FOTOGR AFIA PORTR ETOWA

100 RAD I POMYSŁÓW

TOGR AFIA PORTR ETOWA

DANIEL LEZANO & BJORN THOMASSEN

100 RAD I POMYSŁÓW

FOTOGRAFIA
PORTRETOWA

DANIEL LEZANO & BJORN THOMASSEN

5

Spis treści

Wstęp 6

Kreatywne portretowanie

118

Rodzina i społeczeństwo

104

Piękno i urok

92

Wnętrze i studio

80

Portret w plenerze

68

Techniki specjalne

54

Zdjęcia pod kontrolą

38

Kompozycja 24

Podstawy fotografii portretowej

10

Sprzęt do fotografowania portretów

8

Indeks 144

Cyfrowe poprawki

130

Podziękowanie

Do powstania takiej książki konieczna jest współpraca licznego gro-

na osób i moje podziękowanie należy się tym, którzy pomogli mnie

i Bjornowi ją przygotować. Pragnę również podziękować za wspar-

cie mojej rodzinie (zwłaszcza mojej partnerce Jo, która nie mogła

się doczekać mojego powrotu do normalnego życia), mojej córce

Ellie i jej koleżance Ruby za to, że były świetnymi modelkami, oraz

profesjonalnym modelkom, z którymi współpracowaliśmy, zwłaszcza

Charlie i Vanessie. I wreszcie najserdeczniej dziękuję spółce Canon

UK za to, że oddała mi do dyspozycji świetny zestaw lustrzanek cy-

frowych i obiektywów, następnie Flash Centrum w Londynie za moż-

liwość skorzystania z lamp błyskowych w ich studio Elinchrom, firmie

Lastolite za ekrany odblaskowe i dyfuzory oraz firmie Manfrotto za

wsparcie.

Daniel Lezano

Dan już właściwie przekazał wszystko, jednak ja osobiście chciał-

bym podziękować Chrisowi Whittle’owi ze studia Elinchrom i całemu

świetnemu zespołowi w Flash Centrum, wspaniałym ludziom z firmy

Canon UK, głównie Angeli, Ashley oraz Hayley za ich nieustanne

wsparcie, Charlott Thomson, która współpracowała z nami jako mo-

delka i asystentka, i wszystkim pozostałym modelkom i modelom,

bez których ta książka nie mogłaby powstać.

Bjorn Thomassen

Książkę tę dedykuję swojej rodzinie, zwłasz-

cza Jo i Elle. Obie były dla mnie inspiracją.

Daniel Lezano

Książkę tę dedykuję najmilszemu młode-

mu mężczyźnie na świecie, mojemu synowi

Keilanowi oraz całej mojej rodzinie, którą go-

rąco kocham.

Bjorn Thomassen

100 WAYS TO TAKE BETTER PORTRAIT PHOTOGRAPHS
Copyright © Daniel Lezano & Bjorn Thomassen, David & Charles, 2006.
First published in the UK in 2006.
No part of this book may be reproduced or transmitted in any form or by
any means, electronic or mechanical, including photocopying, recording
or by any information storage retrieval system, without permission from
David & Charles.

100 WAYS TO TAKE BETTER PORTRAIT PHOTOGRAPHS Copyright ©
Daniel Lezano & Bjorn Thomassen, David & Charles, 2006. Pierwsze
wydanie ukazało się w Wielkiej Brytanii w 2006 roku. Rozpowszech-
nianie, reprodukcja i przekazywanie w formie mechanicznej albo
elektronicznej jakiejkolwiek części tej publikacji, włącznie z fotokopiami,
filmami albo innymi mediami służącymi do zapisywania danych bez
zgody David & Charles jest zabronione.

FOTOGRAFIA PORTRETOWA
100 RAD I POMYSŁÓW

Daniel Lezano & Bjorn Thomassen

Copyright © ZONER software, s.r.o.
2007– wydanie pierwsze
Wszelkie prawa zastrzeżone

© Tłumaczenie: Filip Koky

Zoner Press
Numer w katalogu: ZPL703

ZONER software, s.r.o.
Nové sady 18, 602 00 Brno, Czechy
http://www.zonerpress.cz

Redaktor naczelny: Ing. Pavel Kristián
Techniczne opracowanie polskiego wydania: Ing. Pavel Kristián

Informacje opublikowane w tej książce mogą być chronione prawami
autorskimi. Nazwy produktów zostały podane bez gwarancji ich
swobodnego użycia. Podczas tworzenia i opracowywania tekstu postę-
powano z maksymalną ostrożnością, lecz mimo to nie można wykluczyć
możliwości wystąpienia błędów.
Wydawcy i autorzy nie biorą na siebie odpowiedzialności prawnej
i nie dają żadnej innej gwarancji za użycie błędnych danych i z tego
wynikających konsekwencji.
Wszelkie prawa zastrzeżone.

