Opis

rodowiska aplikacji ISYDYW 2

symulatora zło

onych systemów wodoci

gowych.

Autor:

dr inŜ. Robert Płoskonka

Wersja pliku pomocy: 0.4

Wersja aplikacji:

2009-12-27

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 1 -

Spis treści:

SŁOWO WSTĘPNE ................................................................................................................................................... - 3 -

STRUKTURA ORGANIZACYJNA ŚRODOWISKA............................................................................................. - 4 -

UTWORZENIE NOWEGO / OTWARCIE ISTNIEJĄCEGO MODELU............................................................ - 6 -

ZAPIS ZMIAN ............................................................................................................................................................ - 8 -

KATALOG OBIEKTÓW........................................................................................................................................... - 9 -

5.1

Karta wariantu ..................................................................................................................................................... - 9 -

5.2

Przewody ........................................................................................................................................................... - 10 -

5.2.1

Katalog przewodów ...................................................................................................................................... - 10 -

5.2.2

Przyrost chropowatości zastępczej przewodów ............................................................................................ - 11 -

5.3

Katalog węzłów ................................................................................................................................................. - 11 -

5.4

Katalog odcinków.............................................................................................................................................. - 12 -

5.4.1

Dodawanie przewodu z katalogu .................................................................................................................. - 14 -

5.5

Katalog pompowni............................................................................................................................................. - 14 -

5.6

Katalog zbiorników ........................................................................................................................................... - 16 -

5.7

Katalog rezerwuarów......................................................................................................................................... - 17 -

5.8

Katalog zasuw.................................................................................................................................................... - 18 -

5.8.1

Zasady połączeń zasuw................................................................................................................................. - 19 -

5.9

Katalog etykiet................................................................................................................................................... - 20 -

5.10

Katalog zdarzeń sterujących .............................................................................................................................. - 20 -

ZAPOTRZEBOWANIE NA WODĘ....................................................................................................................... - 21 -

6.1

Rekordy zapotrzebowania na wodę ................................................................................................................... - 21 -

6.2

Katalog jednostek strukturalnych ...................................................................................................................... - 23 -

6.3

Katalog obwiedni i wierzchołków jednostek strukturalnych ............................................................................. - 25 -

6.4

Katalog powierzchni cząstkowych i ich wierzchołków ..................................................................................... - 26 -

6.5

Katalog wskaźników szczegółowych ................................................................................................................ - 26 -

6.5.1

Katalog wskaźników statycznych – Stany Ustalone ..................................................................................... - 27 -

6.6

Katalog histogramów zmienności zapotrzebowania na wodę............................................................................ - 28 -

6.7

Wskaźniki jednostkowe ..................................................................................................................................... - 29 -

6.8

Wyniki obliczeń zapotrzebowania na wodę ...................................................................................................... - 30 -

MAPA SIECI ............................................................................................................................................................. - 31 -

7.1

Interface modułu Mapa...................................................................................................................................... - 36 -

7.2

Karta Warstwy ................................................................................................................................................... - 36 -

7.3

Karta Obiekty ..................................................................................................................................................... - 37 -

7.4

Karta Filtry ........................................................................................................................................................ - 38 -

7.4.1

Filtry treści .................................................................................................................................................... - 39 -

7.4.1.1

Filtr właściwości odcinków .................................................................................................................................. - 39 -

7.4.1.2

Filtr opisów odcinków .......................................................................................................................................... - 40 -

7.4.1.3

Filtr wyników obliczeń na odcinkach ................................................................................................................... - 40 -

7.4.1.4

Filtr wyników obliczeń na węzłach....................................................................................................................... - 41 -

7.5

Odcinek – tworzenie i modyfikacja ................................................................................................................... - 41 -

7.6

Węzeł – tworzenie i modyfikacja ...................................................................................................................... - 43 -

7.7

Pompownia – tworzenie i modyfikacja.............................................................................................................. - 44 -

7.8

Zbiornik – tworzenie i modyfikacja................................................................................................................... - 45 -

7.9

Rezerwuar – tworzenie i modyfikacja ............................................................................................................... - 45 -

7.10

Zasuwa – tworzenie i modyfikacja .................................................................................................................... - 46 -

7.11

Rekord zapotrzebowania – tworzenie i modyfikacja ......................................................................................... - 47 -

7.12

Jednostka strukturalna – tworzenie i modyfikacja ............................................................................................. - 47 -

7.13

Obwiednia jednostki strukturalnej – tworzenie i modyfikacja........................................................................... - 48 -

7.14

Wierzchołek obwiedni jednostki strukturalnej – tworzenie i modyfikacja ........................................................ - 49 -

7.15

Powierzchnia cząstkowa – tworzenie i modyfikacja ......................................................................................... - 49 -

7.16

Wierzchołek powierzchni cząstkowej – tworzenie i modyfikacja ..................................................................... - 51 -

7.17

Wskaźnik szczegółowy – tworzenie i modyfikacja ........................................................................................... - 52 -

7.18

Etykieta – tworzenie i modyfikacja ................................................................................................................... - 52 -

7.19

Profil – tworzenie i modyfikacja ....................................................................................................................... - 53 -

7.20

Sekcje podkładu – tworzenie i modyfikacja ...................................................................................................... - 54 -

7.21

Animacja wyników obliczeń ............................................................................................................................. - 55 -

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 2 -

SYMULACJA, STANY USTALONE - WYNIKI OBLICZEŃ ............................................................................ - 56 -

8.1

Zestawienia zbiorcze ......................................................................................................................................... - 57 -

8.2

Wyniki dla węzłów ............................................................................................................................................ - 58 -

8.3

Wyniki dla odcinków......................................................................................................................................... - 59 -

8.4

Wyniki dla pompowni ....................................................................................................................................... - 60 -

8.5

Wyniki dla zbiornika ......................................................................................................................................... - 61 -

8.6

Wyniki dla rezerwuaru ...................................................................................................................................... - 62 -

8.7

Wyniki dla zasuwy ............................................................................................................................................ - 63 -

8.8

Wskaźniki globalne ........................................................................................................................................... - 64 -

8.9

Zestawienie obliczeń dla stanów ustalonych ..................................................................................................... - 65 -

8.9.1

Pompownia ................................................................................................................................................... - 65 -

8.9.2

Zbiornik ........................................................................................................................................................ - 65 -

8.9.3

Zasuwa .......................................................................................................................................................... - 66 -

8.9.4

Odcinek ......................................................................................................................................................... - 66 -

8.10

Profil hydrauliczny ............................................................................................................................................ - 67 -

MENU NARZĘDZIA................................................................................................................................................ - 69 -

RAPORTY Z OBLICZEŃ ....................................................................................................................................... - 71 -

ZESTAWIENIA TABELARYCZNE ...................................................................................................................... - 72 -

WYDRUK MAPY ..................................................................................................................................................... - 74 -

KONFIGURACJA .................................................................................................................................................... - 77 -

13.1

Obliczenia .......................................................................................................................................................... - 77 -

13.2

Symulacja .......................................................................................................................................................... - 78 -

13.3

Stany Ustalone ................................................................................................................................................... - 79 -

13.4

Mapa .................................................................................................................................................................. - 80 -

13.5

Obiekty .............................................................................................................................................................. - 81 -

13.6

Kolory................................................................................................................................................................ - 82 -

13.7

rednice ............................................................................................................................................................. - 83 -

13.8

Zakresy skali...................................................................................................................................................... - 84 -

13.9

Raporty z obliczeń ............................................................................................................................................. - 85 -

13.10

RóŜne ................................................................................................................................................................. - 86 -

13.11

Połączenie sieciowe ........................................................................................................................................... - 87 -

ROZWIĄZANIA WARIANTOWE......................................................................................................................... - 88 -

IMPORT / EKSPORT .............................................................................................................................................. - 89 -

PLIKI MODELU I PLIKI TOWARZYSZĄCE..................................................................................................... - 90 -

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 3 -

Słowo wst

pne

Opisywana tu aplikacja ISYDYW 2 powstała jako kontynuacja linii symulatorów złoŜonych syste-

mów  wodociągowych  opracowywanych  przez  lata  w  Instytucie  Zaopatrzenia  w  Wodę  i  Ochrony  Śro-
dowiska Politechniki Krakowskiej. Prekursorem tej linii był ISYDYW dla DOS opracowany przed laty
przez dr hab. inŜ. Krzysztofa Knapika, prof. Politechniki Krakowskiej. Jego kontynuacją był ISYNOW
dla  Windows,  który  powstał  jako  wspólne  dzieło  profesora  Krzysztofa  Knapika  oraz  dr  inŜ.  Roberta
Płoskonki.  Stanowił  on  połączenie  algorytmów  obliczeniowych  zawartych  w  poprzedniej  aplikacji  z
interfejsem uŜytkownika charakterystycznym dla środowiska Windows.

Symulator w aktualnej wersji korzysta z narzędzi matematycznych do analiz hydraulicznych, udo-

stępnionych wraz z aplikacją EPANET, przy równoczesnym znacznym poszerzeniu i wzbogaceniu apli-
kacji o funkcje edycyjne, statystyczne i wizualne, co czyni z niej narzędzie unikatowe i równocześnie
bardzo praktyczne z inŜynierskiego punktu widzenia. Do najistotniejszych, szczególnych cech opisywa-
nego symulatora naleŜą:

•

modułowa budowa, w jawny sposób oddzielająca poszczególne etapy tworzenia modelu i jego
weryfikacji oraz grupująca tworzące go obiekty według ich szerszego przeznaczenia,

•

bliskie inŜynierskiemu podejście do opisu obiektów, funkcji i urządzeń budujących system wodo-
ciągowy,

•

unikatowy, graficzny sposób tworzenia modelu zapotrzebowania na wodę, uwzględniający
informacje o sposobie zagospodarowania terenu i danych demograficznych na bazie odpowied-
nich map, np. planu zagospodarowania przestrzennego,

•

łatwe tworzenie równoległych i niezaleŜnych wariantów obliczeniowych pozwalających dokony-
wać wielotorowej analizy przedmiotowych zagadnień,

•

moŜliwość analizy funkcjonowania systemu zaopatrzenia w wodę zarówno w warunkach tzw.
„stanów ustalonych” jak i podczas dynamicznej symulacji pracy systemu w zadanym przedziale
czasowym i o zadanym poziomie obciąŜenia zapotrzebowaniem na wodę,

•

moŜliwość symulacji pracy sieci z uwzględnieniem czasowej niesprawności wybranych obiek-
tów,

•

elementy automatycznego sterowania systemem poprzez reagowanie na zaistniałe stany
eksploatacyjne wybranych obiektów systemu,

•

unikatowa metoda symulowania skutków awarii SZW poprzez redukcję wielkości poboru wody
w węzłach dotkniętych awarią proporcjonalnie do procentowego udziału grup odbiorców o zróŜ-
nicowanych wymaganiach odnośnie ciśnienia medium,

•

bogaty zbiór parametrów statystycznych opisujących funkcjonowanie kaŜdego z elementów oraz
systemu jako całości.

Opisywana tu aplikacja jest ciągle rozwijana i wzbogacana o nowe narzędzia czyniąc proces tworze-

nia, kalibracji i analizy hydraulicznej modelu wygodniejszym i bardziej przystępnym.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 4 -

Struktura organizacyjna

rodowiska

Aplikacja skonstruowana jest w oparciu o cztery główne moduły (karty) wyodrębniające wspólne ce-

chy i funkcjonalności, które wykorzystywane są na kolejnych etapach tworzenia, kalibracji i eksploatacji
modelu sieci wodociągowej. Moduły te to:

Katalogi obiektów,

Zapotrzebowanie na wodę,

Mapa sieci,

Wyniki obliczeń.

Dostęp do kaŜdego z modułów jest moŜliwy za pomocą jednego ze sposobów:

wybór właściwej pozycji na pasku menu aplikacji,

wybór jednej z głównych kart modułów, znajdujących się w lewym dolnym rogu okna aplikacji

wybór jednej z czterech ikon na pasku narzędziowym Standard:

Zmieniając aktualnie wyświetlany moduł aplikacji, uŜytkownik dopuszczany jest do edycji róŜnych,
charakterystycznych dla modułu grup obiektów. Dostęp do kaŜdej z tych grup jest moŜliwy przez:

wybór odpowiedniej pozycji na pasku menu aplikacji,

wybór jednej z kart obiektów; karty znajdują się w górnej części okna aplikacji,

wybór jednej z dostępnych ikon na pasku narzędziowym.

W kaŜdym module dostępny jest pasek narzędziowy Standard:

Wybierając jeden z modułów, obok tego paska pojawi się drugi, właściwy dla modułu:

Zawartość kaŜdego z pasków narzędziowych została szczegółowo opisana w rozdziałach przybliŜają-

cych poszczególne moduły.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 5 -

Na model sieci składają się budujące go obiekty podstawowe takie jak węzły, odcinki, powierzchnie

cząstkowe itp. KaŜdy z tych obiektów, zarówno wizualny jak i niewizualny identyfikowany jest za po-
mocą unikalnego numeru. Numer ten nie moŜe się powtarzać w obrębie obiektów z danej grupy. Przy-
kładowo, w grupie odcinków tylko jeden z nich moŜe mieć numer 5.

Obiekty jednego typu zebrane są w katalogach, gdzie moŜliwa jest ich edycja / dodawanie / usuwanie.

Na większości kart katalogów obiektów dostępne są trzy przyciski umieszczone w górnej części

okna. Mogą one posiadać opisy:

[Nowy],

[Edycja] / [Zakończ] oraz

[Usuń] / [Porzuć] / [Przerwij].

W trybie przeglądania obiektów dostępne są narzędzia: [Nowy], [Edycja], [Usuń].

W trybie dodawania nowego bądź edycji istniejącego obiektu dostępne są: [Zakończ] oraz [Porzuć].

[Przerwij] jest dostępne wyłącznie w trybie dodawania nowego obiektu w module Mapa. W tym mo-

dule procedura dodawania obiektów jest automatycznie wznawiana po zakończeniu operacji na mapie.

W większości przypadków modyfikacja parametrów obiektu wymaga wskazania go na liście, wybra-

nia jego numeru w polu kombi, lub bezpośrednio, wpisania numeru obiektu do tego pola. Gdy właściwy
obiekt jest zaznaczony, jego parametry są wyświetlone w polach edycyjnych. W trybie przeglądania
obiektów, pola te są niedostępne do edycji. Kliknięcie przycisku [Edycja] spowoduje udostępnienie pól
edycyjnych i moŜliwość wprowadzenia zmian.

KaŜdorazowo wprowadzane zmiany naleŜy potwierdzić klikając ten sam przycisk, który ma tym ra-

zem opis [Zakończ].

Uwaga! Jeśli w trakcie edycji obiektu uŜytkownik zmieni kartę lub moduł, będzie to równoznaczne z

wycofaniem się z wprowadzanych zmian.

W większości przypadków moŜliwa jest równoczesna modyfikacja parametrów więcej niŜ jednego

obiektu z tego samego katalogu obiektów, przykładowo kilku wybranych odcinków. Dotyczy to wy-
łącznie obiektów, których parametry są prezentowane w formie tabelarycznej. Aby modyfikować więcej
niŜ jeden obiekt równocześnie, w module Katalogi obiektów i Zapotrzebowanie na wodę naleŜy zazna-
czyć obszarem wybrane pozycje na liście obiektów, lub wskazać pojedyncze pozycje z wciśniętym kla-
wiszem [Ctrl] lub [Shift], co spowoduje zaznaczenie większej ich ilości.

Modyfikacja większej liczby obiektów w module Mapa jest moŜliwa po wcześniejszym zaznaczeniu

grupy obiektów za pomocą obszaru wskazanego selektorem w trybie edycji. Szczegółowo ta procedura
została opisana w rozdziale opisującym narzędzia dostępne na pasku narzędziowym Mapa.

Kliknięcie na przycisk [Edycja] spowoduje uaktywnienie odpowiednich pól edycyjnych. W polach, w

których  parametry  zaznaczonych  obiektów  są  róŜne  pojawi  się  opis  *RÓśNE*.  Zmiana  tego  opisu  bę-
dzie  skutkować  wprowadzeniem  jednakowej  wartości  edytowanego  parametru  dla  wszystkich  zazna-
czonych obiektów. Pozostawienie opisu *RÓśNE* bez zmian nie spowoduje modyfikacji tego parame-
tru utrzymując pierwotne zróŜnicowanie.

W niektórych kolumnach pola edycyjne będą niedostępne w trybie edycji większej liczy obiektów.

Wynika to z załoŜenia jednokrotnego przypisania danego parametru do edytowanego obiektu. Przykła-
dowo, rekord zapotrzebowania moŜe być przypisany wyłącznie do jednego węzła, więc w trybie edycji
wielu węzłów pozycja Rek zap będzie niedostępna.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 6 -

Utworzenie nowego / otwarcie istniej

cego modelu

Uruchomienie aplikacji spowoduje wyświetlenie głównego okna z informacją o progra-

mie oraz dwóch ikon pozwalających utworzyć nowy model, lub otworzyć istniejący.

Utworzenie nowego modelu (pierwsza ikona lub menu Plik / Nowy projekt) spowoduje

zamknięcie poprzednio otwartego modelu i przeniesienie do modułu Katalogi obiektów, równocześnie
aktywując dostęp do właściwych pasków narzędziowych.

Otwarcie istniejącego modelu moŜliwe jest na dwa sposoby. Pierwszy pozwala odczytać plik modelu

znajdujący się na dysku lokalnym komputera, drugi natomiast wymaga zdalnego połączenia się z serwe-
rem projektów, dzięki któremu jest moŜliwy dostęp do jednego modelu z wielu stanowisk.

W trybie pracy jako klient-serwer naleŜy w pierwszej kolejności kliknąć przycisk [Połącz z serwe-

rem...]. Po nawiązaniu połączenia, na liście poniŜej pojawią się dostępne modele sieci. NaleŜy wskazać
właściwy i kliknąć przycisk [Otwórz projekt z serwera]. W zaleŜności od wielkości pliku modelu oraz
przepustowości łącza proces otwierania modelu moŜe trwać od ułamka sekundy do kilku minut. W tym
czasie aplikacja nie odpowiada na interakcję z uŜytkownikiem. Jeśli nie udało się połączyć z serwerem
lub połączenie zostało zerwane, odpowiedni komunikat zostanie wyświetlony a aplikacja wróci do trybu
interakcji.

Po wybraniu modelu i próbie jego otwarcia pojawi się pytanie o hasło administratora. Hasło

nieprawidłowe lub jego brak spowoduje otwarcie modelu w trybie tylko do odczytu. Jedynie podanie
prawidłowego hasła pozwoli zapisać wprowadzone zmiany.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 7 -

Po stworzeniu nowego bądź otwarciu istniejącego modelu uŜytkownik przenoszony jest do Katalogu

obiektów oraz uaktywnia się pasek narzędziowy Standard:

Nowy projekt

Otwórz istniejący projekt

Zapisz

Drukuj

Rozwiązania wariantowe

Katalogi obiektów

Zapotrzebowanie na wodę

Mapa sieci

Wyniki obliczeń

Wykonaj obliczenia

Poszczególne pozycje dostępne z tego paska zostały szczegółowo omówione w dalszych rozdziałach

instrukcji.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 8 -

Zapis zmian

Aby zapisać zmiany w modelu naleŜy kliknąć ikonę znajdującą się na pasku narzędziowym

Standard. JeŜeli otwarto istniejący model i podano prawidłowe hasło administratora to zapis
zmian jest realizowany bez komunikatu dla uŜytkownika.

Aby móc skontrolować czy zmiany zostały zapisane moŜna skorzystać z informacji na

pasku stanu w dolnej części okna aplikacji. JeŜeli dokonano zmian w strukturze modelu

to  sygnalizowane  to  jest  za  pomocą  symbolu  Mod,  który  zniknie  po  zapisaniu  zmian.  W  tym  miejscu
moŜliwy  jest  równieŜ  symbol  Zap,  który  oznacza,  Ŝe  zmieniono  strukturę  zapotrzebowania  na  wodę,
lecz nie przeliczono zapotrzebowania dla nowych ustawień.  Zapis modelu przy nieprzeliczonym  zapo-
trzebowaniu spowoduje zmianę opisu z Mod na Zap.

Przy pierwszym zapisie modelu pojawi się okno dialogowe, w którym naleŜy podać hasło admini-

stratora oraz zdecydować o lokalizacji plików modelu. MoŜliwy jest zapis na dysku lokalnym lub na
serwerze modeli. W drugim przypadku konieczne jest podanie dwóch dodatkowych parametrów:

cieŜka serwera – jest to nazwa katalogu, w którym będzie przechowywany zapisywany model,

nazwa projektu – identyfikator modelu, będący równocześnie nazwą plików modelu.

