Opis środowiska ISYDYW 2

Opis

rodowiska aplikacji ISYDYW 2

symulatora zło

onych systemów wodoci

gowych.

Autor:

dr inż. Robert Płoskonka

Wersja pliku pomocy: 0.4

Wersja aplikacji:

2009-12-27

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 1 -

Spis treści:

SŁOWO WSTĘPNE ................................................................................................................................................... - 3 -

STRUKTURA ORGANIZACYJNA ŚRODOWISKA............................................................................................. - 4 -

UTWORZENIE NOWEGO / OTWARCIE ISTNIEJĄCEGO MODELU............................................................ - 6 -

ZAPIS ZMIAN ............................................................................................................................................................ - 8 -

KATALOG OBIEKTÓW........................................................................................................................................... - 9 -

5.1

Karta wariantu ..................................................................................................................................................... - 9 -

5.2

Przewody ........................................................................................................................................................... - 10 -

5.2.1

Katalog przewodów ...................................................................................................................................... - 10 -

5.2.2

Przyrost chropowatości zastępczej przewodów ............................................................................................ - 11 -

5.3

Katalog węzłów ................................................................................................................................................. - 11 -

5.4

Katalog odcinków.............................................................................................................................................. - 12 -

5.4.1

Dodawanie przewodu z katalogu .................................................................................................................. - 14 -

5.5

Katalog pompowni............................................................................................................................................. - 14 -

5.6

Katalog zbiorników ........................................................................................................................................... - 16 -

5.7

Katalog rezerwuarów......................................................................................................................................... - 17 -

5.8

Katalog zasuw.................................................................................................................................................... - 18 -

5.8.1

Zasady połączeń zasuw................................................................................................................................. - 19 -

5.9

Katalog etykiet................................................................................................................................................... - 20 -

5.10

Katalog zdarzeń sterujących .............................................................................................................................. - 20 -

ZAPOTRZEBOWANIE NA WODĘ....................................................................................................................... - 21 -

6.1

Rekordy zapotrzebowania na wodę ................................................................................................................... - 21 -

6.2

Katalog jednostek strukturalnych ...................................................................................................................... - 23 -

6.3

Katalog obwiedni i wierzchołków jednostek strukturalnych ............................................................................. - 25 -

6.4

Katalog powierzchni cząstkowych i ich wierzchołków ..................................................................................... - 26 -

6.5

Katalog wskaźników szczegółowych ................................................................................................................ - 26 -

6.5.1

Katalog wskaźników statycznych – Stany Ustalone ..................................................................................... - 27 -

6.6

Katalog histogramów zmienności zapotrzebowania na wodę............................................................................ - 28 -

6.7

Wskaźniki jednostkowe ..................................................................................................................................... - 29 -

6.8

Wyniki obliczeń zapotrzebowania na wodę ...................................................................................................... - 30 -

MAPA SIECI ............................................................................................................................................................. - 31 -

7.1

Interface modułu Mapa...................................................................................................................................... - 36 -

7.2

Karta Warstwy ................................................................................................................................................... - 36 -

7.3

Karta Obiekty ..................................................................................................................................................... - 37 -

7.4

Karta Filtry ........................................................................................................................................................ - 38 -

7.4.1

Filtry treści .................................................................................................................................................... - 39 -

7.4.1.1

Filtr właściwości odcinków .................................................................................................................................. - 39 -

7.4.1.2

Filtr opisów odcinków .......................................................................................................................................... - 40 -

7.4.1.3

Filtr wyników obliczeń na odcinkach ................................................................................................................... - 40 -

7.4.1.4

Filtr wyników obliczeń na węzłach....................................................................................................................... - 41 -

7.5

Odcinek – tworzenie i modyfikacja ................................................................................................................... - 41 -

7.6

Węzeł – tworzenie i modyfikacja ...................................................................................................................... - 43 -

7.7

Pompownia – tworzenie i modyfikacja.............................................................................................................. - 44 -

7.8

Zbiornik – tworzenie i modyfikacja................................................................................................................... - 45 -

7.9

Rezerwuar – tworzenie i modyfikacja ............................................................................................................... - 45 -

7.10

Zasuwa – tworzenie i modyfikacja .................................................................................................................... - 46 -

7.11

Rekord zapotrzebowania – tworzenie i modyfikacja ......................................................................................... - 47 -

7.12

Jednostka strukturalna – tworzenie i modyfikacja ............................................................................................. - 47 -

7.13

Obwiednia jednostki strukturalnej – tworzenie i modyfikacja........................................................................... - 48 -

7.14

Wierzchołek obwiedni jednostki strukturalnej – tworzenie i modyfikacja ........................................................ - 49 -

7.15

Powierzchnia cząstkowa – tworzenie i modyfikacja ......................................................................................... - 49 -

7.16

Wierzchołek powierzchni cząstkowej – tworzenie i modyfikacja ..................................................................... - 51 -

7.17

Wskaźnik szczegółowy – tworzenie i modyfikacja ........................................................................................... - 52 -

7.18

Etykieta – tworzenie i modyfikacja ................................................................................................................... - 52 -

7.19

Profil – tworzenie i modyfikacja ....................................................................................................................... - 53 -

7.20

Sekcje podkładu – tworzenie i modyfikacja ...................................................................................................... - 54 -

7.21

Animacja wyników obliczeń ............................................................................................................................. - 55 -

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 2 -

SYMULACJA, STANY USTALONE - WYNIKI OBLICZEŃ ............................................................................ - 56 -

8.1

Zestawienia zbiorcze ......................................................................................................................................... - 57 -

8.2

Wyniki dla węzłów ............................................................................................................................................ - 58 -

8.3

Wyniki dla odcinków......................................................................................................................................... - 59 -

8.4

Wyniki dla pompowni ....................................................................................................................................... - 60 -

8.5

Wyniki dla zbiornika ......................................................................................................................................... - 61 -

8.6

Wyniki dla rezerwuaru ...................................................................................................................................... - 62 -

8.7

Wyniki dla zasuwy ............................................................................................................................................ - 63 -

8.8

Wskaźniki globalne ........................................................................................................................................... - 64 -

8.9

Zestawienie obliczeń dla stanów ustalonych ..................................................................................................... - 65 -

8.9.1

Pompownia ................................................................................................................................................... - 65 -

8.9.2

Zbiornik ........................................................................................................................................................ - 65 -

8.9.3

Zasuwa .......................................................................................................................................................... - 66 -

8.9.4

Odcinek ......................................................................................................................................................... - 66 -

8.10

Profil hydrauliczny ............................................................................................................................................ - 67 -

MENU NARZĘDZIA................................................................................................................................................ - 69 -

RAPORTY Z OBLICZEŃ ....................................................................................................................................... - 71 -

ZESTAWIENIA TABELARYCZNE ...................................................................................................................... - 72 -

WYDRUK MAPY ..................................................................................................................................................... - 74 -

KONFIGURACJA .................................................................................................................................................... - 77 -

13.1

Obliczenia .......................................................................................................................................................... - 77 -

13.2

Symulacja .......................................................................................................................................................... - 78 -

13.3

Stany Ustalone ................................................................................................................................................... - 79 -

13.4

Mapa .................................................................................................................................................................. - 80 -

13.5

Obiekty .............................................................................................................................................................. - 81 -

13.6

Kolory................................................................................................................................................................ - 82 -

13.7

rednice ............................................................................................................................................................. - 83 -

13.8

Zakresy skali...................................................................................................................................................... - 84 -

13.9

Raporty z obliczeń ............................................................................................................................................. - 85 -

13.10

Różne ................................................................................................................................................................. - 86 -

13.11

Połączenie sieciowe ........................................................................................................................................... - 87 -

ROZWIĄZANIA WARIANTOWE......................................................................................................................... - 88 -

IMPORT / EKSPORT .............................................................................................................................................. - 89 -

PLIKI MODELU I PLIKI TOWARZYSZĄCE..................................................................................................... - 90 -

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 3 -

Słowo wst

pne

Opisywana tu aplikacja ISYDYW 2 powstała jako kontynuacja linii symulatorów złożonych syste-

mów wodociągowych opracowywanych przez lata w Instytucie Zaopatrzenia w Wodę i Ochrony Śro-
dowiska Politechniki Krakowskiej. Prekursorem tej linii był ISYDYW dla DOS opracowany przed laty
przez dr hab. inż. Krzysztofa Knapika, prof. Politechniki Krakowskiej. Jego kontynuacją był ISYNOW
dla Windows, który powstał jako wspólne dzieło profesora Krzysztofa Knapika oraz dr inż. Roberta
Płoskonki. Stanowił on połączenie algorytmów obliczeniowych zawartych w poprzedniej aplikacji z
interfejsem użytkownika charakterystycznym dla środowiska Windows.

Symulator w aktualnej wersji korzysta z narzędzi matematycznych do analiz hydraulicznych, udo-

stępnionych wraz z aplikacją EPANET, przy równoczesnym znacznym poszerzeniu i wzbogaceniu apli-
kacji o funkcje edycyjne, statystyczne i wizualne, co czyni z niej narzędzie unikatowe i równocześnie
bardzo praktyczne z inżynierskiego punktu widzenia. Do najistotniejszych, szczególnych cech opisywa-
nego symulatora należą:

•

modułowa budowa, w jawny sposób oddzielająca poszczególne etapy tworzenia modelu i jego
weryfikacji oraz grupująca tworzące go obiekty według ich szerszego przeznaczenia,

•

bliskie inżynierskiemu podejście do opisu obiektów, funkcji i urządzeń budujących system wodo-
ciągowy,

•

unikatowy, graficzny sposób tworzenia modelu zapotrzebowania na wodę, uwzględniający
informacje o sposobie zagospodarowania terenu i danych demograficznych na bazie odpowied-
nich map, np. planu zagospodarowania przestrzennego,

•

łatwe tworzenie równoległych i niezależnych wariantów obliczeniowych pozwalających dokony-
wać wielotorowej analizy przedmiotowych zagadnień,

•

możliwość analizy funkcjonowania systemu zaopatrzenia w wodę zarówno w warunkach tzw.
„stanów ustalonych” jak i podczas dynamicznej symulacji pracy systemu w zadanym przedziale
czasowym i o zadanym poziomie obciążenia zapotrzebowaniem na wodę,

•

możliwość symulacji pracy sieci z uwzględnieniem czasowej niesprawności wybranych obiek-
tów,

•

elementy automatycznego sterowania systemem poprzez reagowanie na zaistniałe stany
eksploatacyjne wybranych obiektów systemu,

•

unikatowa metoda symulowania skutków awarii SZW poprzez redukcję wielkości poboru wody
w węzłach dotkniętych awarią proporcjonalnie do procentowego udziału grup odbiorców o zróż-
nicowanych wymaganiach odnośnie ciśnienia medium,

•

bogaty zbiór parametrów statystycznych opisujących funkcjonowanie każdego z elementów oraz
systemu jako całości.

Opisywana tu aplikacja jest ciągle rozwijana i wzbogacana o nowe narzędzia czyniąc proces tworze-

nia, kalibracji i analizy hydraulicznej modelu wygodniejszym i bardziej przystępnym.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 4 -

Struktura organizacyjna

rodowiska

Aplikacja skonstruowana jest w oparciu o cztery główne moduły (karty) wyodrębniające wspólne ce-

chy i funkcjonalności, które wykorzystywane są na kolejnych etapach tworzenia, kalibracji i eksploatacji
modelu sieci wodociągowej. Moduły te to:

Katalogi obiektów,

Zapotrzebowanie na wodę,

Mapa sieci,

Wyniki obliczeń.

Dostęp do każdego z modułów jest możliwy za pomocą jednego ze sposobów:

wybór właściwej pozycji na pasku menu aplikacji,

wybór jednej z głównych kart modułów, znajdujących się w lewym dolnym rogu okna aplikacji

wybór jednej z czterech ikon na pasku narzędziowym Standard:

Zmieniając aktualnie wyświetlany moduł aplikacji, użytkownik dopuszczany jest do edycji różnych,
charakterystycznych dla modułu grup obiektów. Dostęp do każdej z tych grup jest możliwy przez:

wybór odpowiedniej pozycji na pasku menu aplikacji,

wybór jednej z kart obiektów; karty znajdują się w górnej części okna aplikacji,

wybór jednej z dostępnych ikon na pasku narzędziowym.

W każdym module dostępny jest pasek narzędziowy Standard:

Wybierając jeden z modułów, obok tego paska pojawi się drugi, właściwy dla modułu:

Zawartość każdego z pasków narzędziowych została szczegółowo opisana w rozdziałach przybliżają-

cych poszczególne moduły.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 5 -

Na model sieci składają się budujące go obiekty podstawowe takie jak węzły, odcinki, powierzchnie

cząstkowe itp. Każdy z tych obiektów, zarówno wizualny jak i niewizualny identyfikowany jest za po-
mocą unikalnego numeru. Numer ten nie może się powtarzać w obrębie obiektów z danej grupy. Przy-
kładowo, w grupie odcinków tylko jeden z nich może mieć numer 5.

Obiekty jednego typu zebrane są w katalogach, gdzie możliwa jest ich edycja / dodawanie / usuwanie.

Na większości kart katalogów obiektów dostępne są trzy przyciski umieszczone w górnej części

okna. Mogą one posiadać opisy:

[Nowy],

[Edycja] / [Zakończ] oraz

[Usuń] / [Porzuć] / [Przerwij].

W trybie przeglądania obiektów dostępne są narzędzia: [Nowy], [Edycja], [Usuń].

W trybie dodawania nowego bądź edycji istniejącego obiektu dostępne są: [Zakończ] oraz [Porzuć].

[Przerwij] jest dostępne wyłącznie w trybie dodawania nowego obiektu w module Mapa. W tym mo-

dule procedura dodawania obiektów jest automatycznie wznawiana po zakończeniu operacji na mapie.

W większości przypadków modyfikacja parametrów obiektu wymaga wskazania go na liście, wybra-

nia jego numeru w polu kombi, lub bezpośrednio, wpisania numeru obiektu do tego pola. Gdy właściwy
obiekt jest zaznaczony, jego parametry są wyświetlone w polach edycyjnych. W trybie przeglądania
obiektów, pola te są niedostępne do edycji. Kliknięcie przycisku [Edycja] spowoduje udostępnienie pól
edycyjnych i możliwość wprowadzenia zmian.

Każdorazowo wprowadzane zmiany należy potwierdzić klikając ten sam przycisk, który ma tym ra-

zem opis [Zakończ].

Uwaga! Jeśli w trakcie edycji obiektu użytkownik zmieni kartę lub moduł, będzie to równoznaczne z

wycofaniem się z wprowadzanych zmian.

W większości przypadków możliwa jest równoczesna modyfikacja parametrów więcej niż jednego

obiektu z tego samego katalogu obiektów, przykładowo kilku wybranych odcinków. Dotyczy to wy-
łącznie obiektów, których parametry są prezentowane w formie tabelarycznej. Aby modyfikować więcej
niż jeden obiekt równocześnie, w module Katalogi obiektów i Zapotrzebowanie na wodę należy zazna-
czyć obszarem wybrane pozycje na liście obiektów, lub wskazać pojedyncze pozycje z wciśniętym kla-
wiszem [Ctrl] lub [Shift], co spowoduje zaznaczenie większej ich ilości.

Modyfikacja większej liczby obiektów w module Mapa jest możliwa po wcześniejszym zaznaczeniu

grupy obiektów za pomocą obszaru wskazanego selektorem w trybie edycji. Szczegółowo ta procedura
została opisana w rozdziale opisującym narzędzia dostępne na pasku narzędziowym Mapa.

Kliknięcie na przycisk [Edycja] spowoduje uaktywnienie odpowiednich pól edycyjnych. W polach, w

których parametry zaznaczonych obiektów są różne pojawi się opis *RÓśNE*. Zmiana tego opisu bę-
dzie skutkować wprowadzeniem jednakowej wartości edytowanego parametru dla wszystkich zazna-
czonych obiektów. Pozostawienie opisu *RÓśNE* bez zmian nie spowoduje modyfikacji tego parame-
tru utrzymując pierwotne zróżnicowanie.

W niektórych kolumnach pola edycyjne będą niedostępne w trybie edycji większej liczy obiektów.

Wynika to z założenia jednokrotnego przypisania danego parametru do edytowanego obiektu. Przykła-
dowo, rekord zapotrzebowania może być przypisany wyłącznie do jednego węzła, więc w trybie edycji
wielu węzłów pozycja Rek zap będzie niedostępna.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 6 -

Utworzenie nowego / otwarcie istniej

cego modelu

Uruchomienie aplikacji spowoduje wyświetlenie głównego okna z informacją o progra-

mie oraz dwóch ikon pozwalających utworzyć nowy model, lub otworzyć istniejący.

Utworzenie nowego modelu (pierwsza ikona lub menu Plik / Nowy projekt) spowoduje

zamknięcie poprzednio otwartego modelu i przeniesienie do modułu Katalogi obiektów, równocześnie
aktywując dostęp do właściwych pasków narzędziowych.

Otwarcie istniejącego modelu możliwe jest na dwa sposoby. Pierwszy pozwala odczytać plik modelu

znajdujący się na dysku lokalnym komputera, drugi natomiast wymaga zdalnego połączenia się z serwe-
rem projektów, dzięki któremu jest możliwy dostęp do jednego modelu z wielu stanowisk.

W trybie pracy jako klient-serwer należy w pierwszej kolejności kliknąć przycisk [Połącz z serwe-

rem...]. Po nawiązaniu połączenia, na liście poniżej pojawią się dostępne modele sieci. Należy wskazać
właściwy i kliknąć przycisk [Otwórz projekt z serwera]. W zależności od wielkości pliku modelu oraz
przepustowości łącza proces otwierania modelu może trwać od ułamka sekundy do kilku minut. W tym
czasie aplikacja nie odpowiada na interakcję z użytkownikiem. Jeśli nie udało się połączyć z serwerem
lub połączenie zostało zerwane, odpowiedni komunikat zostanie wyświetlony a aplikacja wróci do trybu
interakcji.

Po wybraniu modelu i próbie jego otwarcia pojawi się pytanie o hasło administratora. Hasło

nieprawidłowe lub jego brak spowoduje otwarcie modelu w trybie tylko do odczytu. Jedynie podanie
prawidłowego hasła pozwoli zapisać wprowadzone zmiany.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 7 -

Po stworzeniu nowego bądź otwarciu istniejącego modelu użytkownik przenoszony jest do Katalogu

obiektów oraz uaktywnia się pasek narzędziowy Standard:

Nowy projekt

Otwórz istniejący projekt

Zapisz

Drukuj

Rozwiązania wariantowe

Katalogi obiektów

Zapotrzebowanie na wodę

Mapa sieci

Wyniki obliczeń

Wykonaj obliczenia

Poszczególne pozycje dostępne z tego paska zostały szczegółowo omówione w dalszych rozdziałach

instrukcji.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 8 -

Zapis zmian

Aby zapisać zmiany w modelu należy kliknąć ikonę znajdującą się na pasku narzędziowym

Standard. Jeżeli otwarto istniejący model i podano prawidłowe hasło administratora to zapis
zmian jest realizowany bez komunikatu dla użytkownika.

Aby móc skontrolować czy zmiany zostały zapisane można skorzystać z informacji na

pasku stanu w dolnej części okna aplikacji. Jeżeli dokonano zmian w strukturze modelu

to sygnalizowane to jest za pomocą symbolu Mod, który zniknie po zapisaniu zmian. W tym miejscu
możliwy jest również symbol Zap, który oznacza, że zmieniono strukturę zapotrzebowania na wodę,
lecz nie przeliczono zapotrzebowania dla nowych ustawień. Zapis modelu przy nieprzeliczonym zapo-
trzebowaniu spowoduje zmianę opisu z Mod na Zap.

Przy pierwszym zapisie modelu pojawi się okno dialogowe, w którym należy podać hasło admini-

stratora oraz zdecydować o lokalizacji plików modelu. Możliwy jest zapis na dysku lokalnym lub na
serwerze modeli. W drugim przypadku konieczne jest podanie dwóch dodatkowych parametrów:

cieżka serwera – jest to nazwa katalogu, w którym będzie przechowywany zapisywany model,

nazwa projektu – identyfikator modelu, będący równocześnie nazwą plików modelu.

Po określeniu wszystkich niezbędnych parametrów należy kliknąć przycisk [Zapisz projekt]. Po tej

operacji każdy kolejny zapis będzie się odbywać już bez komunikatu dla użytkownika.

Na model składają się pliki:

nazwa.isy – główny plik projektu,

nazwa1.wrn, nazwa2.wrn ... – pliki modeli w kolejnych wariantach obliczeniowych,

nazwa.isy.bak, nazwa1.wrn.bak ... – kopie bezpieczeństwa powstające przed każdym zapisem.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 9 -

Katalog obiektów

W module tym zgromadzone są wszystkie obiekty opisujące geometryczną strukturę sieci. Znajdują

się tu również zestawienia innych struktur służących do opisu bądź sterowania systemem. Przejście do
tego modułu uaktywnia pasek narzędziowy Katalogi:

Karta wariantu

Przewody

Węzły

Odcinki

Pompownie

Zbiorniki

Rezerwuary

Zasuwy

Etykiety

Zdarzenia steruj

5.1

Karta wariantu

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 10 -

Na tej karcie definiowane są dwie wartości wpływające na parametry hydrauliczne przewodów oraz

na wielkość zapotrzebowania na wodę.

Rok odniesienia obliczeń – rok, na który prowadzone są obliczenia hydrauliczne. Jest to data będąca

podstawą do wyznaczenia przyrostu chropowatości przewodów w funkcji czasu ich eksploatacji.

Zapotrzebowanie w perspektywie liczby lat – Model zapotrzebowania na wodę budowany jest w oparciu

o wskaźniki jednostkowego zapotrzebowania na wodę aktualne dla roku odniesienia obliczeń
(najczęściej aktualnej daty). Wielkość tych wskaźników może się zmieniać wraz z upływem czasu.
W aplikacji przyjęto, że wskaźniki te będą wzrastać w kolejnych latach aż do roku kierunkowego.
Określenie perspektywy, na którą realizowane są obliczenia zapotrzebowania na wodę większej niż 0
lat spowoduje odpowiednie zwiększenie wartości wskaźników jednostkowych a tym samym wzrost
prognozowanego zapotrzebowania.

Pozostałe składowe Karty wariantu są słownym opisem identyfikującym treść zadania i nie wyma-

gają szerszego komentarza.

5.2

Przewody

Na karcie Przewody znajdują się dwa katalogi. Jeden opisuje parametry hydrauliczne przewodów do-

stępnych w handlu bądź eksploatowanych w różnych systemach wodociągowych. Drugi katalog gro-
madzi wartości współczynników przyrostu chropowatości zastępczej przewodów w funkcji czasu, w
zależności od materiału i zakresu średnic.

5.2.1

Katalog przewodów

W tym katalogu zebrano

niektóre przewody PE oraz
PCV występujące w handlu
oraz żeliwne, stalowe i azbe-
stowo-cementowe, które mo-
gą być wykorzystywane w
istniejących systemach wodo-
ciągowych.

Przewody z PE i PCV zo-

stały opisane w oparciu o
materiały firmy Wavin Me-
talplast-Buk Sp. z o.o.

Każdy z przewodów opi-

sany jest zestawem parame-
trów,

których

objaśnienie

znajduje się w dolnej części
rysunku.

Możliwe jest zdefiniowanie nowych przewodów, edycja istniejących lub usunięcie zbędnych.