Pytania dotyczące dystrybucji kierować do:
ZONER, sp. z o. o.
Moniuszki 4
43-400 Cieszyn
Tel.: [phone]
e-mail: [e-mail]
http://www.zoner.pl, http://www.zonerpress.pl

ISBN 978-80-86815-75-6

7

Wstęp

W ciągu lat zdobyłem doświadczenie chyba we wszystkich dziedzinach foto-

grafii, poczynając od zdjęć trzyczęściowych garniturów męskich, a na fotografii

krajobrazu i fotografii lotniczej kończąc. Jednak moje wrodzone zainteresowa-

nie ludźmi zawiodło mnie do fotografii portretowej. Moim zainteresowaniem cie-

szą się wszystkie obszary fotografii portretowej – jak uchwycenie pierwszego

urzekającego uśmiechu niemowlęcia, tak dokładnie skomponowane portrety.

Ciekawi mnie nawet robienie zdjęć ślubnych, z wszystkimi towarzyszącymi emo-

cjami i pracą pod presją czasu.

Jestem przekonany, że aby zostać dobrym fotografem portretowym, należy pole-

gać na własnych wrażeniach i emocjach. Istotne znaczenie ma zdolność nawią-

zania takiego kontaktu z modelem, który pozwoli mu czuć się jak najswobodniej.

Jeśli podczas fotografowania panuje powściągliwa, formalna atmosfera, odbije

się ona na postawie modela i jego ekspresji, w związku z czym trudno będzie

uzyskać przyjemne i naturalne portrety. Czasami odnoszę wrażenie, że sukces

fotografii portretowej jest bardziej wynikiem stosunków międzyludzkich i psycho-

logii, niż umiejętności technicznych.

To oczywiście nie znaczy, że technika nie jest potrzebna. Tak, jak w pozostałych dziedzinach fotografii,

ważne jest dla nas światło, które stanowi podstawę całej sztuki. Już na początku studiów stwierdziłem,

że poszerzanie mojej wiedzy o świetle dodaje mi wiary w siebie i ułatwia pracę nad portretem nawet

w najtrudniejszych sytuacjach. Studium światła nieprzerwanie fascynuje mnie do dzisiaj. Pokornie kła-

niam się przed mistrzami światła i pragnę pogłębiać znajomość tej dziedziny. Jestem przekonany, że

problematykę oświetlenia można studiować przez całe życie i nigdy nie zostanie wyczerpana.

Książka ta opisuje szeroki zakres stylów, technik, tematów i instrukcji, do których w większości przypad-

ków nie jest potrzebny skomplikowany i kosztowny sprzęt i dlatego są adresowane do każdego zapalo-

nego fotografa. Mam nadzieję, że książka ta okaże się dla niego źródłem nauki oraz inspiracji a także

pomoże mu stworzyć udany portret. Życzę mnóstwa sukcesów.

Bjorn Thomassen

[e-mail]

6

Fotografia dominuje w moim życiu, zarówno w domu jak i w pracy. Jeśli aku-

rat o niej nie piszę, to na pewno czytam albo – najchętniej – sam robię zdję-

cia. Chociaż zajmuję się wszystkimi dziedzinami fotografii, najbardziej lubię

portret. Często fotografuję krajobrazy, martwą naturę albo inne obiekty, aż

do zawrotu głowy, nic jednak nie może dorównać ekscytującemu wrażeniu

z fotografowania portretów. Dlaczego? Po prostu bardzo przyjemnie jest, mię-

dzy innymi, stworzyć pozytywną relację z modelem albo uchwycić przelotną

chwilę w życiu człowieka. Przede wszystkim zaś uważam, że ludzie są niewia-

rygodnie interesujący. Z natury jestem człowiekiem towarzyskim i, aczkolwiek

potrafię docenić samotność związaną z fotografowaniem scenerii przyrodni-

czych, zdecydowanie preferuję kontakt z ludźmi.

Uważam również, że portret stanowi wyzwanie i motywuje do działania.