Po określeniu wszystkich niezbędnych parametrów naleŜy kliknąć przycisk [Zapisz projekt]. Po tej

operacji kaŜdy kolejny zapis będzie się odbywać juŜ bez komunikatu dla uŜytkownika.

Na model składają się pliki:

nazwa.isy – główny plik projektu,

nazwa1.wrn, nazwa2.wrn ... – pliki modeli w kolejnych wariantach obliczeniowych,

nazwa.isy.bak, nazwa1.wrn.bak ... – kopie bezpieczeństwa powstające przed kaŜdym zapisem.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 9 -

Katalog obiektów

W module tym zgromadzone są wszystkie obiekty opisujące geometryczną strukturę sieci. Znajdują

się tu równieŜ zestawienia innych struktur słuŜących do opisu bądź sterowania systemem. Przejście do
tego modułu uaktywnia pasek narzędziowy Katalogi:

Karta wariantu

Przewody

Węzły

Odcinki

Pompownie

Zbiorniki

Rezerwuary

Zasuwy

Etykiety

Zdarzenia steruj

5.1

Karta wariantu

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 10 -

Na tej karcie definiowane są dwie wartości wpływające na parametry hydrauliczne przewodów oraz

na wielkość zapotrzebowania na wodę.

Rok odniesienia obliczeń – rok, na który prowadzone są obliczenia hydrauliczne. Jest to data będąca

podstawą do wyznaczenia przyrostu chropowatości przewodów w funkcji czasu ich eksploatacji.

Zapotrzebowanie w perspektywie liczby lat – Model zapotrzebowania na wodę budowany jest w oparciu

o  wskaźniki  jednostkowego  zapotrzebowania  na  wodę  aktualne  dla  roku  odniesienia  obliczeń
(najczęściej  aktualnej  daty).  Wielkość  tych  wskaźników  moŜe  się  zmieniać  wraz  z  upływem  czasu.
W  aplikacji  przyjęto,  Ŝe  wskaźniki  te  będą  wzrastać  w  kolejnych  latach  aŜ  do  roku  kierunkowego.
Określenie perspektywy, na którą realizowane są obliczenia zapotrzebowania na wodę większej niŜ 0
lat  spowoduje  odpowiednie  zwiększenie  wartości  wskaźników  jednostkowych  a  tym  samym  wzrost
prognozowanego zapotrzebowania.

Pozostałe składowe Karty wariantu są słownym opisem identyfikującym treść zadania i nie wyma-

gają szerszego komentarza.

5.2

Przewody

Na karcie Przewody znajdują się dwa katalogi. Jeden opisuje parametry hydrauliczne przewodów do-

stępnych w handlu bądź eksploatowanych w róŜnych systemach wodociągowych. Drugi katalog gro-
madzi wartości współczynników przyrostu chropowatości zastępczej przewodów w funkcji czasu, w
zaleŜności od materiału i zakresu średnic.

5.2.1

Katalog przewodów

W tym katalogu zebrano

niektóre  przewody  PE  oraz
PCV  występujące  w  handlu
oraz  Ŝeliwne,  stalowe  i  azbe-
stowo-cementowe,  które  mo-
gą  być  wykorzystywane  w
istniejących systemach wodo-
ciągowych.

Przewody z PE i PCV zo-

stały  opisane  w  oparciu  o
materiały  firmy  Wavin  Me-
talplast-Buk Sp. z o.o.

KaŜdy z przewodów opi-

sany jest zestawem parame-
trów,

których

objaśnienie

znajduje się w dolnej części
rysunku.

MoŜliwe jest zdefiniowanie nowych przewodów, edycja istniejących lub usunięcie zbędnych.

W specyficznych warunkach, niektóre z pozycji tego katalogu mogą zostać oznaczone czerwonym

kolorem. Stanie się tak wtedy, gdy nowododany lub edytowany przewód nie posiada definicji funkcji
przyrostu chropowatości (pozycja ?k)

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 11 -

5.2.2

Przyrost chropowato

ci zast

pczej przewodów

Katalog współczynników kpocz oraz

dk,  funkcji  przyrostu  chropowatości  w
zaleŜności  od  wieku  eksploatacji  prze-
wodów został opracowany w latach 80’
przez  zespół  prof.  Wieczystego,  w
oparciu  o  dane  eksploatacyjne  sieci
wodociągów  krakowskich.  Zapropo-
nowane tu rozwiązanie stanowi jedynie
pewne  przybliŜenie  w  wyznaczaniu
chropowatości zastępczej.

Procedura

określania

wartości

współczynnika k została opisana na
załączonym rysunku.

5.3

Katalog w

złów

Węzeł obok odcinka stanowi podstawową strukturę geometrii połączeń sieci. Nie jest moŜliwe doda-

nie nowego węzła, który nie jest powiązany z Ŝadnym odcinkiem. Stąd teŜ brak tu pozycji [Nowy].
Nowe węzły definiowane są w trakcie dodawania odcinków.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 12 -

KaŜdy węzeł opisany jest trzema współrzędnymi X, Y, Z lokalizującymi go w przestrzeni oraz serią
dodatkowych parametrów:

Status – Obliczeniowy / Konstrukcyjny. Węzeł obliczeniowy uwzględniany jest jako osobny obiekt w
obliczeniach hydraulicznych. Tylko dla takiego węzła dostępne są wyniki obliczeń. Węzeł konstruk-
cyjny jest wyłącznie załamaniem na trasie przewodu i jako taki jest ignorowany w obliczeniach. W
zestawieniu węzłów w Katalogu obiektów wiersze zawierające węzły konstrukcyjne zaznaczane są
kolorem błękitnym.

Węzłem konstrukcyjnym nie moŜe być węzeł, który:

ma przypisany rekord zapotrzebowania,

buduje inne obiekty (np pompownie, zbiorniki),

jest końcówką sieci,

stoi na skrzyŜowaniu trzech lub więcej odcinków,

łączy odcinki o róŜnych parametrach hydraulicznych.

Rek. zap. – Rekord zapotrzebowania – struktura wiąŜąca informacje opisujące lokalizację, sposób i
wielkość poboru wody. Została ona szerzej opisana w ramach modułu Zapotrzebowanie na wodę.

Q sym. – Wielkość dobowego zapotrzebowania na wodę [m

/d] dla doby o zapotrzebowaniu określo-

nym w menu Narzędzia / Konfiguracja / Symulacja w ramach obliczeń w trybie symulacji czasowej.
Jest to wartość wyliczana na podstawie danych zgromadzonych w ramach modelu zapotrzebowania
na wodę. Tylko do odczytu.

Qhmax, Qhmin, Qhmax+poŜ, Qhśr – wielkości zapotrzebowania na wodę [m

/d] charakterystyczne

dla kaŜdego z czterech dostępnych stanów obciąŜenia sieci w ramach obliczeń w trybie stanów
ustalonych. Tylko do odczytu.

Lokalizacja – słowny opis węzła, jego adres bądź inna informacja

5.4

Katalog odcinków

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 13 -

KaŜdy odcinek rozpięty jest między dwoma węzłami: początkowym i końcowym. Nie istnieje moŜ-

liwość dodania odcinka bez określenia węzłów, na których jest rozpięty. W trakcie dodawania bądź edy-
cji istniejącego odcinka moŜna podać równieŜ numery węzłów nieistniejących. Zostaną one utworzone z
parametrami X, Y, Z równymi 0. Nowozdefiniowane węzły przyjmują status obliczeniowych, natomiast
komórki zawierające numery istniejących węzłów konstrukcyjnych znaczone są kolorem błękitnym.

JeŜeli dwa odcinki połączone są węzłem konstrukcyjnym, to do obliczeń hydraulicznych przekazy-

wany jest jeden odcinek o długości równej sumie odcinków składowych. Wyniki obliczeń dostępne są
tylko dla takiego odcinka. Przyjmuje on wewnętrzny status obliczeniowego natomiast pozostałe odcinki
mają wewnętrzny status konstrukcyjnych. Podział ten realizowany jest automatycznie w oparciu o wza-
jemne powiązania odcinków i statusy węzłów je budujących.

Dodatkowe parametry opisujące odcinek to:

Stan – otwarty / zamknięty. Zmieniając tę nastawę moŜna symulować całkowite odcięcie przepływu.
Odcinek, który jest zamknięty zostanie oznaczony kolorem szarym zarówno na karcie katalogu od-
cinków jak i na mapie.

L [m] - długość przewodu, wyliczana automatycznie w oparciu o współrzędne węzłów.

Materiał – dobierany z listy materiałów zdefiniowanych na karcie Przewody. Na tej podstawie
odczytywane są wartości współczynników równania przyrostu chropowatości zastępczej, k.

DN [mm] – średnica nominalna przewodu. Parametr o charakterze czysto opisowym. Jeśli jest
równy zero, jest ignorowany. Wartość róŜna od 0 musi być większa od średnicy wewnętrznej Dw.

Dw[mm] – średnica wewnętrzna przewodu. Parametr istotny dla obliczeń hydraulicznych.

PN [at] – parametr opisowy określający maksymalne bezpieczne ciśnienie, przy którym moŜe
pracować przewód.

SDR – parametr opisowy – Standard Dimention Ratio – stosunek średnicy zewnętrznej do grubości
ś

cianki dla przewodów plastikowych. Dla pozostałych przewodów domyślnie równy 0.

Rok instalacji – na podstawie tego parametru oraz roku odniesienia obliczeń (Karta wariantu)
wyznaczany jest czas eksploatacji wykorzystywany do obliczenia zastępczego współczynnika chro-
powatości k.

k[mm] – zastępczy współczynnik chropowatości wyliczany na podstawie informacji o materiale,
latach eksploatacji oraz prędkości przyrostu chropowatości, róŜnej dla róŜnych materiałów.

Z – bezwymiarowy współczynnik oporów lokalnych

Strefa, Lokalizacja, Opis – parametry opisowe pozwalające przypisać odcinek do wybranej grupy.
Przykładowo w pozycji Opis moŜna umieścić informację, Ŝe odcinek jest projektowany. Za pomocą
filtrów treści dostępnych w module Mapa moŜliwe jest wyselekcjonowanie odcinków z kaŜdej ze
zdefiniowanych grup.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 14 -

5.4.1

Dodawanie przewodu z katalogu

Zarówno w trakcie edycji jak i podczas dodawania nowego odcinka moŜliwe jest wykorzystanie

przewodów predefiniowanych na karcie Przewody w celu przeniesienia właściwego opisu na odcinek.
Wywołanie okna katalogu przewodów zdefiniowanych odbywa się przez kliknięcie przycisku [Przewód
z katalogu].

W trakcie selekcji właściwego przewodu

moŜliwe jest wykorzystanie symboli wielo-
znacznych: * oraz ?.

* zastępuje dowolnie długi ciąg
znaków,

? zastępuje jeden dowolny znak.

Na  przedstawionym  przykładzie  zdefinio-
wano  filtr,  który  ogranicza  widoczne  prze-
wody  do  takich,  których  pierwsza  litera
materiału  to  P,  średnica  nominalna  składa
się  z  trzech  znaków  (eliminowane  są  śred-
nice  mniejsze  od  100)  oraz  PN  wynosi  10
at.

Na dostępnej liście naleŜy wybrać wła-
ś

ciwy przewód a następnie kliknąć przycisk

[Wstaw]. Spowoduje to przeniesienie pa-
rametrów przewodu na edytowany odcinek.
Zmiany w odcinku zostaną przyjęte dopiero
po zakończeniu jego edycji.

5.5

Katalog pompowni

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 15 -

Pompownie są obiektami zawierającymi zestawy agregatów pompowych o identycznych charaktery-

stykach pompowania h(Q) i sprawności n(Q).

KaŜda pompownia jest rozpięta pomiędzy dwoma węzłami i pompuje wodę od węzła wody dolnej do

węzła wody górnej. Przy numerach obu węzłów podawane są ich rzędne [m npm].

Aby wyłączyć z eksploatacji edytowaną pompownię naleŜy odznaczyć opcję pod jej numerem.

Charakterystyki jednej pompy w ramach obiektu pompowni tworzone są za pomocą serii trójek h-Q-

n. KaŜda charakterystyka musi składać się co najmniej z dwóch takich trójek ale moŜe być uszczegóło-
wiona do większej ilości punktów pośrednich poprzez dodanie kolejnych wierszy (Przyciski poniŜej
okna opisu charakterystyk: [Dodaj wiersz], [Usuń wiersz]).

Kolejne trójki h-Q-n muszą być uszeregowane w ten sposób by wartości w kolumnie h rosły.

W trakcie opisywania obu krzywych, na wykresie po prawej stronie prezentowane są obie

charakterystyki: Ŝółta – wydajności i zielona – sprawności.

Tryb obliczeń symulacyjnych:

W centralnej części karty Katalogu pompowni znajduje się okno definicji harmonogramu pompowa-

nia. Harmonogram ten określa liczbę pracujących agregatów pompowych w kaŜdym z przedziałów cza-
sowych. Liczbę pracujących agregatów pompowych naleŜy interpretować jako baterię równolegle połą-
czonych ze sobą pomp tego samego rodzaju. Harmonogram pompowania prezentowany jest w formie
graficznej w prawym dolnym rogu okna.

Długość harmonogramu moŜe być krótsza lub dłuŜsza od symulowanego przedziału czasu. W przy-

padku,  gdy  harmonogram  jest  krótszy,  symulator  po  osiągnięciu  godziny,  w  której  harmonogram  się
kończy zaczyna odczytywać kolejne wartości od początku harmonogramu. Jeśli harmonogram jest dłuŜ-
szy  od  symulowanego  przedziału  czasu  to  przedziały  harmonogramu  wykraczające  poza  niego  będą
ignorowane.  Aby  zmienić  liczbę  przedziałów  harmonogramu  naleŜy  skorzystać  z  przycisków  [Dodaj
wiersz]  oraz [Usuń wiersz] znajdujących się poniŜej harmonogramu.

Harmonogram przewiduje moŜliwość skokowego załączania poszczególnych jednostek pompowych,

co nie zawsze ma przełoŜenie na rzeczywistą pracę pomp. W przypadku sterowania wydajnością pompy
za  pomocą  falownika  zmiana  wydajności  następuje  płynnie.  Aby  móc  umoŜliwić  włączenie  pompy  z
niepełną  wydajnością  moŜna  zastosować  zabieg  polegający  na  podzieleniu  wydajności  pojedynczej
pompy np. przez 10 (modyfikacja charakterystyki) a następnie wymnoŜenie przez 10 liczby pracujących
agregatów.  Przykładowo,  przy  dwóch  pracujących  pompach,  w  harmonogramie  pompowania  o  odpo-
wiedniej godzinie będzie wpis 2. Natomiast po wykonaniu zabiegu sztucznego zmniejszenia wydajności
dziesięciokrotnie,  w  harmonogramie  pompowania  powinien  się  pojawić  wpis  20.  Teraz  moŜliwe  jest
zasymulowanie pracy jednej pompy na pełnych obrotach a drugiej przy zmniejszonych obrotach podając
np.  jako  liczbę  pracujących  pomp  wartość  17.  Dobór  właściwego  podziału  i  liczby  pomp  odbywa  się
eksperymentalnie.

Jeśli róŜnica między liczbą agregatów pompowych jest większa od 1 to moŜliwe jest przeprowadze-

nie interpolacji liczby pracujących pomp dla niepełnych godzin. Szczegóły tej operacji zostały opisane
w rozdziale opisującym konfigurację aplikacji na karcie Symulacja. Opcja odpowiedzialna za interpola-
cję liczby pomp dostępna jest przez menu Narzędzia / Konfiguracja / Symulacja.

Tryb obliczeń dla stanów ustalonych:

W miejscu harmonogramu pompowania znajduje się do czterech pól edycyjnych, w których naleŜy

określić liczbę pracujących agregatów pompowych w kaŜdym ze stanów eksploatacyjnych charaktery-
stycznych dla róŜnych obciąŜeń zapotrzebowaniem na wodę.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 16 -

5.6

Katalog zbiorników

Zbiornik w ISYDYW 2 jest równowaŜny jednej komorze zbiornika wodociągowego. Lokalizowany

jest zawsze na jednym węźle, lecz rzędna dna zbiornika nie musi się pokrywać z rzędną samego węzła
zbiornikowego, co zostało przedstawione na załączonym rysunku.

Matematyczny model zbiornika sprowadza się do określenia funkcji uzaleŜniającej wysokość napeł-

nienia (m nad poziom dna) od objętości zgromadzonej wody. W przypadku zbiorników o pionowych
ś

cianach funkcja ta jest odcinkiem opisanym między dwoma punktami: (hmin,Vmin) oraz

(hmax,Vmax). MoŜliwe jest uszczegółowienie charakterystyki poprzez dodanie kolejnych wierszy ją
opisujących (przyciski [Dodaj wiersz] oraz [Usuń wiersz]). Wartości w kolejnych wierszach muszą być
uszeregowane względem rosnących wysokości napełnienia.

Aby wyłączyć z eksploatacji edytowany zbiornik naleŜy odznaczyć opcję pod jego numerem.

Aby moŜna było prowadzić obliczenia hydrauliczne niezbędny jest przynajmniej jeden czynny zbior-

nik lub rezerwuar w kaŜdej izolowanej sieci.

Tryb obliczeń symulacyjnych:

Nad wykresem charakterystyki zbiornika znajduje się pole edycyjne, w którym naleŜy określić po-

jemność początkową, czyli startową pozycję na krzywej. Odpowiadająca jej wysokość napełnienia zo-
stanie wyliczona z krzywej opisującej zbiornik.

Tryb obliczeń dla stanów ustalonych:

Nad wykresem charakterystyki zbiornika znajduje się do czterech pól edycyjnych, w których naleŜy

określić poziom połoŜenia zwierciadła wody w kaŜdym ze stanów eksploatacyjnych, charakterystycz-
nych dla róŜnego stopnia zapotrzebowania na wodę.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 17 -

5.7

Katalog rezerwuarów

Rezerwuar jest obiektem, który zastępuje źródło wody w postaci rzeki, jeziora, ujęcia itp. Jest on lo-

kalizowany na węźle. W przypadku odwzorowania pompowni tłoczącej wodę np. z ZUW, rezerwuar
zastępuje ZUW.

Aby wyłączyć z eksploatacji edytowany rezerwuar naleŜy odznaczyć opcję pod jego numerem.

Tryb obliczeń symulacyjnych:

Rezerwuar opisywany jest za pomocą histogramu zmian połoŜenia rzędnej zwierciadła wody w po-

szczególnych przedziałach czasowych symulowanego okresu. Pozwala to na symulowanie okresowych
wahań stanu źródła wody. Histogram ten widoczny jest z prawej strony karty Katalogu rezerwuarów.

Długość histogramu moŜe być krótsza lub dłuŜsza od symulowanego przedziału czasu. W przypadku,

gdy  histogram  jest  krótszy,  symulator  po  osiągnięciu  godziny,  w  której  histogram  się  kończy  zaczyna
odczytywać  kolejne  wartości  od  jego  początku.  Jeśli  histogram  jest  dłuŜszy  od  symulowanego  prze-
działu  czasu  to  przedziały  histogramu  wykraczające  poza  niego  będą  ignorowane.  Aby  zmienić  liczbę
przedziałów  histogramu  naleŜy  skorzystać  z  przycisków  [Dodaj  wiersz]    oraz  [Usuń  wiersz]  znajdują-
cych się poniŜej.

MoŜliwe jest szybkie wypełnienie większej liczby przedziałów tą samą wartością rzędnej. W tym

celu naleŜy umieścić kursor w wierszu, który będzie skopiowany do wszystkich komórek poniŜej a na-
stępnie naleŜy kliknąć przycisk

znajdujący się w prawym górnym rogu histogramu.

Tryb obliczeń dla stanów ustalonych:

W miejscu histogramu znajduje się do czterech pól edycyjnych, w których naleŜy określić poziom

połoŜenia zwierciadła wody w kaŜdym ze stanów eksploatacyjnych, charakterystycznych dla róŜnego
stopnia zapotrzebowania na wodę.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 18 -

5.8

Katalog zasuw

Zasuwa –w kontekście ISYDYW 2 jest to pojęcie agregujące 6 róŜnych obiektów regulacyjnych.

KaŜdy z tych obiektów opisany jest parametrami:

Stan – automat: regulacja parametrów przepływu bądź ciśnienia w zaleŜności od nastawy obiektu

otwarty: brak jakiegokolwiek wpływu na przepływającą wodę.

zamknięty: całkowita blokada przepływu.

Zasuwa w stanie otwartym bądź zamkniętym pozostaje w nim bez względu na wartość nastawy
i czynnika sterującego zasuwą. W stanie automatycznym reaguje na przekroczenie nastawy.