W specyficznych warunkach, niektóre z pozycji tego katalogu mogą zostać oznaczone czerwonym

kolorem. Stanie się tak wtedy, gdy nowododany lub edytowany przewód nie posiada definicji funkcji
przyrostu chropowatości (pozycja ?k)

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 11 -

5.2.2

Przyrost chropowato

ci zast

pczej przewodów

Katalog współczynników kpocz oraz

dk, funkcji przyrostu chropowatości w
zależności od wieku eksploatacji prze-
wodów został opracowany w latach 80’
przez zespół prof. Wieczystego, w
oparciu o dane eksploatacyjne sieci
wodociągów krakowskich. Zapropo-
nowane tu rozwiązanie stanowi jedynie
pewne przybliżenie w wyznaczaniu
chropowatości zastępczej.

Procedura

określania

wartości

współczynnika k została opisana na
załączonym rysunku.

5.3

Katalog w

złów

Węzeł obok odcinka stanowi podstawową strukturę geometrii połączeń sieci. Nie jest możliwe doda-

nie nowego węzła, który nie jest powiązany z żadnym odcinkiem. Stąd też brak tu pozycji [Nowy].
Nowe węzły definiowane są w trakcie dodawania odcinków.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 12 -

Każdy węzeł opisany jest trzema współrzędnymi X, Y, Z lokalizującymi go w przestrzeni oraz serią
dodatkowych parametrów:

Status – Obliczeniowy / Konstrukcyjny. Węzeł obliczeniowy uwzględniany jest jako osobny obiekt w
obliczeniach hydraulicznych. Tylko dla takiego węzła dostępne są wyniki obliczeń. Węzeł konstruk-
cyjny jest wyłącznie załamaniem na trasie przewodu i jako taki jest ignorowany w obliczeniach. W
zestawieniu węzłów w Katalogu obiektów wiersze zawierające węzły konstrukcyjne zaznaczane są
kolorem błękitnym.

Węzłem konstrukcyjnym nie może być węzeł, który:

ma przypisany rekord zapotrzebowania,

buduje inne obiekty (np pompownie, zbiorniki),

jest końcówką sieci,

stoi na skrzyżowaniu trzech lub więcej odcinków,

łączy odcinki o różnych parametrach hydraulicznych.

Rek. zap. – Rekord zapotrzebowania – struktura wiążąca informacje opisujące lokalizację, sposób i
wielkość poboru wody. Została ona szerzej opisana w ramach modułu Zapotrzebowanie na wodę.

Q sym. – Wielkość dobowego zapotrzebowania na wodę [m

/d] dla doby o zapotrzebowaniu określo-

nym w menu Narzędzia / Konfiguracja / Symulacja w ramach obliczeń w trybie symulacji czasowej.
Jest to wartość wyliczana na podstawie danych zgromadzonych w ramach modelu zapotrzebowania
na wodę. Tylko do odczytu.

Qhmax, Qhmin, Qhmax+poż, Qhśr – wielkości zapotrzebowania na wodę [m

/d] charakterystyczne

dla każdego z czterech dostępnych stanów obciążenia sieci w ramach obliczeń w trybie stanów
ustalonych. Tylko do odczytu.

Lokalizacja – słowny opis węzła, jego adres bądź inna informacja

5.4

Katalog odcinków

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 13 -

Każdy odcinek rozpięty jest między dwoma węzłami: początkowym i końcowym. Nie istnieje moż-

liwość dodania odcinka bez określenia węzłów, na których jest rozpięty. W trakcie dodawania bądź edy-
cji istniejącego odcinka można podać również numery węzłów nieistniejących. Zostaną one utworzone z
parametrami X, Y, Z równymi 0. Nowozdefiniowane węzły przyjmują status obliczeniowych, natomiast
komórki zawierające numery istniejących węzłów konstrukcyjnych znaczone są kolorem błękitnym.

Jeżeli dwa odcinki połączone są węzłem konstrukcyjnym, to do obliczeń hydraulicznych przekazy-

wany jest jeden odcinek o długości równej sumie odcinków składowych. Wyniki obliczeń dostępne są
tylko dla takiego odcinka. Przyjmuje on wewnętrzny status obliczeniowego natomiast pozostałe odcinki
mają wewnętrzny status konstrukcyjnych. Podział ten realizowany jest automatycznie w oparciu o wza-
jemne powiązania odcinków i statusy węzłów je budujących.

Dodatkowe parametry opisujące odcinek to:

Stan – otwarty / zamknięty. Zmieniając tę nastawę można symulować całkowite odcięcie przepływu.
Odcinek, który jest zamknięty zostanie oznaczony kolorem szarym zarówno na karcie katalogu od-
cinków jak i na mapie.

L [m] - długość przewodu, wyliczana automatycznie w oparciu o współrzędne węzłów.

Materiał – dobierany z listy materiałów zdefiniowanych na karcie Przewody. Na tej podstawie
odczytywane są wartości współczynników równania przyrostu chropowatości zastępczej, k.

DN [mm] – średnica nominalna przewodu. Parametr o charakterze czysto opisowym. Jeśli jest
równy zero, jest ignorowany. Wartość różna od 0 musi być większa od średnicy wewnętrznej Dw.

Dw[mm] – średnica wewnętrzna przewodu. Parametr istotny dla obliczeń hydraulicznych.

PN [at] – parametr opisowy określający maksymalne bezpieczne ciśnienie, przy którym może
pracować przewód.

SDR – parametr opisowy – Standard Dimention Ratio – stosunek średnicy zewnętrznej do grubości
ś

cianki dla przewodów plastikowych. Dla pozostałych przewodów domyślnie równy 0.

Rok instalacji – na podstawie tego parametru oraz roku odniesienia obliczeń (Karta wariantu)
wyznaczany jest czas eksploatacji wykorzystywany do obliczenia zastępczego współczynnika chro-
powatości k.

k[mm] – zastępczy współczynnik chropowatości wyliczany na podstawie informacji o materiale,
latach eksploatacji oraz prędkości przyrostu chropowatości, różnej dla różnych materiałów.

Z – bezwymiarowy współczynnik oporów lokalnych

Strefa, Lokalizacja, Opis – parametry opisowe pozwalające przypisać odcinek do wybranej grupy.
Przykładowo w pozycji Opis można umieścić informację, że odcinek jest projektowany. Za pomocą
filtrów treści dostępnych w module Mapa możliwe jest wyselekcjonowanie odcinków z każdej ze
zdefiniowanych grup.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 14 -

5.4.1

Dodawanie przewodu z katalogu

Zarówno w trakcie edycji jak i podczas dodawania nowego odcinka możliwe jest wykorzystanie

przewodów predefiniowanych na karcie Przewody w celu przeniesienia właściwego opisu na odcinek.
Wywołanie okna katalogu przewodów zdefiniowanych odbywa się przez kliknięcie przycisku [Przewód
z katalogu].

W trakcie selekcji właściwego przewodu

możliwe jest wykorzystanie symboli wielo-
znacznych: * oraz ?.

* zastępuje dowolnie długi ciąg
znaków,

? zastępuje jeden dowolny znak.

Na przedstawionym przykładzie zdefinio-
wano filtr, który ogranicza widoczne prze-
wody do takich, których pierwsza litera
materiału to P, średnica nominalna składa
się z trzech znaków (eliminowane są śred-
nice mniejsze od 100) oraz PN wynosi 10
at.

Na dostępnej liście należy wybrać wła-
ś

ciwy przewód a następnie kliknąć przycisk

[Wstaw]. Spowoduje to przeniesienie pa-
rametrów przewodu na edytowany odcinek.
Zmiany w odcinku zostaną przyjęte dopiero
po zakończeniu jego edycji.

5.5

Katalog pompowni

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 15 -

Pompownie są obiektami zawierającymi zestawy agregatów pompowych o identycznych charaktery-

stykach pompowania h(Q) i sprawności n(Q).

Każda pompownia jest rozpięta pomiędzy dwoma węzłami i pompuje wodę od węzła wody dolnej do

węzła wody górnej. Przy numerach obu węzłów podawane są ich rzędne [m npm].

Aby wyłączyć z eksploatacji edytowaną pompownię należy odznaczyć opcję pod jej numerem.

Charakterystyki jednej pompy w ramach obiektu pompowni tworzone są za pomocą serii trójek h-Q-

n. Każda charakterystyka musi składać się co najmniej z dwóch takich trójek ale może być uszczegóło-
wiona do większej ilości punktów pośrednich poprzez dodanie kolejnych wierszy (Przyciski poniżej
okna opisu charakterystyk: [Dodaj wiersz], [Usuń wiersz]).

Kolejne trójki h-Q-n muszą być uszeregowane w ten sposób by wartości w kolumnie h rosły.

W trakcie opisywania obu krzywych, na wykresie po prawej stronie prezentowane są obie

charakterystyki: żółta – wydajności i zielona – sprawności.

Tryb obliczeń symulacyjnych:

W centralnej części karty Katalogu pompowni znajduje się okno definicji harmonogramu pompowa-

nia. Harmonogram ten określa liczbę pracujących agregatów pompowych w każdym z przedziałów cza-
sowych. Liczbę pracujących agregatów pompowych należy interpretować jako baterię równolegle połą-
czonych ze sobą pomp tego samego rodzaju. Harmonogram pompowania prezentowany jest w formie
graficznej w prawym dolnym rogu okna.

Długość harmonogramu może być krótsza lub dłuższa od symulowanego przedziału czasu. W przy-

padku, gdy harmonogram jest krótszy, symulator po osiągnięciu godziny, w której harmonogram się
kończy zaczyna odczytywać kolejne wartości od początku harmonogramu. Jeśli harmonogram jest dłuż-
szy od symulowanego przedziału czasu to przedziały harmonogramu wykraczające poza niego będą
ignorowane. Aby zmienić liczbę przedziałów harmonogramu należy skorzystać z przycisków [Dodaj
wiersz] oraz [Usuń wiersz] znajdujących się poniżej harmonogramu.

Harmonogram przewiduje możliwość skokowego załączania poszczególnych jednostek pompowych,

co nie zawsze ma przełożenie na rzeczywistą pracę pomp. W przypadku sterowania wydajnością pompy
za pomocą falownika zmiana wydajności następuje płynnie. Aby móc umożliwić włączenie pompy z
niepełną wydajnością można zastosować zabieg polegający na podzieleniu wydajności pojedynczej
pompy np. przez 10 (modyfikacja charakterystyki) a następnie wymnożenie przez 10 liczby pracujących
agregatów. Przykładowo, przy dwóch pracujących pompach, w harmonogramie pompowania o odpo-
wiedniej godzinie będzie wpis 2. Natomiast po wykonaniu zabiegu sztucznego zmniejszenia wydajności
dziesięciokrotnie, w harmonogramie pompowania powinien się pojawić wpis 20. Teraz możliwe jest
zasymulowanie pracy jednej pompy na pełnych obrotach a drugiej przy zmniejszonych obrotach podając
np. jako liczbę pracujących pomp wartość 17. Dobór właściwego podziału i liczby pomp odbywa się
eksperymentalnie.

Jeśli różnica między liczbą agregatów pompowych jest większa od 1 to możliwe jest przeprowadze-

nie interpolacji liczby pracujących pomp dla niepełnych godzin. Szczegóły tej operacji zostały opisane
w rozdziale opisującym konfigurację aplikacji na karcie Symulacja. Opcja odpowiedzialna za interpola-
cję liczby pomp dostępna jest przez menu Narzędzia / Konfiguracja / Symulacja.

Tryb obliczeń dla stanów ustalonych:

W miejscu harmonogramu pompowania znajduje się do czterech pól edycyjnych, w których należy

określić liczbę pracujących agregatów pompowych w każdym ze stanów eksploatacyjnych charaktery-
stycznych dla różnych obciążeń zapotrzebowaniem na wodę.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 16 -

5.6

Katalog zbiorników

Zbiornik w ISYDYW 2 jest równoważny jednej komorze zbiornika wodociągowego. Lokalizowany

jest zawsze na jednym węźle, lecz rzędna dna zbiornika nie musi się pokrywać z rzędną samego węzła
zbiornikowego, co zostało przedstawione na załączonym rysunku.

Matematyczny model zbiornika sprowadza się do określenia funkcji uzależniającej wysokość napeł-

nienia (m nad poziom dna) od objętości zgromadzonej wody. W przypadku zbiorników o pionowych
ś

cianach funkcja ta jest odcinkiem opisanym między dwoma punktami: (hmin,Vmin) oraz

(hmax,Vmax). Możliwe jest uszczegółowienie charakterystyki poprzez dodanie kolejnych wierszy ją
opisujących (przyciski [Dodaj wiersz] oraz [Usuń wiersz]). Wartości w kolejnych wierszach muszą być
uszeregowane względem rosnących wysokości napełnienia.

Aby wyłączyć z eksploatacji edytowany zbiornik należy odznaczyć opcję pod jego numerem.

Aby można było prowadzić obliczenia hydrauliczne niezbędny jest przynajmniej jeden czynny zbior-

nik lub rezerwuar w każdej izolowanej sieci.

Tryb obliczeń symulacyjnych:

Nad wykresem charakterystyki zbiornika znajduje się pole edycyjne, w którym należy określić po-

jemność początkową, czyli startową pozycję na krzywej. Odpowiadająca jej wysokość napełnienia zo-
stanie wyliczona z krzywej opisującej zbiornik.

Tryb obliczeń dla stanów ustalonych:

Nad wykresem charakterystyki zbiornika znajduje się do czterech pól edycyjnych, w których należy

określić poziom położenia zwierciadła wody w każdym ze stanów eksploatacyjnych, charakterystycz-
nych dla różnego stopnia zapotrzebowania na wodę.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 17 -

5.7

Katalog rezerwuarów

Rezerwuar jest obiektem, który zastępuje źródło wody w postaci rzeki, jeziora, ujęcia itp. Jest on lo-

kalizowany na węźle. W przypadku odwzorowania pompowni tłoczącej wodę np. z ZUW, rezerwuar
zastępuje ZUW.

Aby wyłączyć z eksploatacji edytowany rezerwuar należy odznaczyć opcję pod jego numerem.

Tryb obliczeń symulacyjnych:

Rezerwuar opisywany jest za pomocą histogramu zmian położenia rzędnej zwierciadła wody w po-

szczególnych przedziałach czasowych symulowanego okresu. Pozwala to na symulowanie okresowych
wahań stanu źródła wody. Histogram ten widoczny jest z prawej strony karty Katalogu rezerwuarów.

Długość histogramu może być krótsza lub dłuższa od symulowanego przedziału czasu. W przypadku,

gdy histogram jest krótszy, symulator po osiągnięciu godziny, w której histogram się kończy zaczyna
odczytywać kolejne wartości od jego początku. Jeśli histogram jest dłuższy od symulowanego prze-
działu czasu to przedziały histogramu wykraczające poza niego będą ignorowane. Aby zmienić liczbę
przedziałów histogramu należy skorzystać z przycisków [Dodaj wiersz] oraz [Usuń wiersz] znajdują-
cych się poniżej.

Możliwe jest szybkie wypełnienie większej liczby przedziałów tą samą wartością rzędnej. W tym

celu należy umieścić kursor w wierszu, który będzie skopiowany do wszystkich komórek poniżej a na-
stępnie należy kliknąć przycisk

znajdujący się w prawym górnym rogu histogramu.

Tryb obliczeń dla stanów ustalonych:

W miejscu histogramu znajduje się do czterech pól edycyjnych, w których należy określić poziom

położenia zwierciadła wody w każdym ze stanów eksploatacyjnych, charakterystycznych dla różnego
stopnia zapotrzebowania na wodę.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 18 -

5.8

Katalog zasuw

Zasuwa –w kontekście ISYDYW 2 jest to pojęcie agregujące 6 różnych obiektów regulacyjnych.

Każdy z tych obiektów opisany jest parametrami:

Stan – automat: regulacja parametrów przepływu bądź ciśnienia w zależności od nastawy obiektu

otwarty: brak jakiegokolwiek wpływu na przepływającą wodę.

zamknięty: całkowita blokada przepływu.

Zasuwa w stanie otwartym bądź zamkniętym pozostaje w nim bez względu na wartość nastawy
i czynnika sterującego zasuwą. W stanie automatycznym reaguje na przekroczenie nastawy.

Typ: – odcinająca,

stała strata ciśnienia,

regulator przepływu,

zawór zwrotny,

stabilizator ciśnienia,

reduktor ciśnienia.

Poszczególne typy zasuw zostały szczegółowo opisane na kolejnym rysunku. Okno z tym opisem
jest dostępne po kliknięciu na przycisk [INFO: Typy i zasady połączeń] na karcie Katalogu zasuw.

WP, WK – węzeł początkowy i końcowy. Określają kierunek zasuwy. Dla niektórych typów zasuw
jest on istotny. Zasuwa skierowana jest zawsze od WP do WK.

Odcinek – Zasuwy lokalizowane są zawsze na środku odcinka. Pole edycyjne z jego numerem jest
zawsze niedostępne. Numer odcinka pojawi się, jeśli prawidłowo zostaną opisane numery WP i WK,
w przeciwnym wypadku pojawi się informacja o braku odcinka pomiędzy wskazanymi węzłami i
zakończenie edycji zasuwy będzie niemożliwe.

Z – wartość współczynnika oporów lokalnych. Bezwymiarowa.

Nastawa – Dla niektórych typów zasuw, liczba określająca warunek, przy którym następuje wpływ
zasuwy na przepływ bądź ciśnienie wody. Jednostka nastawy może być różna w zależności od typu

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 19 -

zasuwy. W przypadku reduktorów i stabilizatorów ciśnienia możliwa jest zmiana poziomu odniesie-
nia do wartości nastawy z [m] na [m npm] – dostępne w menu Narzędzia / Konfiguracja / Różne.
Szczegółowy opis nastaw i ich jednostek zamieszczono w rozdziale Zasady połączeń zasuw.

Opis – słowny opis obiektu, pozycja nie musi być wypełniana.

Niektóre zasuwy posiadają ograniczenia związane ze sposobem połączenia z innymi obiektami na

sieci. Szczegóły zamieszczono w następnym rozdziale.

5.8.1

Zasady poł

cze

zasuw

Okno z opisem typów zasuw, zasad połączeń i ich nastaw i jest dostępne po kliknięciu na przycisk

[INFO: Typy i zasady połączeń] na karcie Katalogu zasuw.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 20 -

5.9

Katalog etykiet

Etykiety są obiektami pomocniczymi. Pełnią dwojaką rolę. Mogą służyć jako statyczny opis, ko-

mentarz umieszczony na mapie, lub też za ich pomocą możliwe jest śledzenie wybranych parametrów
wskazanych obiektów na mapie. Parametry opisujące etykietę to:

Typ miernika – określa jaki typ obiektu jest etykietowany. Pozycja brak oznacza, że etykieta służy
wyłącznie do wprowadzenia opisu słownego. Nr obiektu i Wielkości mierzone będą ignorowane.

Wielkości mierzone – w zależności od wybranego typu miernika dostępne są różnie wielkości, któ-
rych wartości możliwe są do wyświetlenia na etykiecie. Możliwy jest wybór kilku mierników rów-
nocześnie. Na załączonym przykładzie etykieta zawiera wyniki dla węzła. Na mapie widoczne będą
ciśnienie względne [m] oraz bezwzględne [m npm].

Nr obiektu – w zależności od typu miernika, nr obiektu określa liczbowy identyfikator np. węzła,
odcinka itp. Gdy jako typ miernika wybrano brak, nr obiektu będzie ignorowany.

X, Y [m] – współrzędne w układzie modelu określające lewy górny róg etykiety w widoku mapy.

Opis – treść informacyjna pojawiająca się w górnej części etykiety w widoku mapy.

5.10 Katalog zdarze

steruj

cych

Właściwe zdefiniowanie zdarzeń sterujących pracą wybranych obiektów na sieci pozwala na

wprowadzenie pewnej ograniczonej automatyki reagowania na np. stany przekroczenia napełnienia
zbiorników itp. Zazwyczaj niezbędne jest zdefiniowanie dwóch uzupełniających się zdarzeń – jedno
powoduje wyłączenie / zamknięcie obiektu w przypadku przekroczenia stanu maksymalnego na innym
obiekcie a drugie zdarzenie powoduje włączenie / otwarcie tego obiektu w przypadku zejścia ciśnienia
poniżej stanu minimalnego. Brak jednego z tych zdarzeń może spowodować np. jedynie zamknięcie
obiektu sterowanego, lecz już nie uda się go otworzyć. Definiowanie zdarzeń sterujących sprowadza się
do zestawienia kolejnych pozycji w oknach edycyjnych oraz polach kombi, tworzących zdanie w języku
naturalnym.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 21 -

Zapotrzebowanie na wod

W module tym zgromadzone są obiekty i struktury opisujące sposób poboru wody, jego lokaliza-
cję i wielkość. Przejście do tego modułu odbywa się poprzez kliknięcie ikony z kurkiem znajdu-
jącej się na pasku Standard, lub wybranie karty Zapotrzebowanie na wodę w dolnej części okna

aplikacji. W tym module dostępny jest pasek narzędziowy Zapotrzebowanie:

Rekordy zapotrzebowania na wodę

Jednostki strukturalne

Granice jednostek strukturalnych

Powierzchnie cząstkowe

Wskaźniki szczegółowe i statyczne

Histogramy zmienności zapotrzebowania na wodę

Wskaźniki jednostkowe

Wyniki obliczeń zapotrzebowania na wodę

6.1

Rekordy zapotrzebowania na wod

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 22 -

Rekordy zapotrzebowania na wodę są strukturami logicznymi wiążącymi informacje o wielkości,

zmienności i lokalizacji poboru wody. Rekord zapotrzebowania może być przyporządkowany wyłącznie
do jednego węzła sieci określając tym samym miejsce poboru wody. Parametry opisujące tą strukturę to:

Węzeł – nr węzła, do którego został przyporządkowany rekord. Dany rekord zapotrzebowania można
przyporządkować wyłącznie do jednego węzła, oraz w relacji zwrotnej, dany węzeł może być opi-
sany wyłącznie jednym rekordem zapotrzebowania. Jeśli rekord zapotrzebowania nie będzie przypo-
rządkowany do żadnego węzła będzie on ignorowany w obliczeniach zapotrzebowania na wodę oraz
zostanie oznaczony w tabeli kolorem żółtym.

L. ludn. – liczba ludności zaopatrywanych w wodę w ramach rekordu zapotrzebowania. Wartość ta
wyliczana jest automatycznie w oparciu o gęstość zaludnienia w jednostkach strukturalnych i wiel-
kość powierzchni cząstkowych.

Straty – wyrażone w procentach dobowego zapotrzebowania na wodę straty wody na nieszczelno-
ś

ciach. Wartość domyślną przy definiowaniu nowych rekordów można zdefiniować w menu Narzę-

dzia / Konfiguracja / Różne.

J.Str. – Jednostka strukturalna – struktura logiczna opisująca zmienność zapotrzebowania na wodę w
czasie trwania symulacji, z uwzględnieniem różnych celów jej konsumpcji. Sposób zagospodarowa-
nia terenu pod kątem zapotrzebowania na wodę.

P.Cz. – Powierzchnia cząstkowa – obszar w najbliższym sąsiedztwie węzła; zasilany z niego.

W.Sz. – Wskaźnik szczegółowy – struktura opisująca wielkość i zmienność poboru wody dla jed-
nego, wybranego celu jej użytkowania.

