczne obejmujące inwestycje w spójną
infrastrukturę unikatowych produktów turystycznych

PO Rozwój Polski Wschodniej
Priorytet V Zrównoważony rozwój potencjału turystycznego opartego o warunki naturalne

PO Infrastruktura i Środowisko
Priorytet V Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych
Priorytet XI Kultura i dziedzictwo kulturowe

PO Kapitał Ludzki (poziom regionalny)
Priorytety VI-IX

Metody tworzenia projektu



Co to jest projekt?



Cykl życia projektu



Matryca logiczna projektu
Identyfikacja interesariuszy i grup docelowych projektu
Drzewo problemów i drzewo celów
Wskaźniki realizacji projektu

Co to jest projekt?

1. Czas
2. Zasoby
3. Budżet

Proces wyrażony jako sekwencja logicznych czynności, mających doprowadzid do osiągnięcia
konkretnego celu mieszczącego się w ramach programu operacyjnego
Projekt = Problem  nie ma problemu nie ma projektu 

Cechy projektu

1. Istotny

a. Projekty związane z sektorowymi i krajowymi celami Komisji Europejskiej i paostwa
b. Projekty, których udziałowcy są od początku zaangażowani w proces planowania
c. Projekt ze szczegółową analizą problemu
d. Projekty, których cele są jasno sformułowane w związku z korzyściami dla

konkretnych adresatów

2. Wykonalny

a. Projekt z logicznymi i wymiernymi celami
b. Projekty w których wzięto pod uwagę ryzyko i założenia

3. Efektywny

a. Projekt zakłada racjonalne koszty do przewidywanych efektów

4. Trwały (cel który realizujemy musi zachowad swoją funkcjonalnośd przez 3-5 lat)

Cykl życia projektu

Sekwencja określonych, uporządkowanych działao niezbędnych do zaplanowania i zrealizowania
projektu

1. Programowanie

Rozpoznanie problemów, diagnoza sytuacji wyjściowej
Bezpośredni dotyczy dokumentów programowych
Kooczy się wraz z fazą naboru projektów
Projekt y muszą byd istotne

2. Identyfikacja

Określenie potrzeb, deficytów = problemów
Wybór celów bezpośrednich i długookresowych

3. Formułowanie

Czy projekt jest przydatny
Czy został poprawnie sformułowany

4. Finansowanie
5. Wdrażanie i monitorowanie projektów

Projekt uruchomiany i realizowany
Monitoring, badanie postępów realizacji projektu

6. Ewaluacja

Ocena efektów realizacji projektu
Wyciąganie wniosków odnośnie przyszłych projektów

Matryca logiczna projektu
Podejście dwufazowe, oparte na metodzie US Agency of International Development (lata 60-te XX w.)

1. Faza analizy

a. Analiza interesariuszy

i. Interesariuszy

ii. Beneficjent

iii. Beneficjent koocowy (ostateczny)
iv. Grupa docelowa

b. Analiza problemów

i. Dizgnoza sytuacji

ii. Identyfikacja

c. Analiza celów

Przekształcenie problemói. w cele- postulowany pozytywny

d. Analiza strategii

2. Faza planowania

a. Opracowanie matrycy logicznej
b.