Typ: – odcinająca,

stała strata ciśnienia,

regulator przepływu,

zawór zwrotny,

stabilizator ciśnienia,

reduktor ciśnienia.

Poszczególne typy zasuw zostały szczegółowo opisane na kolejnym rysunku. Okno z tym opisem
jest dostępne po kliknięciu na przycisk [INFO: Typy i zasady połączeń] na karcie Katalogu zasuw.

WP, WK – węzeł początkowy i końcowy. Określają kierunek zasuwy. Dla niektórych typów zasuw
jest on istotny. Zasuwa skierowana jest zawsze od WP do WK.

Odcinek – Zasuwy lokalizowane są zawsze na środku odcinka. Pole edycyjne z jego numerem jest
zawsze niedostępne. Numer odcinka pojawi się, jeśli prawidłowo zostaną opisane numery WP i WK,
w przeciwnym wypadku pojawi się informacja o braku odcinka pomiędzy wskazanymi węzłami i
zakończenie edycji zasuwy będzie niemoŜliwe.

Z – wartość współczynnika oporów lokalnych. Bezwymiarowa.

Nastawa – Dla niektórych typów zasuw, liczba określająca warunek, przy którym następuje wpływ
zasuwy na przepływ bądź ciśnienie wody. Jednostka nastawy moŜe być róŜna w zaleŜności od typu

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 19 -

zasuwy. W przypadku reduktorów i stabilizatorów ciśnienia moŜliwa jest zmiana poziomu odniesie-
nia do wartości nastawy z [m] na [m npm] – dostępne w menu Narzędzia / Konfiguracja / RóŜne.
Szczegółowy opis nastaw i ich jednostek zamieszczono w rozdziale Zasady połączeń zasuw.

Opis – słowny opis obiektu, pozycja nie musi być wypełniana.

Niektóre zasuwy posiadają ograniczenia związane ze sposobem połączenia z innymi obiektami na

sieci. Szczegóły zamieszczono w następnym rozdziale.

5.8.1

Zasady poł

cze

zasuw

Okno z opisem typów zasuw, zasad połączeń i ich nastaw i jest dostępne po kliknięciu na przycisk

[INFO: Typy i zasady połączeń] na karcie Katalogu zasuw.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 20 -

5.9

Katalog etykiet

Etykiety są obiektami pomocniczymi. Pełnią dwojaką rolę. Mogą słuŜyć jako statyczny opis, ko-

mentarz umieszczony na mapie, lub teŜ za ich pomocą moŜliwe jest śledzenie wybranych parametrów
wskazanych obiektów na mapie. Parametry opisujące etykietę to:

Typ miernika – określa jaki typ obiektu jest etykietowany. Pozycja brak oznacza, Ŝe etykieta słuŜy
wyłącznie do wprowadzenia opisu słownego. Nr obiektu i Wielkości mierzone będą ignorowane.

Wielkości mierzone – w zaleŜności od wybranego typu miernika dostępne są róŜnie wielkości, któ-
rych wartości moŜliwe są do wyświetlenia na etykiecie. MoŜliwy jest wybór kilku mierników rów-
nocześnie. Na załączonym przykładzie etykieta zawiera wyniki dla węzła. Na mapie widoczne będą
ciśnienie względne [m] oraz bezwzględne [m npm].

Nr obiektu – w zaleŜności od typu miernika, nr obiektu określa liczbowy identyfikator np. węzła,
odcinka itp. Gdy jako typ miernika wybrano brak, nr obiektu będzie ignorowany.

X, Y [m] – współrzędne w układzie modelu określające lewy górny róg etykiety w widoku mapy.

Opis – treść informacyjna pojawiająca się w górnej części etykiety w widoku mapy.

5.10 Katalog zdarze

steruj

cych

Właściwe zdefiniowanie zdarzeń sterujących pracą wybranych obiektów na sieci pozwala na

wprowadzenie  pewnej  ograniczonej  automatyki  reagowania  na  np.  stany  przekroczenia  napełnienia
zbiorników  itp.  Zazwyczaj  niezbędne  jest  zdefiniowanie  dwóch  uzupełniających  się  zdarzeń  –  jedno
powoduje wyłączenie / zamknięcie obiektu w przypadku przekroczenia stanu maksymalnego na innym
obiekcie a drugie zdarzenie powoduje włączenie / otwarcie tego obiektu w przypadku zejścia ciśnienia
poniŜej  stanu  minimalnego.  Brak  jednego  z  tych  zdarzeń  moŜe  spowodować  np.  jedynie  zamknięcie
obiektu sterowanego, lecz juŜ nie uda się go otworzyć. Definiowanie zdarzeń sterujących sprowadza się
do zestawienia kolejnych pozycji w oknach edycyjnych oraz polach kombi, tworzących zdanie w języku
naturalnym.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 21 -

Zapotrzebowanie na wod

W module tym zgromadzone są obiekty i struktury opisujące sposób poboru wody, jego lokaliza-
cję i wielkość. Przejście do tego modułu odbywa się poprzez kliknięcie ikony z kurkiem znajdu-
jącej się na pasku Standard, lub wybranie karty Zapotrzebowanie na wodę w dolnej części okna

aplikacji. W tym module dostępny jest pasek narzędziowy Zapotrzebowanie:

Rekordy zapotrzebowania na wodę

Jednostki strukturalne

Granice jednostek strukturalnych

Powierzchnie cząstkowe

Wskaźniki szczegółowe i statyczne

Histogramy zmienności zapotrzebowania na wodę

Wskaźniki jednostkowe

Wyniki obliczeń zapotrzebowania na wodę

6.1

Rekordy zapotrzebowania na wod

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 22 -

Rekordy zapotrzebowania na wodę są strukturami logicznymi wiąŜącymi informacje o wielkości,

zmienności i lokalizacji poboru wody. Rekord zapotrzebowania moŜe być przyporządkowany wyłącznie
do jednego węzła sieci określając tym samym miejsce poboru wody. Parametry opisujące tą strukturę to:

Węzeł – nr węzła, do którego został przyporządkowany rekord. Dany rekord zapotrzebowania moŜna
przyporządkować wyłącznie do jednego węzła, oraz w relacji zwrotnej, dany węzeł moŜe być opi-
sany wyłącznie jednym rekordem zapotrzebowania. Jeśli rekord zapotrzebowania nie będzie przypo-
rządkowany do Ŝadnego węzła będzie on ignorowany w obliczeniach zapotrzebowania na wodę oraz
zostanie oznaczony w tabeli kolorem Ŝółtym.

L. ludn. – liczba ludności zaopatrywanych w wodę w ramach rekordu zapotrzebowania. Wartość ta
wyliczana jest automatycznie w oparciu o gęstość zaludnienia w jednostkach strukturalnych i wiel-
kość powierzchni cząstkowych.

Straty – wyraŜone w procentach dobowego zapotrzebowania na wodę straty wody na nieszczelno-
ś

ciach. Wartość domyślną przy definiowaniu nowych rekordów moŜna zdefiniować w menu Narzę-

dzia / Konfiguracja / RóŜne.

J.Str. – Jednostka strukturalna – struktura logiczna opisująca zmienność zapotrzebowania na wodę w
czasie trwania symulacji, z uwzględnieniem róŜnych celów jej konsumpcji. Sposób zagospodarowa-
nia terenu pod kątem zapotrzebowania na wodę.

P.Cz. – Powierzchnia cząstkowa – obszar w najbliŜszym sąsiedztwie węzła; zasilany z niego.

W.Sz. – Wskaźnik szczegółowy – struktura opisująca wielkość i zmienność poboru wody dla jed-
nego, wybranego celu jej uŜytkowania.

W ramach rekordu zapotrzebowania moŜliwe jest zdefiniowanie maksymalnie pięciu trójek liczb

[J.Str. – P.Cz. – W.Sz.] w dowolnych konfiguracjach z zastrzeŜeniem, Ŝe J.Str. musi być określona.
Uwaga. W jednej trójce obok P.Cz i/lub W.Sz musi być podana J.Str. Jej brak będzie skutkował zigno-
rowaniem wielkości zapotrzebowania w ramach tego rekordu oraz oznaczeniem w tabeli odpowiedniej
komórki kolorem Ŝłótym.

Kolejność opisu kaŜdej z trójek jest dowolna, tzn. dopuszczalne są przerwy w opisach np. zdefinio-

wane są pozycje w trójce pierwszej i czwartej. Pozostałe mogą być puste.

Podstawowe powiązanie dotyczy J.Str. i P.Cz. Informacja o wielkości P.Cz. i gęstości zaludnienia w

J.Str. pozwala wyznaczyć liczbę ludności zaopatrywanej z węzła. WymnoŜenie liczby ludności przez
jednostkowe wskaźniki zapotrzebowania określa wielkość dobowego zapotrzebowania na wodę.

Za wyjątkiem rozkładu opisującego straty wody, opis J.Str. nie wpływa na W.Sz, jedynie stanowi

powiązanie odnośnie przynaleŜności do wskazanej J.Str. zapotrzebowania wynikającego z W.Sz.

W górnej części opisywanej karty znajdują się pola kombi z numerami J.Str., P.Cz. oraz W.Sz.

W zaleŜności od wybranej pozycji w poprzedzającym je polu kombi, mogą to być numery struktur zde-
finiowanych, lecz nigdzie nie przyporządkowanych bądź numery jeszcze niewykorzystane – gotowe do
uŜycia przy opisie nowych struktur.

Podczas edycji rekordu zapotrzebowania, podanie numeru nieistniejącej J.Str, P.Cz. lub W.Sz spowo-

duje wypełnienie pola edycyjnego kolorem Ŝółtym. Po kliknięciu przycisku Zakończ dla kaŜdej nowej
struktury pojawi się pytanie czy ją utworzyć. Odpowiedź pozytywna spowoduje wyświetlenie jednego z
trzech okien z wartościami domyślnymi. Szczegółowy opis tych struktur został umieszczony w kolej-
nych rozdziałach.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 23 -

6.2

Katalog jednostek strukturalnych

Jednostka strukturalna jest to obiekt niewizualny określający sposób zagospodarowania terenu pod

kątem zapotrzebowania na wodę. W ramach jednostki strukturalnej określane są informacje o wzajem-
nych relacjach między ośmioma predefiniowanymi grupami konsumentów wody ze szczególnym
uwzględnieniem mieszkalnictwa. Do kaŜdej z grup odbiorców (celów poboru wody) przyporządkowany
jest rozkład zmienności zapotrzebowania na wodę w symulowanym przedziale czasu. Szczegółowy opis
poszczególnych składowych opisujących jednostkę strukturalną przedstawiono poniŜej:

Nazwa – Jest to słowny opis jednostki. Nie pojawia się on w Ŝadnym miejscu na mapie, jedynie w
zestawieniu wyników obliczeń zapotrzebowania.

Kolor – Sama jednostka strukturalna nie ma graficznej reprezentacji na mapie, natomiast powiązanie
jednostki  z  powierzchnią  cząstkową  spowoduje  wypełnienie  powierzchni  wybranym  tu  kolorem.
Powiązanie  wskaźnika  szczegółowego  z  jednostką  spowoduje,  Ŝe  opisy  wskaźników  będą  wyświe-
tlane  w  kolorze  jednostki.  W  ten  sposób  moŜliwe  jest  graficzne  przedstawienie  powiązanie  po-
wierzchni i wskaźnika szczegółowego z jednostką strukturalną.

Udział jednostki w strukturze miasta – sumaryczna powierzchnia i sumaryczna liczba mieszkańców
są wartościami, które wyliczane są przy kaŜdej zmianie przyporządkowania: jednostka strukturalna –
powierzchnia cząstkowa. Aktualizowane są one na bieŜąco.

Gęstość zaludnienia[mk/ha] – Uśredniona wartość gęstości zaludnienia na opisywanym obszarze.
Jest to czynnik decydujący o liczbie ludności zaopatrywanej z węzła.

Struktura  mieszkalnictwa  [%]  –  Wielkość  poboru  wody  w  miejskich  jednostkach  osadniczych  w
znacznej części przypada na uŜytkowników sklasyfikowanych jako mieszkalnictwo. W celu zwięk-
szenia  dokładności  odwzorowania  tej  najistotniejszej  grupy  odbiorców  podzielono  ją  na  trzy  pod-
grupy:  mieszkalnictwo  jednorodzinne,  wielorodzinne  i  wielorodzinne  w  aglomeracjach.  Badania
statystyczne wykazały, Ŝe kaŜda z tych grup charakteryzuje się innym rozkładem zmienności zapo-
trzebowania na  wodę  w  ciągu doby. Przykładowo dla mieszkalnictwa jednorodzinnego szczyt wie-
czorny zapotrzebowania jest znacznie większy niŜ szczyt poranny, podczas gdy dla mieszkalnictwa

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 24 -

wielorodzinnego szczyty te są zbliŜone. Opisywany tu udział mieszkalnictwa wyraŜany jest w pro-
centach, które muszą sumować się do 100% rozumianych jako całkowite zapotrzebowanie dla
mieszkalnictwa.

Udział  wyposaŜenia  sanitarnego  [%]  –
Zgodnie  z  obowiązującymi  wytycznymi
odnośnie  wielkości  zapotrzebowania  na
wodę  dla  mieszkalnictwa  wyszczegól-
niono  pięć  klas  wyposaŜenia  sanitarnego
obejmujących  grupy  odbiorców  o  róŜnym
stopniu wyposaŜenia mieszkań w urządze-
nia  sanitarne.  Opis  klas  umieszczono  na
rysunku  obok.  Suma  udziałów  wszystkich
klas musi wynosić 100%. Dla kaŜdej klasy
przyporządkowano  jednostkowe  wskaź-
niki

zapotrzebowania

wodę

[dm

/(mk*d)] szczegółowo opisane na

karcie Wskaźniki jednostkowe.

Charakterystyka celów zapotrzebowania na wodę – lista ośmiu grup odbiorców oraz straty wody na
nieszczelnościach. KaŜdej grupie odbiorców przyporządkowano rozkład  zmienności zapotrzebowa-
nia  na  wodę  w  oparciu  o  „Wytyczne  do  programowania  zapotrzebowania  wody  i  ilości  ścieków  w
miejskich  jednostkach  osadniczych”  oraz  współczynnik  nierównomierności  dobowej,  Nd.  Wartość
tego  współczynnika  jest  uzaleŜniona  od  wielkości  jednostki  osadniczej  i  domyślnie  przyjmowana
jest na poziomie średnim. Przy zmianie gęstości zaludnienia lub opisie powierzchni cząstkowych zo-
stanie zaktualizowana liczba ludności, co w konsekwencji spowoduje pojawienie się pytania o aktu-
alizację  współczynników  Nd  przy  obliczaniu  wielkości  zapotrzebowania  na  wodę.  Jeśli  w  obrębie
opisywanej jednostki strukturalnej nie występuje pobór wody na potrzeby którejś z grup odbiorców
naleŜy  tą  grupę  opisać  rozkładem  zawierającym  same  zera.  Domyślnie  jest  to  rozkład  nazwany
„Brak zapotrzebowania”

Struktura podziału wg klas ciśnienia wymaganego – Aplikacja pozwala na symulację spadku poboru
wody w stosunku do deklarowanego zapotrzebowania w przypadku, gdy ciśnienie w węźle spadnie
poniŜej ciśnienia wymaganego. W tym miejscu określa się procentowy udział odbiorców o róŜnych
wartościach ciśnienia wymaganego. Udziały procentowe muszą sumować się do 100.

Wielkość zapotrzebowania na wodę oraz liczba zaopatrywanej ludności wyznaczana jest wg nastę-

pującego  algorytmu:  Powiązanie  wielkości  powierzchni  cząstkowej  z  gęstością  zaludnienia  pozwala
wyznaczyć liczbę zaopatrywanej ludności. Dla kaŜdego z celów uŜytkowania wody w Katalogu wskaź-
ników  jednostkowych  definiowane  jest  zapotrzebowanie  na  wodę  przypadające  na  jednego  mieszkańca
w ciągu doby. MnoŜąc te jednostkowe wskaźniki przez liczbę mieszkańców uzyskuje się dobowe zapo-
trzebowanie  na  kaŜdy  z  celów  uŜytkowania  wody.  Wielkość  zapotrzebowania  dla  kaŜdego  z  celów
mnoŜona  przez  wartości  odpowiednich  histogramów  zapotrzebowania,  którymi  są  procentowe  udziały
zapotrzebowania przypadające na kaŜdą godzinę pozwala uzyskać rozkład zmienności zapotrzebowania
wyraŜony w [m

/d]. Suma wielkości zapotrzebowania w kaŜdej godzinie i dla kaŜdego celu daje wypad-

kowy rozkład zmienności zapotrzebowania dla całej jednostki strukturalnej.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 25 -

6.3

Katalog obwiedni i wierzchołków jednostek strukturalnych

Opisując jednostki strukturalne tworzy się strukturę pozbawioną reprezentacji graficznej. Jest ona re-

prezentowana pośrednio dopiero w połączeniu z powierzchniami cząstkowymi. Powierzchnie te wypeł-
niane  są  kolorem  jednostki  strukturalnej.  Osobnym  obiektem  są  obwiednie  jednostek  strukturalnych,
które  naleŜy  traktować  wyłącznie  jako  zakreślenie  umownych  granic  jednostek  strukturalnych.  Jest  to
obiekt wyłącznie graficzny, który nie wnosi Ŝadnych zmian do obliczeń, natomiast pozwala uporządko-
wać  opisywaną  przestrzeń.  Powierzchnie  cząstkowe  nie  muszą  pokrywać  całego  obszaru  zakreślonego
przez  jednostkę  strukturalną.  Przykład  taki  zamieszczono  poniŜej,  gdzie  w  ramach  obwiedni  jednostki
strukturalnej Pleszów, powierzchnie cząstkowe (błękitny kolor) zajmują tylko niewielką część obszaru.

Kształt powierzchni definiowany jest na mapie poprzez stworzenie odpowiedniego obrysu. Równo-

cześnie wyliczana jest powierzchnia tego obrysu i moŜliwe jest przyporządkowanie koloru wypełnienia
obwiedni. Kolor ten moŜe być inny niŜ kolor jednostki strukturalnej. W menu Narzędzia / Konfiguracja
/ Mapa dostępna jest opcja zmiany przeźroczystości wypełnienia obwiedni.

Szczegółowy opis procedury tworzenia obwiedni na mapie przedstawiono dalej, w opisie modułu

Mapa.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 26 -

6.4

Katalog powierzchni cz

stkowych i ich wierzchołków

Powierzchnie cząstkowe reprezentowane są na mapie w formie graficznej jako wypełnione wielo-

kąty. Równocześnie określane jest ich przyporządkowanie do jednostki strukturalnej i rekordu zapotrze-
bowania. Mogą teŜ być definiowane w opisywanym tu katalogu na jeden z dwóch sposobów:

Poprzez podanie ciągu numerów istniejących wierzchołków – wtedy wielkość powierzchni [ha]
wyliczana jest na podstawie współrzędnych wierzchołków,

lub bezpośrednio podając wielkość powierzchni.

W tym drugim przypadku reprezentacja graficzna powierzchni sprowadza się do małego prostokąta

w kolorze jednostki strukturalnej, zlokalizowanego na węźle, do którego przyporządkowano rekord za-
potrzebowania.

Uwaga. W opisywanym tu katalogu nie moŜna przyporządkować powierzchni do rekordu zapotrze-

bowania. Przyporządkowanie powierzchni do rekordu zapotrzebowania naleŜy wykonać bezpośrednio w
katalogu rekordów zapotrzebowania.

Komórka w kolumnie Rek. zap. oznaczona kolorem Ŝółtym oznacza brak przyporządkowania do re-

kordu zapotrzebowania czyli ignorowanie tej wartości w obliczeniach.

6.5

Katalog wska

ników szczegółowych

Wskaźniki szczegółowe słuŜą do bezpośredniego określania wielkości zapotrzebowania na wodę

wraz z informacją o jej zmienności w czasie. Aby utworzyć wskaźnik szczegółowy naleŜy podać:

rednią dobową wielkość zapotrzebowania,

współczynnik nierównomierności dobowej Nd,

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 27 -

rozkład zmienności zapotrzebowania w ciągu doby,

cel uŜytkowania wody,

wartość ciśnienia wymaganego,

opcjonalnie nazwę odbiorcy wody.

W przeciwieństwie do jednostek strukturalnych, nie pojawia się tu informacja o liczbie mieszkańców,

przez co modyfikacja wskaźników szczegółowych nie wpływa na wielkość jednostki osadniczej.

