Copyright © 2007 Rockwell Automation, Inc. All rights reserved.
Bezpieczeństwo układów
napędowych z
przemiennikami
częstotliwości PowerFlex
i serwonapędami Kinetix
Roman Dziaduch.
Commercial Engineer Drives.
Copyright © 2007 Rockwell Automation, Inc. All rights reserved.
2
1. Wprowadzenie
2. „Tradycyjne” obwody bezpieczeństwa z użyciem przekształtników
3. Przekształtniki z wbudowaną funkcją „Safe Torque Off” Kat 3
4. Przekształtniki zapewniajace realizację Kat 4, SIL3, PLe
5. Zakończenie
Copyright © 2007 Rockwell Automation, Inc. All rights reserved.
3
Wydanie normy z 2001 wprowadzało ograniczenia:
Paragraf 9.2.5.4.2
Jeżeli
funkcję zatrzymania awaryjnego
spełnia zatrzymanie kategorii 0, to
układ powinien być zmontowany jedynie z części elektromechanicznych.
Ponadto działanie zatrzymania awaryjnego
nie powinno zależeć od stanu
elektronicznych elementów logicznych (hardware lub software) ani od
transmisji poleceń poprzez sieć lub łącza komunikacyjne.
Jeżeli funkcję zatrzymania awaryjnego spełnia zatrzymanie kategorii 1, to
powinno być zapewnione ostateczne odłączenie zasilania napędów maszyny
za pomocą elementów elektromechanicznych.
oraz
Paragraf 11.3.4
Programowalne wyposażenie elektroniczne nie powinno być zastosowane do
realizacji funkcji zatrzymania awaryjnego kategorii 0 (patrz 9.2.5.4).
Do realizacji wszystkich innych funkcji zatrzymania wiążących się z
bezpieczeństwem, zalecane jest zastosowanie oprzewodowanych na stałe
elektromechanicznych części składowych
(tzn. zaleca się, aby funkcja nie
zależała od działania elektronicznego wyposażenia programowalnego).
EN60204-1 Wyposażenie elektryczne maszyn
Copyright © 2007 Rockwell Automation, Inc. All rights reserved.
4
Systemy automatyki
wykorzystują technologie
najnowocześniejsze
„Tradycyjne”
systemy bezpieczeństwa
używają „wypróbowanych i
przetestowanych” technologii:
- styczniki
- wyłączniki
- blokady...
System bezpieczeństwa, a systemy automatyki
Copyright © 2007 Rockwell Automation, Inc. All rights reserved.
5
W nowym wydaniu normy z 2006 ograniczenia te zostały usunięte
Paragraf 9.4.1:
The electrical control circuits shall have an appropriate level of
safety performance that has been determined from the risk
assessment at the machine.
The requirements of IEC 62061
and/or ISO 13849-1:1999, ISO 13849
-2:2003 shall apply.
EN60204-1 Wyposażenie elektryczne maszyn
Copyright © 2007 Rockwell Automation, Inc. All rights reserved.
6
Systemy automatyki
wykorzystują technologie najnowocześniejsze
System bezpieczeństwa a systemy automatyki
DeviceNet
„Tradycyjne”
systemy bezpieczeństwa
używają „wypróbowanych i
przetestowanych” technologii:
- styczniki
- wyłączniki
- blokady...
Copyright © 2007 Rockwell Automation, Inc. All rights reserved.
7
Kategoria B PL A
-
Kategoria 1 PL B
Kategoria 2 PL C
Kategoria 3 PL D
SIL 2
Kategoria 4 PL E
SIL 3
-
-
SIL 4
SIL 1
Uwaga!!!
Ze względu na różne sposoby definiowania,
odpowiedniość jest jedynie przybliżona.
Kategorie? Poziomy wydajności systemów? Poziomy
nienaruszalności?
Copyright © 2007 Rockwell Automation, Inc. All rights reserved.