W ramach rekordu zapotrzebowania możliwe jest zdefiniowanie maksymalnie pięciu trójek liczb

[J.Str. – P.Cz. – W.Sz.] w dowolnych konfiguracjach z zastrzeżeniem, że J.Str. musi być określona.
Uwaga. W jednej trójce obok P.Cz i/lub W.Sz musi być podana J.Str. Jej brak będzie skutkował zigno-
rowaniem wielkości zapotrzebowania w ramach tego rekordu oraz oznaczeniem w tabeli odpowiedniej
komórki kolorem żłótym.

Kolejność opisu każdej z trójek jest dowolna, tzn. dopuszczalne są przerwy w opisach np. zdefinio-

wane są pozycje w trójce pierwszej i czwartej. Pozostałe mogą być puste.

Podstawowe powiązanie dotyczy J.Str. i P.Cz. Informacja o wielkości P.Cz. i gęstości zaludnienia w

J.Str. pozwala wyznaczyć liczbę ludności zaopatrywanej z węzła. Wymnożenie liczby ludności przez
jednostkowe wskaźniki zapotrzebowania określa wielkość dobowego zapotrzebowania na wodę.

Za wyjątkiem rozkładu opisującego straty wody, opis J.Str. nie wpływa na W.Sz, jedynie stanowi

powiązanie odnośnie przynależności do wskazanej J.Str. zapotrzebowania wynikającego z W.Sz.

W górnej części opisywanej karty znajdują się pola kombi z numerami J.Str., P.Cz. oraz W.Sz.

W zależności od wybranej pozycji w poprzedzającym je polu kombi, mogą to być numery struktur zde-
finiowanych, lecz nigdzie nie przyporządkowanych bądź numery jeszcze niewykorzystane – gotowe do
użycia przy opisie nowych struktur.

Podczas edycji rekordu zapotrzebowania, podanie numeru nieistniejącej J.Str, P.Cz. lub W.Sz spowo-

duje wypełnienie pola edycyjnego kolorem żółtym. Po kliknięciu przycisku Zakończ dla każdej nowej
struktury pojawi się pytanie czy ją utworzyć. Odpowiedź pozytywna spowoduje wyświetlenie jednego z
trzech okien z wartościami domyślnymi. Szczegółowy opis tych struktur został umieszczony w kolej-
nych rozdziałach.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 23 -

6.2

Katalog jednostek strukturalnych

Jednostka strukturalna jest to obiekt niewizualny określający sposób zagospodarowania terenu pod

kątem zapotrzebowania na wodę. W ramach jednostki strukturalnej określane są informacje o wzajem-
nych relacjach między ośmioma predefiniowanymi grupami konsumentów wody ze szczególnym
uwzględnieniem mieszkalnictwa. Do każdej z grup odbiorców (celów poboru wody) przyporządkowany
jest rozkład zmienności zapotrzebowania na wodę w symulowanym przedziale czasu. Szczegółowy opis
poszczególnych składowych opisujących jednostkę strukturalną przedstawiono poniżej:

Nazwa – Jest to słowny opis jednostki. Nie pojawia się on w żadnym miejscu na mapie, jedynie w
zestawieniu wyników obliczeń zapotrzebowania.

Kolor – Sama jednostka strukturalna nie ma graficznej reprezentacji na mapie, natomiast powiązanie
jednostki z powierzchnią cząstkową spowoduje wypełnienie powierzchni wybranym tu kolorem.
Powiązanie wskaźnika szczegółowego z jednostką spowoduje, że opisy wskaźników będą wyświe-
tlane w kolorze jednostki. W ten sposób możliwe jest graficzne przedstawienie powiązanie po-
wierzchni i wskaźnika szczegółowego z jednostką strukturalną.

Udział jednostki w strukturze miasta – sumaryczna powierzchnia i sumaryczna liczba mieszkańców
są wartościami, które wyliczane są przy każdej zmianie przyporządkowania: jednostka strukturalna –
powierzchnia cząstkowa. Aktualizowane są one na bieżąco.

Gęstość zaludnienia[mk/ha] – Uśredniona wartość gęstości zaludnienia na opisywanym obszarze.
Jest to czynnik decydujący o liczbie ludności zaopatrywanej z węzła.

Struktura mieszkalnictwa [%] – Wielkość poboru wody w miejskich jednostkach osadniczych w
znacznej części przypada na użytkowników sklasyfikowanych jako mieszkalnictwo. W celu zwięk-
szenia dokładności odwzorowania tej najistotniejszej grupy odbiorców podzielono ją na trzy pod-
grupy: mieszkalnictwo jednorodzinne, wielorodzinne i wielorodzinne w aglomeracjach. Badania
statystyczne wykazały, że każda z tych grup charakteryzuje się innym rozkładem zmienności zapo-
trzebowania na wodę w ciągu doby. Przykładowo dla mieszkalnictwa jednorodzinnego szczyt wie-
czorny zapotrzebowania jest znacznie większy niż szczyt poranny, podczas gdy dla mieszkalnictwa

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 24 -

wielorodzinnego szczyty te są zbliżone. Opisywany tu udział mieszkalnictwa wyrażany jest w pro-
centach, które muszą sumować się do 100% rozumianych jako całkowite zapotrzebowanie dla
mieszkalnictwa.

Udział wyposażenia sanitarnego [%] –
Zgodnie z obowiązującymi wytycznymi
odnośnie wielkości zapotrzebowania na
wodę dla mieszkalnictwa wyszczegól-
niono pięć klas wyposażenia sanitarnego
obejmujących grupy odbiorców o różnym
stopniu wyposażenia mieszkań w urządze-
nia sanitarne. Opis klas umieszczono na
rysunku obok. Suma udziałów wszystkich
klas musi wynosić 100%. Dla każdej klasy
przyporządkowano jednostkowe wskaź-
niki

zapotrzebowania

wodę

[dm

/(mk*d)] szczegółowo opisane na

karcie Wskaźniki jednostkowe.

Charakterystyka celów zapotrzebowania na wodę – lista ośmiu grup odbiorców oraz straty wody na
nieszczelnościach. Każdej grupie odbiorców przyporządkowano rozkład zmienności zapotrzebowa-
nia na wodę w oparciu o „Wytyczne do programowania zapotrzebowania wody i ilości ścieków w
miejskich jednostkach osadniczych” oraz współczynnik nierównomierności dobowej, Nd. Wartość
tego współczynnika jest uzależniona od wielkości jednostki osadniczej i domyślnie przyjmowana
jest na poziomie średnim. Przy zmianie gęstości zaludnienia lub opisie powierzchni cząstkowych zo-
stanie zaktualizowana liczba ludności, co w konsekwencji spowoduje pojawienie się pytania o aktu-
alizację współczynników Nd przy obliczaniu wielkości zapotrzebowania na wodę. Jeśli w obrębie
opisywanej jednostki strukturalnej nie występuje pobór wody na potrzeby którejś z grup odbiorców
należy tą grupę opisać rozkładem zawierającym same zera. Domyślnie jest to rozkład nazwany
„Brak zapotrzebowania”

Struktura podziału wg klas ciśnienia wymaganego – Aplikacja pozwala na symulację spadku poboru
wody w stosunku do deklarowanego zapotrzebowania w przypadku, gdy ciśnienie w węźle spadnie
poniżej ciśnienia wymaganego. W tym miejscu określa się procentowy udział odbiorców o różnych
wartościach ciśnienia wymaganego. Udziały procentowe muszą sumować się do 100.

Wielkość zapotrzebowania na wodę oraz liczba zaopatrywanej ludności wyznaczana jest wg nastę-

pującego algorytmu: Powiązanie wielkości powierzchni cząstkowej z gęstością zaludnienia pozwala
wyznaczyć liczbę zaopatrywanej ludności. Dla każdego z celów użytkowania wody w Katalogu wskaź-
ników jednostkowych definiowane jest zapotrzebowanie na wodę przypadające na jednego mieszkańca
w ciągu doby. Mnożąc te jednostkowe wskaźniki przez liczbę mieszkańców uzyskuje się dobowe zapo-
trzebowanie na każdy z celów użytkowania wody. Wielkość zapotrzebowania dla każdego z celów
mnożona przez wartości odpowiednich histogramów zapotrzebowania, którymi są procentowe udziały
zapotrzebowania przypadające na każdą godzinę pozwala uzyskać rozkład zmienności zapotrzebowania
wyrażony w [m

/d]. Suma wielkości zapotrzebowania w każdej godzinie i dla każdego celu daje wypad-

kowy rozkład zmienności zapotrzebowania dla całej jednostki strukturalnej.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 25 -

6.3

Katalog obwiedni i wierzchołków jednostek strukturalnych

Opisując jednostki strukturalne tworzy się strukturę pozbawioną reprezentacji graficznej. Jest ona re-

prezentowana pośrednio dopiero w połączeniu z powierzchniami cząstkowymi. Powierzchnie te wypeł-
niane są kolorem jednostki strukturalnej. Osobnym obiektem są obwiednie jednostek strukturalnych,
które należy traktować wyłącznie jako zakreślenie umownych granic jednostek strukturalnych. Jest to
obiekt wyłącznie graficzny, który nie wnosi żadnych zmian do obliczeń, natomiast pozwala uporządko-
wać opisywaną przestrzeń. Powierzchnie cząstkowe nie muszą pokrywać całego obszaru zakreślonego
przez jednostkę strukturalną. Przykład taki zamieszczono poniżej, gdzie w ramach obwiedni jednostki
strukturalnej Pleszów, powierzchnie cząstkowe (błękitny kolor) zajmują tylko niewielką część obszaru.

Kształt powierzchni definiowany jest na mapie poprzez stworzenie odpowiedniego obrysu. Równo-

cześnie wyliczana jest powierzchnia tego obrysu i możliwe jest przyporządkowanie koloru wypełnienia
obwiedni. Kolor ten może być inny niż kolor jednostki strukturalnej. W menu Narzędzia / Konfiguracja
/ Mapa dostępna jest opcja zmiany przeźroczystości wypełnienia obwiedni.

Szczegółowy opis procedury tworzenia obwiedni na mapie przedstawiono dalej, w opisie modułu

Mapa.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 26 -

6.4

Katalog powierzchni cz

stkowych i ich wierzchołków

Powierzchnie cząstkowe reprezentowane są na mapie w formie graficznej jako wypełnione wielo-

kąty. Równocześnie określane jest ich przyporządkowanie do jednostki strukturalnej i rekordu zapotrze-
bowania. Mogą też być definiowane w opisywanym tu katalogu na jeden z dwóch sposobów:

Poprzez podanie ciągu numerów istniejących wierzchołków – wtedy wielkość powierzchni [ha]
wyliczana jest na podstawie współrzędnych wierzchołków,

lub bezpośrednio podając wielkość powierzchni.

W tym drugim przypadku reprezentacja graficzna powierzchni sprowadza się do małego prostokąta

w kolorze jednostki strukturalnej, zlokalizowanego na węźle, do którego przyporządkowano rekord za-
potrzebowania.

Uwaga. W opisywanym tu katalogu nie można przyporządkować powierzchni do rekordu zapotrze-

bowania. Przyporządkowanie powierzchni do rekordu zapotrzebowania należy wykonać bezpośrednio w
katalogu rekordów zapotrzebowania.

Komórka w kolumnie Rek. zap. oznaczona kolorem żółtym oznacza brak przyporządkowania do re-

kordu zapotrzebowania czyli ignorowanie tej wartości w obliczeniach.

6.5

Katalog wska

ników szczegółowych

Wskaźniki szczegółowe służą do bezpośredniego określania wielkości zapotrzebowania na wodę

wraz z informacją o jej zmienności w czasie. Aby utworzyć wskaźnik szczegółowy należy podać:

rednią dobową wielkość zapotrzebowania,

współczynnik nierównomierności dobowej Nd,

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 27 -

rozkład zmienności zapotrzebowania w ciągu doby,

cel użytkowania wody,

wartość ciśnienia wymaganego,

opcjonalnie nazwę odbiorcy wody.

W przeciwieństwie do jednostek strukturalnych, nie pojawia się tu informacja o liczbie mieszkańców,

przez co modyfikacja wskaźników szczegółowych nie wpływa na wielkość jednostki osadniczej.

Wskaźniki szczegółowe nadają się do opisywania większych, pojedynczych odbiorców, lub skupio-

nej grupy odbiorców o jednolitym sposobie poboru wody.

W opisywanym tu katalogu nie jest możliwe przyporządkowanie wskaźnika szczegółowego do re-

kordu zapotrzebowania. Przyporządkowanie wskaźnika do rekordu zapotrzebowania należy wykonać
bezpośrednio w Katalogu rekordów zapotrzebowania.

Komórka w kolumnie Rek. zap. oznaczona kolorem żółtym oznacza brak przyporządkowania do re-

kordu zapotrzebowania co oznacza zignorowanie tej wartości w obliczeniach.

6.5.1

Katalog wska

ników statycznych – Stany Ustalone

Katalog ten jest dostępny na karcie Katalogu wskaźników szczegółowych po kliknięciu przycisku w

centralnej części okna [Wskaźniki statyczne (stan ustalony)]. Wskaźniki definiowane w tym katalogu
dotyczą wyłącznie obciążeń statycznych wielkością poboru wody w trakcie obliczeń hydraulicznych dla
trybu obliczeń w stanach ustalonych. W tym trybie prowadzone są obliczenia dla obciążenia Qhmax,
Qhmin, Qhmax+pożar oraz Qhśr. Dla każdego z tych stanów, na podstawie modelu zapotrzebowania na
wodę określana jest jedna liczba opisująca wielkość zapotrzebowania, która jest wyświetlana w Kata-
logu węzłów. Nie jest możliwa bezpośrednia edycja tych pozycji. W sposób pośredni można je zmodyfi-
kować poprzez wykorzystanie wskaźników statycznych. Definiując taki wskaźnik należy określić, do

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 28 -

którego węzła będzie wprowadzana zmiana oraz jaki to będzie rodzaj zmiany, czyli status wskaźnika,
który może mieć dwa stany: Dodaj / Zastąp. Następnie należy określić wielkość zmiany w każdym z
przypadków eksploatacyjnych i opcjonalnie opisać komentarzem. Przykładowo, symulując rozbiór
wody na potrzeby przeciwpożarowe należy w trzecim przypadku eksploatacyjnym zwiększyć obciążenie
o pobór pożarowy. W tym celu definiując nowy wskaźnik statyczny należy ustawić jego status na Dodaj
oraz w kolumnie Qhmax+p wstawić wartość 864 [m

/d]. Liczba ta wynika z założenia wielkości poboru

na potrzeby p.-poż. na poziomie 10 [dm

/s] co po przeliczeniu na m

/d (10 / 1000 * 86400) daje wartość

864. Nie oznacza to jednak, że pobór wody jest realizowany przez całą dobę. Jest to tylko wartość
chwilowa wyrażona w jednostkach obowiązujących w tabeli.

6.6

Katalog histogramów zmienno

ci zapotrzebowania na wod

W katalogu tym zgromadzono dyskretne funkcje opisujące zmienność wielkości zapotrzebowania w

ciągu całej doby. Funkcje te są charakterystyczne dla poszczególnych grup odbiorców występujących w
jednostkach strukturalnych. Wartości histogramu wyrażone są w procentach zapotrzebowania dla całej
doby. Suma wartości wszystkich przedziałów domyślnie wynosi 100%. Możliwe jest jednak zwiększe-
nie bądź zmniejszenie tej sumy, co będzie odpowiednio rzutować na wielkość zapotrzebowania opisa-
nego takim rozkładem.

Przedstawiony na rysunku wykres przedstawia histogram z krokiem co jedną godzinę oraz z

uwzględnieniem kroku symulacji co 10 minut, stąd tez w każdej godzinie jest 6 małych słupków. Do-
datkowo włączona jest opcja interpolacji pomiędzy pełnymi godzinami. Opcja ta dostępna jest w menu
Narzędzia / Konfiguracja / Symulacja. Bardziej szczegółowe informacje na temat interpolacji wielkości
zapotrzebowania umieszczono w rozdziale opisującym konfigurację aplikacji – karta Symulacja.

W lewym dolnym rogu znajduje się wartość bazowa współczynnika Nd oraz wielkość współczynnika

redukcji. Współczynnik redukcji wpływa na zmianę Nd wraz ze wzrostem liczby ludności wg relacji:

(nowe)

= Nd

(bazowe)

– Wsp. red. * Ln(liczba mieszkańców)

Oznacza to, że wraz ze wzrostem liczby ludności wielkość nierównomierności dobowej maleje w spo-
sób logarytmiczny.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 29 -

6.7

Wska

niki jednostkowe

Ta karta zawiera kluczowe współczynniki określające jednostkowe zapotrzebowanie na wodę oraz

wymagania odbiorców związane z ciśnieniem wody.

Klasy ciśnienia wymaganego – pozwalają zdefiniować granice ciśnienia wymaganego przez odbior-
ców oraz wartości współczynnika przy potędze we wzorze redukującym pobór wody przy ciśnieniu
niższym od wymaganego. Im ten współczynnik jest większy tym stopień redukcji poboru wody jest
większy. Zależność ma charakter wykładniczy.

WJ dla mieszkalnictwa dla klas wyposażenia sanitarnego – wartości wskaźników jednostkowych
zapotrzebowania na wodę [dm

/(mk*d)] w różnych klasach wyposażenia sanitarnego. Szerszy opis

klas znajduje się w rozdziale 6.2 traktującym o jednostkach strukturalnych w ramach modułu Zapo-
trzebowanie na wodę.

Udział wyposażenia sanitarnego… - proponowane, domyślne procentowe udziały klas wyposażenia
sanitarnego dla miejscowości o różnych wielkościach.

WJ dla doby średniej… - Wskaźniki jednostkowe zapotrzebowania na wodę [dm

/(mk*d)] dla róż-

nych

celów

jej

użytkowania

podziałem

miejscowości

różnej

wielkości.

Możliwa jest zmiana nazw poszczególnych celów konsumpcji wody.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 30 -

6.8

Wyniki oblicze

zapotrzebowania na wod

Po modyfikacji modelu zapotrzebowania na wodę konieczne jest ponowne wykonanie odpo-

wiednich obliczeń. W tym celu należy kliknąć ostatnią ikonę na pasku narzędziowym Zapotrze-
bowanie lub wyświetlić zawartość karty Wyniki obl. Zapotrzebowania. Jeśli dokonano zmian w

modelu zapotrzebowania, lecz ich nie przeliczono, a podjęto próbę wykonania obliczeń hydraulicznych
to przed obliczeniami hydraulicznymi nastąpi automatyczne wywołanie obliczeń dla zapotrzebowania
na wodę.

Wyniki obliczeń zapotrzebowania na wodę można wyświetlić w formie liczbowej i graficznej dla:

całego systemu,

każdej z jednostek strukturalnych,

poszczególnych węzłów.

Zestawienie zawiera wielkości zapotrzebowania dla każdej z grup odbiorców, szczególnie traktując

mieszkalnictwo, w którym wyodrębniono wyniki dla każdego z typów mieszkalnictwa.

Dodatkowo zestawiono wartości Qdśr, Qdmax oraz Qhmin, Qhśr i Qhmax, współczynniki Nd i Nh a

także liczbę obsługiwanej ludności i wielkość zasilanej powierzchni, która nie musi pokrywać się z cał-
kowitą powierzchnią miasta. Jest to sumaryczny obszar opisany przez powierzchnie cząstkowe.

Wyniki obliczeń przedstawiono z wykorzystaniem trzech różnych jednostek:

/d] – przeliczając zapotrzebowanie na okres jednej doby,

/Dt] – przeliczając zapotrzebowanie na zdefiniowany prze użytkownika okres symulacji. Nie

musi to być cała doba, może to być kilka dni lub część doby,

[dm

/(mk*d)] – wskaźnikowe wartości jednostkowe zapotrzebowania w przeliczeniu na mieszkańca

i dobę.

Na załączonym wykresie naniesiono zmienność zapotrzebowania w dobie średniej (wykres zielony) i

dobie maksymalnej (wykres czerwony). Zmienność tą wyrażono w procentach sumarycznego zapotrze-
bowania w każdej z dób. Wartości liczbowe do wykresów zestawiono w tabeli po prawej stronie. Sam
kształt wykresu zależy od tego czy histogramy zmienności zapotrzebowania są interpolowane pomiędzy
pełnymi godzinami czy też są stałe (wykres schodkowy). Odpowiednia opcja dostępna jest w menu Na-
rzędzia / Konfiguracja / Symulacja.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 31 -

Mapa sieci

W module tym wszystkie wizualne elementy systemu przedstawiane są w sposób graficzny oraz

możliwa jest ich dowolna modyfikacja.

Obszar modułu Mapa składa się z kilku bloków.

W centralnej części wyświetlana jest mapa sieci, na której możliwe są operacje związane z edycją
obiektów i przeglądaniem wyników obliczeń.

Po prawej stronie umieszczono trzy karty:

Warstwy – zawierającą listę wszystkich dostępnych warstw obiektów. Przy każdej warstwie są
dwa przełączniki. Jeden służy do przełączania widoku numeracji obiektów, drugi służy do
przełączania widoku samych obiektów.

Obiekty – na tej karcie zgromadzono kontrolki służące do edycji obiektów budujących model.

Filtry – gromadzi narzędzia wpływające na wizualną prezentację treści modelu na mapie.

Na dole formy znajduje się pasek narzędziowy służący do animacji wyników obliczeń.

Na pasku stanu, w centralnej części podawane są aktualne współrzędne kursora myszy w układzie
odniesienia modelu. Na prawo od tego miejsca podawana jest informacja o aktualnej skali odwzo-
rowania mapy.

Bardziej szczegółowo każdy z tych elementów został opisany w kolejnych rozdziałach opracowania.

Aby znaleźć się w module Mapa należy kliknąć ikonę na pasku Standard, lub wybrać kartę

Mapa w dolnej części okna aplikacji. Spowoduje to wyświetlenie paska narzędziowego Mapa,
którego ikony w sposób ogólny opisano poniżej oraz w dalszej części szczegółowo odniesiono

się do każdego z narzędzi.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 32 -

InfoPoint - Informacja o wskazanym obiekcie

Selektor: obiektów do edycji / wyników obliczeń

Przesunięcie widoku mapy

Powiększenie widoku mapy

Pomniejszenie widoku mapy

Widok całej sieci

Powiększenie zaznaczonego obszaru

Dodawanie: odcinka / pompowni / zbiornika / rezerwuaru / zasuwy / etykiety / powierzchni
cząstkowej / obwiedni jednostki strukturalnej / profilu
Przesuwanie: węzła / wierzchołka obwiedni jednostki strukturalnej / wierzchołka
powierzchni cząstkowej / etykiety
Przecięcie: odcinka / krawędzi powierzchni cząstkowej / krawędzi obwiedni jednostki
urbanistycznej

Zamiana statusu węzła: obliczeniowy / konstrukcyjny

Usuwanie obiektu

Wskazanie miejsca, w które należy wczytać podkład

Zmiana powiększenia mapy

Przy niektórych ikonach znajdują się czarne trójkąty. Ich kliknięcie spowoduje wyświetlenie dodat-

kowych narzędzi dostępnych z pozycji tego paska narzędziowego.

InfoPoint – włączenie tej opcji wywoła okno, w którym wyświetlane będą podstawowe informa-
cje o obiekcie wskazanym kursorem myszy. Informacja będzie dostępna tylko dla obiektów bę-

dących na aktualnie włączonych warstwach, lub tych, które przechodzą przez włączone filtry treści.