Wskaźniki szczegółowe nadają się do opisywania większych, pojedynczych odbiorców, lub skupio-

nej grupy odbiorców o jednolitym sposobie poboru wody.

W opisywanym tu katalogu nie jest moŜliwe przyporządkowanie wskaźnika szczegółowego do re-

kordu zapotrzebowania. Przyporządkowanie wskaźnika do rekordu zapotrzebowania naleŜy wykonać
bezpośrednio w Katalogu rekordów zapotrzebowania.

Komórka w kolumnie Rek. zap. oznaczona kolorem Ŝółtym oznacza brak przyporządkowania do re-

kordu zapotrzebowania co oznacza zignorowanie tej wartości w obliczeniach.

6.5.1

Katalog wska

ników statycznych – Stany Ustalone

Katalog ten jest dostępny na karcie Katalogu wskaźników szczegółowych po kliknięciu przycisku w

centralnej  części  okna  [Wskaźniki  statyczne  (stan  ustalony)].  Wskaźniki  definiowane  w  tym  katalogu
dotyczą wyłącznie obciąŜeń statycznych wielkością poboru wody w trakcie obliczeń hydraulicznych dla
trybu  obliczeń  w  stanach  ustalonych.  W  tym  trybie  prowadzone  są  obliczenia  dla  obciąŜenia  Qhmax,
Qhmin, Qhmax+poŜar oraz Qhśr. Dla kaŜdego z tych stanów, na podstawie modelu zapotrzebowania na
wodę  określana  jest  jedna  liczba  opisująca  wielkość  zapotrzebowania,  która  jest  wyświetlana  w  Kata-
logu węzłów. Nie jest moŜliwa bezpośrednia edycja tych pozycji. W sposób pośredni moŜna je zmodyfi-
kować  poprzez  wykorzystanie  wskaźników  statycznych.  Definiując  taki  wskaźnik  naleŜy  określić,  do

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 28 -

którego  węzła  będzie  wprowadzana  zmiana  oraz  jaki  to  będzie  rodzaj  zmiany,  czyli  status  wskaźnika,
który  moŜe  mieć  dwa  stany:  Dodaj  /  Zastąp.  Następnie  naleŜy  określić  wielkość  zmiany  w  kaŜdym  z
przypadków  eksploatacyjnych  i  opcjonalnie  opisać  komentarzem.  Przykładowo,  symulując  rozbiór
wody na potrzeby przeciwpoŜarowe naleŜy w trzecim przypadku eksploatacyjnym zwiększyć obciąŜenie
o pobór poŜarowy. W tym celu definiując nowy wskaźnik statyczny naleŜy ustawić jego status na Dodaj
oraz w kolumnie Qhmax+p wstawić wartość 864 [m

/d]. Liczba ta wynika z załoŜenia wielkości poboru

na potrzeby p.-poŜ. na poziomie 10 [dm

/s] co po przeliczeniu na m

/d (10 / 1000 * 86400) daje wartość

864. Nie oznacza to jednak, Ŝe pobór wody jest realizowany przez całą dobę. Jest to tylko wartość
chwilowa wyraŜona w jednostkach obowiązujących w tabeli.

6.6

Katalog histogramów zmienno

ci zapotrzebowania na wod

W katalogu tym zgromadzono dyskretne funkcje opisujące zmienność wielkości zapotrzebowania w

ciągu całej doby. Funkcje te są charakterystyczne dla poszczególnych grup odbiorców występujących w
jednostkach  strukturalnych.  Wartości  histogramu  wyraŜone  są  w  procentach  zapotrzebowania  dla  całej
doby. Suma wartości wszystkich przedziałów domyślnie wynosi 100%. MoŜliwe jest jednak zwiększe-
nie  bądź  zmniejszenie  tej  sumy,  co  będzie  odpowiednio  rzutować  na  wielkość  zapotrzebowania  opisa-
nego takim rozkładem.

Przedstawiony na rysunku wykres przedstawia histogram z krokiem co jedną godzinę oraz z

uwzględnieniem kroku symulacji co 10 minut, stąd tez w kaŜdej godzinie jest 6 małych słupków. Do-
datkowo włączona jest opcja interpolacji pomiędzy pełnymi godzinami. Opcja ta dostępna jest w menu
Narzędzia / Konfiguracja / Symulacja. Bardziej szczegółowe informacje na temat interpolacji wielkości
zapotrzebowania umieszczono w rozdziale opisującym konfigurację aplikacji – karta Symulacja.

W lewym dolnym rogu znajduje się wartość bazowa współczynnika Nd oraz wielkość współczynnika

redukcji. Współczynnik redukcji wpływa na zmianę Nd wraz ze wzrostem liczby ludności wg relacji:

(nowe)

= Nd

(bazowe)

– Wsp. red. * Ln(liczba mieszkańców)

Oznacza to, Ŝe wraz ze wzrostem liczby ludności wielkość nierównomierności dobowej maleje w spo-
sób logarytmiczny.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 29 -

6.7

Wska

niki jednostkowe

Ta karta zawiera kluczowe współczynniki określające jednostkowe zapotrzebowanie na wodę oraz

wymagania odbiorców związane z ciśnieniem wody.

Klasy ciśnienia wymaganego – pozwalają zdefiniować granice ciśnienia wymaganego przez odbior-
ców oraz wartości współczynnika przy potędze we wzorze redukującym pobór wody przy ciśnieniu
niŜszym od wymaganego. Im ten współczynnik jest większy tym stopień redukcji poboru wody jest
większy. ZaleŜność ma charakter wykładniczy.

WJ dla mieszkalnictwa dla klas wyposaŜenia sanitarnego – wartości wskaźników jednostkowych
zapotrzebowania na wodę [dm

/(mk*d)] w róŜnych klasach wyposaŜenia sanitarnego. Szerszy opis

klas znajduje się w rozdziale 6.2 traktującym o jednostkach strukturalnych w ramach modułu Zapo-
trzebowanie na wodę.

Udział wyposaŜenia sanitarnego… - proponowane, domyślne procentowe udziały klas wyposaŜenia
sanitarnego dla miejscowości o róŜnych wielkościach.

WJ dla doby średniej… - Wskaźniki jednostkowe zapotrzebowania na wodę [dm

/(mk*d)] dla róŜ-

nych

celów

jej

uŜytkowania

podziałem

miejscowości

róŜnej

wielkości.

MoŜliwa jest zmiana nazw poszczególnych celów konsumpcji wody.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 30 -

6.8

Wyniki oblicze

zapotrzebowania na wod

Po modyfikacji modelu zapotrzebowania na wodę konieczne jest ponowne wykonanie odpo-

wiednich obliczeń. W tym celu naleŜy kliknąć ostatnią ikonę na pasku narzędziowym Zapotrze-
bowanie lub wyświetlić zawartość karty Wyniki obl. Zapotrzebowania. Jeśli dokonano zmian w

modelu zapotrzebowania, lecz ich nie przeliczono, a podjęto próbę wykonania obliczeń hydraulicznych
to przed obliczeniami hydraulicznymi nastąpi automatyczne wywołanie obliczeń dla zapotrzebowania
na wodę.

Wyniki obliczeń zapotrzebowania na wodę moŜna wyświetlić w formie liczbowej i graficznej dla:

całego systemu,

kaŜdej z jednostek strukturalnych,

poszczególnych węzłów.

Zestawienie zawiera wielkości zapotrzebowania dla kaŜdej z grup odbiorców, szczególnie traktując

mieszkalnictwo, w którym wyodrębniono wyniki dla kaŜdego z typów mieszkalnictwa.

Dodatkowo zestawiono wartości Qdśr, Qdmax oraz Qhmin, Qhśr i Qhmax, współczynniki Nd i Nh a

takŜe liczbę obsługiwanej ludności i wielkość zasilanej powierzchni, która nie musi pokrywać się z cał-
kowitą powierzchnią miasta. Jest to sumaryczny obszar opisany przez powierzchnie cząstkowe.

Wyniki obliczeń przedstawiono z wykorzystaniem trzech róŜnych jednostek:

/d] – przeliczając zapotrzebowanie na okres jednej doby,

/Dt] – przeliczając zapotrzebowanie na zdefiniowany prze uŜytkownika okres symulacji. Nie

musi to być cała doba, moŜe to być kilka dni lub część doby,

[dm

/(mk*d)] – wskaźnikowe wartości jednostkowe zapotrzebowania w przeliczeniu na mieszkańca

i dobę.

Na załączonym wykresie naniesiono zmienność zapotrzebowania w dobie średniej (wykres zielony) i

dobie maksymalnej (wykres czerwony). Zmienność tą wyraŜono w procentach sumarycznego zapotrze-
bowania w kaŜdej z dób. Wartości liczbowe do wykresów zestawiono w tabeli po prawej stronie. Sam
kształt wykresu zaleŜy od tego czy histogramy zmienności zapotrzebowania są interpolowane pomiędzy
pełnymi godzinami czy teŜ są stałe (wykres schodkowy). Odpowiednia opcja dostępna jest w menu Na-
rzędzia / Konfiguracja / Symulacja.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 31 -

Mapa sieci

W module tym wszystkie wizualne elementy systemu przedstawiane są w sposób graficzny oraz

moŜliwa jest ich dowolna modyfikacja.

Obszar modułu Mapa składa się z kilku bloków.

W centralnej części wyświetlana jest mapa sieci, na której moŜliwe są operacje związane z edycją
obiektów i przeglądaniem wyników obliczeń.

Po prawej stronie umieszczono trzy karty:

Warstwy – zawierającą listę wszystkich dostępnych warstw obiektów. Przy kaŜdej warstwie są
dwa przełączniki. Jeden słuŜy do przełączania widoku numeracji obiektów, drugi słuŜy do
przełączania widoku samych obiektów.

Obiekty – na tej karcie zgromadzono kontrolki słuŜące do edycji obiektów budujących model.

Filtry – gromadzi narzędzia wpływające na wizualną prezentację treści modelu na mapie.

Na dole formy znajduje się pasek narzędziowy słuŜący do animacji wyników obliczeń.

Na pasku stanu, w centralnej części podawane są aktualne współrzędne kursora myszy w układzie
odniesienia modelu. Na prawo od tego miejsca podawana jest informacja o aktualnej skali odwzo-
rowania mapy.

Bardziej szczegółowo kaŜdy z tych elementów został opisany w kolejnych rozdziałach opracowania.

Aby znaleźć się w module Mapa naleŜy kliknąć ikonę na pasku Standard, lub wybrać kartę

Mapa w dolnej części okna aplikacji. Spowoduje to wyświetlenie paska narzędziowego Mapa,
którego ikony w sposób ogólny opisano poniŜej oraz w dalszej części szczegółowo odniesiono

się do kaŜdego z narzędzi.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 32 -

InfoPoint - Informacja o wskazanym obiekcie

Selektor: obiektów do edycji / wyników obliczeń

Przesunięcie widoku mapy

Powiększenie widoku mapy

Pomniejszenie widoku mapy

Widok całej sieci

Powiększenie zaznaczonego obszaru

Dodawanie: odcinka / pompowni / zbiornika / rezerwuaru / zasuwy / etykiety / powierzchni
cząstkowej / obwiedni jednostki strukturalnej / profilu
Przesuwanie: węzła / wierzchołka obwiedni jednostki strukturalnej / wierzchołka
powierzchni cząstkowej / etykiety
Przecięcie: odcinka / krawędzi powierzchni cząstkowej / krawędzi obwiedni jednostki
urbanistycznej

Zamiana statusu węzła: obliczeniowy / konstrukcyjny

Usuwanie obiektu

Wskazanie miejsca, w które naleŜy wczytać podkład

Zmiana powiększenia mapy

Przy niektórych ikonach znajdują się czarne trójkąty. Ich kliknięcie spowoduje wyświetlenie dodat-

kowych narzędzi dostępnych z pozycji tego paska narzędziowego.

InfoPoint – włączenie tej opcji wywoła okno, w którym wyświetlane będą podstawowe informa-
cje o obiekcie wskazanym kursorem myszy. Informacja będzie dostępna tylko dla obiektów bę-

dących na aktualnie włączonych warstwach, lub tych, które przechodzą przez włączone filtry treści.

Selektor obiektów do edycji – jedna z pozycji dostępna po rozwinięciu listy selektorów. Wska-
zanie pojedynczego obiektu spowoduje przeniesienie do karty Obiekty i wyświetlenie moŜli-

wych  do  edycji  właściwości  wskazanego  obiektu.  W  tym  trybie
przemieszczając  kursor  nad  róŜnymi  obiektami  zmienia  się  jego
kształt  sugerując  typ  wskazywanego  obiektu.  W  przypadku,  gdy
kursor  znajduje  się  na  obszarze  bez  obiektów  ma  on  następujący
kształt:

Kliknięcie na obszarze bez obiektów uruchamia rysowanie ob-

wiedni, którą moŜna zakreślić grupę obiektów do edycji. Aby zakoń-
czyć kreślenie obwiedni naleŜy uŜyć prawego klawisza myszy. Po-
jawi się okno z moŜliwością wyboru jednej grupy obiektów spośród
tych, które znalazły się w zaznaczonym obszarze na włączonych
warstwach.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 33 -

Wybór dowolnej, jednej grupy spowoduje przeniesie do karty Obiekty z moŜliwością równoczesnej

edycji właściwości wszystkich zaznaczonych obiektów z wybranej grupy. W tym wypadku moŜe się
zdarzyć, Ŝe niektóre pozycje będą niedostępne. Dotyczy to pól, które muszą posiadać unikatowe warto-
ś

ci. Pola, w których występują wartości róŜne są oznaczone napisem *RÓśNE*. Pozostawienie tych

pozycji bez zmian gwarantuje utrzymanie róŜnorodności właściwości w grupie edytowanych obiektów.
Zmiana którejkolwiek z tych pozycji i zatwierdzenie zmian poprzez kliknięcie przycisku Zakończ spo-
woduje przypisanie identycznych wartości do wszystkich wybranych obiektów.

Selektor wyników obliczeń – jedna z pozycji dostępna po rozwinięciu listy selektorów. Wskaza-
nie obiektu spowoduje przeniesienie do modułu Wyniki obliczeń, do karty zawierającej wyniki

obliczeń hydraulicznych dla wskazanego obiektu.

W przypadku wskazania węzła konstrukcyjnego pojawi się komunikat, Ŝe temu obiektowi nie

przyporządkowano Ŝadnych wyników.

Wskazanie odcinka, który nie jest odcinkiem obliczeniowym, lecz składową takiego odcinka spowo-

duje przeniesienie do wyników obliczeń dla odpowiedniego odcinka obliczeniowego.

Przesuń mapę – wybór tego narzędzia spowoduje przejście w tryb przesuwania widoku mapy.
Kursor zmieni kształt sugerujący moŜliwość przemieszczania. Kliknięcie i trzymanie lewego

klawisza  myszy  na  obszarze  mapy  wywoła  dwa  symbole  małego  prze-
kreślonego  prostokąta.  Pierwszy  z  nich  znajdzie  się  w  miejscu  kliknię-
cia, drugi, połączony linią z pierwszym, będzie przyczepiony do kursora
myszy.  Przemieszczenie  kursora  powoduje  określenie  wektora  przesu-
nięcia mapy. Puszczenie lewego klawisza myszy realizuje przesunięcie.

Powiększ / zmniejsz – kliknięcie jednej z tych ikon powoduje jednorazową, skokową zmianę
poziomu powiększenia widoku mapy.

Widok całej sieci – kliknięcie spowoduje wyświetlenie sieci w powiększeniu gwarantującym
widok całego systemu. Powiększenie realizowane jest wyłącznie w oparciu o współrzędne wę-

złów sieci. Powierzchnie cząstkowe, obrysy jednostek strukturalnych ani sekcje podkładów nie wpły-
wają na wielkość powiększenia.

Powiększenie zaznaczonego obszaru – wybór tego narzędzia spowoduje przejście do trybu za-
znaczania obszaru do powiększenia. Zaznaczanie odbywa się w ten sposób, Ŝe najpierw naleŜy

kliknąć lewym klawiszem myszy w miejscu jednego z rogów tworzonego prostokąta. Następnie trzy-
mając wciśnięty klawisz myszy naleŜy przemieścić kursor. W tym momencie zaznaczany jest prostokąt.
Puszczenie klawisza myszy powoduje powiększenie zaznaczonego obszaru. Aplikacja pozostaje w dal-
szym ciągu w trybie zaznaczania do powiększenia. Opisaną procedurę moŜna powtórzyć bez konieczno-
ś

ci ponownego wskazywania tego narzędzia.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 34 -

Dodaj…  Przejście  do  trybu  dodawania  jednego  z  przedstawionych  tu
obiektów  moŜliwe  jest  poprzez  wybranie  z  menu  rozwijalnego  odpowied-
niej  pozycji  lub  przez  kliknięcie  przycisku  Nowy  na  karcie  Obiekty.  Pro-
cedura  dodawania  nowego  obiektu  polega  opisaniu  kluczowych  parame-
trów  nieistniejącego  jeszcze  obiektu  a  następnie  wskazaniu  miejsca  jego
lokalizacji na mapie.

W momencie wskazania lokalizacji obiektu następuje zatwierdzenie

wprowadzanych danych i uruchomienie procedury od nowa dla kolejnego
obiektu tego typu. Aby przerwać dodawanie nowych obiektów naleŜy klik-
nąć przycisk [Przerwij] na karcie Obiekty.

Przy uruchomieniu procedury dodawania nowego obiektu wstawiane są pewne domyślne wartości

niektórych parametrów. Są one kopiowane z poprzedniej operacji dodawania, która zakończyła się suk-
cesem.

Niektóre obiekty wymagają dodatkowych czynności, lub moŜliwy jest specyficzny sposób ich doda-

wania. RóŜnice zostały opisane w rozdziałach opisujących obiekty występujące na mapie. Ustawiając
kursor myszy nad ikoną dodawania wybranego obiektu na opisywanym pasku narzędziowym, w niektó-
rych przypadkach pojawia się informacja o dodatkowych moŜliwościach edycyjnych.

Przesuń… Przejście do trybu przesuwania jednego z obiektów opisanych na
załączonym rysunku moŜliwe jest poprzez wybranie odpowiedniej pozycji z
menu rozwijalnego na pasku Mapa.

Operacja przesuwania składa się z dwóch kroków. W pierwszym kroku naleŜy umieścić kursor my-

szy  nad  obiektem  przeznaczonym  do  przesunięcia.  Jeśli  kursor  znajduje  się  nad  obiektem,  zmienia  się
jego  kształt  na  sugerujący  moŜliwość  jego  wybrania.  Kliknięcie  lewym  klawiszem  myszy  spowoduje
podniesienie  obiektu,  który  zostanie  przyczepiony  do  kursora  myszy.  Po  przemieszczeniu  kursora  na-
leŜy  ponownie  kliknąć  w  miejscu  docelowym.  Spowoduje  to  połoŜenie  obiektu  i  zakończenie  operacji
przesuwania.  Aplikacja  w  dalszym  ciągu  pozostaje  w  trybie  przesuwania  i  moŜliwe  jest  powtórzenie
całej operacji od początku na innym obiekcie.

Przetnij odcinek / krawędź. Wybór jednej z pozycji trybu przecinania w menu roz-
wijalnym  na  pasku  narzędziowym  Mapa  spowoduje  moŜliwość  wstawiania  dodat-
kowych  węzłów  na  odcinkach  bądź  wierzchołków  na  krawędziach  powierzchni
cząstkowych lub krawędziach obwiedni jednostek strukturalnych.

Operacja przecięcia sprowadza się do przemieszczenia kursora myszy nad wybrany odcinek / kra-

wędź. Jeśli kursor jest odpowiednio blisko, zmieni swój kształt na sugerujący moŜliwość wstawienia
węzła / wierzchołka. Pojedyncze kliknięcie lewym klawiszem myszy kończy operację. Aplikacja pozo-
staje w dalszym ciągu w trybie przecinania pozwalając powtórzyć całą procedurę jeszcze raz.

Zmiana statusu węzła z obliczeniowego na konstrukcyjny, lub z konstrukcyjnego na oblicze-
niowy. Węzeł obliczeniowy ma kształt wypełnionego okręgu: . Węzeł konstrukcyjny ma kształt

prostokąta pustego wewnątrz: . Przejście do opisywanego trybu edycji spowoduje zmianę kształtu kur-
sora myszy na:

W momencie, gdy kursor myszy znajduje się nad węzłem konstrukcyjnym, kursor zmienia kształt na:

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 35 -

sugerując moŜliwość zmiany statusu węzła na obliczeniowy.

Gdy kursor myszy jest nad węzłem obliczeniowym moŜe on zmienić kształt na:

sugerując moŜliwość zmiany statusu węzła na konstrukcyjny.