8
Element
bezpieczeństwa z
określonym PL
ISO 13849-1: Elementy systemów sterowania
związane z bezpieczeństwem
Kategorie
okre
ślają
architektur
ę
systemu
bezpiecze
ństwa
dla PL
Copyright © 2007 Rockwell Automation, Inc. All rights reserved.
9
Kategorie zatrzymania wg EN60204-1
•
Kategorie określają sposób zatrzymania maszyny
•
Typy zatrzymania
–
Kategoria 0
•
bezzwłoczne odłączenie zasilania od napędów maszyny,
tj. zatrzymanie niekontrolowane
–
Kategoria 1
•
zatrzymanie kontrolowane przy zasilaniu napędów
maszyny aż do jej zatrzymania a następnie odłączenie
zasilania, po zatrzymaniu
–
Kategoria 2
•
zatrzymanie kontrolowane przy pozostawieniu zasilania
napędów maszyny
•
Zatrzymanie awaryjne
–
Powinno działać jako zatrzymanie kategorii 0 lub 1
–
Ostatnie wydanie normy zezwala na wykorzystanie
urządzeń elektronicznych do zatrzymania awaryjnego
Copyright © 2007 Rockwell Automation, Inc. All rights reserved.
10
2. „Tradycyjne” obwody bezpieczeństwa z użyciem przekształtników
Copyright © 2007 Rockwell Automation, Inc. All rights reserved.
11
Tradycyjne zatrzymanie awaryjne przemiennika lub
serwonapędu. Kategoria Bezpieczeństwa B
Napęd
1. U
żyte elementy spełniają wymogi standardu
IEC 60947-5-2
(brak precyzyjnych wymogów dla
aplikacji bezpiecze
ństwa)
2. Uk
ład zaprojektowany zgodnie z ogólnymi
wymogami bezpiecze
ństwa IEC 60204-1
Pojedyncza usterka jakiejkolwiek cz
ęści
obwodu bezpiecze
ństwa może prowadzić do
utraty funkcji bezpiecze
ństwa.
Zatrzymanie silnika wybiegiem
(Kat 0 zatrzymania)
Copyright © 2007 Rockwell Automation, Inc. All rights reserved.
12
Tradycyjne zatrzymanie awaryjne przemiennika lub
serwonapędu. Kategoria Bezpieczeństwa 1
Napęd
Stycznik
bezpieczeństwa
1. Spe
łnione wymogi Kategorii B
2. Zastosowane przyj
ęte zasady bezpieczeństwa
oraz przetestowane elementy bezpiecze
ństwa
Pojedyncza usterka jakiejkolwiek cz
ęści
obwodu bezpiecze
ństwa może prowadzić do
utraty funkcji bezpiecze
ństwa.
Zatrzymanie silnika wybiegiem
(Kat 0 zatrzymania)
Copyright © 2007 Rockwell Automation, Inc. All rights reserved.
13
1.
Wszystkie bieguny (główne i pomocnicze) połączone
mechanicznie zgodnie z EN 60947-5-1.
2.
Działanie lustrzane zestyków NC zgodnie z EN 60947-4-1
3.
Każde urządzenie jest testowane
4.
Poświadczenie certyfikatem (SÜVA)
Dodatkowo:
Brak możliwości mechanicznego załączenia
Kolor czerwony wyodrębniający element bezpieczeństwa w szafie
Co to jest stycznik bezpieczeństwa?
Copyright © 2007 Rockwell Automation, Inc. All rights reserved.
14
E-STOP
Przekaźnik
bezpieczeństwa
Stycznik
bezpieczeństwa
Napęd
Zatrzymanie silnika wybiegiem (Kat 0)
lub kontrolowane (Kat 1)
1. Spe
łnione wymogi Kategorii B
2. Zastosowane przyj
ęte zasady
bezpiecze
ństwa oraz przetestowane
elementy bezpiecze
ństwa
3. Diagnostyka funkcji bezpiecze
ństwa w
momencie za
łączenia zasilania lub
podczas testu (on/off)
Usterka jakiejkolwiek cz
ęści obwodu
bezpiecze
ństwa w okresie pomiędzy
diagnostykami mo
że prowadzić do
utraty funkcji bezpiecze
ństwa.
