2014-01-06

1

PROPEDEUTYKA PSYCHOLOGII ZDROWIA

PSYCHOTERAPIA A

CHORZY SOMATYCZNIE

Ewa WOJTYNA

[e-mail]

SPECYFIKA PRACY PSYCHOTERAPEUTYCZNEJ
Z CHORYM SOMATYCZNIE



Terapia krótkoterminowa, strategiczna



Skupienie

się na jakości życia!



Eksponowanie aktywności przynoszących radość,

poczucie sensu i spełniania się



Przede wszystkim

wzmacnianie dobrych stron

pacjenta,

a nie skupienie się wyłącznie na objawach
psychopatologicznych



Skupienie się na obecnych problemach pacjenta!



Utrudnienia pracy poznawczej związane z obecnością

nasilonych objawów somatycznych –

konieczność

dostosowania metod pracy do możliwości pacjenta



Często brak pełnego wywiadu i brak możliwości

dokładnego sformułowania przypadku

PRACA
Z PRZEKONANIAMI

PRZYDATNE TECHNIKI

ZAPIS MYŚLI

Sytuacja

Emocje

(0-100)

Myśli

Dowody

potwierdzające

myśl

Dowody

podważające

słuszność myśli

Myśli

alternatywne

Ponowna

ocena
emocji

(0-100)

Po

rozmowie

z córką

Lęk (90%)

Smutek

(100%)

Żal

(100%)

Poczucie

winy

(100%)

Jestem zła

matką!

(90%)

Niczego już nie

potrafię zrobić

dobrze



Drażliwość



Izolowanie się



Nieobecność

w domu



Brak
cierpliwości do
córek



Krzyczę



Nie
poświęcam
dzieciom tyle
czasu, co
trzeba



Zaniedbuję

obowiązki



Dzieci

muszą

robić rzeczy,
które nie
należą do ich
wieku



Pozwalam
dzieciom na
samodzielność



Spędzam z

dziećmi więcej
czasu niż
dawniej, pomimo
nieobecności w
domu



Mogę pokazać

dzieciom, jak
sobie radzić z
poważną chorobą



Pomagam
dzieciom w
obowiązkach
domowych



Rozmawiam z
dziećmi o ich
problemach

Pomimo

choroby nadal

mogę być

wystarczająco

dobrą matką

Poczucie

winy

(20%)

EKSPERYMENT BEHAWIORALNY



Weryfikowana myśl:

Jeżeli inni dowiedzą się o mojej chorobie, to mnie

odrzucą, będę dla nich obrzydliwa (100%)

eksperyment

Możliwe problemy

Jak je rozwiązać?

Spotkanie towarzyskie -
impreza

1.
Nie będę potrafiła się wymigać od
propozycji jedzenia i picia, a oni
będą nalegać

2.
Zacznę śmierdzieć

3.
Zabrudzę się

1.
Mogę powiedzieć, że mam problemy
gastryczne/jelitowe i że lekarz przepisał mi
leki, przy których nie mogę pić

2 i 3.
Wybierzemy stolik niedaleko WC i zwalę na
wyziewy stamtąd… Będę sprawdzać stan
worka

– aby nie zapomnieć, nastawię sobie

alarm w telefonie

Wezmę ubranie na zapas i zapasowe worki

Zabezpieczę sobie odwrót do domu –
telefon kontrolny od ojca

– „oj, musze

niestety wracać do domu, ojciec ma kłopot”

PRACA
Z PRZEKONANIAMI

RACJONALNA TERAPIA ZACHOWANIA

2014-01-06

2

SKĄD SIĘ BIORĄ EMOCJE?

A

FAKT

B

MYŚL

C

EMOCJE

ZACHOWANIA

PRACA Z PRZEKONANIAMI

niezdrowe przekonania



Umrę w cierpieniu



Chemia mnie truje



Jestem do niczego



Nic nie ma sensu



Rehabilitacja jest bez sensu



Nikt mnie nie rozumie



Nie jestem już kobietą



i in.

PRACA Z PRZEKONANIAMI

Racjonalna Terapia Zachowania

Zasady Zdrowego Myślenia

(M. Maultsby)

:

1.

Zdrowe myślenie jest oparte na faktach

2.

Zdrowe myślenie chroni Twoje zdrowie i życie

3.

Zdrowe myślenie pomaga osiągać Ci bliższe
i dalsze cele

4.

Zdrowe myślenie pomaga unikać bądź rozwiązywać

niepożądane konflikty

5.

Zdrowe myślenie pomaga Ci czuć się tak, jak chcesz

się czuć (bez stosowania środków psychoaktywnych)

Zdrowe myślenie spełnia co najmniej 3 zasady

PRACA Z PRZEKONANIAMI

1.

Na pewno to rak i to już
koniec!
- - - - -

2.

Mąż mnie zostawi - - - - -

3.

Chemioterapia to trucizna - -
- - -

4.

Moje dzieci sobie nie

poradzą - - - - -

1.

Na razie to tylko diagnostyka.

A jeżeli to będzie rak, to zawsze

można coś zrobić. Mogę

wyzdrowieć niezależnie od tego,

jak bardzo okażę się chora +++++

2.