Jeśli operacja zmiany statusu węzła jest niemoŜliwa, to kursor myszy przyjmuje następujący kształt:

Powodów odmówienia zmiany statusu moŜe być kilka, zostały one przybliŜone w rozdziale 5.3 opisują-
cym parametry węzła.

Usuń – Wybór tego narzędzia spowoduje zmianę kształtu kursora na następujący:

w sytuacji, gdy znajduje się on na obszarze poza obiektami sieci. W momencie, gdy kursor zostanie
umieszczony nad odcinkiem, wierzchołkiem, zasuwą, pompownią, zbiornikiem lub rezerwuarem przyj-
muje on kształt informujący o moŜliwości wskazania pojedynczego obiektu do usunięcia. Kliknięcie
lewym klawiszem myszy przywoła okno z pytaniem czy usunąć wskazany obiekt.

Jeśli pierwsze kliknięcie nastąpi na obszarze, na którym nie wy-

kryto  Ŝadnego  z  wyŜej  wspomnianych  obiektów  to  narzędzie  prze-
chodzi  w  tryb  zaznaczania  obszaru  za  pomocą  wielokąta  o  dowol-
nym  kształcie.  Prawy  klawisz  myszy  kończy  kreślenie  wielokąta  i
wywołuje  okno  wyboru  grup  obiektów  do  usunięcia.  Widok  tego
okna zamieszczono po prawej stronie.

MoŜliwe jest równoczesne wybranie wielu grup obiektów. Zazna-

czenie kaŜdej z grup spowoduje obrysowanie obiektów z tej grupy w
obrębie obszaru zaznaczonego do usunięcia.

W przypadku usuwania odcinków konieczne jest by oba węzły

odcinka były wewnątrz zaznaczonego obszaru.

Podczas usuwania powierzchni konieczne jest by wszystkie ich

wierzchołki były wewnątrz zaznaczonego obszaru.

Wczytaj podkład – Narzędzie pozwala wczytać plik rastrowy, który zostanie umieszczony poni-
Ŝ

ej warstw obiektów i moŜe słuŜyć jako podkład. Kliknięcie na tą ikonę przenosi do karty

Obiekty na pozycję Sekcje podkładów. Opis sposobu zarządzania podkładami zamieszczono w osobnym
rozdziale.

Skala mapy – Narzędzie słuŜy do skokowej zmiany skali powiększenia mapy. Kolejne pozycje
na suwaku odpowiadają stałym, okrągłym skalom powiększenia. W przypadku, gdy suwak jest

kontrolką aktualnie reagującą na mysz, moŜliwe jest uŜywanie go za pomocą scrolla myszy.

Narzędzie działa róŜnie w zaleŜności od połoŜenia wskaźnika myszy. Gdy jest on na obszarze su-

waka, to środek przekształcenia obrazu znajduje się w centrum okna mapy, natomiast, gdy kursor myszy
jest poza obszarem suwaka to środek przekształcenia jest w miejscu połoŜenia kursora myszy. W dru-
gim przypadku moŜliwe jest przemieszczanie się po mapie bez wywoływania narzędzia do przesuwania
mapy.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 36 -

7.1

Interface modułu Mapa

Gdy uŜytkownik znajduje się na karcie Mapa ma przed sobą środowisko pozwalające wykonać 90%

wszystkich niezbędnych operacji słuŜących tworzeniu i modyfikacji parametrów obiektów składających
się na model sieci wodociągowej.

Po prawej stronie znajdują się trzy karty: Warstwy, Obiekty i Filtry dające dostęp do kształtowania

widoku modelu oraz jego modyfikacji.

7.2

Karta Warstwy

Na karcie tej umieszczono wszystkie dostępne warstwy obiektów

oraz warstwy ich właściwości. Przy większości warstw, po lewej stronie
znajdują się dwa pola słuŜące do zmiany stanu warstwy. Pola znajdujące
się w pierwszej kolumnie słuŜą do przełączania widoku numeracji
obiektów. Pola w drugiej kolumnie słuŜą do włączenia bądź wyłączenia
widoku samych obiektów.

Warstwy umieszczone na samej górze zawierają obiekty tworzące

model, poniŜej znajdują się warstwy właściwości odcinków a niŜej war-
stwy właściwości węzłów.

Rekordy zapotrzebowania i etykiety nie posiadają reprezentacji gra-

ficznej, moŜliwe jest tylko włączenie widoku numerów/opisów.

Kierunki przepływu i sekcje podkładów nie posiadają numeracji,

moŜliwe jest tylko włączenie strzałek reprezentujących kierunek prze-
pływu wody bądź widoku wszystkich sekcji podkładu.

KaŜdy odcinek posiada swój unikalny numer jednakŜe, jeśli odcinki

połączone są węzłem konstrukcyjnym to tylko jeden z ciągu odcinków
będzie reprezentantem grupy. Zaznaczenie pozycji tylko numery obl.
spowoduje wyświetlenie wyłącznie numerów odcinków obliczeniowych
Numery odcinków konstrukcyjnych będą niewidoczne.

Reprezentacje graficzne właściwości odcinków będą widoczne jedy-

nie, gdy włączona jest warstwa odcinków.

Reprezentacje graficzne właściwości węzłów będą widocznie jedy-

nie, gdy włączona jest warstwa węzłów.

MoŜliwe jest włączenie tylko jednej warstwy z grupy właściwości

węzłów i jednej z grupy właściwości odcinków plus widok kierunków
przepływu.

Wyświetlając ciśnienie w węzłach moŜliwe jest pokazanie go w jednostkach bezwzględnych

([m npm]) lub w jednostkach względnych ([m]), odniesionych do terenu.

PoniŜej listy warstw znajduje się przełącznik: [PokaŜ skale dla wyni-

ków]. Włączenie go spowoduje wyświetlenie na mapie okna z dwiema
skalami: aktualnie wyświetlanych właściwości odcinków oraz właści-
wości węzłów wraz z opisem granic przedziałów (rys obok).

Kliknięcie i przytrzymanie lewego klawisza myszy na opisywanym

oknie pozwoli przesuwać go w obrębie okna mapy.

Kliknięcie prawym klawiszem myszy wywoła menu podręczne z

dwiema pozycjami: Edytuj, Zamknij. Pozycja Edytuj przeniesie do okna
dostępnego z menu Narzędzia / Konfiguracja / Zakresy skali. Okno to zostało opisane w części dotyczą-
cej konfiguracji programu (rozdział 12.8).

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 37 -

7.3

Karta Obiekty

Karta ta umoŜliwia dostęp do wyświetlenia i edycji większości wła-

ciwości obiektów i i innych struktur dostępnych w module Mapa.

W górnej części karty znajduje się pole kombi, za pomocą którego

naleŜy  wybrać  grupę  obiektów.  Wybór  ten  powoduje  wyświetlenie  ta-
beli  z  właściwościami  i  wartościami  tych  obiektów.  Aby  wyświetlić
wartości  konkretnego  obiektu  naleŜy  w  znajdującym  się  tuŜ  nad  tabelą
polu kombi wpisać jego numer lub wybrać go z dostępnej listy.

Po prawej stronie pola kombi z numerami obiektów znajduje się

przycisk z literą bądź literami (róŜnie w zaleŜności od wybranej grupy
obiektów). Jest to sonar obiektu. Gdy podany jest numer obiektu, klik-
nięcie tego przycisku wywoła zanikający znacznik pokazujący lokaliza-
cję obiektu na mapie. Jeśli sam obiekt znajduje się poza aktualnie wy-
ś

wietlanym obszarem, mapa zostanie przesunięta tak, by obiekt znalazł

się w centrum ekranu. Symbol sonaru przedstawia załączony rysunek:

Dla większości obiektów, powyŜej pola kombi z numerami obiektów

dostępne są trzy przyciski:

[Nowy] – Pozwala na zdefiniowanie i dodanie nowego obiektu z
wybranej grupy obiektów

[Edycja] / [Zakończ] – W zaleŜności od aktualnego opisu, pozwala
przejść do trybu edycji obiektu bądź zatwierdzić wprowadzone
zmiany.

[Usuń] / [Porzuć] / [Przerwij] – Na tym przycisku moŜe się pojawić
jeden z trzech opisów.

[Usuń] jest dostępne, gdy obiekt o podanym numerze istnieje
oraz narzędzie nie jest w trybie edycji.

[Porzuć] jest dostępne, gdy

wcześniej wywołano tryb edycji.

[Przerwij] jest dostępne, gdy wcześniej wywołano tryb dodawa-
nia nowego obiektu.

W trybie edycji bądź dodawania nowego obiektu aktywowany jest dostęp do komórek listy właści-

wości. W niektórych komórkach moŜliwe jest wprowadzanie liczb bądź napisów natomiast inne ko-
mórki pozwalają jedynie na wybór pozycji w polu kombi.

Część komórek, oznaczonych szarym kolorem zawiera właściwości, które są nieedytowalne (np. dłu-

gość odcinka, która wyliczana jest na podstawie współrzędnych węzłów) oraz wyniki obliczeń.

W przypadku edycji obwiedni jednostek strukturalnych, dwuklik na komórce z kolorem jednostki

spowoduje wywołanie okna wyboru koloru.

W trybie edycji bądź dodawania, umieszczenie kursora myszy w dowolnym wierszu tabeli spowo-

duje czasowe wyświetlenie krótkiej informacji o wskazanej właściwości.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 38 -

7.4

Karta Filtry

Na tej karcie zgromadzono narzędzia wpływające na widok zawarto-

ci mapy.

Rysuj odcinki – modyfikuje sposób wyświetlania linii odcinków. Ich
grubość i kolor. Dostępne są tu następujące pozycje:

róŜnicując średnice i kolory,

róŜnicując kolory, grubości linii stałe,

róŜnicując średnice, kolor linii stały,

cienkie linie, jeden kolor.

JeŜeli wybrano widok dowolnej warstwy z grupy właściwości odcin-

ków, to kolor odcinka wynikający z jego średnicy jest przykrywany
kolorem wynikającym z wyświetlanego parametru.

Zaznacz wybraną strefę – pozwala wyodrębnić jedną, wskazaną
strefę ciśnienia bądź zasilania.

Poprzez strefę ciśnienia rozumie się wyselekcjonowany fragment

systemu, którego naturalnymi granicami są końcówki sieci, pompownie,
zamknięte  zasuwy  odcinające  oraz  pozostałe  zasuwy  bez  względu  na
ich  stan.  Ciśnienie  wody  panujące  w  tak  wyodrębnionym  fragmencie
systemu moŜna określić jako jedną powierzchnię ekwipotencjalną.

Strefę zasilania definiuje się jako fragment sieci wyodrębniony pomiędzy źródłami wody i/lub pom-

powniami. Pozwala ona w pewnym stopniu określić zasięg oddziaływania źródła wody oraz pompowni
dla kaŜdej ze stref.

MoŜliwe jest wyświetlenie strefy ciśnienia albo strefy zasilania, nigdy obu równocześnie. Wybierając

jeden z typów strefy, naleŜy następnie w polu kombi wybrać właściwą strefę. Gdy pole jest puste, Ŝadna
strefa nie została jeszcze wyznaczona.

Aby wyznaczyć strefy naleŜy kliknąć na znajdujący się z prawej strony przycisk:

Po krótkiej

chwili pole kombi zapełni się strefami wybranego typu.

KaŜda strefa opisana jest za pomocą numerów obiektów będących jej granicami. Przykładowo: [3]

zs12,  P5  oznacza,  Ŝe  jest  to  trzecia  strefa  na  liście  i  jest  ona  wydzielana  przez  zamkniętą zasuwę  stre-
fową  nr  12  i  pompownię  nr  5.  Jeśli  opis  nie  mieści  się  w  obszarze  pola  kombi,  umieszczenie  kursora
myszy na pozycji tej listy spowoduje czasowe wyświetlenie całego opisu w formie dymka podpowiedzi.

Gdy narzędzie do wyodrębniania stref jest w uŜyciu, w lewym dolnym rogu mapy pojawia się odpo-

wiednia informacja:

lub

Kolor odcinków oraz towarzyszącej im informacji dla kaŜdego z typów stref moŜna zmienić przez

menu Narzędzia / Konfiguracja / Kolory.

PokaŜ wyniki obliczeń przy obiektach – Zaznaczenie tej pozycji spowoduje wyświetlenie niektórych,
wybranych wyników obliczeń przy obiektach, dla których włączono widok numeracji.

PokaŜ tylko zamknięte zasuwy – Zaznaczenie tej pozycji przy równocześnie widocznej warstwie
zasuw spowoduje wygaszenie zasuw, których właściwość stan jest inna niŜ zamknięta. Pozwala to w
szybki sposób wyodrębnić zasuwy będące granicami stref ciśnienia bądź zasilania.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 39 -

Filtry  treści  –  zestaw  narzędzi  pozwalających  wyodrębnić  wybrane  odcinki  lub  węzły  poprzez
zaznaczenie  ich  wybranym  kolorem  bądź  wygaszenie  tych,  które  nie  przechodzą  przez  zdefinio-
wane, aktywne filtry. Szerzej temat ten został opisany w podrozdziale 7.4.1.

7.4.1

Filtry tre

Filtry treści aktualnie wyświetlanych warstw węzłów i odcinków po-

zwalają  zaznaczyć  na  wybrany  kolor  lub  usunąć  z  widoku  obiekty,
które  nie  przechodzą  przez  aktywne  filtry.  Są  one  dostępne  w  module
Mapa na karcie Filtry. Filtry te zostały podzielone na cztery podgrupy.
Trzy pierwsze dotyczą odcinków, czwarty dotyczy węzłów.

KaŜdą z grup filtrów moŜna osobno aktywować lub dezaktywować.

Jeśli równocześnie są aktywne dwie lub więcej grup filtrów to wyni-

kiem filtracji są obiekty przechodzące równocześnie przez wszystkie
aktywowane filtry.

Gdy filtry treści są aktywne, w lewym dolnym rogu pojawia się stosowna informacja, którą moŜna

usunąć z menu Narzędzia / Konfiguracja / Mapa.

7.4.1.1

Filtr wła

ciwo

ci odcinków

W tym oknie naleŜy określić zakresy parametrów

filtra. Odcinki mieszczące się we wszystkich tych
zakresach przechodzą przez filtr.

Jeśli przed nazwą właściwości, w kolumnie opi-

sanej jako zakres znajduje się pole wyboru to moŜ-
liwe jest definiowanie parametrów właściwości na
dwa sposoby:

Przy zaznaczonej pozycji zakres – naleŜy podać
dolny i górny zakres właściwości

Przy  odznaczonej  pozycji  zakres  –  dostępne  bę-
dzie  pole  kombi  z  wszystkimi  wartościami  da-
nego  parametru  występującymi  w  modelu.  Przy
kaŜdej  wartości  znajduje  się  pole  wyboru.  Za-
znaczenie  go  określa,  Ŝe  właściwość  filtrowa-
nego odcinka musi być równa jednej z zaznaczo-
nych pozycji. Kliknięcie prawym klawiszem my-
szy  na  polu  kombi  wywoła  menu  podręczne  z
dwoma pozycjami pozwalającymi zaznaczyć lub
odznaczyć wszystkie pozycje na liście.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 40 -

7.4.1.2

Filtr opisów odcinków

Za pomocą tego filtra moŜliwe jest wyselek-

cjonowanie  odcinków,  których  wartość  w  polu
Strefa,  Lokalizacja  lub  Opis  przechodzi  przez
zdefiniowany filtr.

MoŜliwe jest zdefiniowanie do 12 róŜnych

filtrów, kaŜdy w innym kolorze.

Kolor filtrów opisów odcinków będzie przy-

krywał kolor główny filtrów treści.

Jeśli odcinek przechodzi równocześnie przez

więcej  niŜ  jeden  filtr  to  przyjmuje  kolor  filtra
najwyŜszego.  Priorytet  filtrów  maleje  wraz  z
wyborem coraz niŜszego filtra.

Jeśli w polu kombi, po lewej stronie zostanie

wybrana pozycja [opuść] to taki filtr jest igno-
rowany.

Definiowanie

filtrów

jest

moŜliwe

uwzględnieniem znaków specjalnych:

* – zastępuje ciąg znaków o dowolnej długości,
? – zastępuje jeden znak.

Przykładowo  zbudowanie  na  polu  Lokalizacja
filtra *Opolsk* pozwoli wybrać odcinki, których
lokalizacja  została  opisana  jako  „Opolska”,  „ul.
opolska”,  „ulica  Opolska”,  „boczna  od  Opol-
skiej” i tym podobne.

Filtry będą uwzględniać wielkość liter po zaznaczeniu odpowiedniej opcji w górnej części okna filtrów.

7.4.1.3

Filtr wyników oblicze

na odcinkach

Za pomocą tego filtra moŜliwe jest odrzu-

cenie  odcinków,  dla  których  wartości  wynika-
jące  z  obliczeń  hydraulicznych  nie  mieszczą
się w załoŜonym zakresie.

Pomimo moŜliwości zdefiniowania zakre-

sów  dla  czterech  róŜnych  parametrów,  filtr
działa  uwzględniając  wyłącznie  jeden  z zakre-
sów – ten, którego warstwa wyników jest aktu-
alnie widoczna.

Wyniki są przepuszczane przez filtr w kaŜ-

dym kroku czasowym, pozwala to uzyskać

animację, w której w sposób dynamiczny zabarwiają się kolorem filtra odcinki aktualnie przechodzące
przez niego.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 41 -

7.4.1.4

Filtr wyników oblicze

na w

złach

Za pomocą tego filtra moŜliwe jest odrzu-

cenie węzłów, dla których wartości wynikające
z obliczeń hydraulicznych nie mieszczą się w
załoŜonym zakresie.

Pomimo moŜliwości zdefiniowania zakre-

sów dla pięciu róŜnych parametrów, filtr działa
uwzględniając  wyłącznie  jeden  z  zakresów  –
ten,  którego  warstwa  wyników  jest  aktualnie
widoczna.

Wyniki są przepuszczane przez filtr w kaŜ-

dym  kroku  czasowym,  pozwala  to  uzyskać
animację,  w  której  w  sposób  dynamiczny  za-
barwiają  się  kolorem  filtra  węzły  aktualnie
przechodzące przez niego.

7.5

Odcinek – tworzenie i modyfikacja

Odcinek reprezentowany jest na mapie za pomocą linii o kolorze i

grubości  uzaleŜnionych  od  aktualnych  ustawień  aplikacji.  O  ile  nie  jest
włączona  Ŝadna  warstwa  właściwości  odcinków  ani  filtry  treści  lub
strefy to kolor i grubość oznacza przyporządkowanie do zakresu średnic.
Modyfikacja zakresu średnic, koloru i grubości dostępna jest dla sześciu
róŜnych  schematów  kolorystycznych  poprzez  menu  Narzędzia  /  Konfi-
guracja / Średnice.

Odcinek istniejący moŜna edytować wybierając na karcie Obiekty z

pola kombi pozycję Odcinki a następnie podając numer wybranego od-
cinka. Przejście do trybu edycji odbywa się poprzez kliknięcie przycisk
[Edycja], lub wskazanie obiektu na mapie za pomocą selektora w trybie
do edycji.

W obliczeniach symulacyjnych biorą udział odcinki obliczeniowe,

które mogą być zbudowane z większej liczby połączonych ze sobą od-
cinków konstrukcyjnych.

Edytować moŜna wyłącznie pojedyncze odcinki konstrukcyjne lub

grupę  wskazaną  za  pomocą  selektora.  Oznacza  to,  Ŝe  jeśli  edytowany
odcinek  konstrukcyjny  stanowi  fragment  odcinka  obliczeniowego,  to
zmiana jednego z kluczowych parametrów hydraulicznych moŜe dopro-
wadzić  do  podziału  odcinka  obliczeniowego  na  dwa  lub  trzy  mniejsze
odcinki obliczeniowe.

Dodawanie nowego odcinka jest moŜliwe m. in. poprzez wy-

bór ikony na pasku narzędziowym Mapa

W trybie dodawania odcinka naleŜy zadbać o to by opisać wszystkie

niezbędne parametry odcinka przed wskazaniem węzła końcowego.

Wskazanie węzła końcowego automatycznie kończy procedurę do-

dawania aktualnego odcinka i wszczyna ją na nowo dla kolejnego od-
cinka.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 42 -

Opisując parametry średnicy, PN i SDR moŜna skorzystać z katalogu przewodów. Sposób dodawania

opisu przewodu opisano w rozdziale 5.4.1 „Dodawanie przewodu z katalogu”.