Fotografowanie portretu nie oznacza tylko wycelowania aparatu w kierunku

modelu i naciśnięcia spustu. Dobry portret odsłania coś z charakteru fotogra-

fowanej osoby, czy to jej dobry humor, przebłysk dowcipu albo inną ważną

cechę osobowości bądź stylu życia. Sztuka takiego odsłaniania polega na

kontakcie, który z modelem nawiążesz. Jeśli zdobędziesz jego zaufanie i sprawisz, że się rozluźni, to

prawie połowa sukcesu za tobą.

Sprzęt fotograficzny jest oczywiście ważny, nie myśl jednak, że potrzebujesz drogiego aparatu.

Większość opisanych w tej książce instrukcji technicznych została celowo wybrana tak, żeby mogła

być zastosowana na prostym sprzęcie. Bez względu na to, czy używasz aparatu klasycznego, czy też

cyfrowego, możesz naśladować większość z przestawionych zdjęć. Ponieważ cyfrowe poprawianie fo-

tografii jest dzisiaj powszechnie akceptowanym zabiegiem, na końcu książki dołączyliśmy również kilka

pożytecznych wskazówek dotyczących programu Photoshop.

Mam nadzieję, że książka ta okaże się dla ciebie i twojej twórczości portretowej interesująca, inspirują-

ca i pożyteczna. Jeśli tak się stanie i zechcesz zdobyć kolejne informacje oraz doświadczenia, przyłącz

się do jednego z naszych warsztatów, które organizujemy w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych.

Chętnie się z tobą spotkamy. Jeśli masz jakieś pytanie, nie wahaj się napisać do mnie e-mail, spróbuję

ci pomóc. Życzę powodzenia w fotografii portretowej.

Daniel Lezano

[e-mail]

Annabel Williams

Sprzęt do f

o

togr

af

owania portretów

8

Sprzęt do f

o

togr

af

owania portretów

9

Ogniskowa

Ze względu na to, iż większość lustrzanek cyfrowych jest

wyposażona w sensor mniejszy (APS-C sensor) niż 35-

milimetrowy kadr filmu, powinieneś pomnożyć podaną

ogniskową obiektywu w taki sposób, żeby otrzymać od-

powiednik filmu 35 mm. Żeby uzyskać ten odpowiednik,

większość powszechnie sprzedawanych lustrzanek cy-

frowych wymaga pomnożenia podanej ogniskowej obiek-

tywu przez 1,5 do 2 (w zależności od wielkości sensora

zastosowanego przez producenta). Jest to bardzo waż-

ne, albowiem obiektywy zaprojektowane bezpośrednio

dla lustrzanek cyfrowych mają ogólnie krótszą ogniskową

niż te, które zostały skonstruowane dla aparatów na film

35 mm.

Można to przedstawić na przykładzie standardowego

zoomu. Zakres ogniskowych obiektywu „cyfrowego”

18–55

mm odpowiada w formacie 35

mm zakresowi

27–82 mm (tj. 18–55 pomnożone przez 1,5). Gdy zoom

28–80 mm przeznaczony do aparatu na film 35 mm za-

stosujesz do lustrzanki cyfrowej, otrzymasz odpowiednik

w zakresie 42–120 mm. Niżej przedstawiona tabela daje

przykład efektywnej ogniskowej obiektywów skonstru-

owanych dla lustrzanek cyfrowych z sensorem APS-C.

Sprzęt do fotografowania portretów

Chociaż to prawda, że portrety można robić praktycznie za pomocą każdego

typu aparatu fotograficznego, niektóre z nich bardziej się nadają do tego celu.

W następującym tekście znajdziesz szczegółowe wskazówki dotyczące tego,

co według nas jest najbardziej godne polecenia. Przypuszczamy, że podob-

nie jak większość zapalonych fotografów nie posiadasz nieograniczonych

środków finansowych. Dlatego wybraliśmy pojedyncze elementy sprzętu

w taki sposób, żeby były dostępne dla szerokiego grona zainteresowanych.

Zanim przystąpimy do omówienia szczegółów technicznych, chcemy pod-

kreślić, że centrum naszej uwagi zajmują aparaty cyfrowe. Powodem tego nie

jest wrogie nastawienie do klasycznych aparatów, lecz tylko fakt, że sprzedaż

tych aparatów w ostatnich latach lawinowo spadła i trend ten nabiera pręd-

kości. Jeśli zamierzasz kupić nowy sprzęt fotograficzny, polecamy ci aparat

cyfrowy, który w porównaniu z klasycznym aparatem na film 35 mm oferu-

je współmierną jakość i dużo zalet, np. natychmiastowe przeglądanie zdjęć,

szybsze wykonanie fotografii i ponowne zapisywanie na medium.