Selektor obiektów do edycji – jedna z pozycji dostępna po rozwinięciu listy selektorów. Wska-
zanie pojedynczego obiektu spowoduje przeniesienie do karty Obiekty i wyświetlenie możli-

wych do edycji właściwości wskazanego obiektu. W tym trybie
przemieszczając kursor nad różnymi obiektami zmienia się jego
kształt sugerując typ wskazywanego obiektu. W przypadku, gdy
kursor znajduje się na obszarze bez obiektów ma on następujący
kształt:

Kliknięcie na obszarze bez obiektów uruchamia rysowanie ob-

wiedni, którą można zakreślić grupę obiektów do edycji. Aby zakoń-
czyć kreślenie obwiedni należy użyć prawego klawisza myszy. Po-
jawi się okno z możliwością wyboru jednej grupy obiektów spośród
tych, które znalazły się w zaznaczonym obszarze na włączonych
warstwach.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 33 -

Wybór dowolnej, jednej grupy spowoduje przeniesie do karty Obiekty z możliwością równoczesnej

edycji właściwości wszystkich zaznaczonych obiektów z wybranej grupy. W tym wypadku może się
zdarzyć, że niektóre pozycje będą niedostępne. Dotyczy to pól, które muszą posiadać unikatowe warto-
ś

ci. Pola, w których występują wartości różne są oznaczone napisem *RÓśNE*. Pozostawienie tych

pozycji bez zmian gwarantuje utrzymanie różnorodności właściwości w grupie edytowanych obiektów.
Zmiana którejkolwiek z tych pozycji i zatwierdzenie zmian poprzez kliknięcie przycisku Zakończ spo-
woduje przypisanie identycznych wartości do wszystkich wybranych obiektów.

Selektor wyników obliczeń – jedna z pozycji dostępna po rozwinięciu listy selektorów. Wskaza-
nie obiektu spowoduje przeniesienie do modułu Wyniki obliczeń, do karty zawierającej wyniki

obliczeń hydraulicznych dla wskazanego obiektu.

W przypadku wskazania węzła konstrukcyjnego pojawi się komunikat, że temu obiektowi nie

przyporządkowano żadnych wyników.

Wskazanie odcinka, który nie jest odcinkiem obliczeniowym, lecz składową takiego odcinka spowo-

duje przeniesienie do wyników obliczeń dla odpowiedniego odcinka obliczeniowego.

Przesuń mapę – wybór tego narzędzia spowoduje przejście w tryb przesuwania widoku mapy.
Kursor zmieni kształt sugerujący możliwość przemieszczania. Kliknięcie i trzymanie lewego

klawisza myszy na obszarze mapy wywoła dwa symbole małego prze-
kreślonego prostokąta. Pierwszy z nich znajdzie się w miejscu kliknię-
cia, drugi, połączony linią z pierwszym, będzie przyczepiony do kursora
myszy. Przemieszczenie kursora powoduje określenie wektora przesu-
nięcia mapy. Puszczenie lewego klawisza myszy realizuje przesunięcie.

Powiększ / zmniejsz – kliknięcie jednej z tych ikon powoduje jednorazową, skokową zmianę
poziomu powiększenia widoku mapy.

Widok całej sieci – kliknięcie spowoduje wyświetlenie sieci w powiększeniu gwarantującym
widok całego systemu. Powiększenie realizowane jest wyłącznie w oparciu o współrzędne wę-

złów sieci. Powierzchnie cząstkowe, obrysy jednostek strukturalnych ani sekcje podkładów nie wpły-
wają na wielkość powiększenia.

Powiększenie zaznaczonego obszaru – wybór tego narzędzia spowoduje przejście do trybu za-
znaczania obszaru do powiększenia. Zaznaczanie odbywa się w ten sposób, że najpierw należy

kliknąć lewym klawiszem myszy w miejscu jednego z rogów tworzonego prostokąta. Następnie trzy-
mając wciśnięty klawisz myszy należy przemieścić kursor. W tym momencie zaznaczany jest prostokąt.
Puszczenie klawisza myszy powoduje powiększenie zaznaczonego obszaru. Aplikacja pozostaje w dal-
szym ciągu w trybie zaznaczania do powiększenia. Opisaną procedurę można powtórzyć bez konieczno-
ś

ci ponownego wskazywania tego narzędzia.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 34 -

Dodaj… Przejście do trybu dodawania jednego z przedstawionych tu
obiektów możliwe jest poprzez wybranie z menu rozwijalnego odpowied-
niej pozycji lub przez kliknięcie przycisku Nowy na karcie Obiekty. Pro-
cedura dodawania nowego obiektu polega opisaniu kluczowych parame-
trów nieistniejącego jeszcze obiektu a następnie wskazaniu miejsca jego
lokalizacji na mapie.

W momencie wskazania lokalizacji obiektu następuje zatwierdzenie

wprowadzanych danych i uruchomienie procedury od nowa dla kolejnego
obiektu tego typu. Aby przerwać dodawanie nowych obiektów należy klik-
nąć przycisk [Przerwij] na karcie Obiekty.

Przy uruchomieniu procedury dodawania nowego obiektu wstawiane są pewne domyślne wartości

niektórych parametrów. Są one kopiowane z poprzedniej operacji dodawania, która zakończyła się suk-
cesem.

Niektóre obiekty wymagają dodatkowych czynności, lub możliwy jest specyficzny sposób ich doda-

wania. Różnice zostały opisane w rozdziałach opisujących obiekty występujące na mapie. Ustawiając
kursor myszy nad ikoną dodawania wybranego obiektu na opisywanym pasku narzędziowym, w niektó-
rych przypadkach pojawia się informacja o dodatkowych możliwościach edycyjnych.

Przesuń… Przejście do trybu przesuwania jednego z obiektów opisanych na
załączonym rysunku możliwe jest poprzez wybranie odpowiedniej pozycji z
menu rozwijalnego na pasku Mapa.

Operacja przesuwania składa się z dwóch kroków. W pierwszym kroku należy umieścić kursor my-

szy nad obiektem przeznaczonym do przesunięcia. Jeśli kursor znajduje się nad obiektem, zmienia się
jego kształt na sugerujący możliwość jego wybrania. Kliknięcie lewym klawiszem myszy spowoduje
podniesienie obiektu, który zostanie przyczepiony do kursora myszy. Po przemieszczeniu kursora na-
leży ponownie kliknąć w miejscu docelowym. Spowoduje to położenie obiektu i zakończenie operacji
przesuwania. Aplikacja w dalszym ciągu pozostaje w trybie przesuwania i możliwe jest powtórzenie
całej operacji od początku na innym obiekcie.

Przetnij odcinek / krawędź. Wybór jednej z pozycji trybu przecinania w menu roz-
wijalnym na pasku narzędziowym Mapa spowoduje możliwość wstawiania dodat-
kowych węzłów na odcinkach bądź wierzchołków na krawędziach powierzchni
cząstkowych lub krawędziach obwiedni jednostek strukturalnych.

Operacja przecięcia sprowadza się do przemieszczenia kursora myszy nad wybrany odcinek / kra-

wędź. Jeśli kursor jest odpowiednio blisko, zmieni swój kształt na sugerujący możliwość wstawienia
węzła / wierzchołka. Pojedyncze kliknięcie lewym klawiszem myszy kończy operację. Aplikacja pozo-
staje w dalszym ciągu w trybie przecinania pozwalając powtórzyć całą procedurę jeszcze raz.

Zmiana statusu węzła z obliczeniowego na konstrukcyjny, lub z konstrukcyjnego na oblicze-
niowy. Węzeł obliczeniowy ma kształt wypełnionego okręgu: . Węzeł konstrukcyjny ma kształt

prostokąta pustego wewnątrz: . Przejście do opisywanego trybu edycji spowoduje zmianę kształtu kur-
sora myszy na:

W momencie, gdy kursor myszy znajduje się nad węzłem konstrukcyjnym, kursor zmienia kształt na:

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 35 -

sugerując możliwość zmiany statusu węzła na obliczeniowy.

Gdy kursor myszy jest nad węzłem obliczeniowym może on zmienić kształt na:

sugerując możliwość zmiany statusu węzła na konstrukcyjny.

Jeśli operacja zmiany statusu węzła jest niemożliwa, to kursor myszy przyjmuje następujący kształt:

Powodów odmówienia zmiany statusu może być kilka, zostały one przybliżone w rozdziale 5.3 opisują-
cym parametry węzła.

Usuń – Wybór tego narzędzia spowoduje zmianę kształtu kursora na następujący:

w sytuacji, gdy znajduje się on na obszarze poza obiektami sieci. W momencie, gdy kursor zostanie
umieszczony nad odcinkiem, wierzchołkiem, zasuwą, pompownią, zbiornikiem lub rezerwuarem przyj-
muje on kształt informujący o możliwości wskazania pojedynczego obiektu do usunięcia. Kliknięcie
lewym klawiszem myszy przywoła okno z pytaniem czy usunąć wskazany obiekt.

Jeśli pierwsze kliknięcie nastąpi na obszarze, na którym nie wy-

kryto żadnego z wyżej wspomnianych obiektów to narzędzie prze-
chodzi w tryb zaznaczania obszaru za pomocą wielokąta o dowol-
nym kształcie. Prawy klawisz myszy kończy kreślenie wielokąta i
wywołuje okno wyboru grup obiektów do usunięcia. Widok tego
okna zamieszczono po prawej stronie.

Możliwe jest równoczesne wybranie wielu grup obiektów. Zazna-

czenie każdej z grup spowoduje obrysowanie obiektów z tej grupy w
obrębie obszaru zaznaczonego do usunięcia.

W przypadku usuwania odcinków konieczne jest by oba węzły

odcinka były wewnątrz zaznaczonego obszaru.

Podczas usuwania powierzchni konieczne jest by wszystkie ich

wierzchołki były wewnątrz zaznaczonego obszaru.

Wczytaj podkład – Narzędzie pozwala wczytać plik rastrowy, który zostanie umieszczony poni-
ż

ej warstw obiektów i może służyć jako podkład. Kliknięcie na tą ikonę przenosi do karty

Obiekty na pozycję Sekcje podkładów. Opis sposobu zarządzania podkładami zamieszczono w osobnym
rozdziale.

Skala mapy – Narzędzie służy do skokowej zmiany skali powiększenia mapy. Kolejne pozycje
na suwaku odpowiadają stałym, okrągłym skalom powiększenia. W przypadku, gdy suwak jest

kontrolką aktualnie reagującą na mysz, możliwe jest używanie go za pomocą scrolla myszy.

Narzędzie działa różnie w zależności od położenia wskaźnika myszy. Gdy jest on na obszarze su-

waka, to środek przekształcenia obrazu znajduje się w centrum okna mapy, natomiast, gdy kursor myszy
jest poza obszarem suwaka to środek przekształcenia jest w miejscu położenia kursora myszy. W dru-
gim przypadku możliwe jest przemieszczanie się po mapie bez wywoływania narzędzia do przesuwania
mapy.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 36 -

7.1

Interface modułu Mapa

Gdy użytkownik znajduje się na karcie Mapa ma przed sobą środowisko pozwalające wykonać 90%

wszystkich niezbędnych operacji służących tworzeniu i modyfikacji parametrów obiektów składających
się na model sieci wodociągowej.

Po prawej stronie znajdują się trzy karty: Warstwy, Obiekty i Filtry dające dostęp do kształtowania

widoku modelu oraz jego modyfikacji.

7.2

Karta Warstwy

Na karcie tej umieszczono wszystkie dostępne warstwy obiektów

oraz warstwy ich właściwości. Przy większości warstw, po lewej stronie
znajdują się dwa pola służące do zmiany stanu warstwy. Pola znajdujące
się w pierwszej kolumnie służą do przełączania widoku numeracji
obiektów. Pola w drugiej kolumnie służą do włączenia bądź wyłączenia
widoku samych obiektów.

Warstwy umieszczone na samej górze zawierają obiekty tworzące

model, poniżej znajdują się warstwy właściwości odcinków a niżej war-
stwy właściwości węzłów.

Rekordy zapotrzebowania i etykiety nie posiadają reprezentacji gra-

ficznej, możliwe jest tylko włączenie widoku numerów/opisów.

Kierunki przepływu i sekcje podkładów nie posiadają numeracji,

możliwe jest tylko włączenie strzałek reprezentujących kierunek prze-
pływu wody bądź widoku wszystkich sekcji podkładu.

Każdy odcinek posiada swój unikalny numer jednakże, jeśli odcinki

połączone są węzłem konstrukcyjnym to tylko jeden z ciągu odcinków
będzie reprezentantem grupy. Zaznaczenie pozycji tylko numery obl.
spowoduje wyświetlenie wyłącznie numerów odcinków obliczeniowych
Numery odcinków konstrukcyjnych będą niewidoczne.

Reprezentacje graficzne właściwości odcinków będą widoczne jedy-

nie, gdy włączona jest warstwa odcinków.

Reprezentacje graficzne właściwości węzłów będą widocznie jedy-

nie, gdy włączona jest warstwa węzłów.

Możliwe jest włączenie tylko jednej warstwy z grupy właściwości

węzłów i jednej z grupy właściwości odcinków plus widok kierunków
przepływu.

Wyświetlając ciśnienie w węzłach możliwe jest pokazanie go w jednostkach bezwzględnych

([m npm]) lub w jednostkach względnych ([m]), odniesionych do terenu.

Poniżej listy warstw znajduje się przełącznik: [Pokaż skale dla wyni-

ków]. Włączenie go spowoduje wyświetlenie na mapie okna z dwiema
skalami: aktualnie wyświetlanych właściwości odcinków oraz właści-
wości węzłów wraz z opisem granic przedziałów (rys obok).

Kliknięcie i przytrzymanie lewego klawisza myszy na opisywanym

oknie pozwoli przesuwać go w obrębie okna mapy.

Kliknięcie prawym klawiszem myszy wywoła menu podręczne z

dwiema pozycjami: Edytuj, Zamknij. Pozycja Edytuj przeniesie do okna
dostępnego z menu Narzędzia / Konfiguracja / Zakresy skali. Okno to zostało opisane w części dotyczą-
cej konfiguracji programu (rozdział 12.8).

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 37 -

7.3

Karta Obiekty

Karta ta umożliwia dostęp do wyświetlenia i edycji większości wła-

ciwości obiektów i i innych struktur dostępnych w module Mapa.

W górnej części karty znajduje się pole kombi, za pomocą którego

należy wybrać grupę obiektów. Wybór ten powoduje wyświetlenie ta-
beli z właściwościami i wartościami tych obiektów. Aby wyświetlić
wartości konkretnego obiektu należy w znajdującym się tuż nad tabelą
polu kombi wpisać jego numer lub wybrać go z dostępnej listy.

Po prawej stronie pola kombi z numerami obiektów znajduje się

przycisk z literą bądź literami (różnie w zależności od wybranej grupy
obiektów). Jest to sonar obiektu. Gdy podany jest numer obiektu, klik-
nięcie tego przycisku wywoła zanikający znacznik pokazujący lokaliza-
cję obiektu na mapie. Jeśli sam obiekt znajduje się poza aktualnie wy-
ś

wietlanym obszarem, mapa zostanie przesunięta tak, by obiekt znalazł

się w centrum ekranu. Symbol sonaru przedstawia załączony rysunek:

Dla większości obiektów, powyżej pola kombi z numerami obiektów

dostępne są trzy przyciski:

[Nowy] – Pozwala na zdefiniowanie i dodanie nowego obiektu z
wybranej grupy obiektów

[Edycja] / [Zakończ] – W zależności od aktualnego opisu, pozwala
przejść do trybu edycji obiektu bądź zatwierdzić wprowadzone
zmiany.

[Usuń] / [Porzuć] / [Przerwij] – Na tym przycisku może się pojawić
jeden z trzech opisów.

[Usuń] jest dostępne, gdy obiekt o podanym numerze istnieje
oraz narzędzie nie jest w trybie edycji.

[Porzuć] jest dostępne, gdy

wcześniej wywołano tryb edycji.

[Przerwij] jest dostępne, gdy wcześniej wywołano tryb dodawa-
nia nowego obiektu.

W trybie edycji bądź dodawania nowego obiektu aktywowany jest dostęp do komórek listy właści-

wości. W niektórych komórkach możliwe jest wprowadzanie liczb bądź napisów natomiast inne ko-
mórki pozwalają jedynie na wybór pozycji w polu kombi.

Część komórek, oznaczonych szarym kolorem zawiera właściwości, które są nieedytowalne (np. dłu-

gość odcinka, która wyliczana jest na podstawie współrzędnych węzłów) oraz wyniki obliczeń.

W przypadku edycji obwiedni jednostek strukturalnych, dwuklik na komórce z kolorem jednostki

spowoduje wywołanie okna wyboru koloru.

W trybie edycji bądź dodawania, umieszczenie kursora myszy w dowolnym wierszu tabeli spowo-

duje czasowe wyświetlenie krótkiej informacji o wskazanej właściwości.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 38 -

7.4

Karta Filtry

Na tej karcie zgromadzono narzędzia wpływające na widok zawarto-

ci mapy.

Rysuj odcinki – modyfikuje sposób wyświetlania linii odcinków. Ich
grubość i kolor. Dostępne są tu następujące pozycje:

różnicując średnice i kolory,

różnicując kolory, grubości linii stałe,

różnicując średnice, kolor linii stały,

cienkie linie, jeden kolor.

Jeżeli wybrano widok dowolnej warstwy z grupy właściwości odcin-

ków, to kolor odcinka wynikający z jego średnicy jest przykrywany
kolorem wynikającym z wyświetlanego parametru.

Zaznacz wybraną strefę – pozwala wyodrębnić jedną, wskazaną
strefę ciśnienia bądź zasilania.

Poprzez strefę ciśnienia rozumie się wyselekcjonowany fragment

systemu, którego naturalnymi granicami są końcówki sieci, pompownie,
zamknięte zasuwy odcinające oraz pozostałe zasuwy bez względu na
ich stan. Ciśnienie wody panujące w tak wyodrębnionym fragmencie
systemu można określić jako jedną powierzchnię ekwipotencjalną.

Strefę zasilania definiuje się jako fragment sieci wyodrębniony pomiędzy źródłami wody i/lub pom-

powniami. Pozwala ona w pewnym stopniu określić zasięg oddziaływania źródła wody oraz pompowni
dla każdej ze stref.

Możliwe jest wyświetlenie strefy ciśnienia albo strefy zasilania, nigdy obu równocześnie. Wybierając

jeden z typów strefy, należy następnie w polu kombi wybrać właściwą strefę. Gdy pole jest puste, żadna
strefa nie została jeszcze wyznaczona.

Aby wyznaczyć strefy należy kliknąć na znajdujący się z prawej strony przycisk:

Po krótkiej

chwili pole kombi zapełni się strefami wybranego typu.

Każda strefa opisana jest za pomocą numerów obiektów będących jej granicami. Przykładowo: [3]

zs12, P5 oznacza, że jest to trzecia strefa na liście i jest ona wydzielana przez zamkniętą zasuwę stre-
fową nr 12 i pompownię nr 5. Jeśli opis nie mieści się w obszarze pola kombi, umieszczenie kursora
myszy na pozycji tej listy spowoduje czasowe wyświetlenie całego opisu w formie dymka podpowiedzi.

Gdy narzędzie do wyodrębniania stref jest w użyciu, w lewym dolnym rogu mapy pojawia się odpo-

wiednia informacja:

lub

Kolor odcinków oraz towarzyszącej im informacji dla każdego z typów stref można zmienić przez

menu Narzędzia / Konfiguracja / Kolory.

Pokaż wyniki obliczeń przy obiektach – Zaznaczenie tej pozycji spowoduje wyświetlenie niektórych,
wybranych wyników obliczeń przy obiektach, dla których włączono widok numeracji.

Pokaż tylko zamknięte zasuwy – Zaznaczenie tej pozycji przy równocześnie widocznej warstwie
zasuw spowoduje wygaszenie zasuw, których właściwość stan jest inna niż zamknięta. Pozwala to w
szybki sposób wyodrębnić zasuwy będące granicami stref ciśnienia bądź zasilania.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 39 -

Filtry treści – zestaw narzędzi pozwalających wyodrębnić wybrane odcinki lub węzły poprzez
zaznaczenie ich wybranym kolorem bądź wygaszenie tych, które nie przechodzą przez zdefinio-
wane, aktywne filtry. Szerzej temat ten został opisany w podrozdziale 7.4.1.

7.4.1

Filtry tre

Filtry treści aktualnie wyświetlanych warstw węzłów i odcinków po-

zwalają zaznaczyć na wybrany kolor lub usunąć z widoku obiekty,
które nie przechodzą przez aktywne filtry. Są one dostępne w module
Mapa na karcie Filtry. Filtry te zostały podzielone na cztery podgrupy.
Trzy pierwsze dotyczą odcinków, czwarty dotyczy węzłów.

Każdą z grup filtrów można osobno aktywować lub dezaktywować.

Jeśli równocześnie są aktywne dwie lub więcej grup filtrów to wyni-

kiem filtracji są obiekty przechodzące równocześnie przez wszystkie
aktywowane filtry.

Gdy filtry treści są aktywne, w lewym dolnym rogu pojawia się stosowna informacja, którą można

usunąć z menu Narzędzia / Konfiguracja / Mapa.

7.4.1.1

Filtr wła

ciwo

ci odcinków

W tym oknie należy określić zakresy parametrów

filtra. Odcinki mieszczące się we wszystkich tych
zakresach przechodzą przez filtr.

Jeśli przed nazwą właściwości, w kolumnie opi-

sanej jako zakres znajduje się pole wyboru to moż-
liwe jest definiowanie parametrów właściwości na
dwa sposoby:

Przy zaznaczonej pozycji zakres – należy podać
dolny i górny zakres właściwości

Przy odznaczonej pozycji zakres – dostępne bę-
dzie pole kombi z wszystkimi wartościami da-
nego parametru występującymi w modelu. Przy
każdej wartości znajduje się pole wyboru. Za-
znaczenie go określa, że właściwość filtrowa-
nego odcinka musi być równa jednej z zaznaczo-
nych pozycji. Kliknięcie prawym klawiszem my-
szy na polu kombi wywoła menu podręczne z
dwoma pozycjami pozwalającymi zaznaczyć lub
odznaczyć wszystkie pozycje na liście.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 40 -

7.4.1.2

Filtr opisów odcinków

Za pomocą tego filtra możliwe jest wyselek-

cjonowanie odcinków, których wartość w polu
Strefa, Lokalizacja lub Opis przechodzi przez
zdefiniowany filtr.

Możliwe jest zdefiniowanie do 12 różnych

filtrów, każdy w innym kolorze.

Kolor filtrów opisów odcinków będzie przy-

krywał kolor główny filtrów treści.

Jeśli odcinek przechodzi równocześnie przez

więcej niż jeden filtr to przyjmuje kolor filtra
najwyższego. Priorytet filtrów maleje wraz z
wyborem coraz niższego filtra.

Jeśli w polu kombi, po lewej stronie zostanie

wybrana pozycja [opuść] to taki filtr jest igno-
rowany.

Definiowanie

filtrów

jest

możliwe

uwzględnieniem znaków specjalnych:

* – zastępuje ciąg znaków o dowolnej długości,
? – zastępuje jeden znak.