Wywołanie narzędzia dodawania nowego odcinka spowoduje zmianę kształtu kursora myszy na na-

stępujący:

Dodawanie nowego odcinka następuje przez wskazanie węzła początkowego a

następnie  węzła  końcowego.  Jeśli  wskazano  pusty  obszar  na  mapie,  wtedy  two-
rzony jest nowy węzeł i pojawia się okno, w którym moŜliwe jest określenie nu-
meru  tego  węzła  i  ewentualne  wymuszenie  nadawania  numeracji  od  najniŜszego
dostępnego numeru.

MoŜna wymusić by to okno się nie pojawiało przy kaŜdym nowym węźle za-

znaczając pozycję Nie pytaj więcej. Ponowne włączenie okna jest moŜliwe po-
przez zaznaczenie odpowiedniej pozycji w menu Narzędzia / Konfiguracja / Mapa.

Jeśli podczas tworzenia nowego odcinka kursor myszy znajdzie się nad istniejącym węzłem to przy-

bierze on następujący kształt:

W tym momencie, kliknięcie lewym klawiszem myszy spowoduje podłączenie nowego odcinka do ist-
niejącej sieci.

Aby przerwać procedurę rysowania nowego odcinka naleŜy kliknąć prawym klawiszem myszy lub

kliknąć przycisk [Przerwij] na karcie Obiekty.

Wskazanie istniejącego lub utworzenie nowego węzła będącego węzłem końcowym odcinka kończy

procedurę tworzenia odcinka i automatycznie uruchamia ją ponownie dla odcinka nowego. W ten spo-
sób powstają kolejne odcinki konstrukcyjne, które równocześnie są odcinkami obliczeniowymi.

Gdy podczas rysowania odcinka jest wciśnięty klawisz [Shift], kaŜdy kolejny węzeł będzie tworzony

jako konstrukcyjny. Ostatni węzeł będzie obliczeniowym. W ten sposób moŜna tworzyć serię odcinków
konstrukcyjnych tworzących jeden odcinek obliczeniowy.

Utworzony odcinek moŜna przeciąć na dwa mniejsze za pomocą narzędzia dostępnego na pa-

sku narzędziowym Mapa. Odbywa się to poprzez umieszczenie kursora myszy nad przecinanym
odcinkiem. Kursor zmieni swój kształt na następujący:

W tym momencie kliknięcie lewym klawiszem myszy podzieli istniejący odcinek na dwa i między nimi
utworzy nowy węzeł o współrzędnych X, Y równych połoŜeniu myszy oraz rzędnej równej 0 [m npm].

Zmiana długości oraz przebiegu trasy odcinka jest moŜliwa za pomocą narzędzia dostępnego

na pasku narzędziowym Mapa. W tym celu naleŜy przesunąć wskazany węzeł odcinka. Proce-
dura ma dwa etapy. W pierwszym etapie naleŜy umieścić kursor myszy nad węzłem. Kursor

zmieni kształt na następujący:

Kliknięcie spowoduje podniesienie węzła i przyczepienie do kursora myszy. W drugim etapie naleŜy
przemieścić węzeł na miejsce docelowe i klikając lewym klawiszem połoŜyć go. Długości wszystkich
odcinków zbudowanych na tym węźle zostaną automatycznie zaktualizowane.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 43 -

7.6

zeł – tworzenie i modyfikacja

Reprezentacja graficzna węzła na mapie zaleŜy od jego statusu.

Węzeł obliczeniowy ma kształt wypełnionego okręgu o kolorze

wynikającym z aktualnie włączonej warstwy właściwości węzłów lub
bezpośrednio kolorze warstwy węzłów obliczeniowych:

Węzeł konstrukcyjny ma kształt pustego prostokąta o kolorze

warstwy węzłów konstrukcyjnych:

Wielkość obu symboli i ich kolor moŜna zmodyfikować poprzez

menu Narzędzia / Konfiguracja / Kolory oraz Narzędzia / Konfiguracja /
Obiekty.

Węzeł istniejący moŜna edytować wybierając na karcie Obiekty z

pola kombi pozycję Węzły a następnie podając numer wybranego węzła.
Przejście do trybu edycji odbywa się poprzez kliknięcie przycisk [Edy-
cja], lub wskazanie obiektu na mapie za pomocą selektora w trybie do
edycji.

Nie jest moŜliwe dodanie nowego węzła inaczej jak podczas dodawa-

nia lub przecinania odcinka. Odpowiednie procedury zostały opisane w
rozdziale 7.5. „Odcinek – tworzenie i modyfikacja”, w którym równieŜ
opisano procedurę przesuwania węzła.

Węzeł posiada status, który moŜe przyjmować wartość obliczeniowy

lub konstrukcyjny. Węzły konstrukcyjne nie biorą udziału w obliczeniach i są traktowane wyłącznie jako
załamanie na trasie odcinka obliczeniowego.

Aby zamienić status węzła między konstrukcyjnym a obliczeniowym moŜna skorzystać z na-

rzędzia umieszczonego pod ikoną na pasku narzędziowym Mapa. Narzędzie to pozwala w spo-
sób cykliczny zmieniać status węzłów. Szerzej zostało ono opisane w rozdziale 7.

Jednym z najskuteczniejszych sposobów zmniejszenia wielkości zadania symulacyjnego poprzez

usunięcie zbędnych danych jest przeprowadzenie schematyzacji polegającej na oznaczeniu jako kon-
strukcyjne wszystkich węzłów, które mogą przyjąć taki status. W tym celu naleŜy wybrać selektor w

trybie edycji:

, dostępny na pasku narzędziowym Mapa. Następnie zaznaczyć obszar zawierający

wszystkie  węzły  poddawane  procesowi  schematyzacji  i  przejść  do  edycji  grupy  węzłów.  W  kolejnym
kroku  naleŜy  zmienić  wszystkim  węzłom  status  na  konstrukcyjny  i  zakończyć  edycję.  Status  zostanie
zmieniony tylko tym węzłom, dla których jest to moŜliwe. Pozostałe węzły pozostaną przy statusie obli-
czeniowym  a  powód,  dla  którego  nie  zostały  zmienione  na  konstrukcyjne  zostanie  podany  w  okienku
informacyjnym.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 44 -

7.7

Pompownia – tworzenie i modyfikacja

Reprezentacją graficzną pompowni na mapie jest dwukolorowy pro-

stokąt z literą P po środku oraz dwoma liniami łączącymi się z węzłami
sieci. Domyślnie kolor zielony oznacza kierunek skąd woda jest pobie-
rana, kolor czerwony oznacza kierunek gdzie woda jest tłoczona:

Istniejącą pompownię moŜna edytować wybierając na karcie Obiekty

z pola kombi pozycję Pompownie a następnie podając numer wybranej
pompowni. Przejście do trybu edycji odbywa się poprzez kliknięcie
przycisk [Edycja], lub wskazanie obiektu na mapie za pomocą selektora
w trybie do edycji.

Dodawanie nowej pompowni jest moŜliwe m.in. przez wybór

ikony na pasku narzędziowym Mapa. Kursor myszy zmieni swój
kształt na następujący:

Po umieszczeniu kursora nad węzłem sieci, kursor zmieni swój kształt
na taki:

sugerujący moŜliwość rozpoczęcia procedury wstawiania nowej pompowni.

Aby dodać nową pompownię naleŜy wskazać w pierwszej kolejności węzeł wody dolnej (WD), z

którego woda będzie pobierana, a następnie węzeł wody górnej (WG), do którego woda będzie pompo-
wana.

WD i WG nie mogą tworzyć jednego odcinka.

Pompownię naleŜy traktować jako odcinek rozpięty między dwoma węzłami, na którym umiesz-

czono obiekt pompujący wodę. Wynika z tego ograniczenie polegające na tym, Ŝe przed wstawieniem
pompowni WD i WP nie mogą tworzyć jednego odcinka.

W module Mapa nie ma moŜliwości opisania charakterystyk pomp ani harmonogramu pompowania.

Aby zmodyfikować te dane konieczne jest przejście do Katalogu pompowni w module Katalogi obiek-
tów.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 45 -

7.8

Zbiornik – tworzenie i modyfikacja

Reprezentacją graficzną zbiornika jest dwukolorowy okrąg:

Istniejący zbiornik moŜna edytować wybierając na karcie Obiekty z

pola kombi pozycję Zbiorniki a następnie podając numer wybranego
zbiornika. Przejście do trybu edycji odbywa się poprzez kliknięcie przy-
cisk [Edycja], lub wskazanie obiektu na mapie za pomocą selektora w
trybie do edycji.

Dodawanie nowego zbiornika jest moŜliwe m.in. przez wybór

ikony na pasku narzędziowym Mapa. Kursor myszy zmieni swój
kształt na następujący:

Po umieszczeniu kursora nad węzłem sieci, kursor zmieni swój kształt
na taki:

sugerujący moŜliwość rozpoczęcia procedury wstawiania zbiornika.

Aby dodać nowy zbiornik naleŜy kliknąć lewym klawiszem myszy na

węźle, w którym przewiduje się jego lokalizację. Nie jest moŜliwe

wstawienie dwóch zbiorników na jednym węźle.

W module Mapa nie ma moŜliwości opisania charakterystyki zbiornika. Aby móc ją zmodyfikować

konieczne jest przejście do Katalogu zbiorników w module Katalogi obiektów.

7.9

Rezerwuar – tworzenie i modyfikacja

Reprezentacją graficzną rezerwuaru są dwa centrycznie umieszczone

okręgi, z których mniejszy jest wypełniony:

Istniejący rezerwuar moŜna edytować wybierając na karcie Obiekty z

pola kombi pozycję Rezerwuary a następnie podając numer wybranego
rezerwuaru. Przejście do trybu edycji odbywa się poprzez kliknięcie
przycisk [Edycja], lub wskazanie obiektu na mapie za pomocą selektora
w trybie do edycji.

Dodawanie nowego rezerwuaru jest moŜliwe m.in. przez wy-

bór ikony na pasku narzędziowym Mapa. Kursor myszy zmieni
swój kształt na następujący:

Po umieszczeniu kursora nad węzłem sieci, kursor zmieni swój kształt na taki:

sugerujący moŜliwość rozpoczęcia procedury wstawiania nowego rezerwuaru.

Aby dodać nowy rezerwuar naleŜy kliknąć lewym klawiszem myszy na węźle, w którym przewiduje

się jego lokalizację. Nie jest moŜliwe wstawienie dwóch rezerwuarów na jednym węźle.

W module Mapa nie ma moŜliwości opisania zmienności poziomu zwierciadła wody w rezerwuarze.

Aby móc ją zmodyfikować konieczne jest przejście do Katalogu rezerwuarów w module Katalogi
obiektów.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 46 -

7.10 Zasuwa – tworzenie i modyfikacja

Reprezentacja zasuwy na mapie oraz jednostka nastawy zaleŜy od jej

typu. Dostępne są następujące typy zasuw:

Istniejącą zasuwę moŜna edytować wybierając na karcie Obiekty z

pola kombi pozycję Zasuwy a następnie podając numer wybranej za-
suwy. Przejście do trybu edycji odbywa się poprzez kliknięcie przycisk
[Edycja], lub wskazanie obiektu na mapie za pomocą selektora w trybie
do edycji.

Dodawanie nowej zasuwy jest moŜliwe m.in. przez wybór ikony na pasku narzędziowym

Mapa. Kursor myszy zmieni swój kształt na następujący:

Po umieszczeniu kursora nad węzłem sieci, kursor zmieni swój kształt na taki:

sugerujący moŜliwość rozpoczęcia procedury wstawiania nowej zasuwy.

Aby dodać zasuwę naleŜy kliknąć lewym klawiszem myszy na odcinku, na którym przewiduje się jej

lokalizację. Zasuwa zostanie przyporządkowana do odcinka a jej symbol zostanie umieszczony na jego
ś

rodku. Nie jest moŜliwe wstawienie dwóch zasuw na jednym odcinku.

Za wyjątkiem zasuwy odcinającej, wszystkie pozostałe zasuwy wymagają podania ich zwrotu po-

przez zdefiniowanie węzła początkowego i końcowego. Jeśli wybrano typ zasuwy inny niŜ odcinająca,
to po wskazaniu odcinka pojawi się okno z pytaniem o wybranie węzła, z którego strony woda będzie
napływać na zasuwę:

NaleŜy wskazać numer jednego z dostępnych węzłów i potwierdzić wybór. Kończy to procedurę doda-
wania nowej zasuwy.

Nazwa

Symbol

Nastawa

zasuwa odcinająca (z):

wsp. Z

reduktor ciśnienia (r):

[m] / [m npm]

stabilizator ciśnienia (zs):

[m] / [m npm]

stała strata ciśnienia (zc):

[m]

regulator przepływu (zq):

[dm

/s]

zawór zwrotny (zz):

brak

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 47 -

7.11 Rekord zapotrzebowania – tworzenie i modyfikacja

Rekord zapotrzebowania nie ma graficznej reprezentacji na mapie.

MoŜliwe jest jedynie wyświetlenie jego numeru poprzez włączenie od-
powiedniej warstwy.

Bezpośrednie dodawanie nowego lub edycja istniejącego rekordu za-

potrzebowania  w  module  Mapa  moŜliwe  jest  jedynie  poprzez  wybranie
na  karcie  Obiekty  z  pola  kombi  pozycji  Rekordy  zapotrzebowania.  Za-
leca  się  jednak  pośrednie  dodawanie  rekordu  w  trakcie  dodawania  po-
wierzchni cząstkowych co zostało opisane w rozdziale 7.15.

Przed zatwierdzeniem zmian sprawdzane jest czy we wskazanym

węźle nie jest juŜ zdefiniowany inny rekord oraz czy podane powierzch-
nie cząstkowe i wskaźniki szczegółowe nie są juŜ przyporządkowane do
innych rekordów.

Jeśli podano numery nieistniejących jednostek strukturalnych, po-

wierzchni  cząstkowych  lub  wskaźników  szczegółowych,  to  przed  za-
twierdzeniem zmian kaŜdorazowo pojawi się pytanie czy utworzyć nową
strukturę.  Odpowiedź  twierdząca  przeniesie  do  właściwego  okna  opisu
kaŜdej ze struktur. Struktury te zostały szerzej opisane w rozdziałach 6.2,
6.4,  oraz  6.5  w  ramach  charakterystyki  modułu  Zapotrzebowanie  na
wodę.

7.12 Jednostka strukturalna – tworzenie i modyfikacja

Jednostka strukturalna, którą moŜna traktować jako definicję sposobu

zagospodarowania terenu, nie ma bezpośredniej reprezentacji graficznej
na mapie. JednakŜe jednym z jej parametrów jest kolor, który jest prze-
noszony na przyporządkowane do niej powierzchnie cząstkowe oraz
opisy wskaźników szczegółowych.

Jednostkę strukturalną moŜna edytować lub dodawać wybierając na

karcie Obiekty z pola kombi pozycję Jednostki strukturalne. Szczegóły
jej opisu nie są dostępne bezpośrednio na karcie Obiekty. Dopiero wy-

wołanie edycji przenosi do okna szczegółowego opisu. Okno to zostało przybliŜone w rozdziale 6.2 o
jednostkach strukturalnych w ramach modułu Zapotrzebowanie na wodę.

Na karcie Obiekty przedstawione są wyłącznie informacje zbiorcze takie jak:

suma powierzchni cząstkowych [ha] przyporządkowanych do wybranej jednostki strukturalnej,

zasilana liczba odbiorców [mk],

gęstość zaludnienia [mk/ha].

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 48 -

7.13 Obwiednia jednostki strukturalnej – tworzenie i modyfikacja

Obwiednia jednostki strukturalnej jest wyłącznie obiektem graficz-

nym nie mającym wpływu na charakter obliczeń a jedynie porządkuje
opisywaną przestrzeń. Nie ma Ŝadnego strukturalnego powiązania mię-
dzy obwiednią a jednostką strukturalną. Obwiednia natomiast moŜe słu-
Ŝ

yć do zakreślenia zasięgu jednostki strukturalnej.

Istniejącą obwiednię jednostki strukturalnej moŜna edytować wybie-

rając na karcie Obiekty z pola kombi pozycję Obwiednie jednostek struk.

Dodawanie nowej obwiedni jest moŜliwe m.in. przez wybór ikony na pasku narzędziowym

Mapa. Kursor myszy zmieni swój kształt na następujący:

Po umieszczeniu kursora nad istniejącym wierzchołkiem obwiedni, kursor zmieni kształt na taki:

sugerujący moŜliwość połączenia granicy tworzonej obwiedni z granicą obwiedni juŜ istniejącej. Aby
moŜna było wykorzystać istniejące wierzchołki obwiedni naleŜy włączyć ich warstwę.

Proces tworzenia obwiedni polega na sekwencyjnym wskazywaniu lokalizacji kolejnych istniejących

bądź nowotworzonych wierzchołków. W ten sposób definiowany jest wielobok o dowolnym kształcie.

Jeśli powierzchnia ma juŜ zdefiniowane co najmniej dwa wierzchołki, poniŜej jej opisu na karcie

Obiekty pojawi się przycisk [Cofnij], który pozwala wycofać ostatnio połoŜony wierzchołek.

W dowolnym momencie podczas tworzenia obwiedni moŜna zmienić jej docelowy kolor dwukrotnie

klikając na komórkę wartości koloru.

Podczas rysowania obwiedni moŜna bez wychodzenia z tego trybu przesunąć mapę. W tym celu na-

leŜy wcisnąć i przytrzymać klawisz [Ctrl] a następnie wykonać operacje jak przy przesuwaniu mapy. Po
zwolnieniu klawisza [Ctrl] moŜna kontynuować rysowanie obwiedni.

Aby zakończyć tworzenie nowej obwiedni naleŜy kliknąć przycisk [Zakończ] lub uŜyć prawego kla-

wisza myszy.

Nowopowstała obwiednia będzie mieć krawędzie i wypełnienie w kolorze podanym podczas jej two-

rzenia. Krawędzie będą w pełni nasycone kolorem natomiast wypełnienie będzie półprzeźroczyste. Sto-
pień przeźroczystości moŜna regulować poprzez menu Narzędzia / Konfiguracja / Mapa

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 49 -

Aby zmienić kształt obwiedni naleŜy przemieścić jej wierzchołek. Do tego celu naleŜy uŜyć

narzędzia dostępnego pod ikoną dostępną na pasku Mapa. Procedura przemieszczenia wierz-
chołka składa się z dwóch etapów. W pierwszym naleŜy umieścić kursor myszy nad wierzchoł-

kiem, przyjmie on wtedy następujący kształt:

Kliknięcie lewym klawiszem myszy spowoduje podniesienie wierzchołka i przywiązanie do kursora. W
drugim etapie naleŜy przemieścić kursor z wierzchołkiem i połoŜyć go klikając lewym klawiszem my-
szy. JeŜeli wierzchołek tworzy krawędzie kilku obwiedni, kaŜda z nich zostanie zmodyfikowana a wiel-
kość ich obszaru przeliczona na nowo.

Aby dodać nowy wierzchołek na istniejącej obwiedni naleŜy skorzystać z narzędzia do cięcia

jej krawędzi, dostępnego pod ikoną na pasku narzędziowym Mapa. Gdy narzędzie jest wybrane,
umieszczenie kursora myszy na krawędzi spowoduje zmianę jego kształtu na:

Kliknięcie lewym klawiszem myszy spowoduje wstawienie nowego wierzchołka.

Aby usunąć pojedynczy wierzchołek na istniejącej obwiedni naleŜy wybrać narzędzie do

usuwania obiektów, dostępne pod ikoną na pasku narzędziowym Mapa. Umieszczenie kursora

myszy nad wierzchołkiem spowoduje zmianę kształtu kursora na:

Kliknięcie lewym klawiszem myszy spowoduje usunięcie wierzchołka. Jeśli wierzchołek tworzył więcej
niŜ jedną obwiednię, zostanie uaktualniona lista wierzchołków i wielkość powierzchni kaŜdej z nich.
Jeśli obwiednia składa się z trzech wierzchołków, usunięcie kolejnego będzie niemoŜliwe.

Aby móc usunąć całą obwiednię naleŜy wybrać narzędzie do usuwania obiektów i zaznaczyć

obszar zawierający w całości usuwaną obwiednię. Szerszy opis tej procedury zamieszczono w
rozdziale 7, opisującym poszczególne ikony na pasku narzędziowym Mapa.

7.14 Wierzchołek obwiedni jednostki strukturalnej – tworzenie i modyfikacja

Reprezentacją graficzną wierzchołka obwiedni jednostki strukturalnej

jest prostokąt pusty w środku. Jego wielkość i kolor moŜna zmienić po-
przez menu Narzędzia / Konfiguracja / Kolory oraz Narzędzia / Konfi-
guracja / Obiekty.