Tradycyjne zatrzymanie awaryjne przemiennika lub
serwonapędu. Kategoria Bezpieczeństwa 2
Copyright © 2007 Rockwell Automation, Inc. All rights reserved.
15
Napęd
Styczniki
bezpieczeństwa
Przekaźnik
Bezp.
E-STOP
1. Spe
łnione wymogi Kategorii B
2. Zastosowane przyj
ęte zasady bezpieczeństwa
oraz przetestowane elementy bezpiecze
ństwa
3. Pojedyncze uszkodzenie obwodu
bezpiecze
ństwa nie powoduje utraty funkcji
bezpiecze
ństwa
(redundancja)
4. Wykrywanie uszkodzenia obwodu
bezpiecze
ństwa przed lub w momencie
przywo
łania funkcji bezpieczeństwa
Kumulacja niewykrytych uszkodze
ń w
obwodzie bezpiecze
ństwa może prowadzić
do utraty funkcji bezpiecze
ństwa.
Zatrzymanie silnika wybiegiem (Kat 0)
lub kontrolowane (Kat 1)
Tradycyjne zatrzymanie awaryjne przemiennika lub
serwonap
ędu. Kategoria Bezpieczeństwa 3
Copyright © 2007 Rockwell Automation, Inc. All rights reserved.
16
Tradycyjne zatrzymanie awaryjne przemiennika lub
serwonapędu. Kategoria Bezpieczeństwa 4
E-STOP
Przekaźnik
Bezpieczeń.
MSR30
Napęd
1. Spe
łnione wymogi Kategorii B
2. Zastosowane przyj
ęte zasady
bezpiecze
ństwa oraz przetestowane
elementy bezpiecze
ństwa
3. Pojedyncze uszkodzenie obwodu
bezpiecze
ństwa nie powoduje utraty
funkcji bezpiecze
ństwa
(redundancja)
4. Wykrywanie uszkodzenia obwodu
bezpiecze
ństwa natychmiast
(Pulse Test)
Kumulacja niewykrytych uszkodze
ń w
obwodzie bezpiecze
ństwa nie prowadzi
do utraty funkcji bezpiecze
ństwa.
MSR30
Pulse Test
Copyright © 2007 Rockwell Automation, Inc. All rights reserved.
17
3. Przekształtniki z wbudowaną funkcją „Safe Torque Off” Kat 3
Copyright © 2007 Rockwell Automation, Inc. All rights reserved.
18
Wady tradycyjnego rozwiązania układu
bezpieczeństwa dla przemiennika lub serwonapędu
Napęd
Stycznik
bezpieczeń
stwa
Przekaźnik
bezpieczeństwa
E-STOP
1. Pozbawienie napi
ęcia zasilania przekształtnika
2. Utrata komunikacji sieciowej przekszta
łtnika
3. Cykle
ładowania i rozładowywania szyny DC
przemiennika/serwo
4. Przerywanie obwodu silnopr
ądowego na wyjściu
przekszta
łtnika
5. Brak dyspozycyjno
ści układu napędowego po
odwo
łaniu funkcji bezpieczeństwa
6. Konieczno
ść użycia elementów
elektromechanicznych (styczników)
7. Zmiana warto
ści MTBF przekształtnika po
zatrzymaniu awaryjnym
8. Komplikacja obwodów sterowania standardowego
i sterowania bezpiecze
ństwa
Copyright © 2007 Rockwell Automation, Inc. All rights reserved.