Przykładowo zbudowanie na polu Lokalizacja
filtra *Opolsk* pozwoli wybrać odcinki, których
lokalizacja została opisana jako „Opolska”, „ul.
opolska”, „ulica Opolska”, „boczna od Opol-
skiej” i tym podobne.

Filtry będą uwzględniać wielkość liter po zaznaczeniu odpowiedniej opcji w górnej części okna filtrów.

7.4.1.3

Filtr wyników oblicze

na odcinkach

Za pomocą tego filtra możliwe jest odrzu-

cenie odcinków, dla których wartości wynika-
jące z obliczeń hydraulicznych nie mieszczą
się w założonym zakresie.

Pomimo możliwości zdefiniowania zakre-

sów dla czterech różnych parametrów, filtr
działa uwzględniając wyłącznie jeden z zakre-
sów – ten, którego warstwa wyników jest aktu-
alnie widoczna.

Wyniki są przepuszczane przez filtr w każ-

dym kroku czasowym, pozwala to uzyskać

animację, w której w sposób dynamiczny zabarwiają się kolorem filtra odcinki aktualnie przechodzące
przez niego.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 41 -

7.4.1.4

Filtr wyników oblicze

na w

złach

Za pomocą tego filtra możliwe jest odrzu-

cenie węzłów, dla których wartości wynikające
z obliczeń hydraulicznych nie mieszczą się w
założonym zakresie.

Pomimo możliwości zdefiniowania zakre-

sów dla pięciu różnych parametrów, filtr działa
uwzględniając wyłącznie jeden z zakresów –
ten, którego warstwa wyników jest aktualnie
widoczna.

Wyniki są przepuszczane przez filtr w każ-

dym kroku czasowym, pozwala to uzyskać
animację, w której w sposób dynamiczny za-
barwiają się kolorem filtra węzły aktualnie
przechodzące przez niego.

7.5

Odcinek – tworzenie i modyfikacja

Odcinek reprezentowany jest na mapie za pomocą linii o kolorze i

grubości uzależnionych od aktualnych ustawień aplikacji. O ile nie jest
włączona żadna warstwa właściwości odcinków ani filtry treści lub
strefy to kolor i grubość oznacza przyporządkowanie do zakresu średnic.
Modyfikacja zakresu średnic, koloru i grubości dostępna jest dla sześciu
różnych schematów kolorystycznych poprzez menu Narzędzia / Konfi-
guracja / Średnice.

Odcinek istniejący można edytować wybierając na karcie Obiekty z

pola kombi pozycję Odcinki a następnie podając numer wybranego od-
cinka. Przejście do trybu edycji odbywa się poprzez kliknięcie przycisk
[Edycja], lub wskazanie obiektu na mapie za pomocą selektora w trybie
do edycji.

W obliczeniach symulacyjnych biorą udział odcinki obliczeniowe,

które mogą być zbudowane z większej liczby połączonych ze sobą od-
cinków konstrukcyjnych.

Edytować można wyłącznie pojedyncze odcinki konstrukcyjne lub

grupę wskazaną za pomocą selektora. Oznacza to, że jeśli edytowany
odcinek konstrukcyjny stanowi fragment odcinka obliczeniowego, to
zmiana jednego z kluczowych parametrów hydraulicznych może dopro-
wadzić do podziału odcinka obliczeniowego na dwa lub trzy mniejsze
odcinki obliczeniowe.

Dodawanie nowego odcinka jest możliwe m. in. poprzez wy-

bór ikony na pasku narzędziowym Mapa

W trybie dodawania odcinka należy zadbać o to by opisać wszystkie

niezbędne parametry odcinka przed wskazaniem węzła końcowego.

Wskazanie węzła końcowego automatycznie kończy procedurę do-

dawania aktualnego odcinka i wszczyna ją na nowo dla kolejnego od-
cinka.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 42 -

Opisując parametry średnicy, PN i SDR można skorzystać z katalogu przewodów. Sposób dodawania

opisu przewodu opisano w rozdziale 5.4.1 „Dodawanie przewodu z katalogu”.

Wywołanie narzędzia dodawania nowego odcinka spowoduje zmianę kształtu kursora myszy na na-

stępujący:

Dodawanie nowego odcinka następuje przez wskazanie węzła początkowego a

następnie węzła końcowego. Jeśli wskazano pusty obszar na mapie, wtedy two-
rzony jest nowy węzeł i pojawia się okno, w którym możliwe jest określenie nu-
meru tego węzła i ewentualne wymuszenie nadawania numeracji od najniższego
dostępnego numeru.

Można wymusić by to okno się nie pojawiało przy każdym nowym węźle za-

znaczając pozycję Nie pytaj więcej. Ponowne włączenie okna jest możliwe po-
przez zaznaczenie odpowiedniej pozycji w menu Narzędzia / Konfiguracja / Mapa.

Jeśli podczas tworzenia nowego odcinka kursor myszy znajdzie się nad istniejącym węzłem to przy-

bierze on następujący kształt:

W tym momencie, kliknięcie lewym klawiszem myszy spowoduje podłączenie nowego odcinka do ist-
niejącej sieci.

Aby przerwać procedurę rysowania nowego odcinka należy kliknąć prawym klawiszem myszy lub

kliknąć przycisk [Przerwij] na karcie Obiekty.

Wskazanie istniejącego lub utworzenie nowego węzła będącego węzłem końcowym odcinka kończy

procedurę tworzenia odcinka i automatycznie uruchamia ją ponownie dla odcinka nowego. W ten spo-
sób powstają kolejne odcinki konstrukcyjne, które równocześnie są odcinkami obliczeniowymi.

Gdy podczas rysowania odcinka jest wciśnięty klawisz [Shift], każdy kolejny węzeł będzie tworzony

jako konstrukcyjny. Ostatni węzeł będzie obliczeniowym. W ten sposób można tworzyć serię odcinków
konstrukcyjnych tworzących jeden odcinek obliczeniowy.

Utworzony odcinek można przeciąć na dwa mniejsze za pomocą narzędzia dostępnego na pa-

sku narzędziowym Mapa. Odbywa się to poprzez umieszczenie kursora myszy nad przecinanym
odcinkiem. Kursor zmieni swój kształt na następujący:

W tym momencie kliknięcie lewym klawiszem myszy podzieli istniejący odcinek na dwa i między nimi
utworzy nowy węzeł o współrzędnych X, Y równych położeniu myszy oraz rzędnej równej 0 [m npm].

Zmiana długości oraz przebiegu trasy odcinka jest możliwa za pomocą narzędzia dostępnego

na pasku narzędziowym Mapa. W tym celu należy przesunąć wskazany węzeł odcinka. Proce-
dura ma dwa etapy. W pierwszym etapie należy umieścić kursor myszy nad węzłem. Kursor

zmieni kształt na następujący:

Kliknięcie spowoduje podniesienie węzła i przyczepienie do kursora myszy. W drugim etapie należy
przemieścić węzeł na miejsce docelowe i klikając lewym klawiszem położyć go. Długości wszystkich
odcinków zbudowanych na tym węźle zostaną automatycznie zaktualizowane.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 43 -

7.6

zeł – tworzenie i modyfikacja

Reprezentacja graficzna węzła na mapie zależy od jego statusu.

Węzeł obliczeniowy ma kształt wypełnionego okręgu o kolorze

wynikającym z aktualnie włączonej warstwy właściwości węzłów lub
bezpośrednio kolorze warstwy węzłów obliczeniowych:

Węzeł konstrukcyjny ma kształt pustego prostokąta o kolorze

warstwy węzłów konstrukcyjnych:

Wielkość obu symboli i ich kolor można zmodyfikować poprzez

menu Narzędzia / Konfiguracja / Kolory oraz Narzędzia / Konfiguracja /
Obiekty.

Węzeł istniejący można edytować wybierając na karcie Obiekty z

pola kombi pozycję Węzły a następnie podając numer wybranego węzła.
Przejście do trybu edycji odbywa się poprzez kliknięcie przycisk [Edy-
cja], lub wskazanie obiektu na mapie za pomocą selektora w trybie do
edycji.

Nie jest możliwe dodanie nowego węzła inaczej jak podczas dodawa-

nia lub przecinania odcinka. Odpowiednie procedury zostały opisane w
rozdziale 7.5. „Odcinek – tworzenie i modyfikacja”, w którym również
opisano procedurę przesuwania węzła.

Węzeł posiada status, który może przyjmować wartość obliczeniowy

lub konstrukcyjny. Węzły konstrukcyjne nie biorą udziału w obliczeniach i są traktowane wyłącznie jako
załamanie na trasie odcinka obliczeniowego.

Aby zamienić status węzła między konstrukcyjnym a obliczeniowym można skorzystać z na-

rzędzia umieszczonego pod ikoną na pasku narzędziowym Mapa. Narzędzie to pozwala w spo-
sób cykliczny zmieniać status węzłów. Szerzej zostało ono opisane w rozdziale 7.

Jednym z najskuteczniejszych sposobów zmniejszenia wielkości zadania symulacyjnego poprzez

usunięcie zbędnych danych jest przeprowadzenie schematyzacji polegającej na oznaczeniu jako kon-
strukcyjne wszystkich węzłów, które mogą przyjąć taki status. W tym celu należy wybrać selektor w

trybie edycji:

, dostępny na pasku narzędziowym Mapa. Następnie zaznaczyć obszar zawierający

wszystkie węzły poddawane procesowi schematyzacji i przejść do edycji grupy węzłów. W kolejnym
kroku należy zmienić wszystkim węzłom status na konstrukcyjny i zakończyć edycję. Status zostanie
zmieniony tylko tym węzłom, dla których jest to możliwe. Pozostałe węzły pozostaną przy statusie obli-
czeniowym a powód, dla którego nie zostały zmienione na konstrukcyjne zostanie podany w okienku
informacyjnym.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 44 -

7.7

Pompownia – tworzenie i modyfikacja

Reprezentacją graficzną pompowni na mapie jest dwukolorowy pro-

stokąt z literą P po środku oraz dwoma liniami łączącymi się z węzłami
sieci. Domyślnie kolor zielony oznacza kierunek skąd woda jest pobie-
rana, kolor czerwony oznacza kierunek gdzie woda jest tłoczona:

Istniejącą pompownię można edytować wybierając na karcie Obiekty

z pola kombi pozycję Pompownie a następnie podając numer wybranej
pompowni. Przejście do trybu edycji odbywa się poprzez kliknięcie
przycisk [Edycja], lub wskazanie obiektu na mapie za pomocą selektora
w trybie do edycji.

Dodawanie nowej pompowni jest możliwe m.in. przez wybór

ikony na pasku narzędziowym Mapa. Kursor myszy zmieni swój
kształt na następujący:

Po umieszczeniu kursora nad węzłem sieci, kursor zmieni swój kształt
na taki:

sugerujący możliwość rozpoczęcia procedury wstawiania nowej pompowni.

Aby dodać nową pompownię należy wskazać w pierwszej kolejności węzeł wody dolnej (WD), z

którego woda będzie pobierana, a następnie węzeł wody górnej (WG), do którego woda będzie pompo-
wana.

WD i WG nie mogą tworzyć jednego odcinka.

Pompownię należy traktować jako odcinek rozpięty między dwoma węzłami, na którym umiesz-

czono obiekt pompujący wodę. Wynika z tego ograniczenie polegające na tym, że przed wstawieniem
pompowni WD i WP nie mogą tworzyć jednego odcinka.

W module Mapa nie ma możliwości opisania charakterystyk pomp ani harmonogramu pompowania.

Aby zmodyfikować te dane konieczne jest przejście do Katalogu pompowni w module Katalogi obiek-
tów.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 45 -

7.8

Zbiornik – tworzenie i modyfikacja

Reprezentacją graficzną zbiornika jest dwukolorowy okrąg:

Istniejący zbiornik można edytować wybierając na karcie Obiekty z

pola kombi pozycję Zbiorniki a następnie podając numer wybranego
zbiornika. Przejście do trybu edycji odbywa się poprzez kliknięcie przy-
cisk [Edycja], lub wskazanie obiektu na mapie za pomocą selektora w
trybie do edycji.

Dodawanie nowego zbiornika jest możliwe m.in. przez wybór

ikony na pasku narzędziowym Mapa. Kursor myszy zmieni swój
kształt na następujący:

Po umieszczeniu kursora nad węzłem sieci, kursor zmieni swój kształt
na taki:

sugerujący możliwość rozpoczęcia procedury wstawiania zbiornika.

Aby dodać nowy zbiornik należy kliknąć lewym klawiszem myszy na

węźle, w którym przewiduje się jego lokalizację. Nie jest możliwe

wstawienie dwóch zbiorników na jednym węźle.

W module Mapa nie ma możliwości opisania charakterystyki zbiornika. Aby móc ją zmodyfikować

konieczne jest przejście do Katalogu zbiorników w module Katalogi obiektów.

7.9

Rezerwuar – tworzenie i modyfikacja

Reprezentacją graficzną rezerwuaru są dwa centrycznie umieszczone

okręgi, z których mniejszy jest wypełniony:

Istniejący rezerwuar można edytować wybierając na karcie Obiekty z

pola kombi pozycję Rezerwuary a następnie podając numer wybranego
rezerwuaru. Przejście do trybu edycji odbywa się poprzez kliknięcie
przycisk [Edycja], lub wskazanie obiektu na mapie za pomocą selektora
w trybie do edycji.

Dodawanie nowego rezerwuaru jest możliwe m.in. przez wy-

bór ikony na pasku narzędziowym Mapa. Kursor myszy zmieni
swój kształt na następujący:

Po umieszczeniu kursora nad węzłem sieci, kursor zmieni swój kształt na taki:

sugerujący możliwość rozpoczęcia procedury wstawiania nowego rezerwuaru.

Aby dodać nowy rezerwuar należy kliknąć lewym klawiszem myszy na węźle, w którym przewiduje

się jego lokalizację. Nie jest możliwe wstawienie dwóch rezerwuarów na jednym węźle.

W module Mapa nie ma możliwości opisania zmienności poziomu zwierciadła wody w rezerwuarze.

Aby móc ją zmodyfikować konieczne jest przejście do Katalogu rezerwuarów w module Katalogi
obiektów.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 46 -

7.10 Zasuwa – tworzenie i modyfikacja

Reprezentacja zasuwy na mapie oraz jednostka nastawy zależy od jej

typu. Dostępne są następujące typy zasuw:

Istniejącą zasuwę można edytować wybierając na karcie Obiekty z

pola kombi pozycję Zasuwy a następnie podając numer wybranej za-
suwy. Przejście do trybu edycji odbywa się poprzez kliknięcie przycisk
[Edycja], lub wskazanie obiektu na mapie za pomocą selektora w trybie
do edycji.

Dodawanie nowej zasuwy jest możliwe m.in. przez wybór ikony na pasku narzędziowym

Mapa. Kursor myszy zmieni swój kształt na następujący:

Po umieszczeniu kursora nad węzłem sieci, kursor zmieni swój kształt na taki:

sugerujący możliwość rozpoczęcia procedury wstawiania nowej zasuwy.

Aby dodać zasuwę należy kliknąć lewym klawiszem myszy na odcinku, na którym przewiduje się jej

lokalizację. Zasuwa zostanie przyporządkowana do odcinka a jej symbol zostanie umieszczony na jego
ś

rodku. Nie jest możliwe wstawienie dwóch zasuw na jednym odcinku.

Za wyjątkiem zasuwy odcinającej, wszystkie pozostałe zasuwy wymagają podania ich zwrotu po-

przez zdefiniowanie węzła początkowego i końcowego. Jeśli wybrano typ zasuwy inny niż odcinająca,
to po wskazaniu odcinka pojawi się okno z pytaniem o wybranie węzła, z którego strony woda będzie
napływać na zasuwę:

Należy wskazać numer jednego z dostępnych węzłów i potwierdzić wybór. Kończy to procedurę doda-
wania nowej zasuwy.

Nazwa

Symbol

Nastawa

zasuwa odcinająca (z):

wsp. Z

reduktor ciśnienia (r):

[m] / [m npm]

stabilizator ciśnienia (zs):

[m] / [m npm]

stała strata ciśnienia (zc):

[m]

regulator przepływu (zq):

[dm

/s]

zawór zwrotny (zz):

brak

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 47 -

7.11 Rekord zapotrzebowania – tworzenie i modyfikacja

Rekord zapotrzebowania nie ma graficznej reprezentacji na mapie.

Możliwe jest jedynie wyświetlenie jego numeru poprzez włączenie od-
powiedniej warstwy.

Bezpośrednie dodawanie nowego lub edycja istniejącego rekordu za-

potrzebowania w module Mapa możliwe jest jedynie poprzez wybranie
na karcie Obiekty z pola kombi pozycji Rekordy zapotrzebowania. Za-
leca się jednak pośrednie dodawanie rekordu w trakcie dodawania po-
wierzchni cząstkowych co zostało opisane w rozdziale 7.15.

Przed zatwierdzeniem zmian sprawdzane jest czy we wskazanym

węźle nie jest już zdefiniowany inny rekord oraz czy podane powierzch-
nie cząstkowe i wskaźniki szczegółowe nie są już przyporządkowane do
innych rekordów.

Jeśli podano numery nieistniejących jednostek strukturalnych, po-

wierzchni cząstkowych lub wskaźników szczegółowych, to przed za-
twierdzeniem zmian każdorazowo pojawi się pytanie czy utworzyć nową
strukturę. Odpowiedź twierdząca przeniesie do właściwego okna opisu
każdej ze struktur. Struktury te zostały szerzej opisane w rozdziałach 6.2,
6.4, oraz 6.5 w ramach charakterystyki modułu Zapotrzebowanie na
wodę.

7.12 Jednostka strukturalna – tworzenie i modyfikacja

Jednostka strukturalna, którą można traktować jako definicję sposobu

zagospodarowania terenu, nie ma bezpośredniej reprezentacji graficznej
na mapie. Jednakże jednym z jej parametrów jest kolor, który jest prze-
noszony na przyporządkowane do niej powierzchnie cząstkowe oraz
opisy wskaźników szczegółowych.

Jednostkę strukturalną można edytować lub dodawać wybierając na

karcie Obiekty z pola kombi pozycję Jednostki strukturalne. Szczegóły
jej opisu nie są dostępne bezpośrednio na karcie Obiekty. Dopiero wy-

wołanie edycji przenosi do okna szczegółowego opisu. Okno to zostało przybliżone w rozdziale 6.2 o
jednostkach strukturalnych w ramach modułu Zapotrzebowanie na wodę.

Na karcie Obiekty przedstawione są wyłącznie informacje zbiorcze takie jak:

suma powierzchni cząstkowych [ha] przyporządkowanych do wybranej jednostki strukturalnej,

zasilana liczba odbiorców [mk],

gęstość zaludnienia [mk/ha].

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 48 -

7.13 Obwiednia jednostki strukturalnej – tworzenie i modyfikacja

Obwiednia jednostki strukturalnej jest wyłącznie obiektem graficz-

nym nie mającym wpływu na charakter obliczeń a jedynie porządkuje
opisywaną przestrzeń. Nie ma żadnego strukturalnego powiązania mię-
dzy obwiednią a jednostką strukturalną. Obwiednia natomiast może słu-
ż

yć do zakreślenia zasięgu jednostki strukturalnej.

Istniejącą obwiednię jednostki strukturalnej można edytować wybie-

rając na karcie Obiekty z pola kombi pozycję Obwiednie jednostek struk.

Dodawanie nowej obwiedni jest możliwe m.in. przez wybór ikony na pasku narzędziowym

Mapa. Kursor myszy zmieni swój kształt na następujący:

Po umieszczeniu kursora nad istniejącym wierzchołkiem obwiedni, kursor zmieni kształt na taki:

sugerujący możliwość połączenia granicy tworzonej obwiedni z granicą obwiedni już istniejącej. Aby
można było wykorzystać istniejące wierzchołki obwiedni należy włączyć ich warstwę.

Proces tworzenia obwiedni polega na sekwencyjnym wskazywaniu lokalizacji kolejnych istniejących

bądź nowotworzonych wierzchołków. W ten sposób definiowany jest wielobok o dowolnym kształcie.

Jeśli powierzchnia ma już zdefiniowane co najmniej dwa wierzchołki, poniżej jej opisu na karcie

Obiekty pojawi się przycisk [Cofnij], który pozwala wycofać ostatnio położony wierzchołek.

W dowolnym momencie podczas tworzenia obwiedni można zmienić jej docelowy kolor dwukrotnie

klikając na komórkę wartości koloru.

Podczas rysowania obwiedni można bez wychodzenia z tego trybu przesunąć mapę. W tym celu na-

leży wcisnąć i przytrzymać klawisz [Ctrl] a następnie wykonać operacje jak przy przesuwaniu mapy. Po
zwolnieniu klawisza [Ctrl] można kontynuować rysowanie obwiedni.

Aby zakończyć tworzenie nowej obwiedni należy kliknąć przycisk [Zakończ] lub użyć prawego kla-

wisza myszy.

Nowopowstała obwiednia będzie mieć krawędzie i wypełnienie w kolorze podanym podczas jej two-

rzenia. Krawędzie będą w pełni nasycone kolorem natomiast wypełnienie będzie półprzeźroczyste. Sto-
pień przeźroczystości można regulować poprzez menu Narzędzia / Konfiguracja / Mapa

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 49 -

Aby zmienić kształt obwiedni należy przemieścić jej wierzchołek. Do tego celu należy użyć

narzędzia dostępnego pod ikoną dostępną na pasku Mapa. Procedura przemieszczenia wierz-
chołka składa się z dwóch etapów. W pierwszym należy umieścić kursor myszy nad wierzchoł-

kiem, przyjmie on wtedy następujący kształt:

Kliknięcie lewym klawiszem myszy spowoduje podniesienie wierzchołka i przywiązanie do kursora. W
drugim etapie należy przemieścić kursor z wierzchołkiem i położyć go klikając lewym klawiszem my-
szy. Jeżeli wierzchołek tworzy krawędzie kilku obwiedni, każda z nich zostanie zmodyfikowana a wiel-
kość ich obszaru przeliczona na nowo.

Aby dodać nowy wierzchołek na istniejącej obwiedni należy skorzystać z narzędzia do cięcia

jej krawędzi, dostępnego pod ikoną na pasku narzędziowym Mapa. Gdy narzędzie jest wybrane,
umieszczenie kursora myszy na krawędzi spowoduje zmianę jego kształtu na:

Kliknięcie lewym klawiszem myszy spowoduje wstawienie nowego wierzchołka.

Aby usunąć pojedynczy wierzchołek na istniejącej obwiedni należy wybrać narzędzie do

usuwania obiektów, dostępne pod ikoną na pasku narzędziowym Mapa. Umieszczenie kursora

myszy nad wierzchołkiem spowoduje zmianę kształtu kursora na:

Kliknięcie lewym klawiszem myszy spowoduje usunięcie wierzchołka. Jeśli wierzchołek tworzył więcej
niż jedną obwiednię, zostanie uaktualniona lista wierzchołków i wielkość powierzchni każdej z nich.
Jeśli obwiednia składa się z trzech wierzchołków, usunięcie kolejnego będzie niemożliwe.

Aby móc usunąć całą obwiednię należy wybrać narzędzie do usuwania obiektów i zaznaczyć

obszar zawierający w całości usuwaną obwiednię. Szerszy opis tej procedury zamieszczono w
rozdziale 7, opisującym poszczególne ikony na pasku narzędziowym Mapa.