Nie jest moŜliwe dodawanie nowego wierzchołka z pozycji karty

Obiekty. Jedyna moŜliwość to narysowanie nowej obwiedni lub przecię-
cie jej krawędzi. Wymienione tu procedury oraz procedura przesuwania
wierzchołka zostały opisane w rozdziale 7.13, opisującym obwiednie na
mapie.

7.15 Powierzchnia cz

stkowa – tworzenie i modyfikacja

Powierzchnia cząstkowa określa wielkość obszaru zasilanego z wę-

zła, do którego przyporządkowano rekord zapotrzebowania zawierający
daną powierzchnię.

Powierzchnia cząstkowa musi być w ramach rekordu zapotrzebowa-

nia skojarzona z jednostką strukturalną, w przeciwnym wypadku będzie
ignorowana w obliczeniach zapotrzebowania na wodę.

Skojarzenie powierzchni z jednostką strukturalną nadaje jej kolor tej

jednostki. Powierzchnia nieskojarzona rysowana jest w kolorze białym.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 50 -

Powierzchnia moŜe być opisana jako ciąg wierzchołków zakreślających wielobok, na podstawie któ-

rego obliczany jest jej obszar [ha] bądź alternatywnie, moŜliwe jest bezpośrednie podanie wielkości
obszaru powierzchni omijając listę wierzchołków.

W pierwszym przypadku reprezentacją graficzną powierzchni jest wielobok o zadanym kształcie i

kolorze właściwym dla skojarzonej z nim jednostki strukturalnej. Na rysunku przedstawiono kilka po-
wierzchni cząstkowych opisanych wokół zasilających je węzłów. Wszystkie powierzchnie są skojarzone
z tą samą jednostką strukturalną o kolorze błękitnym.

W drugim przypadku, gdy brak jest geometrycznej reprezentacji powierzchni, reprezentowana jest

ona przez prostokąt osadzony na węźle zasilającym tą powierzchnię:

Istniejącej powierzchni cząstkowej nie moŜna edytować na karcie Obiekty. Edycja kształtu moŜliwa

jest tylko na mapie. Edycja pozostałych parametrów dostępna jest wyłącznie w module Zapotrzebowa-
nie na wodę.

Dodawanie nowej powierzchni jest moŜliwe m.in. przez wy-

bór ikony na pasku narzędziowym Mapa. Kursor myszy zmieni
swój kształt na następujący:

Po umieszczeniu kursora nad istniejącym wierzchołkiem powierzchni,
kursor zmieni kształt na taki:

sugerujący moŜliwość połączenia granicy tworzonej powierzchni z gra-
nicą powierzchni juŜ istniejącej. Aby moŜna było wykorzystać istniejące

wierzchołki powierzchni cząstkowych naleŜy włączyć ich warstwę.

Przed rozpoczęciem rysowania powierzchni, w dwóch polach kombi naleŜy określić:

z którego węzła będzie ona zasilana

z jaką jednostką strukturalną jest kojarzona.

Jeśli wybrany węzeł nie ma przyporządkowanego Ŝadnego rekordu zapotrzebowania to tworzony jest

nowy rekord.

Jeśli wybrany węzeł posiada przyporządkowanie do rekordu, to nowo dodawana powierzchnia jest

dopisywana na pierwszej wolnej pozycji w tym rekordzie. Dostępne jest maksymalnie 5 pozycji zajmo-
wanych przez powierzchnie. W trakcie dodawania powierzchni pojawia się informacja o aktualnie do-
stępnej liczbie miejsc w wybranym rekordzie zapotrzebowania.

Proces tworzenia powierzchni cząstkowej polega na sekwencyjnym wskazywaniu lokalizacji kolej-

nych istniejących bądź nowotworzonych wierzchołków. W ten sposób definiowany jest wielobok o do-
wolnym kształcie.

Jeśli powierzchnia ma juŜ zdefiniowane co najmniej dwa wierzchołki, poniŜej jej opisu na karcie

Obiekty pojawi się przycisk [Cofnij], który pozwala wycofać ostatnio połoŜony wierzchołek.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 51 -

Podczas rysowania powierzchni moŜna bez wychodzenia z tego trybu przesunąć mapę. W tym celu

naleŜy wcisnąć i przytrzymać klawisz [Ctrl] a następnie wykonać operacje jak przy przesuwaniu mapy.
Po zwolnieniu klawisza [Ctrl] moŜna kontynuować rysowanie.

Aby zakończyć tworzenie nowej powierzchni naleŜy kliknąć przycisk [Zakończ] lub uŜyć prawego

klawisza myszy.

Nowopowstała powierzchnia będzie mieć krawędzie i wypełnienie w kolorze wynikającym z przypo-

rządkowania do jednostki strukturalnej. Krawędzie będą w pełni nasycone kolorem natomiast wypełnie-
nie będzie półprzeźroczyste. Stopień przeźroczystości moŜna regulować poprzez menu Narzędzia /
Konfiguracja / Mapa.

Aby zmienić kształt powierzchni naleŜy przemieścić jej wierzchołek. Do tego celu naleŜy

uŜyć narzędzia dostępnego pod ikoną dostępną na pasku narzędziowym Mapa.

Procedura przemieszczenia wierzchołka składa się z dwóch etapów. W pierwszym naleŜy umieścić

kursor myszy nad wierzchołkiem, przyjmie on wtedy następujący kształt:

. Kliknięcie lewym klawi-

szem myszy spowoduje podniesienie wierzchołka i przywiązanie do kursora. W drugim etapie naleŜy
przemieścić kursor z wierzchołkiem i połoŜyć go w docelowym miejscu klikając lewym klawiszem my-
szy. JeŜeli wierzchołek tworzy krawędzie kilku powierzchni, kaŜda z nich zostanie zmodyfikowana, ich
obszar przeliczony na nowo a wynikająca z niego liczba ludności zaktualizowana we właściwym rekor-
dzie zapotrzebowania.

Aby dodać nowy wierzchołek na juŜ istniejącej powierzchni naleŜy skorzystać z narzędzia do

cięcia krawędzi, dostępnego pod ikoną na pasku narzędziowym Mapa. Gdy narzędzie jest wy-

brane, umieszczenie kursora myszy na krawędzi spowoduje zmianę jego kształtu na:

Kliknięcie lewym klawiszem myszy spowoduje wstawienie nowego wierzchołka.

Aby usunąć pojedynczy wierzchołek na istniejącej powierzchni naleŜy wybrać narzędzie do

usuwania obiektów, dostępne pod ikoną na pasku narzędziowym Mapa. Wskazanie wierzchołka

spowoduje zmianę kształtu kursora na:

. Kliknięcie lewym klawiszem myszy spowoduje

usunięcie wierzchołka. Jeśli wierzchołek tworzył więcej niŜ jedną powierzchnię, zostanie uaktualniona
lista wierzchołków i obszar kaŜdej z nich.

Jeśli powierzchnia składa się z trzech wierzchołków, usunięcie kolejnego będzie niemoŜliwe.

Aby móc usunąć całą powierzchnię naleŜy wybrać narzędzie do usuwania obiektów i zazna-

czyć obszar zawierający w całości usuwaną powierzchnię. Szerszy opis tej procedury zamiesz-
czono w rozdziale 7 opisującym poszczególne ikony na pasku narzędziowym Mapa.

7.16 Wierzchołek powierzchni cz

stkowej – tworzenie i modyfikacja

Reprezentacją graficzną wierzchołka powierzchni cząstkowej jest

prostokąt pusty w środku. Jego wielkość i kolor moŜna zmienić poprzez
menu Narzędzia / Konfiguracja / Kolory oraz Narzędzia / Konfiguracja /
Obiekty.

Nie jest moŜliwe dodawanie nowego wierzchołka z pozycji karty

Obiekty. Jedyna moŜliwość to narysowanie nowej powierzchni lub prze-
cięcie  jej  krawędzi.  Wspomniane  tu  procedury  oraz  procedura  przesu-
wania  wierzchołka  zostały  opisane  w  rozdziale  7.15  opisującym  po-
wierzchnie cząstkowe na mapie.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 52 -

7.17 Wska

nik szczegółowy – tworzenie i modyfikacja

Wskaźnik szczegółowy nie ma swojej graficznej reprezentacji w po-

staci symbolu. Gdy włączona jest warstwa widoku wskaźników szcze-
gółowych widoczne są ich nazwy w kolorach powiązanych z nimi jed-
nostek strukturalnych, gdy włączona jest warstwa numeracji – widoczne
są numery porządkowe wskaźników.

W przypadku dodawania nowego wskaźnika na karcie Obiekty, nie

jest moŜliwe przypisanie go do konkretnej pozycji w rekordzie zapo-
trzebowania, z tego powodu sam proces przyporządkowania do rekordu
jest niemoŜliwy.

Wskaźnik nieprzypisany do Ŝadnego rekordu zapotrzebowania będzie

ignorowany w obliczeniach.

Aby przypisać wskaźnik do rekordu naleŜy to zrobić na karcie

Obiekty w module Mapa, wybierając z pola kombi pozycję Rekordy
zapotrzebowania albo na karcie Rekordy zapotrzebowania w module
Zapotrzebowanie na wodę.

7.18 Etykieta – tworzenie i modyfikacja

Etykieta słuŜy do umieszczania opisów przy wybranych obiektach

oraz, jeśli jest taka potrzeba do prezentacji wybranych wyników obliczeń
(wartości mierników).

Reprezentacją graficzną etykiety jest prostokąt z opisem etykiety i

wybranymi wartościami mierników:

Etykietę moŜna edytować lub dodać wybierając na karcie

Obiekty z pola kombi pozycję Etykiety.

Dodawanie nowej etykiety moŜliwe jest równieŜ przez wybór ikony

na pasku narzędziowym Mapa.

Podczas dodawania nowej etykiety kursor myszy na obszarze mapy zmieni swój kształt na następujący:

Przed wskazaniem lokalizacji etykiety naleŜy wypełnić pola jej właściwości.

Jeśli pole Typ miernika zawiera pozycję brak, to etykieta pełni wyłącznie rolę opisu.

Zmiana typu miernika pociąga za sobą zmianę wielkości mierzonych, które naleŜy wybrać dopiero

po wyborze typu miernika.

Nr obiektu jest unikalnym identyfikatorem obiektu, którego parametry będą wyświetlane na etykie-

cie. Typ obiektu określany jest w polu Typ miernika.

Proces tworzenia etykiety kończy się wskazaniem lewego górnego rogu jej lokalizacji.

Aby zmienić połoŜenie etykiety naleŜy skorzystać z narzędzia dostępnego pod ikoną na pasku

narzędziowym Mapa. Pierwsze kliknięcie na etykietę spowoduje jej podniesienie i przyczepienie
do kursora myszy, drugie kliknięcie połoŜy etykietę w miejscu docelowym.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 53 -

7.19 Profil – tworzenie i modyfikacja

W widoku mapy moŜliwe jest zdefiniowanie linii trasy profilu hy-

draulicznego. Sam profil jest dostępny w module Wyniki obliczeń na
karcie Profil.

Reprezentacją graficzną linii profilu jest gruba szara linia pokrywa-

jąca odcinki. W trakcie edycji trasy profilu linia ma kolor czerwony.
MoŜliwa jest modyfikacja tych kolorów poprzez menu Narzędzia / Kon-
figuracja / Kolory.

Aby dodać, usunąć lub zmodyfikować istniejący profil naleŜy na kar-

cie Obiekty z pola kombi wybrać pozycję Profile, określić numer profilu
a następnie kliknąć właściwy przycisk.

Aby dodać nowy profil moŜliwe jest równieŜ wywołanie na-

rzędzia dostępnego pod ikoną na pasku narzędziowym Mapa.

Procedura tworzenia nowej linii profilu polega na sekwencyjnym

wskazywaniu  kolejnych  węzłów  obliczeniowych  na  trasie  profilu.  Po
wskazaniu  pierwszego  węzła,  w  trybie  normalnej  edycji  dopuszczalne
jest  wskazanie  jedynie  kolejnego  węzła  obliczeniowego  spośród  tych,
które  tworzą  drugie  końce  odcinków  obliczeniowych  względem  węzła
aktualnie wskazanego jako ostatni.

JeŜeli pomiędzy dwoma węzłami obliczeniowymi będącymi końców-

kami odcinka obliczeniowego znajdują się węzły konstrukcyjne, to wskazanie drugiego węzła oblicze-
niowego spowoduje przeprowadzenie linii profilu przez wszystkie odcinki konstrukcyjne budujące od-
cinek obliczeniowy.

Aby zakończyć edycję profilu naleŜy kliknąć przycisk [Zakończ] lub uŜyć prawego klawisza myszy

na obszarze mapy.

W trakcie edycji moŜliwe jest wycofanie ostatnio wskazanego węzła obliczeniowego poprzez klik-

nięcie przycisku [Usuń ostatni węzeł obliczeniowy] znajdującego poniŜej listy węzłów.

Wskazując kolejne węzły obliczeniowe tworzona jest na bieŜąco lista węzłów składowych. Numery

węzłów obliczeniowych umieszczane są w nawiasach kwadratowych, numery węzłów konstrukcyjnych
znajdują się pomiędzy dwoma myślnikami.

Gdy aplikacja jest w trybie edycji trasy profilu, wciśnięcie i przytrzymanie klawisza [Ctrl] spowoduje

chwilowe przejście do trybu przesuwania mapy. Pozwala to na zmianę widoku. Zwolnienie klawisza
[Ctrl] powoduje powrót do trybu edycji trasy profilu.

W trakcie edycji trasy profilu, wciśnięcie i przytrzymanie klawisza [Shift] pozwala wskazać dowolny

węzeł obliczeniowy na całej sieci a nie tylko węzeł najbliŜszy. W widoku profilu w module Wyniki obli-
czeń,  takie  połączenie  linii  profilu  będzie  przedstawione  jako  przerwa  w  samym  profilu  a  odległość
między  dwoma  węzłami,  które  nie  tworzą  odcinka  będzie  określona  na  podstawie  współrzędnych  tych
węzłów.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 54 -

7.20 Sekcje podkładu – tworzenie i modyfikacja

Pod warstwami obiektów związanych z geometrią połączeń sieci i

modelem zapotrzebowania moŜna umieścić warstwy podkładów rastro-
wych z opisem terenu. Aby przemieścić się do odpowiedniego miejsca
w programie naleŜy na karcie Obiekty, z pola kombi wybrać pozycję
Sekcje podkładów.

MoŜliwe jest wczytanie wyłącznie warstwy jednego podkładu i se-

kwencyjna wymiana jej treści poprzez wczytywanie kolejnych podkła-
dów w miejsce poprzednich lub teŜ dołączanie kolejnych sekcji.

Aby wczytać nową sekcję podkładu naleŜy kliknąć przycisk [Nowy]

a następnie wskazać lokalizację pliku graficznego w jednym z formatów
obsługiwanych przez aplikację.

Podkład zostanie wczytany we współrzędne określone w oknie Ko-

ordynaty sekcji (X,Y [m]). Koordynaty te zawierają informacje o współ-
rzędnych lewego dolnego i prawego górnego rogu prostokąta zawierają-
cego sekcję.

KaŜdorazowo po ręcznej zmianie koordynatów naleŜy uaktualnić po-

zycję sekcji klikając na przycisk [OdświeŜ połoŜenie].

KaŜdy nowo wczytany podkład zostanie dodany do pola kombi za-

wierającego nazwy plików sekcji. Wybór nazwy z listy jest równo-
znaczny moŜliwości modyfikacji parametrów wybranej sekcji.

KaŜda sekcja, w oderwaniu od globalnego przełącznika widoczności warstwy podkładów, moŜe mieć

osobno ustawiony przełącznik widoczności.

Narzędzia zgromadzone pod polem kombi z nazwami sekcji słuŜą do manipulacji połoŜeniem i

kształtem sekcji:

- przesuwa sekcję,

- powiększa sekcję o wielkość powiększenia znajdującą się w polu edycyjnym poniŜej,

- zmniejsza sekcję o wielkość powiększenia znajdującą się w polu edycyjnym poniŜej,

- zmienia kolejność wyświetlania sekcji umieszczając wybraną na samej górze,

- zmienia kolejność wyświetlania sekcji umieszczając wybraną na samym dole.

Narzędzia te są przydatne, gdy sekcje podkładu są dopasowywane do modelu i kalibrowany jest ich

rozmiar oraz połoŜenie.

MoŜliwa jest równieŜ zmiana kształtu i połoŜenia sekcji bezpośrednio na mapie, za pomocą uchwy-

tów na krawędziach obrazka sekcji.

Przyciski [Wczytaj XY] oraz [Zapisz XY] słuŜą do operacji na liście koordynatów i skojarzonych z

nimi sekcjach. Pliki koordynatów mają rozszerzenie .wsp i powstają po zapisaniu aktualnych ustawień
sekcji. Przy kolejnym otwarciu modelu, sekcje zostaną wczytane w pozycje zamieszczone na liście ko-
ordynatów sekcji.

Po wczytaniu koordynatów moŜna skorzystać z narzędzia dostępnego pod ikoną umieszczoną

na karcie Sekcje podkładów lub na pasku narzędziowym Mapa. Narzędzie to słuŜy do wczytania
sekcji podkładu pokrywającej punkt wskazany na mapie.

KaŜdorazowe wczytanie nowej sekcji spowoduje podmienienie jej z sekcją poprzednią o ile nie za-

znaczono przełącznika Dołącz sekcję do juŜ wczytanych.

KaŜda zmiana połoŜenia, kształtu bądź kolejności sekcji jest nieodwracalna.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 55 -

7.21 Animacja wyników oblicze

Po przeprowadzeniu obliczeń hydraulicznych (dostępne pod ikoną z symbolem kalkulatora na

pasku narzędziowym Standard) moŜliwa jest ich prezentacja w formie graficznej bądź liczbowej
bezpośrednio na mapie.

Tryb obliczeń symulacyjnych:

PoniŜej głównego okna mapy dostępny jest pasek narzędziowy. Zawiera on następujące przełączniki:

górny suwak - oś czasu,

informacja o dobie i godzinie dla której prezentowane są wyniki,

suwak kroku animacji,

przycisk [Start] / [Stop]

Wciśnięcie przycisku [Start] uruchamia animację wyników dla aktualnie widocznych warstw.

Aby zatrzymać animację naleŜy ponownie kliknąć na przycisk [Start], który tym razem opisany jest

jako [Stop].

Animacja odwzorowuje kolejne stany systemu w odstępach czasowych określanych za pomocą kroku

animacji. Domyślna wartość wynosi 10 minut.

Tryb obliczeń dla stanów ustalonych:

W tym trybie obliczeń w miejsce paska z informacją o czasie symulacji umieszczone jest pole kombi

umoŜliwiające wybór jednego z przypadków eksploatacyjnych, dla którego zostaną wyświetlone wyniki
w formie statycznej.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 56 -

Symulacja, stany ustalone - wyniki oblicze

W module tym zestawione są wszystkie wyniki obliczeń dostępne w formie szczegółowych wy-
kresów oraz parametrów statystycznych określających średnie i skrajne wartości poszczególnych
parametrów pracy obiektów systemu. Przejście do tego modułu odbywa się poprzez kliknięcie

ikony na pasku Standard, lub wybranie karty Wyniki obliczeń w dolnej części okna aplikacji. Spowoduje
to wyświetlenie paska narzędziowego Wyniki obliczeń, który będzie miał róŜną zawartość w zaleŜności
od trybu obliczeń hydraulicznych.

W trybie obliczeń symulacyjnych pasek przybierze następującą formę:

Zestawienia zbiorcze

Wyniki dla węzłów

Wyniki dla odcinków

Wyniki dla pompowni

Wyniki dla zbiorników

Wyniki dla rezerwuarów

Wyniki dla zasuw

Globalne wskaźniki symulacyjne

Profile

W trybie obliczeń stanów ustalonych pasek przybierze formę:

Zbiorcze zestawienie wyników dla pompowni, zbiorników, zasuw i odcinków

Profile

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 57 -

8.1

Zestawienia zbiorcze

Na tej karcie zebrano wyniki obliczeń dla trzech róŜnych grup obiektów: pompowni, zbiorników i re-

zerwuarów. Wybór właściwej grupy odbywa się za pomocą pola kombi umieszczonego w lewym gór-
nym rogu okna.

Wraz ze zmianą grupy obiektów zmienia się lista dostępnych parametrów do wyświetlenia w formie

wykresu oraz lista obecnych w modelu obiektów wodociągowych.

Wybór parametrów i obiektów następuje poprzez zaznaczenie właściwego pola z lewej strony.

Pojawiające się wykresy mają kolory takie, jak kolor małego prostokąta przy nazwie obiektu.