Aparaty

Lustrzanka cyfrowa (DSLR) stanowi najlepszą kombina-

cję wszechstronności, jakości i dostępności. Nawet naj-

prostsze wersje oferują rozdzielczość między sześcioma

i ośmioma milionami pikseli, co dla obrazków w formacie

A4 jest zupełnie wystarczające. Jeśli doliczysz kolejne

funkcje, jak np. wielopunktowe automatyczne ustawianie

ostrości, zaawansowany pomiar ekspozycji, wbudowaną

lampę błyskową i obiektywy wymienne, masz wydajny apa-

rat za świetną cenę. Takie aparaty, jak Canon EOS 30D,

które oferują 8 megapikseli, 35-strefowy pomiar ekspozycji

i kombinację z dużym systemem obiektywów, lamp błysko-

wych i innych elementów, mają w porównaniu z ceną wyż-

szą wartość użytkowania.

Wybór obiektywów

Idealnie byłoby korzystać z obiektywu, którego pokrywa ogni-

skowa miałaby długość około 85mm (odpowiednik klasyczne-

go aparatu na film 35 mm), którym jest zazwyczaj standardowy

zoom dostarczany wraz z lustrzanką. Możesz również wybrać

telezoom, który oferuje szczególnie kreatywne możliwości

włącznie z robieniem migawek. Jego przeciwieństwem jest

ultra-szerokokątny obiektyw. Z jego pomocą możesz tworzyć

niezwykłe kompozycje albo posługiwać się nim w przypadku,

kiedy chcesz zmieścić w kadrze jak najwięcej z fotografowa-

nej sceny – na przykład fotografując portret w plenerze.

Studyjne lampy błyskowe

Kiedy światło dzienne oferuje niezliczoną ilość warian-

tów oświetlenia, w studiu można mieć nad światłem pełną

kontrolę. Na początek wystarczy jedna głowica błyskowa,

później jednak powinieneś swój sprzęt poszerzyć na dwie

głowice błyskowe. Jeśli to możliwe, zainwestuj więcej,

dlatego, że droższe głowice mają większą moc, można je

dokładniej ustawić i szybciej naładować. W sklepach znaj-

dziesz różne marki, możemy polecić np. Elinchrom, którego

głowice mają świetne parametry i są niezawodne. Niektóre

są dostarczane wraz ze srebrnymi albo białymi parasolka-

mi, lepszym rozwiązaniem jest jednak zakup softboxa.

Akcesoria fotograficzne

Istnieje dużo akcesoriów, które są niezbędne dla fotografa

portretowego. Jednym z nich jest ekran odblaskowy (reflek-

tor odblaskowy), niezbyt kosztowny pomocnik do sterowa-

nia światłem. W studiu jest bardzo pożyteczny i bezcenny

podczas pracy z światłem dziennym w plenerze. To samo

można powiedzieć o dyfuzorach, które stosowane są do

uzyskania subtelniejszego naświetlenia w kontrastowych

warunkach świetlnych. Możemy polecić

produkty firmy Lastolite, która produkuje

niewiarygodną gamę ekranów odblasko-

wych i dyfuzorów dla wszystkich sytu-

acji świetlnych.

I w końcu, wbrew dokładności

wbudowanych systemów pomia-

rowych, nie można zapomnieć

o jakościowych światłomierzach

do uzyskania perfekcyjnej eks-

pozycji. Warto kupić kombi-

nowany światłomierz,

który mierzy światło

dzienne i błyskowe.

My obaj stosujemy

markę Seconic, świa-

tłomierze tej firmy pra-

cują dokładnie i są łatwe

w obsłudze.

Podana ogniskowa

Efektywna ogniskowa

(odpowiednik w formacie

35 mm)

obiektywy „cyfrowe“

11–18 mm

16–27 mm

18–55 mm

27–82 mm

18–125 mm

27–187 mm

55–200 mm

82–300 mm

obiektywy „filmowe“

17–35 mm

25–52 mm

28–80 mm

42–120 mm

70–200 mm

105–300 mm

100–300 mm

150–450 mm