7.14 Wierzchołek obwiedni jednostki strukturalnej – tworzenie i modyfikacja

Reprezentacją graficzną wierzchołka obwiedni jednostki strukturalnej

jest prostokąt pusty w środku. Jego wielkość i kolor można zmienić po-
przez menu Narzędzia / Konfiguracja / Kolory oraz Narzędzia / Konfi-
guracja / Obiekty.

Nie jest możliwe dodawanie nowego wierzchołka z pozycji karty

Obiekty. Jedyna możliwość to narysowanie nowej obwiedni lub przecię-
cie jej krawędzi. Wymienione tu procedury oraz procedura przesuwania
wierzchołka zostały opisane w rozdziale 7.13, opisującym obwiednie na
mapie.

7.15 Powierzchnia cz

stkowa – tworzenie i modyfikacja

Powierzchnia cząstkowa określa wielkość obszaru zasilanego z wę-

zła, do którego przyporządkowano rekord zapotrzebowania zawierający
daną powierzchnię.

Powierzchnia cząstkowa musi być w ramach rekordu zapotrzebowa-

nia skojarzona z jednostką strukturalną, w przeciwnym wypadku będzie
ignorowana w obliczeniach zapotrzebowania na wodę.

Skojarzenie powierzchni z jednostką strukturalną nadaje jej kolor tej

jednostki. Powierzchnia nieskojarzona rysowana jest w kolorze białym.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 50 -

Powierzchnia może być opisana jako ciąg wierzchołków zakreślających wielobok, na podstawie któ-

rego obliczany jest jej obszar [ha] bądź alternatywnie, możliwe jest bezpośrednie podanie wielkości
obszaru powierzchni omijając listę wierzchołków.

W pierwszym przypadku reprezentacją graficzną powierzchni jest wielobok o zadanym kształcie i

kolorze właściwym dla skojarzonej z nim jednostki strukturalnej. Na rysunku przedstawiono kilka po-
wierzchni cząstkowych opisanych wokół zasilających je węzłów. Wszystkie powierzchnie są skojarzone
z tą samą jednostką strukturalną o kolorze błękitnym.

W drugim przypadku, gdy brak jest geometrycznej reprezentacji powierzchni, reprezentowana jest

ona przez prostokąt osadzony na węźle zasilającym tą powierzchnię:

Istniejącej powierzchni cząstkowej nie można edytować na karcie Obiekty. Edycja kształtu możliwa

jest tylko na mapie. Edycja pozostałych parametrów dostępna jest wyłącznie w module Zapotrzebowa-
nie na wodę.

Dodawanie nowej powierzchni jest możliwe m.in. przez wy-

bór ikony na pasku narzędziowym Mapa. Kursor myszy zmieni
swój kształt na następujący:

Po umieszczeniu kursora nad istniejącym wierzchołkiem powierzchni,
kursor zmieni kształt na taki:

sugerujący możliwość połączenia granicy tworzonej powierzchni z gra-
nicą powierzchni już istniejącej. Aby można było wykorzystać istniejące

wierzchołki powierzchni cząstkowych należy włączyć ich warstwę.

Przed rozpoczęciem rysowania powierzchni, w dwóch polach kombi należy określić:

z którego węzła będzie ona zasilana

z jaką jednostką strukturalną jest kojarzona.

Jeśli wybrany węzeł nie ma przyporządkowanego żadnego rekordu zapotrzebowania to tworzony jest

nowy rekord.

Jeśli wybrany węzeł posiada przyporządkowanie do rekordu, to nowo dodawana powierzchnia jest

dopisywana na pierwszej wolnej pozycji w tym rekordzie. Dostępne jest maksymalnie 5 pozycji zajmo-
wanych przez powierzchnie. W trakcie dodawania powierzchni pojawia się informacja o aktualnie do-
stępnej liczbie miejsc w wybranym rekordzie zapotrzebowania.

Proces tworzenia powierzchni cząstkowej polega na sekwencyjnym wskazywaniu lokalizacji kolej-

nych istniejących bądź nowotworzonych wierzchołków. W ten sposób definiowany jest wielobok o do-
wolnym kształcie.

Jeśli powierzchnia ma już zdefiniowane co najmniej dwa wierzchołki, poniżej jej opisu na karcie

Obiekty pojawi się przycisk [Cofnij], który pozwala wycofać ostatnio położony wierzchołek.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 51 -

Podczas rysowania powierzchni można bez wychodzenia z tego trybu przesunąć mapę. W tym celu

należy wcisnąć i przytrzymać klawisz [Ctrl] a następnie wykonać operacje jak przy przesuwaniu mapy.
Po zwolnieniu klawisza [Ctrl] można kontynuować rysowanie.

Aby zakończyć tworzenie nowej powierzchni należy kliknąć przycisk [Zakończ] lub użyć prawego

klawisza myszy.

Nowopowstała powierzchnia będzie mieć krawędzie i wypełnienie w kolorze wynikającym z przypo-

rządkowania do jednostki strukturalnej. Krawędzie będą w pełni nasycone kolorem natomiast wypełnie-
nie będzie półprzeźroczyste. Stopień przeźroczystości można regulować poprzez menu Narzędzia /
Konfiguracja / Mapa.

Aby zmienić kształt powierzchni należy przemieścić jej wierzchołek. Do tego celu należy

użyć narzędzia dostępnego pod ikoną dostępną na pasku narzędziowym Mapa.

Procedura przemieszczenia wierzchołka składa się z dwóch etapów. W pierwszym należy umieścić

kursor myszy nad wierzchołkiem, przyjmie on wtedy następujący kształt:

. Kliknięcie lewym klawi-

szem myszy spowoduje podniesienie wierzchołka i przywiązanie do kursora. W drugim etapie należy
przemieścić kursor z wierzchołkiem i położyć go w docelowym miejscu klikając lewym klawiszem my-
szy. Jeżeli wierzchołek tworzy krawędzie kilku powierzchni, każda z nich zostanie zmodyfikowana, ich
obszar przeliczony na nowo a wynikająca z niego liczba ludności zaktualizowana we właściwym rekor-
dzie zapotrzebowania.

Aby dodać nowy wierzchołek na już istniejącej powierzchni należy skorzystać z narzędzia do

cięcia krawędzi, dostępnego pod ikoną na pasku narzędziowym Mapa. Gdy narzędzie jest wy-

brane, umieszczenie kursora myszy na krawędzi spowoduje zmianę jego kształtu na:

Kliknięcie lewym klawiszem myszy spowoduje wstawienie nowego wierzchołka.

Aby usunąć pojedynczy wierzchołek na istniejącej powierzchni należy wybrać narzędzie do

usuwania obiektów, dostępne pod ikoną na pasku narzędziowym Mapa. Wskazanie wierzchołka

spowoduje zmianę kształtu kursora na:

. Kliknięcie lewym klawiszem myszy spowoduje

usunięcie wierzchołka. Jeśli wierzchołek tworzył więcej niż jedną powierzchnię, zostanie uaktualniona
lista wierzchołków i obszar każdej z nich.

Jeśli powierzchnia składa się z trzech wierzchołków, usunięcie kolejnego będzie niemożliwe.

Aby móc usunąć całą powierzchnię należy wybrać narzędzie do usuwania obiektów i zazna-

czyć obszar zawierający w całości usuwaną powierzchnię. Szerszy opis tej procedury zamiesz-
czono w rozdziale 7 opisującym poszczególne ikony na pasku narzędziowym Mapa.

7.16 Wierzchołek powierzchni cz

stkowej – tworzenie i modyfikacja

Reprezentacją graficzną wierzchołka powierzchni cząstkowej jest

prostokąt pusty w środku. Jego wielkość i kolor można zmienić poprzez
menu Narzędzia / Konfiguracja / Kolory oraz Narzędzia / Konfiguracja /
Obiekty.

Nie jest możliwe dodawanie nowego wierzchołka z pozycji karty

Obiekty. Jedyna możliwość to narysowanie nowej powierzchni lub prze-
cięcie jej krawędzi. Wspomniane tu procedury oraz procedura przesu-
wania wierzchołka zostały opisane w rozdziale 7.15 opisującym po-
wierzchnie cząstkowe na mapie.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 52 -

7.17 Wska

nik szczegółowy – tworzenie i modyfikacja

Wskaźnik szczegółowy nie ma swojej graficznej reprezentacji w po-

staci symbolu. Gdy włączona jest warstwa widoku wskaźników szcze-
gółowych widoczne są ich nazwy w kolorach powiązanych z nimi jed-
nostek strukturalnych, gdy włączona jest warstwa numeracji – widoczne
są numery porządkowe wskaźników.

W przypadku dodawania nowego wskaźnika na karcie Obiekty, nie

jest możliwe przypisanie go do konkretnej pozycji w rekordzie zapo-
trzebowania, z tego powodu sam proces przyporządkowania do rekordu
jest niemożliwy.

Wskaźnik nieprzypisany do żadnego rekordu zapotrzebowania będzie

ignorowany w obliczeniach.

Aby przypisać wskaźnik do rekordu należy to zrobić na karcie

Obiekty w module Mapa, wybierając z pola kombi pozycję Rekordy
zapotrzebowania albo na karcie Rekordy zapotrzebowania w module
Zapotrzebowanie na wodę.

7.18 Etykieta – tworzenie i modyfikacja

Etykieta służy do umieszczania opisów przy wybranych obiektach

oraz, jeśli jest taka potrzeba do prezentacji wybranych wyników obliczeń
(wartości mierników).

Reprezentacją graficzną etykiety jest prostokąt z opisem etykiety i

wybranymi wartościami mierników:

Etykietę można edytować lub dodać wybierając na karcie

Obiekty z pola kombi pozycję Etykiety.

Dodawanie nowej etykiety możliwe jest również przez wybór ikony

na pasku narzędziowym Mapa.

Podczas dodawania nowej etykiety kursor myszy na obszarze mapy zmieni swój kształt na następujący:

Przed wskazaniem lokalizacji etykiety należy wypełnić pola jej właściwości.

Jeśli pole Typ miernika zawiera pozycję brak, to etykieta pełni wyłącznie rolę opisu.

Zmiana typu miernika pociąga za sobą zmianę wielkości mierzonych, które należy wybrać dopiero

po wyborze typu miernika.

Nr obiektu jest unikalnym identyfikatorem obiektu, którego parametry będą wyświetlane na etykie-

cie. Typ obiektu określany jest w polu Typ miernika.

Proces tworzenia etykiety kończy się wskazaniem lewego górnego rogu jej lokalizacji.

Aby zmienić położenie etykiety należy skorzystać z narzędzia dostępnego pod ikoną na pasku

narzędziowym Mapa. Pierwsze kliknięcie na etykietę spowoduje jej podniesienie i przyczepienie
do kursora myszy, drugie kliknięcie położy etykietę w miejscu docelowym.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 53 -

7.19 Profil – tworzenie i modyfikacja

W widoku mapy możliwe jest zdefiniowanie linii trasy profilu hy-

draulicznego. Sam profil jest dostępny w module Wyniki obliczeń na
karcie Profil.

Reprezentacją graficzną linii profilu jest gruba szara linia pokrywa-

jąca odcinki. W trakcie edycji trasy profilu linia ma kolor czerwony.
Możliwa jest modyfikacja tych kolorów poprzez menu Narzędzia / Kon-
figuracja / Kolory.

Aby dodać, usunąć lub zmodyfikować istniejący profil należy na kar-

cie Obiekty z pola kombi wybrać pozycję Profile, określić numer profilu
a następnie kliknąć właściwy przycisk.

Aby dodać nowy profil możliwe jest również wywołanie na-

rzędzia dostępnego pod ikoną na pasku narzędziowym Mapa.

Procedura tworzenia nowej linii profilu polega na sekwencyjnym

wskazywaniu kolejnych węzłów obliczeniowych na trasie profilu. Po
wskazaniu pierwszego węzła, w trybie normalnej edycji dopuszczalne
jest wskazanie jedynie kolejnego węzła obliczeniowego spośród tych,
które tworzą drugie końce odcinków obliczeniowych względem węzła
aktualnie wskazanego jako ostatni.

Jeżeli pomiędzy dwoma węzłami obliczeniowymi będącymi końców-

kami odcinka obliczeniowego znajdują się węzły konstrukcyjne, to wskazanie drugiego węzła oblicze-
niowego spowoduje przeprowadzenie linii profilu przez wszystkie odcinki konstrukcyjne budujące od-
cinek obliczeniowy.

Aby zakończyć edycję profilu należy kliknąć przycisk [Zakończ] lub użyć prawego klawisza myszy

na obszarze mapy.

W trakcie edycji możliwe jest wycofanie ostatnio wskazanego węzła obliczeniowego poprzez klik-

nięcie przycisku [Usuń ostatni węzeł obliczeniowy] znajdującego poniżej listy węzłów.

Wskazując kolejne węzły obliczeniowe tworzona jest na bieżąco lista węzłów składowych. Numery

węzłów obliczeniowych umieszczane są w nawiasach kwadratowych, numery węzłów konstrukcyjnych
znajdują się pomiędzy dwoma myślnikami.

Gdy aplikacja jest w trybie edycji trasy profilu, wciśnięcie i przytrzymanie klawisza [Ctrl] spowoduje

chwilowe przejście do trybu przesuwania mapy. Pozwala to na zmianę widoku. Zwolnienie klawisza
[Ctrl] powoduje powrót do trybu edycji trasy profilu.

W trakcie edycji trasy profilu, wciśnięcie i przytrzymanie klawisza [Shift] pozwala wskazać dowolny

węzeł obliczeniowy na całej sieci a nie tylko węzeł najbliższy. W widoku profilu w module Wyniki obli-
czeń, takie połączenie linii profilu będzie przedstawione jako przerwa w samym profilu a odległość
między dwoma węzłami, które nie tworzą odcinka będzie określona na podstawie współrzędnych tych
węzłów.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 54 -

7.20 Sekcje podkładu – tworzenie i modyfikacja

Pod warstwami obiektów związanych z geometrią połączeń sieci i

modelem zapotrzebowania można umieścić warstwy podkładów rastro-
wych z opisem terenu. Aby przemieścić się do odpowiedniego miejsca
w programie należy na karcie Obiekty, z pola kombi wybrać pozycję
Sekcje podkładów.

Możliwe jest wczytanie wyłącznie warstwy jednego podkładu i se-

kwencyjna wymiana jej treści poprzez wczytywanie kolejnych podkła-
dów w miejsce poprzednich lub też dołączanie kolejnych sekcji.

Aby wczytać nową sekcję podkładu należy kliknąć przycisk [Nowy]

a następnie wskazać lokalizację pliku graficznego w jednym z formatów
obsługiwanych przez aplikację.

Podkład zostanie wczytany we współrzędne określone w oknie Ko-

ordynaty sekcji (X,Y [m]). Koordynaty te zawierają informacje o współ-
rzędnych lewego dolnego i prawego górnego rogu prostokąta zawierają-
cego sekcję.

Każdorazowo po ręcznej zmianie koordynatów należy uaktualnić po-

zycję sekcji klikając na przycisk [Odśwież położenie].

Każdy nowo wczytany podkład zostanie dodany do pola kombi za-

wierającego nazwy plików sekcji. Wybór nazwy z listy jest równo-
znaczny możliwości modyfikacji parametrów wybranej sekcji.

Każda sekcja, w oderwaniu od globalnego przełącznika widoczności warstwy podkładów, może mieć

osobno ustawiony przełącznik widoczności.

Narzędzia zgromadzone pod polem kombi z nazwami sekcji służą do manipulacji położeniem i

kształtem sekcji:

- przesuwa sekcję,

- powiększa sekcję o wielkość powiększenia znajdującą się w polu edycyjnym poniżej,

- zmniejsza sekcję o wielkość powiększenia znajdującą się w polu edycyjnym poniżej,

- zmienia kolejność wyświetlania sekcji umieszczając wybraną na samej górze,

- zmienia kolejność wyświetlania sekcji umieszczając wybraną na samym dole.

Narzędzia te są przydatne, gdy sekcje podkładu są dopasowywane do modelu i kalibrowany jest ich

rozmiar oraz położenie.

Możliwa jest również zmiana kształtu i położenia sekcji bezpośrednio na mapie, za pomocą uchwy-

tów na krawędziach obrazka sekcji.

Przyciski [Wczytaj XY] oraz [Zapisz XY] służą do operacji na liście koordynatów i skojarzonych z

nimi sekcjach. Pliki koordynatów mają rozszerzenie .wsp i powstają po zapisaniu aktualnych ustawień
sekcji. Przy kolejnym otwarciu modelu, sekcje zostaną wczytane w pozycje zamieszczone na liście ko-
ordynatów sekcji.

Po wczytaniu koordynatów można skorzystać z narzędzia dostępnego pod ikoną umieszczoną

na karcie Sekcje podkładów lub na pasku narzędziowym Mapa. Narzędzie to służy do wczytania
sekcji podkładu pokrywającej punkt wskazany na mapie.

Każdorazowe wczytanie nowej sekcji spowoduje podmienienie jej z sekcją poprzednią o ile nie za-

znaczono przełącznika Dołącz sekcję do już wczytanych.

Każda zmiana położenia, kształtu bądź kolejności sekcji jest nieodwracalna.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 55 -

7.21 Animacja wyników oblicze

Po przeprowadzeniu obliczeń hydraulicznych (dostępne pod ikoną z symbolem kalkulatora na

pasku narzędziowym Standard) możliwa jest ich prezentacja w formie graficznej bądź liczbowej
bezpośrednio na mapie.

Tryb obliczeń symulacyjnych:

Poniżej głównego okna mapy dostępny jest pasek narzędziowy. Zawiera on następujące przełączniki:

górny suwak - oś czasu,

informacja o dobie i godzinie dla której prezentowane są wyniki,

suwak kroku animacji,

przycisk [Start] / [Stop]

Wciśnięcie przycisku [Start] uruchamia animację wyników dla aktualnie widocznych warstw.

Aby zatrzymać animację należy ponownie kliknąć na przycisk [Start], który tym razem opisany jest

jako [Stop].

Animacja odwzorowuje kolejne stany systemu w odstępach czasowych określanych za pomocą kroku

animacji. Domyślna wartość wynosi 10 minut.

Tryb obliczeń dla stanów ustalonych:

W tym trybie obliczeń w miejsce paska z informacją o czasie symulacji umieszczone jest pole kombi

umożliwiające wybór jednego z przypadków eksploatacyjnych, dla którego zostaną wyświetlone wyniki
w formie statycznej.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 56 -

Symulacja, stany ustalone - wyniki oblicze

W module tym zestawione są wszystkie wyniki obliczeń dostępne w formie szczegółowych wy-
kresów oraz parametrów statystycznych określających średnie i skrajne wartości poszczególnych
parametrów pracy obiektów systemu. Przejście do tego modułu odbywa się poprzez kliknięcie

ikony na pasku Standard, lub wybranie karty Wyniki obliczeń w dolnej części okna aplikacji. Spowoduje
to wyświetlenie paska narzędziowego Wyniki obliczeń, który będzie miał różną zawartość w zależności
od trybu obliczeń hydraulicznych.

W trybie obliczeń symulacyjnych pasek przybierze następującą formę:

Zestawienia zbiorcze

Wyniki dla węzłów

Wyniki dla odcinków

Wyniki dla pompowni

Wyniki dla zbiorników

Wyniki dla rezerwuarów

Wyniki dla zasuw

Globalne wskaźniki symulacyjne

Profile

W trybie obliczeń stanów ustalonych pasek przybierze formę:

Zbiorcze zestawienie wyników dla pompowni, zbiorników, zasuw i odcinków

Profile

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 57 -

8.1

Zestawienia zbiorcze

Na tej karcie zebrano wyniki obliczeń dla trzech różnych grup obiektów: pompowni, zbiorników i re-

zerwuarów. Wybór właściwej grupy odbywa się za pomocą pola kombi umieszczonego w lewym gór-
nym rogu okna.

Wraz ze zmianą grupy obiektów zmienia się lista dostępnych parametrów do wyświetlenia w formie

wykresu oraz lista obecnych w modelu obiektów wodociągowych.

Wybór parametrów i obiektów następuje poprzez zaznaczenie właściwego pola z lewej strony.

Pojawiające się wykresy mają kolory takie, jak kolor małego prostokąta przy nazwie obiektu.

Dwukrotne kliknięcie na kolorowym prostokącie wywoła okno pozwalające zmienić kolor wykresu.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 58 -

8.2

Wyniki dla w

złów

Na tej karcie dostępne są wyniki obliczeń dla wszystkich węzłów obliczeniowych. Węzły konstruk-

cyjne są tu pominięte. Pojawiające się liczby są w dwóch kolorach. Czarne są to wartości opisane przez
użytkownika, niebieskie to wynik obliczeń hydraulicznych. Wykresy obejmują cały symulowany prze-
dział czasowy.

Dostępne wykresy dotyczą:

poboru wody [dm

/s],

zapotrzebowania na wodę [dm

/s],

WWPW [%] – Wskaźnika Warunków Poboru Wody = stosunek poboru do zapotrzebowania,

ciśnienia [m] / [m npm],

ciśnienia wymaganego [m] / [m npm].

Wykres WWPW może być wyświetlany na zmianę z poborem lub zapotrzebowaniem. Wykres zapo-

trzebowania zazwyczaj pokrywa wykres poboru chyba, że wymuszono obliczenia z uwzględnieniem
spadku poboru wody przy ciśnieniu eksploatacyjnym poniżej ciśnienia wymaganego. Wtedy pobór jest
mniejszy od zapotrzebowania a wartość WWPW jest mniejsza od 100%. Odpowiednia opcja jest do-
stępna przez menu Narzędzia / Konfiguracja / Obliczenia.

Pionowe osie wykresu są w kolorze właściwym dla prezentowanego wykresu. Kolor wykresu wraz z

opisem umieszczono w dolnej części okna.

W górnej części okna umieszczono średnie i skrajne wartości statystyczne opisujące poszczególne

wykresy. W przypadku poboru i zapotrzebowania umieszczono dodatkowo ich sumy.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 59 -

8.3

Wyniki dla odcinków

Na tej karcie dostępne są wyniki obliczeń dla wszystkich odcinków obliczeniowych. Odcinki kon-

strukcyjne są tu pominięte. Pojawiające się liczby są w dwóch kolorach. Czarne są to wartości opisane
przez użytkownika, niebieskie to wynik obliczeń hydraulicznych.

Dostępne wykresy dotyczą:

kontrolnych linii zera dla strat, prędkości i przepływu – każda linia w kolorze właściwym dla
parametru,

prędkości przepływu [m/s],

przepływu [dm

/s],

straty hydraulicznej [m] / spadku ciśnienia [m/km].

Wykres prędkości przepływu może być wyświetlany na zmianę z wykresem przepływu.

Pionowe osie wykresu są w kolorze właściwym dla prezentowanego wykresu. Kolor wykresu wraz z

opisem umieszczono w dolnej części okna.

W górnej części okna umieszczono średnie i skrajne wartości statystyczne opisujące poszczególne

wykresy. W przypadku przepływu umieszczono dodatkowo jego sumę.

Każdy odcinek zbudowany jest na dwóch węzłach: początkowym i końcowym. One określają skie-

rowanie odcinka, które rzutuje na znak prędkości, przepływu i strat. Jeśli woda płynie w kierunku od
węzła początkowego do końcowego to te parametry mają wartości dodatnie, jeśli woda płynie w prze-
ciwnym kierunku to znak parametrów się zmienia. Innymi słowy, prędkość równa -0,5 m/s oznacza, że
woda płynie z prędkością 0,5 m/s z węzła końcowego w kierunku węzła początkowego. Aby dokładniej
prześledzić zmiany kierunku przepływu można posłużyć się wykresem kontrolnych linii zera.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 60 -

8.4

Wyniki dla pompowni

Na tej karcie dostępne są wyniki obliczeń dla wszystkich pompowni.