19
Od elektromechaniki do elektroniki (Kat. bezp. 3)
Napęd
Styczniki
bezpieczeństwa
Przekaźnik
bezpieczeństwa
E-STOP
E-STOP
Przekaźnik
bezpieczeństwa
Napęd
z Safe Off
Copyright © 2007 Rockwell Automation, Inc. All rights reserved.
20
Od elektromechaniki do elektroniki (Kat. bezp. 4, SIL3, PLe)
E-STOP
Napęd z
Safe Speed Monitoring
PowerFlex755
Kat.4 SIL3 PLe
E-STOP
Przekaźnik
Bezpiecz.
MSR30
Napęd
Pulse Test
Copyright © 2007 Rockwell Automation, Inc. All rights reserved.
21
Przykładowe rozwiązanie zatrzymania awaryjnego
kategorii 1. System bezpieczeństwa Kategorii 3.
Korzyści:
- Nie ma konieczności stosowania styczników wejściowych lub silnikowych
- Uproszczone połączenie sterowania standardowego i sterowania bezpieczeństwa
- Brak cyklu rozładowania/ładowania szyny DC przy zatrzymaniu awaryjnym
- Znaczne skrócenie czasu ponownego uruchomienia maszyny ze stanu bezpiecznego
- Zwiększona produktywność przy zachowanym wysokim poziomie bezpieczeństwa
- Nie zmienia się wartość MTBF przemiennika po zatrzymaniu awaryjnym
Copyright © 2007 Rockwell Automation, Inc. All rights reserved.
22
Funkcje „Safe Torque Off”
Kinetix 6000
1,2 – 45 kW
Kategoria 3 (EN954-1)
SIL 3 (EN61508)
Kinetix 7000
22 – 150 kW
Kategoria 3 (EN954-1)
SIL 3 (EN61508)
PowerFlex 40P
0,4 – 11 kW
Kategoria 3 (EN954-1)
z opcj
ą 20A-DG01
PowerFlex 700S
0,75 – 1500 kW
Kategoria 3 (EN954-1)
z opcj
ą 20D-P2-DG01
PowerFlex 70
0,4 – 37 kW
Kategoria 3 (EN954-1)
z opcj
ą 20A-DG01
Copyright © 2007 Rockwell Automation, Inc. All rights reserved.
23
4. Przekształtniki zapewniajace realizację Kat 4, SIL3, PLe
Copyright © 2007 Rockwell Automation, Inc. All rights reserved.
24
Nowe możliwości – EN 61800-5-2
Bezpieczne wyłączenie momentu napędowego
Monitoring prędkości zerowej
Bezpieczne zatrzymanie 1
Bezpieczne zatrzymanie 2
Bezpieczna prędkość ograniczona
Bezpieczna prędkość maksymalna
Bezpieczny kierunek wirowania
Bezpieczne przyspieszanie
EN 61800-5-2:Elektryczne układy napędowe mocy o regulowanej
prędkości - Wymagania dotyczące bezpieczeństwa –
Bezpieczeństwo funkcjonalne
Copyright © 2007 Rockwell Automation, Inc. All rights reserved.
25
Monitoring prędkości – MSR57
• Podstawowe właściwości
–
–
SIL3,
SIL3,
Kategoria 4, PLe
Kategoria 4, PLe
–
2 enkodery (TTL i Sin/Cos)
–
Wejścia bezpieczeństwa dla różnych
komponentów bezpieczeństwa
–
Do konfiguracji stosuje się moduł HIM i
oprogramowanie jak w napędach PowerFlex 70
(Drive Explorer i urządzenia DPI)
–
Monitorowanie i sterowanie napędów
standardowych i bezpieczeństwa
–
Aplikacje wieloosiowe
–
Blokowanie osłony uniemożliwiające dostęp do
zagrożeń w sytuacji niebezpiecznej
–
Zezwolenie na dostęp przy spełnieniu warunków
bezpiecznej prędkości
–
Zatrzymanie napędu po przekroczeniu
dopuszczalnej prędkości
–
Idealny do nowych i istniejących aplikacji
•
Kluczowe aplikacje
–
Wyciągi narciarskie
–
Maszyny oponiarskie
–
Nawijarki, odwijarki, przewijarki
–
Cele robotów
–
Karuzele itp.