Jesteśmy dobrym związkiem,

przetrwaliśmy wiele trudnych

chwil. Mogę zadbać o to, by nasz

związek nadal był dobry. Nasz

związek to coś więcej niż pierś.
+++++

3.

Chemioterapia to lekarstwo. Zabija

komórki nowotworowe i pomaga

wrócić do zdrowia. Objawy

niepożądane po chemioterapii są
odwracalne. +++++

4.

Mogę już teraz pokazać dzieciom,

jak radzić sobie w przyszłości,

mogę nauczyć je przydatnych

umiejętności – przyda im się to

niezależnie od tego, co się stanie i

jak potoczy się moje życie +++++

Terapia simontonowska



Czynności witalne



Racjonalna terapia zachowania



Wykorzystanie

wyobraźni w zdrowieniu



Nadzieja, wiara, poczucie sensu -

wewnętrzna

mądrość i duchowość

Nadzieja -

przekonanie, że pożądane rzeczy są

osiągalne, niezależnie od znikomości

prawdopodobieństwa ich osiągnięcia



Stres, korzyści wtórne i znaczenie choroby



Planowanie aktywności



Wsparcie i komunikacja



Praca nad przekonaniami o

śmierci lub nawrocie

choroby



Radzenie sobie z objawami fizycznymi



Nieuwarunkowanie



Rola zabawy w zdrowieniu

WYOBRAŹNIA



Myślenie lub przedstawianie sobie czegoś, co
ma dla nas istotne znaczenie



Podstawowa zasada:

Myśl lub wyobrażaj sobie pożądany rezultat!



Stosowane wyobrażenia:
-

własne ciało jako zdolne do samoleczenia

- stosowane leczenie jako efektywne
- choroba jako uleczalna



Koncentracja uwagi na pożądanych rezultatach

a nie na braku czegoś!

2014-01-06

3

WYOBRAŹNIA - ZASTOSOWANIE



Proces diagnostyczny



Zabawa



Integracja grupy



Nawiązywanie relacji terapeutycznej



Stymulacja wyobraźni



Stymulacja procesów zdrowienia



Łagodzenie objawów bólowych



Łagodzenie niepożądanych objawów leczenia



Zmniejszanie poziomu lęku



Relaksacja

PRACA Z PRZEKONANIAMI

1.

Niczego już nie potrafię
- - - - -

1.

Mimo choroby potrafię wiele
zrobić, mogę robić rzeczy, na
które kiedyś nie miałem
czasu + + + + +

Lista aktywności, które można

podjąć obecnie i które będą

przynosić poczucie frajdy,

sensu i spełniania się

„Życie to właściwie tylko ta jedna sekunda,

która trwa tu i teraz.

Ciągle mam tyle siły,

żeby tę jedna sekundę przeżyć.

Wciąż potrafię się uśmiechać przez tę sekundę.

A nawet jeśli boli,

to czyż nie wytrzymam bólu przez jedną sekundę?”

(Robert)

KORZYŚCI WTÓRNE



Identyfikacja pożądanych rzeczy, które nastąpiły

dzięki chorobie = identyfikacja ważnych potrzeb
pacjenta



Co zmieniło się w Twoim życiu na lepsze, odkąd
chorujesz?



Co choroba pozwala Ci osiągać, a czego

pozwala unikać?



Jak możesz zaspokoić swoje ważne potrzeby

nie uciekając się do choroby?

NADZIEJA



Przekonanie, że pożądane rzeczy są
osiągalne niezależnie od znikomości
prawdopodobieństwa ich osiągnięcia

Na pewno wyzdrowieję!



MOGĘ

wyzdrowieć niezależnie od tego, jak

bardzo jestem chory!



MOGĘ

zrobić coś, żeby poczuć się lepiej!

ŚMIERĆ



To, co pomaga nam poradzić sobie ze śmiercią, pomaga nam

żyć i radzić sobie z innymi ważnymi, nieoczekiwanymi zmianami

w życiu.

„Sztuka dobrego życia i dobrego umierania to jedno

i to samo.”

(Epikur)



Problem przywiązania się do wyniku!

Planowanie wyzdrowienia, ale równoczesna praca nad

przygotowaniem pacjenta na śmierć w dniu dzisiejszym.

Jeśli nie jesteś gotów umrzeć, co masz do zrobienia lub

powiedzenia, by być gotowym na śmierć?



Praca z przekonaniami pacjenta!

Trzy główne obszary przekonań o śmierci:

-

Przekonania dotyczące procesu umierania

-

Przekonania dotyczące samego momentu śmierci

-

Przekonania dotyczące tego, co dzieje się po śmierci



Rola wyobraźni i medytacji w zmniejszaniu lęku przed śmiercią

i zwiększaniu poczucia sensu życia tu i teraz



Podkreślanie pozytywnych aspektów całego życia pacjenta,

jego osiągnięć, powracanie do przyjemnych wspomnień

2014-01-06

4

ZABAWA I DOBRE
SAMOPOCZUCIE



Angażuj się częściej w te aktywności, które
dają Ci poczucie radości, sensu i spełnienia



Baw się!



Wykonaj listę zabaw / przyjemności –
będzie Ci łatwiej zrobić coś przyjemnego
dla siebie, kiedy znajdziesz się w potrzebie