Dostępne wykresy dotyczą:

wydajności obiektu [dm

/s],

wysokości podnoszenia [m] / [m npm],

wysokości tłoczenia [m] / [m npm],

zakresu stosowalności pomp – ograniczenia charakterystyki [m] / [m npm].

wysokości nominalnego ciśnienia podnoszenia [m] / [m npm]

Wykres wysokości podnoszenia może być wyświetlany na zmianę z wykresem wysokości tłoczenia.

Pionowe osie wykresu są w kolorze właściwym dla prezentowanego wykresu. Kolor wykresu wraz z

opisem umieszczono w dolnej części okna.

W górnej części okna umieszczono średnie, skrajne i nominalne wartości opisujące poszczególne

wykresy. Dodatkowo znajduje się tu:

Wskaźnik Ciśnienia Nominalnego Pompowni (WCNP) – określa jak bardzo funkcja ciśnienia
podnoszenia jest zbieżna z ciśnieniem nominalnym; im wartość tego współczynnika jest bliższa 1
tym bardziej ekonomiczna jest praca obiektu,

suma przetłoczonej wody (SQ),

suma zużytej energii (SE),

liczba kilowatów energii przypadająca na każdy metr sześcienny przetłoczonej wody (SE/SQ).

Pompownia pracuje prawidłowo, jeśli czerwony wykres ciśnienia mieści się wewnątrz dwóch żółtych

linii ograniczających charakterystykę pomp. Jeśli ciśnienie na pompowni wykracza poza dopuszczalny
zakres, uzyskane wyniki nie są wiarygodne. Należy zmienić warunki pracy obiektu.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 61 -

8.5

Wyniki dla zbiornika

Na tej karcie dostępne są wyniki obliczeń dla wszystkich zbiorników.

Dostępne wykresy dotyczą:

dopływu / odpływu wody [dm

/s],

stopnia napełnienia [% Vmax],

wielkości napełnienia [m

poziomu napełnienia [m].

Spośród wykresów napełnienia tylko jeden może być włączony.

Pionowe osie wykresu są w kolorze właściwym dla prezentowanego wykresu. Kolor wykresu wraz z

opisem umieszczono w dolnej części okna.

W górnej części okna umieszczono średnie i skrajne wartości opisujące poszczególne wykresy. Do-

datkowo znajduje się tu:

maksymalna wysokość napełnienia (hmax),

maksymalna objętość (Vmax),

objętość początkowa (Vpocz),

objętość końcowa (Vkońc.),

różnica między Vpocz a Vkońc (DVz),

suma ilości wody dopływającej (SV dop),

suma ilości wody odpływającej (SV odp).

Wykres zmienności napełnienia prawidłowo funkcjonującego zbiornika w cyklu jednej doby (czer-

wona linia) powinien zaczynać się i kończyć na podobnej wysokości, tak by DV była niewielka.

Wykres napełnienia nie powinien sięgać wartości skrajnych 100% ani 0%. Po osiągnięciu 100%

zbiornik się bardziej nie napełnia ale następuje niekontrolowany wzrost ciśnienia w sieci. Po osiągnięciu
0% następuje gwałtowny spadek ciśnienia w sieci. W obu tych przypadkach uzyskiwane wyniki obli-
czeń hydraulicznych nie są wiarygodne. Należy zmienić parametry pracy systemu by nie dopuszczać do
zaistnienia takiej sytuacji.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 62 -

8.6

Wyniki dla rezerwuaru

Na tej karcie dostępne są wyniki obliczeń dla wszystkich rezerwuarów.

Dostępne wykresy dotyczą:

dopływu / odpływu wody [dm

/s],

poziomu zwierciadła wody [m] / [m npm].

Pionowe osie wykresu są w kolorze właściwym dla prezentowanego wykresu. Kolor wykresu wraz z

opisem umieszczono w dolnej części okna.

W górnej części okna umieszczono średnie i skrajne wartości opisujące poszczególne wykresy. Do-

datkowo znajduje się tu suma dopływów i suma odpływów z rezerwuaru.

Wykres zmienności poziomu zwierciadła wody wynika bezpośrednio z histogramu opisującego ten

parametr na odpowiedniej karcie w module Katalogi obiektów.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 63 -

8.7

Wyniki dla zasuwy

Na tej karcie dostępne są wyniki obliczeń dla zasuw wszystkich rodzajów.

Dostępne wykresy dotyczą:

kontrolnej linii zera dla strat, prędkości i wielkości przepływu,

prędkości przepływu [m/s],

wielkości przepływu [dm

/s],

straty hydraulicznej [m].

W danym momencie tylko jeden spośród wykresów prędkości i wielkości przepływu może być włą-

czony.

Pionowe osie wykresu są w kolorze właściwym dla prezentowanego wykresu. Kolor wykresu wraz z

opisem umieszczono w dolnej części okna.

W górnej części okna umieszczono średnie i skrajne wartości opisujące poszczególne wykresy. Do-

datkowo zestawiono sumaryczny przepływ przez zasuwę.

Każda zasuwa zbudowana jest na dwóch węzłach: początkowym i końcowym. Określają one skiero-

wanie zasuwy, które rzutuje na znak prędkości, przepływu i strat. Jeśli woda płynie w kierunku od węzła
początkowego do końcowego to te parametry mają wartości dodatnie, jeśli woda płynie w przeciwnym
kierunku to znak parametrów się zmienia. Innymi słowy, prędkość równa -0,5 m/s oznacza, że woda
płynie z prędkością 0,5 m/s z węzła końcowego w kierunku węzła początkowego. Aby dokładniej prze-
ś

ledzić zmiany kierunku przepływu można posłużyć się wykresem kontrolnych linii zera.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 64 -

8.8

Wska

niki globalne

Na tej karcie w formie liczbowej zestawiono wskaźniki globalne opisujące stan systemu oraz wykres

wskaźnika WWPW

Wskaźniki można wyświetlić zarówno dla całego systemu jak i dla wybranej strefy ciśnienia bądź

strefy zasilania.

Zmienność wskaźnika WWPW pozwala oszacować czas i wielkość wystąpienia niedoboru wody w

systemie wynikającą ze spadku poboru. Wskaźniki te definiowane są w następujący sposób:

WWPW = pobór / zapotrzebowanie

Niedobór = zapotrzebowanie – pobór

Wykres WWPW domyślnie skalowany jest w przedziale 0 – 100 %. Zaznaczenie opcji Rozciągnij

wykres znajdującej się poniżej pola kombi przeskaluje go tak by uwypuklić drobne zmiany WWPW.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 65 -

8.9

Zestawienie oblicze

dla stanów ustalonych

Na tej karcie zgromadzono wszystkie wyniki dotyczące obliczeń hydraulicznych w trybie stanów

ustalonych. Zostały one pogrupowane według typów obiektów. Aby wyświetlić wyniki obliczeń dla
dowolnego z obiektów należy wybrać jego numer w polu kombi w ramach każdej z grup obiektów.

8.9.1

Pompownia

W części opisującej pompownie czarnym kolorem opisano wartości podawane przez użytkownika.

Pośród nich występują również górny i dolny zakres wysokości podnoszenia pomp.

Poniżej zestawiono liczby pracujących agregatów pompowych, wartości wydajności oraz wysokości

tłoczenia i podnoszenia z podziałem na poszczególne przypadki eksploatacyjne.

Jeżeli wysokość podnoszenia mieści się w dopuszczalnym zakresie to liczby są w kolorze niebie-

skim, gdy ciśnienie wychodzi poza charakterystykę pomp liczby są w kolorze czerwonym.

8.9.2

Zbiornik

W części opisującej zbiorniki czarnym kolorem opisano wartości podawane przez użytkownika. Nu-

mer i rzędną węzła oraz opis zbiornika.

Poniżej zestawiono położenia zwierciadła wody i wielkości dopływu/odpływu ze zbiornika z po-

działem na poszczególne przypadki eksploatacyjne.

Jeśli woda wypływa ze zbiornika to wielkość zasilania jest liczbą dodatnią, gdy zbiornik gromadzi

wodę to zasilanie jest liczbą ujemną.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 66 -

8.9.3

Zasuwa

W części opisującej zasuwy czarnym kolorem opisano wartości podawane przez użytkownika. Nu-

mery i rzędne węzłów początkowego i końcowego oraz numer odcinka. Dodatkowo typ, stan i nastawę
zasuwy.

Poniżej zestawiono wartości ciśnienia w węzłach początkowym i końcowym z podziałem na po-

szczególne przypadki eksploatacyjne. W zależności od ustawienia przełącznika w prawym dolnym rogu,
wartości te mogą być wyświetlane w odniesieniu do terenu bądź w odniesieniu do poziomu morza.

8.9.4

Odcinek

W części opisującej odcinki zestawiono parametry odcinków, węzłów je budujących oraz odpowied-

nie wyniki obliczeń dla każdego ze stanów eksploatacyjnych. Czarnym kolorem opisano wartości po-
dawane przez użytkownika.

Poniżej umieszczono schematyczny profil linii ciśnienia pomiędzy węzłami odcinka obliczeniowego.

W górnej części karty znajdują się cztery okna edycyjne, za pomocą których można wpływać na sy-

gnalizację przekroczeń odpowiednich wartości granicznych. Sygnalizacja ta opiera się na zmianie kolo-
rów właściwych liczb. Poniżej zestawiono opisy wartości granicznych oraz efektów ich przekroczenia.

hmin p.poż – ciśnienie minimalne wymagane w warunkach poboru wody na potrzeby przeciwpoża-
rowe; domyślnie przyjęto wartość 20 m. Jeśli ciśnienie w węźle spadnie poniżej tej 20 m to zostanie
ono wyświetlone w kolorze czerwonym na żółtym tle.

hdmax - ciśnienie maksymalne dopuszczalne; domyślnie przyjęto 60 m. Jeśli ciśnienie w węźle
przekroczy tą wartość to zostanie ono wyświetlone w kolorze fioletowym.

hwym – ciśnienie wymagane przez odbiorców. Wartość ta jest opisywana w rekordzie
zapotrzebowania na wodę i może być inna dla każdego węzła. Jest ona podawana w zestawieniach
wyników przy każdym z węzłów oraz na profilu oznaczana grubą, pionową, niebieską linią. Jeśli ci-
ś

nienie w węźle spadnie poniżej wartości wymaganej to zostanie ono wyświetlone w kolorze czer-

wonym.

Vomin – minimalna prędkość przepływu na odcinku. Domyślnie przyjęto wartość 0,5 m/s, którą
traktuje się jako prędkość samooczyszczania. Jeśli wyliczona prędkość przepływu jest mniejsza niż
0,5 m/s to zostanie ona wyświetlona w kolorze czerwonym.

Vomax – maksymalna prędkość przepływu; domyślnie 2,0 m/s. Jest to prędkość, w okolicy której
mogą pojawiać się bardzo duże straty hydrauliczne. Nie jest to parametr będący granicą prawidło-
wego funkcjonowania przewodu, lecz pozwala kontrolować warunki hydrauliczne przy dużych
prędkościach. Jeśli wyliczona prędkość przepływu jest większa od 2,0 m/s to zostanie ona wyświe-
tlona w kolorze fioletowym.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 67 -

8.10 Profil hydrauliczny

Przechodząc na kartę Profil w module Wyniki obliczeń pojawia się dodatkowy pasek narzędziowy
Profil:

Przesuń

Powiększ

Zmniejsz

Pokaż cały

Powiększ obszar

Ustaw powiększenie w skali 1:1 na wydruku

Spośród dostępnych tu narzędzi, pierwszych pięć działa tak jak analogiczne narzędzia w module

Mapa, które zostały opisane w rozdziale 7. Na uwagę zasługuje narzędzie ostatnie, oznaczone ikoną z
napisem [1:1]. Narzędzie to zmienia powiększenie przeglądanego profilu tak, by odpowiadało ono real-
nemu rozmiarowi na wydruku.

Na karcie Profil możliwa jest zmiana sposobu wyświetlania, skali odwzorowania oraz opisu profilu.

Nie jest możliwa edycja trasy profilu.

Dostępne z prawej strony przełączniki wpływają na ostateczny kształt profilu i jego zawartość.

Na pasku stanu (belka przy dolnej krawędzi aplikacji) umieszczono informacje o współrzędnych X,Y

kursora myszy w układzie odniesienia profilu. Odległości na osi X mierzone są od pierwszego węzła na
trasie profilu w skali dla osi X. Wysokości na osi Y mierzone są z uwzględnieniem poziomu odniesienia
i w skali dla osi Y. Obie skale mogą być różne.

Aktualne powiększenie obrazu profilu opisane jest w skali papieru, gdzie 1:1 odpowiada widokowi,

jakiego należy się spodziewać przy wydruku.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 68 -

W przypadku profilu sporządzonego dla obliczeń typu w trybie symulacji, poniżej obszaru widoku

profilu dostępny jest pasek animacji wyników obliczeń, który działa w sposób identyczny jak ten opi-
sany w module Mapa. W efekcie prowadzonej animacji na samym profilu zmienia się informacja o go-
dzinie, dla której jest on wyświetlany i jeśli włączono widok linii ciśnienia aktualnego to zmienia się
położenie tej linii oraz opis wartości ciśnienia w odpowiednim wierszu tabeli profilu.

W trybie obliczeń dla stanów ustalonych pasek animacji jest niedostępny oraz zmienia się część do-

stępnych pozycji kształtujących wykres. Dostępne linie ciśnienia dotyczą konkretnych przypadków eks-
ploatacyjnych.

Kliknięcie prawym klawiszem myszy na obszarze widoku profilu wywoła menu podręczne pozwala-

jące zapisać aktualny widok do pliku rastrowego.

Aby wyeksportować cały obraz profilu do pliku rastrowego .gif należy skorzystać z menu Plik / Eks-

port... / obrazu całego profilu (.gif).

Aby wyeksportować profil do pliku .dxf w formacie AutoCAD R14 należy skorzystać z menu Plik /

Eksport... / profilu do AutoCAD R14 (.dxf).

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 69 -

Menu Narz

dzia

W tym menu zgromadzono różnego rodzaju narzędzia wspomagające procesy analizy zawartości

modelu oraz konfigurację aplikacji.

Rozwiązania wariantowe – pozycja została szerzej omówiona w rozdziale o tym tytule.

Szukaj obiektów – podobnie jak Filtry treści, umożliwia przeszukanie
zawartości mapy pod kątem wybranych parametrów. Narzędzie do-
stępne jest wyłącznie w module Mapa. Skrót klawiszowy: CTRL+F

Definiowane parametrów przeszukiwania odbywa się poprzez wy-

bór właściwych pozycji dostępnych w kolejnych polach kombi.

Przeszukiwać można grupy odcinków lub węzłów pod kątem jed-

nego z wybranych parametrów opisowych takich jak lokalizacja, strefa
i opis.

Poszukiwana treść może być opisana za pomocą maski uwzględ-

niającej znaki specjalne takie jak * i ?

Znalezione pozycje można oznaczyć na mapie na jeden z trzech

sposobów:

Pogrub – zwiększa grubość linii odcinka i średnicę węzła o dwa
punkty

Oznacz wybranym kolorem – nadpisuje aktualny kolor odcinka
lub węzła kolorem, który należy zdefiniować poprzez dwuklik na kwadraciku po prawej stronie
pola kombi.

Pogrub i oznacz kolorem – zwiększa grubość obiektu i nadpisuje jego kolor.

Możliwe jest wymuszenie zmiany aktualnego widoku mapy w zależności od znalezionych treści na

jeden z trzech sposobów:

Powiększ do widoku – wymuszane jest przesunięcie i powiększenie widoku mapy tak, by wszyst-
kie obiekty spełniające kryterium wyszukiwania znalazły się na obszarze mapy w największym
możliwym powiększeniu.

Przesuń gdy poza widokiem – jeśli znalezione obiekty znajdują się poza widokiem mapy to
wymuszane jest przesunięcie mapy, tak by obiekty były widoczne, jeśli jest to możliwe. Gdy przy
aktualnym powiększeniu znalezione obiekty wystają poza obszar mapy, nie następuje zmiana
powiększenia, część obiektów może być niewidoczna.

Pozostaw aktualny widok – znalezione obiekty są jedynie oznaczane na jeden z wybranych sposo-
bów. Widok mapy nie jest modyfikowany.

Jeśli poszukiwane są odcinki to w dolnej części okna podawana jest ich sumaryczna długość.

Aby znaleźć oznaczyć obiekty wg wybranych kryteriów należy kliknąć przycisk [Szukaj].

Zamknięcie okna powoduje usunięcie oznaczenia wybranych obiektów i powrót do kolorystyki i gru-

bości sprzed wyszukiwania.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 70 -

Zestawienia cech odcinków

Narzędzie to pozwala na sumaryczne zestawienie wybranych cech odcinków budujących model. W

zestawieniu tym podawana jest długość wszystkich odcinków posiadających wybraną cechę lub kombi-
nację dwóch cech.

Spośród dwóch dostępnych sposobów zestawiania cech odcinków należy wybrać jeden:

Wybrane cechy osobno – Możliwy jest wybór dowolnej liczby cech, które zostaną zsumowane w
osobnych zestawieniach. Przykładowo, wybierając cechy: DN i materiał zostaną podane sumy dłu-
gości wszystkich odcinków o takich samych DN a następnie sumy długości wszystkich odcinkó o
takim samym materiale.

Kombinacja dwóch cech – Konieczne jest wybranie dwóch cech a zestawienie będzie mieć charakter
sum długości odcinków, dla których obie cechy mają taką samą wartość. Przykładowo, wybierając
cechy: DN i materiał zostaną podane sumy długości wszystkich odcinków dla których DN i materiał
są takie same.

asd

Konfiguracja – pozycja została szerzej omówiona w rozdziale o tym tytule.

Ustawienia domyślne – przywraca domyślne ustawienia aplikacji, takie jak położenie i wielkość głów-
nego okna, kolory obiektów na mapie, zakresy średnic i innych parametrów. Wykonanie tej operacji jest
nieodwracalne.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 71 -

10 Raporty z oblicze

Po przeprowadzeniu obliczeń hydraulicznych możliwe jest wyświetlenie raportu z tej operacji. Ra-

port może zawierać informacje przekazywane bezpośrednio z silnika obliczeniowego EPANET. Będą to
informacje źródłowe w języku angielskim. Możliwe jest również raportowanie postprocessingowe przez
ISYDYW 2, na podstawie uzyskanych wyników.

Raporty dotyczą przekroczenia stanów granicznych dla pompowni, zbiorników, rezerwuarów oraz

węzłów.

Aby wybrać formę raportu bądź wyłączyć raportowanie należy ustawić odpowiedni przełącznik po-

przez menu Narzędzia / Konfiguracja / Raporty z obliczeń.

Jeśli w efekcie wywołania obliczeń pozornie nie widać ich efektów to jest duże prawdopodobień-

stwo, że model został niewłaściwie skonstruowany uniemożliwiając realizację obliczeń. Aby to spraw-
dzić należy włączyć raportowanie z EPANET. W raporcie zostaną wyszczególnione obiekty, które spra-
wiają problem.

W każdym momencie po przeprowadzeniu obliczeń można wywołać okno raportu poprzez menu Ra-

porty / Pokaż raport z obliczeń.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 72 -

11 Zestawienia tabelaryczne

Zestawienia tabelaryczne dostępne są poprzez menu Raporty / Zestawienia tabelaryczne, lub

klikając na ikonę dostępną na pasku narzędziowym Standard. Kliknięcie na ikonę drukarki wy-
woła okno zestawień tabelarycznych o ile aktualnym modułem nie jest moduł Mapa. W przeciw-

nym wypadku zostanie wywołane okno przygotowania do druku mapy sieci.

Na każdym etapie tworzenia modelu jak i realizacji obliczeń wielkości zapotrzebowania na wodę, lub

obliczeń hydraulicznych możliwe jest uzyskanie raportów zbiorczych zawierających:

dane obiektów,

wyniki obliczeń zapotrzebowania na wodę w rozbiciu na poszczególne składowe jak i zbiorczo dla
całego systemu,

wyniki obliczeń hydraulicznych dla całej symulacji lub dla dowolnie wybranego kroku czasowego.

Obiekty oraz odpowiadające im wyniki obliczeń hydraulicznych można przepuścić przez filtry treści

analogiczne to tych, które są dostępne w module Mapa.

Zaznaczone raporty są dostępne do wglądu po kliknięciu przycisku [Podgląd raportów].

Jeżeli zaznaczono więcej niż jeden raport do podglądu, kolejne raporty będą dostępne po zamknięciu

okna widoku raportu poprzedniego.

Możliwe jest połączenie wybranych raportów w jeden dokument jednakże jest to operacja bardzo

czasochłonna i z tego względu odradza się jej stosowanie dla raportów przekraczających kilkaset stron.

W oknie podglądu możliwy jest wydruk samego raportu jak i eksport do kilku wybranych formatów
danych, w tym do .pdf.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 73 -

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 74 -

12 Wydruk mapy

Wydruk mapy dostępny jest po kliknięciu ikony z drukarką, gdy użytkownik znajduje się w

module Mapa. W przeciwnym wypadku zostanie wywołane okno zestawień tabelarycznych.

Aby wydrukować fragment mapy należy wybrać urządzenie drukujące, podać skalę wydruku oraz

określić obszar przeznaczony do wydruku. Aby określić obszar do wydruku należy kliknąć przycisk
[Wskaż obszar do wydruku]. Opisywane tu okno zostanie ukryte. Użytkownik zostanie przeniesiony do
widoku mapy a wszystkie kontrolki poza mapą zastaną zablokowane. Teraz należy wskazać dwa prze-
ciwległe rogi prostokąta zawierającego obszar do wydruku. Po wskazaniu drugiego rogu, okno wydruku
mapy pojawi się na nowo wraz ze wstawionymi współrzędnymi dwóch narożników prostokąta oraz wi-
dokiem mapy, na którym naniesiono wskazany obszar. Zaznaczony obszar będzie przeźroczysty nato-
miast wszystko poza nim będzie przyciemnione.

Współrzędne rogów prostokąta można zmodyfikować ręcznie. Po każdej modyfikacji należy uaktual-

nić widok klikając na przycisk odświeżenia widoku

Należy podać skalę, w jakiej będzie drukowana mapa oraz liczbę kopii wydruku.

Podczas zmiany skali na bieżąco będzie uaktualniana liczba arkuszy papieru niezbędnych do wydru-

kowania całego zaznaczonego obszaru.

Po zaznaczeniu opcji Pokaż podział na arkusze, na mapie pojawią się linie przerywane w miejscach

łączenia kartek.

Jeśli liczba arkuszy przekracza 2000 sztuk, podział na arkusze jest niewidoczny.