Copyright © 2007 Rockwell Automation, Inc. All rights reserved.
26
Monitoring prędkości – Dwa enkodery
PowerFlex
Kinetix
Copyright © 2007 Rockwell Automation, Inc. All rights reserved.
27
PowerFlex755 Rockwell Automation
PowerFlex 40P
0,4 – 11 kW
Kategoria 3 (EN954-1)
z opcj
ą 20A-DG01
PowerFlex 700S
0,75 – 1500 kW
Kategoria 3 (EN954-1)
z opcj
ą 20D-P2-DG01
PowerFlex 70
0,4 – 37 kW
Kategoria 3 (EN954-1)
z opcj
ą 20A-DG01
PowerFlex 755
PowerFlex 755
7,5
7,5
–
–
250 kW
250 kW
Kat. 4
Kat. 4
SIL3
SIL3
PLe
PLe
Copyright © 2007 Rockwell Automation, Inc. All rights reserved.
28
PowerFlex 755 – Safe Torque-Off
Opcja Safe Torque-Off
Bezpieczne wyłączenie momentu
napędowego
•Ceryfikaty bezpieczeństwa PLd/SIL3
•Wymaga zastosowania zewnetrznego
przekaźnika bezpieczeństwa
•Idealne rozwiązanie do zwiększenia
bezpieczeństwa istniejących aplikacji
napędowych
•Może być stosowany dowolny
przekaźnik bezpieczeństwa
Opcja Safe Torque-Off
Bezpieczne wyłączenie momentu
napędowego
•Ceryfikaty bezpieczeństwa PLd/SIL3
•Wymaga zastosowania zewnetrznego
przekaźnika bezpieczeństwa
•Idealne rozwiązanie do zwiększenia
bezpieczeństwa istniejących aplikacji
napędowych
•Może być stosowany dowolny
przekaźnik bezpieczeństwa
PowerFlex 755
Copyright © 2007 Rockwell Automation, Inc. All rights reserved.
29
PowerFlex 755 – Speed Monitoring
Opcja przeka
źnika bezpieczeństwa
wbudowanego w nap
ęd
•Certyfikaty bezpieczeństwa
PLe/SIL3
•Monitoring prędkości
•Bezpieczna prędkość ograniczona
•Bezpieczna prędkość maksymalna
•Bezpieczny kierunek wirowania
•Bezpieczne zatrzymanie
•Monitorowanie i ryglowanie osłon
•Przyciski e-stop, wyłączniki blokujące
bezpośrednio podłączane do napędu
•Ograniczenie ilości oprzewodowania i
skomplikowania architektury
Opcja
Opcja
p
p
rzeka
rzeka
ź
ź
nik
nik
a
a
bezpiecze
bezpiecze
ń
ń
stwa
stwa
wbudowan
wbudowan
ego
ego
w nap
w nap
ę
ę
d
d
•Certyfikaty bezpieczeństwa
PLe/SIL3
PLe/SIL3
•Monitoring prędkości
•Bezpieczna prędkość ograniczona
•Bezpieczna prędkość maksymalna
•Bezpieczny kierunek wirowania
•Bezpieczne zatrzymanie
•Monitorowanie i ryglowanie osłon
•Przyciski e-stop, wyłączniki blokujące
bezpośrednio podłączane do napędu
•Ograniczenie ilości oprzewodowania i
skomplikowania architektury
PowerFlex 755
Motor
E
Copyright © 2007 Rockwell Automation, Inc. All rights reserved.
30
Monitoring prędkości zerowej
•
Materiał jest wprowadzany z lewej
strony
•
Maszyna kroi materiał
•
Obsługa nie ma zezwolenia wejścia w
czasie ruchu maszyny
•
Osłona jest ryglowana przez łącznik
elektromagnetyczny
Pi
ła tarczowa
Zasilanie
Pneumatyka
•
Operator naciska przycisk e-stop
•
Układ sterowania sprawdza czy maszyna
zatrzymała się
•
Układ sterowania odblokowuje bramkę
serwisową
•
Operator może wejść do maszyny
Con
tro
l
Pa
ne
l
Bramka serwisowa
Bramk
a s
erwisiwa
Copyright © 2007 Rockwell Automation, Inc. All rights reserved.
31
Bezpieczne zatrzymanie 0
Monitoring zatrzymania
Czas
Pr
ędko
ść
rzeczywista
Copyright © 2007 Rockwell Automation, Inc. All rights reserved.
32
Bezpieczne zatrzymanie 1 i 2
Monitoring zatrzymania
Czas
Pr
ę
dko
ść
rzeczywista
Monitoring
opóźnienia
Copyright © 2007 Rockwell Automation, Inc. All rights reserved.
33
Bezpieczna prędkość ograniczona (SLS)
•
Sytuacja:
–
Operator potrzebuje wejść do
maszyny bez zatrzymywania
maszyny
–
Maszyna pracująca z pełną
prędkością to stan
niebezpieczny
Zasilanie
Pneumatyka
•
Operator wybiera SLS przełącznikiem
•
Układ sterowania sprawdza czy maszyna
pracuje poniżej Safe Limited Speed
•
Układ sterowania odblokowuje bramkę
serwisową
•
Operator może wejść do pracującej maszyny
Con
tro
l
Pa
ne
l
Bramka serwisowa
Bra
m
ka
se
rwi
sowa
Pi
ła tarczowa
Copyright © 2007 Rockwell Automation, Inc. All rights reserved.
34
Bezpieczna prędkość ograniczona (SLS)
Czas
Pr
ędko
ść
rzeczywista
Monitoring
opóźnienia
Copyright © 2007 Rockwell Automation, Inc. All rights reserved.
35
Bezpieczna prędkość ograniczona - defekt
Czas
Pr
ędko
ść
rzeczywista
Monitoring
opóźnienia
Monitoring
zatrzymania
Copyright © 2007 Rockwell Automation, Inc. All rights reserved.
36
Bezpieczna prędkość z łącznikiem zezwalającym
Zasilanie
Pneumatyka
Bramka serwisowa
Bra
m
ka
se
rwi
sowa
Pi
ła tarczowa
•
Sytuacja:
–
Operator potrzebuje wejść do
maszyny bez zatrzymywania
maszyny
–
Maszyna pracująca z pełną
prędkością to stan
niebezpieczny
–
Wymagany łącznik wyzwalający
•
Operator wybiera SLS przełącznikiem
•
Układ sterowania sprawdza czy maszyna
pracuje poniżej Safe Limited Speed
•
Układ sterowania odblokowuje bramkę
serwisową
•
Operator może wejść do pracującej maszyny,
gdy trzyma łącznik zezwalący
Copyright © 2007 Rockwell Automation, Inc. All rights reserved.
37
Bezpieczna prędkość z łącznikiem zezwalającym
Czas
Pr
ędko
ść
rzeczywista
Monitoring
opóźnienia
Monitoring łącznika
zezwalającego
Copyright © 2007 Rockwell Automation, Inc. All rights reserved.
38
Kreator zadań bezpieczeństwa
Safety Programming Wizard
PowerFlex755
Copyright © 2007 Rockwell Automation, Inc. All rights reserved.
39
Rozwiązania bezpieczeństwa – Rockwell Automation
Copyright © 2007 Rockwell Automation, Inc. All rights reserved.
Bezpieczeństwo układów
napędowych z
przemiennikami
częstotliwości PowerFlex
i serwonapędami Kinetix
Dziękuję za uwagę