Szerokość drukowanych linii odcinków może być dowolnie przeskalowana. W tym celu należy zmo-

dyfikować wartość współczynnika Mnożnik szerokości linii odcinków. Linie na monitorze rysowane są z
uwzględnieniem szerokości wyrażonej w pikselach ekranowych (menu Narzędzia / Konfiguracja / Śred-
nice). Jeden piksel ekranowy odpowiada na wydruku 1/10 mm. Mnożnik pozwala uzyskać na wydruku
większe szerokości wg relacji:

Szerokość na ekranie [pix] * Mnożnik / 10 = Szerokość na wydruku [mm]

Przykład: 1 [pix] * 5 / 10 = 0,5 [mm]

Wydruk można wysłać bezpośrednio na wybraną drukarkę lub wywołać okno podglądu wydruku:

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 75 -

W ramach podglądu wydruku możliwe jest obejrzenie zaznaczonego obszaru z podziałem na arkusze

składowe. Po prawej stronie znajdują się miniatury kolejnych arkuszy. W centralnej części okna
umieszczono widok wybranego arkusza.

Aby usunąć wybraną stronę należy kliknąć prawym klawiszem myszy na miniaturze lub w centralnej

części. Pojawi się menu podręczne z jedną pozycją:

. Wskazanie tej pozycji na trwałe

usunie stronę z podglądu oraz z wydruku.

Powiększenie widoku w głównym oknie podglądu podawane jest w pro-

centach rzeczywistej skali wydruku, gdzie 100% to rozmiar kartki. Aby zmie-
nić wielkość powiększenia można skorzystać z ikon

oraz

, lub z pozycji

w menu pomiędzy nimi.

Treść wydruku jest rozmieszczana na całym arkuszu z uwzględnieniem marginesu wynikającego ze

specyfiki konkretnego urządzenia drukującego. Aby móc wyświetlić podgląd granic papieru należy włą-

czyć opcję

Aby zmienić urządzenie drukujące i jego właściwości należy skorzystać z

. Po

zatwierdzeniu zmian, są one wprowadzana do widoku podglądu. Modyfikacje ustawień urządzenia dru-
kującego mogą spowodować między innymi zmianę liczy arkuszy.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 76 -

Aby wydrukować zawartość podglądu należy skorzystać z

. Kliknięcie tego narzędzia wy-

woła standardowe okno dialogowe wydruku. Możliwa w nim będzie zmiana m.in. urządzenia drukują-
cego, formatu papieru i innych. Po zatwierdzeniu zmian, następuje przesłanie danych do drukarki.

Aby zmieniać kolejne arkusze papieru należy skorzystać z zestawu narzędzi, które pozwalają prze-

mieszczać się:

do pierwszego arkusza,

jeden arkusz wcześniej,

jeden arkusz dalej,

do ostatniego arkusza.

Aby wydrukować zawartość podglądu w skali szarości należy skorzystać z narzędzia

, które

spowoduje wyświetlenia paska z dwoma suwakami: zmiany jasności oraz kontrastu obrazu.

Przygotowany podgląd wydruku można zapisać do pliku z rozszerzeniem *.ppv.

Zapisane

podglądy wydruku można w dowolnej chwili odczytać z pliku.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 77 -

13 Konfiguracja

Konfiguracja programu dostępna jest z menu Narzędzia / Konfiguracja

13.1 Obliczenia

Na karcie Obliczenia definiowany jest sposób prowadzenia obliczeń hydraulicznych:

Symulacja czasowa,

Stany Ustalone,

oraz możliwość uwzględniania spadku poboru wody w stosunku do zapotrzebowania wynikającego

ze spadku ciśnienia zasilania w węźle poniżej poziomu ciśnienia wymaganego. Opcja ta bardzo spowal-
nia obliczenia i dla dużych systemów nie jest zalecana do prowadzenia częstych obliczeń.

Gdy włączona jest opcja uwzględniania spadku poboru wody, jest on szacowany drogą kolejnych

przybliżeń. Jeśli różnica wartości poboru wody między dwoma kolejnymi przybliżeniami jest mniejsza
od pewnej założonej wartości, to oszacowanie uznaje się za wystarczająco przybliżone. Maksymalna
liczba powtórzeń przy tym szacowaniu określa górną granicę kolejnych podejść w obliczeniach dla jed-
nego kroku czasowego.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 78 -

13.2 Symulacja

Na karcie Symulacja będącej pozycją podrzędną w stosunku do Obliczenia znajdują się opcje odpo-

wiedzialne za ustawienia procesu symulacji czasowej.

Wartość współczynnika określającego charakter symulowanej doby pozwala wybrać obciążenie hy-

drauliczne dla dowolnej doby z przedziału od Qdmin do Qdmax – zgodnie z opisem.

Czas trwania symulacji pozwala na zmianę całkowitego przedziału czasowego, w którym prowa-

dzona jest symulacja. Dla programu w opisywanej wersji opcja ta jest zablokowana.

Początek symulacji określa godzinę startu obliczeń. Domyślnie jest to 6:00 rano.

Długość kroku czasowego określa „gęstość” obliczeń. Im krok czasowy jest krótszy, tym obliczenia

są dokładniejsze i płynniej zmieniają się wyniki, jednakże znacząco rośnie wielkość pliku modelu. Do-
myślny krok czasowy to 10 minut.

Długość przedziału czasowego w histogramie zmienności zapotrzebowania na wodę oraz w harmo-

nogramie pompowania określa przedział czasowy, w jakim obowiązują narzucone nastawy. Aktualnie
opcja ta jest zablokowana.

Interpolacja harmonogramu pracy pomp oraz położenia zwierciadła wody w rezerwuarach pozwala

na „płynną” zmianę liczby agregatów bądź rzędnej zwierciadła wody. Interpolacja dotyczy podziału
każdego przedziału czasowego na kolejne kroki czasowe i wyznaczenie w nich wartości pośrednich.
Przykładowo dla przedziału czasowego harmonogramu pompowania równego jedną godzinę i przy
kroku czasowym równym 10 minut dostępne jest 6 przedziałów, w których interpolowana jest liczba
pracujących agregatów pompowych. Dla pompowni wartości pośrednie są zaokrąglane do liczb całko-
witych. Dla rezerwuarów wartości pośrednie są liczbami rzeczywistymi. Interpolacja pozwala uzyskać
bardziej płynny obraz zmian charakteru pracy pompowni. Ustawienie tego parametru zależy od oczeki-
wanych wyników. W niektórych przypadkach lepiej jest nie interpolować tych zmian, uzyskany obraz
pracy pompowni będzie bardziej ostry w godzinach zmiany liczby agregatów.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 79 -

Interpolacja histogramów zmienności zapotrzebowania przebiega wg tych samych zasad jak opisane

powyżej. Wartości pośrednie są liczbami rzeczywistymi. Interpolacja pozwala uzyskać bardziej płynny
obraz zmian zapotrzebowania w ciągu doby.

13.3 Stany Ustalone

Na karcie Stany Ustalone będącej pozycją podrzędną w stosunku do Obliczenia znajdują się opcje

odpowiedzialne za ustawienia procesu symulacji od jednego do czterech wybranych stanów eksploata-
cyjnych systemu.

Określa się tu liczbę symulowanych przypadków eksploatacyjnych. Nazwy tych przypadków znaj-

dują się na załączonym rysunku.

Dla każdego przypadku eksploatacyjnego osobno jest liczone zapotrzebowanie na wodę z uwzględ-

nieniem nierównomierności godzinowej. Zapotrzebowanie to może być dodatkowo modyfikowane za
pomocą wskaźników statycznych, których funkcja i obsługa zostały opisane w rozdziale 6.5.1.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 80 -

13.4 Mapa

Na karcie Mapa można ustalić generalne opcje związane z widokiem zawartości mapy sieci.

Opcja dotycząca pytania o numer nowego węzła zmienia zachowanie aplikacji podczas tworzenia

nowego odcinka na mapie. Gdy jest zaznaczona, każdorazowo przy tworzeniu nowego węzła pojawia
się okno z pytaniem o jego numer. W przeciwnym wypadku numer węzła przyjmowany jest automa-
tycznie.

Każda pompownia, zbiornik i rezerwuar ma parametr określający, czy są one aktualnie eksploato-

wane. Jeśli odpowiednia opcja konfiguracyjna jest zaznaczona, to obiekty wyłączone z eksploatacji będą
rysowane kolorem szarym. Przy wyłączonej opcji, obiekty nieczynne będą niewidoczne.

Wskazówki o widoku stref i filtrach mogą się pokazywać w lewym dolnym rogu mapy, o ile aktual-

nie włączony jest widok stref lub aktywny co najmniej jeden filtr treści.

lub

Dwa suwaki kontrolują stopień przeźroczystości odpowiednio obwiedni jednostek strukturalnych

oraz powierzchni cząstkowych. Im suwak jest bardziej wysunięty w prawo tym stopień przeźroczystości
jest mniejszy.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 81 -

13.5 Obiekty

Na karcie Obiekty będącej pozycją podrzędną w stosunku do Mapa znajdują się ustawienia wielkości

symboli poszczególnych obiektów na mapie oraz w wydruku.

Rozmiary promienia okręgu opisującego każdy z symboli obiektów na mapie wyrażone są w pikse-

lach ekranowych. Nie zmieniają się one wraz ze zmianą powiększenia widoku mapy. Zmiana rozmiaru
promienia obiektu jest na bieżąco aktualizowana w oknie podglądu poniżej pól edycyjnych.

Rozmiary promienia okręgu opisującego te same symbole podczas wydruku wyrażone są w mm.

Oznacza to, że na podglądzie wydruku będą one miały różny rozmiar w zależności od wielkości po-
większenia natomiast na papierze ich rozmiar będzie równy narzuconemu tutaj.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 82 -

13.6 Kolory

Na karcie Kolory będącej pozycją podrzędną w stosunku do Mapa można zmodyfikować:

kolory symboli obiektów na mapie,

kolory opisów obiektów,

przeźroczystość tła opisów.

Dostępnych jest sześć niezależnych schematów kolorów. Modyfikacja ustawień dotyczy schematu

aktualnie wybranego.

Aby zmodyfikować kolor opisu bądź kolor obiektu należy kliknąć na odpowiedni symbol. Pojawi się

okno wyboru koloru, w którym należy wybrać pasujący kolor.

Aby zmienić przeźroczystość tła opisów (dwa stany: przeźroczysty / nieprzeźroczysty) należy kliknąć

na obszarze prostokąta z lewej strony okna. Prostokąt zaznaczony oznacza, że tło opisu będzie przeźro-
czyste.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 83 -

13.7

rednice

Na karcie Średnice będącej pozycją podrzędną w stosunku do Mapa znajdują się zestawienia zakre-

sów średnic wewnętrznych (Dw) odcinków reprezentowanych na mapie za pomocą linii o wybranym
kolorze i grubości, wyrażonej w pikselach ekranowych.

Modyfikacji można dokonywać w każdym z sześciu niezależnych schematów kolorów. Modyfikacja

ustawień dotyczy schematu aktualnie wybranego.

Możliwa jest modyfikacja wyłącznie górnego przedziału średnic. Wpływa ona na dolny przedział

kolejnego zakresu zawierającego średnice większe.

Dolny zakres średnic jest nieostry tzn. granica zakresu nie należy do zakresu.

Górny zakres średnic jest ostry, tzn. granica zakresu jest maksymalną mieszczącą się w nim średnicą.

Aby zmienić kolor linii należy kliknąć na symbolu linii reprezentującym wybrany zakres średnic.

Szerokość linii jest dowolną liczbą całkowitą.

Zmiana szerokości linii jest na bieżąco aktualizowana w oknie podglądu.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 84 -

13.8 Zakresy skali

Na karcie Zakresy skali będącej pozycją podrzędną w stosunku do Mapa znajdują się zestawienia

kolorów przedziałów oraz granice tych przedziałów dla wszystkich parametrów liczbowych (właściwo-
ś

ci) opisujących węzły i odcinki.

Aby wybrać właściwość do edycji należy wskazać ją w polu kombi w górnej części okna.

Aby zmodyfikować kolor przedziału należy dwukrotnie kliknąć na prostokącie z kolorem.

Modyfikacja kolorów przedziałów dotyczy wszystkich dostępnych właściwości.

Możliwa jest modyfikacja wyłącznie górnego przedziału właściwości. Wpływa ona na dolny prze-

dział kolejnego zakresu.

Dolny zakres jest nieostry tzn. granica zakresu nie należy do zakresu.

Górny zakres jest ostry, tzn. granica zakresu jest maksymalną mieszczącą się w nim wartością.

Wybierając dowolną właściwość, z prawej strony okna pojawia się informacja o wartościach skraj-

nych i wartości średniej ważonej, występujących aktualnie w modelu. Pozwalają one na bardziej dopa-
sowany dobór granic przedziałów.

Określając górny i dolny zakres zmienności wybranego parametru można dokonać liniowego po-

działu wskazanego zakresu na dziesięć zakresów pośrednich.

W każdym momencie możliwy jest powrót do domyślnych kolorów i granic przedziałów, dla każ-

dego z parametrów z osobna.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 85 -

13.9 Raporty z oblicze

Na karcie Raporty z obliczeń znajdują się opcje modyfikujące zachowanie okna zawierającego wska-

zówki i informacje zwrotne, które generowane są po wykonaniu obliczeń hydraulicznych.

Możliwe są następujące ustawienia:

Brak raportu

Tylko raport generowany przez Epanet

Tylko raport z postprocessingu Isydyw

Razem w koleności Epanet --> Isydyw

Razem w koleności Isydyw --> Epanet

Jeśli wybrano tworzenie raportu przez ISYDYW 2 to możliwe jest ograniczenie generowanych infor-

macji do tych, które dotyczą przekroczeń stanów dla zbiorników, pompowni bądź węzłów.

Jeśli wykonano obliczenia hydrauliczne a mimo to brak spodziewanych zmian w pracy modelu, bądź

brak jest wyników obliczeń, należy przyjrzeć się informacjom zawartym w raporcie z EPANET, który
może zawierać szczegółowe informacje o napotkanym problemie. Dokumentacja kodów błędów zgła-
szanych przez EPANET dostarczana jest przez producenta tego oprogramowania na stronie EPA.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 86 -

13.10 Ró

Karta Różne zawiera opcje niesklasyfikowane do żadnej z kart opisanych powyżej.

Możliwe jest tu ustawienie domyślnej wartości strat wody, która będzie wstawiana w każdym nowym

rekordzie zapotrzebowania.

W zależności od ustawienia, wartość nastawy wielkości ciśnienia dla reduktorów i stabilizatorów ci-

nienia może być wyrażana w [m] lub [m npm]

Efektem pośrednim obliczeń hydraulicznych jest tworzenie tymczasowych plików wymiany między

silnikiem obliczeniowym EPANET a aplikacją ISYDYW 2. W tym miejscu możliwe jest zdefiniowanie
lokalizacji tych plików.

Pliki wymiany pojawiają się wyłącznie w momencie eksportu danych do EPANET i importu wyni-

ków do ISYDYW 2. Gdy import jest zakończony, pliki są automatycznie kasowane.

Domyślna lokalizacja plików wymiany znajduje się pod zmienną systemową TEMP.

Zmiana lokalizacji plików wymiany jest zapisywana w rejestrze systemowym i może być ustawiona

osobno dla każdego komputera, niezależnie od aktualnie modyfikowanego modelu hydraulicznego.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 87 -

13.11 Poł

czenie sieciowe

Na karcie Połączenie sieciowe definiowane są: adres sieciowy serwera projektów oraz numery por-

tów do komunikacji za pomocą protokołów TCP oraz FTP. Domyślne wartości znajdują są na załączo-
nym rysunku.

Zmiany wprowadzone w tej karcie są zapamiętywane w rejestrze systemowym wraz z zamknięciem

aplikacji.

Aby komunikacja z serwerem projektów była możliwa, po stronie serwera muszą być ustawione

porty o takich samych numerach oraz systemowy firewall powinien dopuszczać komunikację po nich.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 88 -

14 Rozwi

zania wariantowe

W ramach jednego projektu możliwe jest tworzenie serii równoległych modeli określanych jako roz-

wiązania wariantowe. Każdy z nowotworzonych wariantów musi powstać w oparciu o wariant już ist-
niejący. W ten sposób możliwe jest stworzenie drzewa kolejnych rozwiązań.

Aby móc zarządzać wariantami należy wywołać okno rozwiązań wariantowych klikając na

ikonę dostępną na pasku narzędziowym Standard lub poprzez menu Narzędzia / Rozwiązania
wariantowe.

Utworzenie nowego projektu automatycznie tworzy wariant o nazwie takiej samej jak nazwa pro-

jektu.

Utworzenie nowego wariantu oznacza zapisanie zmian w wariancie pierwotnym i stworzenie jego

kopii. Kopia ta jest niezależna w stosunku do reszty wariantów i może być dowolnie modyfikowana.

Wczytanie wariantu innego niż aktualnie edytowany powoduje zapisanie zmian w aktualnym warian-

cie a następnie odczytanie danych wariantu wskazanego. Edycja tego wariantu nie ma żadnego wpływu
na zawartość wariantów pozostałych.

Możliwe jest usunięcie dowolnego wariantu za wyjątkiem wariantu aktualnie edytowanego.

Co najmniej jeden wariant musi być zdefiniowany.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 89 -

15 Import / eksport

W menu Plik / Import... dostępne są dwie pozycje pozwalające zaimportować dane z plików w for-

matach zewnętrznych.

Import z Isy txt (.ibk) pozwala odczytać model sieci zapisany w postaci pliku tekstowego.

Import z Isynow 0.801 pozwala przenieść do aplikacji struktury wykorzystywane przez poprzednią
wersję programu.

W menu Plik / Eksport... dostępne są pozycje pozwalające wyeksportować cały model bądź jego wy-

brane elementy do plików w formatach zewnętrznych.

Eksport modelu do Isy txt (.ibk) pozwala zapisać cały model (jeden wariant, bez wyników obliczeń)
w postaci pliku tekstowego, w formacie zrozumiałym dla ISYDYW 2.

Eksport modelu do Epanet (.inp) pozwala zapisać cały model (jeden wariant, bez wyników obliczeń)
w postaci pliku tekstowego będącego materiałem wejściowym do symulacji w aplikacji EPANET.

Eksport mapy do AutoCAD R14 (.dxf) pozwala wygenerować obraz wektorowy mapy sieci w forma-
cie pliku tekstowego rozumianego przez aplikacje z rodziny AutoCAD. Eksport jest możliwy, gdy
użytkownik znajduje się w module Mapa.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 90 -

Eksport aktualnego obrazu mapy sieci (.bmp) pozwala zapisać aktualny widok w oknie mapy do
pliku rastrowego. Eksport jest możliwy, gdy użytkownik znajduje się w module Mapa.

Eksport obrazu całego profilu (.gif) pozwala zapisać w formie pliku rastrowego obraz profilu
hydraulicznego. Eksport jest możliwy, gdy użytkownik znajduje się w module Wyniki obliczeń na
karcie Profil.

Eksport profilu do AutoCAD R14 (.dxf) pozwala wygenerować obraz wektorowy profilu hydraulicz-
nego w formacie pliku tekstowego rozumianego przez aplikacje z rodziny AutoCAD. Eksport jest
możliwy, gdy użytkownik znajduje się w module Wyniki obliczeń na karcie Profil.

16 Pliki modelu i pliki towarzysz

Aplikacja obok plików samego modelu tworzy i obsługuje szereg dodatkowych plików, które pozwalają
zachować pewne ustawienia bądź skopiować je do innego modelu. Poniżej zestawiono listę rozszerzeń
takich plików oraz informacje, w którym miejscu programu można z nich skorzystać.

.bak – kopie bezpieczeństwa plików .isy i .wrn tworzone przy każdym zapisie modelu. W razie

uszkodzenia plików modelu możliwe jest odzyskanie ostatniej prawidłowej kopii poprzez zmianę
nazwy pliku – usunięcie rozszerzenia .bak.

.bmp – plik rastrowy zawierający treść pola graficznego. Zapis: prawy klawisz myszy na obszarze ry-

sunku wywołuje menu podręczne z pozycją [Zapisz do pliku]. Opcja dostępna dla większości pól
graficznych za wyjątkiem mapy sieci. Aby zapisać obraz mapy sieci należy skorzystać z menu
Plik / Eksport ... / aktualnego obrazu mapy sieci.

.dxf – plik tekstowy w formacie AutCAD R14. Może on zawierać geometrię sieci lub profil hydrau-

liczny. Zapis poprzez menu Plik / Eksport ... / mapy do AutoCAD R14 lub poprzez menu Plik /
Eksport ... / profilu do AutoCAD R14.

.gif – plik rastrowy zawierający obraz całego profilu hydraulicznego. Zapis poprzez menu Plik / Eks-

port ... / obrazu całego profilu.

.ibk – zawartość jednego wariantu modelu zapisana w formacie tekstowym, dane wejściowe dla ISY-

DYW 2. Zapis do .ibk poprzez menu Plik / Eksport ... / modelu do Isy txt. Odczyt poprzez menu
Plik / Import ... / z Isy txt.

.inp – zawartość jednego wariantu modelu zapisana w formacie tekstowym, dane wejściowe dla EPA-

NET. Zapis do .inp poprzez menu Plik / Eksport ... / modelu do Epanet 2.0. Import jest niemoż-
liwy.

.isy – główny plik modelu

.hst – opis histogramu zmienności zapotrzebowania na wodę. Zapis i odczyt z Zapotrzebowanie na

wodę / Histogramy.

.pom – opis agregatów pompowych i harmonogramu pompowania. Zapis i odczyt z Katalogi obiektów /

Pompownie.

.rez – opis histogramu zmienności położenia zwierciadła wody w rezerwuarze. Zapis i odczyt z Kata-

logi obiektów / Rezerwuary.

.txt – raport z obliczeń hydraulicznych. Zapis z menu Raporty / Pokaż raport z obliczeń.

.wrn – plik zawierający całość danych o wariancie modelu

.zbi – opis charakterystyki i poziomów napełnienia zbiornika. Zapis i odczyt z Katalogi obiektów /

Zbiorniki.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Opis środowiska Windows XP, edukacja i nauka, Informatyka
Opis środowiska lokalnego
Opis środowiska programowania Tomasz Wiśniewski nr indeksu 59983, sem V, gr V
Opis techniczny-moje, Inżynieria Środowiska, Przydomowe oczyszczalnie ścieków, projekt, Przydomowe o
Instalacje-opis, Inżynieria środowiska, Inżynieria środowiska 1, Instalacje Sanitarne, Instalacje Sa
Opis Techniczny 7, POLITECHNIKA KRAKOWSKA WYDZIAŁ INŻYNIERII ŚRODOWISKA
opis, Inżynieria środowiska, Inżynieria środowiska 1, Instalacje Sanitarne, Instalacje Sanitarne, IN
Mikrobiologia opis bakteri, Studia, UTP Ochrona środowiska, II rok, Semestr III, Mikrobiologia
Opis produktu, Ochrona środowiska, semestr 2
OPIS TECHNICZNO - ODNOWA WODY, Ochrona Środowiska
Środowisko VBA Opis właściwości formantów, excel
opis techniczny, Inżynieria środowiska, Projekt instalacji w domu jednorodzinnym
Opis zawodu Inzynier środowiska, Opis-stanowiska-pracy-DOC
Podział i opis typów struktur glebowych, Studia, UTP Ochrona środowiska, I rok, Semestr II, Geologia
ZAŁĄCZNIK 3, Opis odcinka zamiejskiego (zestawienie danych do ocen oddziaływania na środowisko)
Opis zawodu Technik ochrony środowiska, Opis-stanowiska-pracy-DOC
Projekt kanalizacji deszczowej --- opis, Inżynieria Środowiska, mgr 2 semestr, Projektowanie systemó

więcej podobnych podstron