Dwukrotne kliknięcie na kolorowym prostokącie wywoła okno pozwalające zmienić kolor wykresu.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 58 -

8.2

Wyniki dla w

złów

Na tej karcie dostępne są wyniki obliczeń dla wszystkich węzłów obliczeniowych. Węzły konstruk-

cyjne są tu pominięte. Pojawiające się liczby są w dwóch kolorach. Czarne są to wartości opisane przez
uŜytkownika, niebieskie to wynik obliczeń hydraulicznych. Wykresy obejmują cały symulowany prze-
dział czasowy.

Dostępne wykresy dotyczą:

poboru wody [dm

/s],

zapotrzebowania na wodę [dm

/s],

WWPW [%] – Wskaźnika Warunków Poboru Wody = stosunek poboru do zapotrzebowania,

ciśnienia [m] / [m npm],

ciśnienia wymaganego [m] / [m npm].

Wykres WWPW moŜe być wyświetlany na zmianę z poborem lub zapotrzebowaniem. Wykres zapo-

trzebowania zazwyczaj pokrywa wykres poboru chyba, Ŝe wymuszono obliczenia z uwzględnieniem
spadku poboru wody przy ciśnieniu eksploatacyjnym poniŜej ciśnienia wymaganego. Wtedy pobór jest
mniejszy od zapotrzebowania a wartość WWPW jest mniejsza od 100%. Odpowiednia opcja jest do-
stępna przez menu Narzędzia / Konfiguracja / Obliczenia.

Pionowe osie wykresu są w kolorze właściwym dla prezentowanego wykresu. Kolor wykresu wraz z

opisem umieszczono w dolnej części okna.

W górnej części okna umieszczono średnie i skrajne wartości statystyczne opisujące poszczególne

wykresy. W przypadku poboru i zapotrzebowania umieszczono dodatkowo ich sumy.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 59 -

8.3

Wyniki dla odcinków

Na tej karcie dostępne są wyniki obliczeń dla wszystkich odcinków obliczeniowych. Odcinki kon-

strukcyjne są tu pominięte. Pojawiające się liczby są w dwóch kolorach. Czarne są to wartości opisane
przez uŜytkownika, niebieskie to wynik obliczeń hydraulicznych.

Dostępne wykresy dotyczą:

kontrolnych linii zera dla strat, prędkości i przepływu – kaŜda linia w kolorze właściwym dla
parametru,

prędkości przepływu [m/s],

przepływu [dm

/s],

straty hydraulicznej [m] / spadku ciśnienia [m/km].

Wykres prędkości przepływu moŜe być wyświetlany na zmianę z wykresem przepływu.

Pionowe osie wykresu są w kolorze właściwym dla prezentowanego wykresu. Kolor wykresu wraz z

opisem umieszczono w dolnej części okna.

W górnej części okna umieszczono średnie i skrajne wartości statystyczne opisujące poszczególne

wykresy. W przypadku przepływu umieszczono dodatkowo jego sumę.

KaŜdy odcinek zbudowany jest na dwóch węzłach: początkowym i końcowym. One określają skie-

rowanie odcinka, które rzutuje na znak prędkości, przepływu i strat. Jeśli woda płynie w kierunku od
węzła początkowego do końcowego to te parametry mają wartości dodatnie, jeśli woda płynie w prze-
ciwnym kierunku to znak parametrów się zmienia. Innymi słowy, prędkość równa -0,5 m/s oznacza, Ŝe
woda płynie z prędkością 0,5 m/s z węzła końcowego w kierunku węzła początkowego. Aby dokładniej
prześledzić zmiany kierunku przepływu moŜna posłuŜyć się wykresem kontrolnych linii zera.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 60 -

8.4

Wyniki dla pompowni

Na tej karcie dostępne są wyniki obliczeń dla wszystkich pompowni.

Dostępne wykresy dotyczą:

wydajności obiektu [dm

/s],

wysokości podnoszenia [m] / [m npm],

wysokości tłoczenia [m] / [m npm],

zakresu stosowalności pomp – ograniczenia charakterystyki [m] / [m npm].

wysokości nominalnego ciśnienia podnoszenia [m] / [m npm]

Wykres wysokości podnoszenia moŜe być wyświetlany na zmianę z wykresem wysokości tłoczenia.

Pionowe osie wykresu są w kolorze właściwym dla prezentowanego wykresu. Kolor wykresu wraz z

opisem umieszczono w dolnej części okna.

W górnej części okna umieszczono średnie, skrajne i nominalne wartości opisujące poszczególne

wykresy. Dodatkowo znajduje się tu:

Wskaźnik  Ciśnienia  Nominalnego  Pompowni  (WCNP)  –  określa  jak  bardzo  funkcja  ciśnienia
podnoszenia  jest  zbieŜna  z  ciśnieniem  nominalnym;  im  wartość  tego  współczynnika  jest  bliŜsza  1
tym bardziej ekonomiczna jest praca obiektu,

suma przetłoczonej wody (SQ),

suma zuŜytej energii (SE),

liczba kilowatów energii przypadająca na kaŜdy metr sześcienny przetłoczonej wody (SE/SQ).

Pompownia pracuje prawidłowo, jeśli czerwony wykres ciśnienia mieści się wewnątrz dwóch Ŝółtych

linii ograniczających charakterystykę pomp. Jeśli ciśnienie na pompowni wykracza poza dopuszczalny
zakres, uzyskane wyniki nie są wiarygodne. NaleŜy zmienić warunki pracy obiektu.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 61 -

8.5

Wyniki dla zbiornika

Na tej karcie dostępne są wyniki obliczeń dla wszystkich zbiorników.

Dostępne wykresy dotyczą:

dopływu / odpływu wody [dm

/s],

stopnia napełnienia [% Vmax],

wielkości napełnienia [m

poziomu napełnienia [m].

Spośród wykresów napełnienia tylko jeden moŜe być włączony.

Pionowe osie wykresu są w kolorze właściwym dla prezentowanego wykresu. Kolor wykresu wraz z

opisem umieszczono w dolnej części okna.

W górnej części okna umieszczono średnie i skrajne wartości opisujące poszczególne wykresy. Do-

datkowo znajduje się tu:

maksymalna wysokość napełnienia (hmax),

maksymalna objętość (Vmax),

objętość początkowa (Vpocz),

objętość końcowa (Vkońc.),

róŜnica między Vpocz a Vkońc (DVz),

suma ilości wody dopływającej (SV dop),

suma ilości wody odpływającej (SV odp).

Wykres zmienności napełnienia prawidłowo funkcjonującego zbiornika w cyklu jednej doby (czer-

wona linia) powinien zaczynać się i kończyć na podobnej wysokości, tak by DV była niewielka.

Wykres napełnienia nie powinien sięgać wartości skrajnych 100% ani 0%. Po osiągnięciu 100%

zbiornik się bardziej nie napełnia ale następuje niekontrolowany wzrost ciśnienia w sieci. Po osiągnięciu
0% następuje gwałtowny spadek ciśnienia w sieci. W obu tych przypadkach uzyskiwane wyniki obli-
czeń hydraulicznych nie są wiarygodne. NaleŜy zmienić parametry pracy systemu by nie dopuszczać do
zaistnienia takiej sytuacji.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 62 -

8.6

Wyniki dla rezerwuaru

Na tej karcie dostępne są wyniki obliczeń dla wszystkich rezerwuarów.

Dostępne wykresy dotyczą:

dopływu / odpływu wody [dm

/s],

poziomu zwierciadła wody [m] / [m npm].

Pionowe osie wykresu są w kolorze właściwym dla prezentowanego wykresu. Kolor wykresu wraz z

opisem umieszczono w dolnej części okna.

W górnej części okna umieszczono średnie i skrajne wartości opisujące poszczególne wykresy. Do-

datkowo znajduje się tu suma dopływów i suma odpływów z rezerwuaru.

Wykres zmienności poziomu zwierciadła wody wynika bezpośrednio z histogramu opisującego ten

parametr na odpowiedniej karcie w module Katalogi obiektów.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 63 -

8.7

Wyniki dla zasuwy

Na tej karcie dostępne są wyniki obliczeń dla zasuw wszystkich rodzajów.

Dostępne wykresy dotyczą:

kontrolnej linii zera dla strat, prędkości i wielkości przepływu,

prędkości przepływu [m/s],

wielkości przepływu [dm

/s],

straty hydraulicznej [m].

W danym momencie tylko jeden spośród wykresów prędkości i wielkości przepływu moŜe być włą-

czony.

Pionowe osie wykresu są w kolorze właściwym dla prezentowanego wykresu. Kolor wykresu wraz z

opisem umieszczono w dolnej części okna.

W górnej części okna umieszczono średnie i skrajne wartości opisujące poszczególne wykresy. Do-

datkowo zestawiono sumaryczny przepływ przez zasuwę.

KaŜda zasuwa zbudowana jest na dwóch węzłach: początkowym i końcowym. Określają one skiero-

wanie zasuwy, które rzutuje na znak prędkości, przepływu i strat. Jeśli woda płynie w kierunku od węzła
początkowego do końcowego to te parametry mają wartości dodatnie, jeśli woda płynie w przeciwnym
kierunku to znak parametrów się zmienia. Innymi słowy, prędkość równa -0,5 m/s oznacza, Ŝe woda
płynie z prędkością 0,5 m/s z węzła końcowego w kierunku węzła początkowego. Aby dokładniej prze-
ś

ledzić zmiany kierunku przepływu moŜna posłuŜyć się wykresem kontrolnych linii zera.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 64 -

8.8

Wska

niki globalne

Na tej karcie w formie liczbowej zestawiono wskaźniki globalne opisujące stan systemu oraz wykres

wskaźnika WWPW

Wskaźniki moŜna wyświetlić zarówno dla całego systemu jak i dla wybranej strefy ciśnienia bądź

strefy zasilania.

Zmienność wskaźnika WWPW pozwala oszacować czas i wielkość wystąpienia niedoboru wody w

systemie wynikającą ze spadku poboru. Wskaźniki te definiowane są w następujący sposób:

WWPW = pobór / zapotrzebowanie

Niedobór = zapotrzebowanie – pobór

Wykres WWPW domyślnie skalowany jest w przedziale 0 – 100 %. Zaznaczenie opcji Rozciągnij

wykres znajdującej się poniŜej pola kombi przeskaluje go tak by uwypuklić drobne zmiany WWPW.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 65 -

8.9

Zestawienie oblicze

dla stanów ustalonych

Na tej karcie zgromadzono wszystkie wyniki dotyczące obliczeń hydraulicznych w trybie stanów

ustalonych. Zostały one pogrupowane według typów obiektów. Aby wyświetlić wyniki obliczeń dla
dowolnego z obiektów naleŜy wybrać jego numer w polu kombi w ramach kaŜdej z grup obiektów.

8.9.1

Pompownia

W części opisującej pompownie czarnym kolorem opisano wartości podawane przez uŜytkownika.

Pośród nich występują równieŜ górny i dolny zakres wysokości podnoszenia pomp.

PoniŜej zestawiono liczby pracujących agregatów pompowych, wartości wydajności oraz wysokości

tłoczenia i podnoszenia z podziałem na poszczególne przypadki eksploatacyjne.

JeŜeli wysokość podnoszenia mieści się w dopuszczalnym zakresie to liczby są w kolorze niebie-

skim, gdy ciśnienie wychodzi poza charakterystykę pomp liczby są w kolorze czerwonym.

8.9.2

Zbiornik

W części opisującej zbiorniki czarnym kolorem opisano wartości podawane przez uŜytkownika. Nu-

mer i rzędną węzła oraz opis zbiornika.

PoniŜej zestawiono połoŜenia zwierciadła wody i wielkości dopływu/odpływu ze zbiornika z po-

działem na poszczególne przypadki eksploatacyjne.

Jeśli woda wypływa ze zbiornika to wielkość zasilania jest liczbą dodatnią, gdy zbiornik gromadzi

wodę to zasilanie jest liczbą ujemną.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 66 -

8.9.3

Zasuwa

W części opisującej zasuwy czarnym kolorem opisano wartości podawane przez uŜytkownika. Nu-

mery i rzędne węzłów początkowego i końcowego oraz numer odcinka. Dodatkowo typ, stan i nastawę
zasuwy.

PoniŜej zestawiono wartości ciśnienia w węzłach początkowym i końcowym z podziałem na po-

szczególne przypadki eksploatacyjne. W zaleŜności od ustawienia przełącznika w prawym dolnym rogu,
wartości te mogą być wyświetlane w odniesieniu do terenu bądź w odniesieniu do poziomu morza.

8.9.4

Odcinek

W części opisującej odcinki zestawiono parametry odcinków, węzłów je budujących oraz odpowied-

nie wyniki obliczeń dla kaŜdego ze stanów eksploatacyjnych. Czarnym kolorem opisano wartości po-
dawane przez uŜytkownika.

PoniŜej umieszczono schematyczny profil linii ciśnienia pomiędzy węzłami odcinka obliczeniowego.

W górnej części karty znajdują się cztery okna edycyjne, za pomocą których moŜna wpływać na sy-

gnalizację przekroczeń odpowiednich wartości granicznych. Sygnalizacja ta opiera się na zmianie kolo-
rów właściwych liczb. PoniŜej zestawiono opisy wartości granicznych oraz efektów ich przekroczenia.

hmin p.poŜ – ciśnienie minimalne wymagane w warunkach poboru wody na potrzeby przeciwpoŜa-
rowe; domyślnie przyjęto wartość 20 m. Jeśli ciśnienie w węźle spadnie poniŜej tej 20 m to zostanie
ono wyświetlone w kolorze czerwonym na Ŝółtym tle.

hdmax - ciśnienie maksymalne dopuszczalne; domyślnie przyjęto 60 m. Jeśli ciśnienie w węźle
przekroczy tą wartość to zostanie ono wyświetlone w kolorze fioletowym.

hwym – ciśnienie wymagane przez odbiorców. Wartość ta jest opisywana w rekordzie
zapotrzebowania na wodę i moŜe być inna dla kaŜdego węzła. Jest ona podawana w zestawieniach
wyników przy kaŜdym z węzłów oraz na profilu oznaczana grubą, pionową, niebieską linią. Jeśli ci-
ś

nienie w węźle spadnie poniŜej wartości wymaganej to zostanie ono wyświetlone w kolorze czer-

wonym.

Vomin – minimalna prędkość przepływu na odcinku. Domyślnie przyjęto wartość 0,5 m/s, którą
traktuje się jako prędkość samooczyszczania. Jeśli wyliczona prędkość przepływu jest mniejsza niŜ
0,5 m/s to zostanie ona wyświetlona w kolorze czerwonym.

Vomax  –  maksymalna  prędkość  przepływu;  domyślnie  2,0  m/s.  Jest  to  prędkość,  w  okolicy  której
mogą  pojawiać  się  bardzo  duŜe  straty  hydrauliczne.  Nie  jest  to  parametr  będący  granicą  prawidło-
wego  funkcjonowania  przewodu,  lecz  pozwala  kontrolować  warunki  hydrauliczne  przy  duŜych
prędkościach. Jeśli wyliczona prędkość przepływu jest większa od 2,0 m/s to zostanie ona wyświe-
tlona w kolorze fioletowym.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 67 -

8.10 Profil hydrauliczny

Przechodząc na kartę Profil w module Wyniki obliczeń pojawia się dodatkowy pasek narzędziowy
Profil:

Przesuń

Powiększ

Zmniejsz

PokaŜ cały

Powiększ obszar

Ustaw powiększenie w skali 1:1 na wydruku

Spośród dostępnych tu narzędzi, pierwszych pięć działa tak jak analogiczne narzędzia w module

Mapa, które zostały opisane w rozdziale 7. Na uwagę zasługuje narzędzie ostatnie, oznaczone ikoną z
napisem [1:1]. Narzędzie to zmienia powiększenie przeglądanego profilu tak, by odpowiadało ono real-
nemu rozmiarowi na wydruku.

Na karcie Profil moŜliwa jest zmiana sposobu wyświetlania, skali odwzorowania oraz opisu profilu.

Nie jest moŜliwa edycja trasy profilu.

Dostępne z prawej strony przełączniki wpływają na ostateczny kształt profilu i jego zawartość.

Na pasku stanu (belka przy dolnej krawędzi aplikacji) umieszczono informacje o współrzędnych X,Y

kursora myszy w układzie odniesienia profilu. Odległości na osi X mierzone są od pierwszego węzła na
trasie profilu w skali dla osi X. Wysokości na osi Y mierzone są z uwzględnieniem poziomu odniesienia
i w skali dla osi Y. Obie skale mogą być róŜne.

Aktualne powiększenie obrazu profilu opisane jest w skali papieru, gdzie 1:1 odpowiada widokowi,

jakiego naleŜy się spodziewać przy wydruku.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 68 -

W przypadku profilu sporządzonego dla obliczeń typu w trybie symulacji, poniŜej obszaru widoku

profilu dostępny jest pasek animacji wyników obliczeń, który działa w sposób identyczny jak ten opi-
sany w module Mapa. W efekcie prowadzonej animacji na samym profilu zmienia się informacja o go-
dzinie, dla której jest on wyświetlany i jeśli włączono widok linii ciśnienia aktualnego to zmienia się
połoŜenie tej linii oraz opis wartości ciśnienia w odpowiednim wierszu tabeli profilu.

W trybie obliczeń dla stanów ustalonych pasek animacji jest niedostępny oraz zmienia się część do-

stępnych pozycji kształtujących wykres. Dostępne linie ciśnienia dotyczą konkretnych przypadków eks-
ploatacyjnych.

Kliknięcie prawym klawiszem myszy na obszarze widoku profilu wywoła menu podręczne pozwala-

jące zapisać aktualny widok do pliku rastrowego.

Aby wyeksportować cały obraz profilu do pliku rastrowego .gif naleŜy skorzystać z menu Plik / Eks-

port... / obrazu całego profilu (.gif).

Aby wyeksportować profil do pliku .dxf w formacie AutoCAD R14 naleŜy skorzystać z menu Plik /

Eksport... / profilu do AutoCAD R14 (.dxf).

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 69 -

Menu Narz

dzia

W tym menu zgromadzono róŜnego rodzaju narzędzia wspomagające procesy analizy zawartości

modelu oraz konfigurację aplikacji.

Rozwiązania wariantowe – pozycja została szerzej omówiona w rozdziale o tym tytule.

Szukaj obiektów – podobnie jak Filtry treści, umoŜliwia przeszukanie
zawartości mapy pod kątem wybranych parametrów. Narzędzie do-
stępne jest wyłącznie w module Mapa. Skrót klawiszowy: CTRL+F

Definiowane parametrów przeszukiwania odbywa się poprzez wy-

bór właściwych pozycji dostępnych w kolejnych polach kombi.

Przeszukiwać moŜna grupy odcinków lub węzłów pod kątem jed-

nego z wybranych parametrów opisowych takich jak lokalizacja, strefa
i opis.

Poszukiwana treść moŜe być opisana za pomocą maski uwzględ-

niającej znaki specjalne takie jak * i ?

Znalezione pozycje moŜna oznaczyć na mapie na jeden z trzech

sposobów:

Pogrub – zwiększa grubość linii odcinka i średnicę węzła o dwa
punkty

Oznacz wybranym kolorem – nadpisuje aktualny kolor odcinka
lub węzła kolorem, który naleŜy zdefiniować poprzez dwuklik na kwadraciku po prawej stronie
pola kombi.

Pogrub i oznacz kolorem – zwiększa grubość obiektu i nadpisuje jego kolor.

MoŜliwe jest wymuszenie zmiany aktualnego widoku mapy w zaleŜności od znalezionych treści na

jeden z trzech sposobów:

Powiększ do widoku – wymuszane jest przesunięcie i powiększenie widoku mapy tak, by wszyst-
kie obiekty spełniające kryterium wyszukiwania znalazły się na obszarze mapy w największym
moŜliwym powiększeniu.

Przesuń gdy poza widokiem – jeśli znalezione obiekty znajdują się poza widokiem mapy to
wymuszane jest przesunięcie mapy, tak by obiekty były widoczne, jeśli jest to moŜliwe. Gdy przy
aktualnym powiększeniu znalezione obiekty wystają poza obszar mapy, nie następuje zmiana
powiększenia, część obiektów moŜe być niewidoczna.

Pozostaw aktualny widok – znalezione obiekty są jedynie oznaczane na jeden z wybranych sposo-
bów. Widok mapy nie jest modyfikowany.

Jeśli poszukiwane są odcinki to w dolnej części okna podawana jest ich sumaryczna długość.

Aby znaleźć oznaczyć obiekty wg wybranych kryteriów naleŜy kliknąć przycisk [Szukaj].

Zamknięcie okna powoduje usunięcie oznaczenia wybranych obiektów i powrót do kolorystyki i gru-

bości sprzed wyszukiwania.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 70 -

Zestawienia cech odcinków

Narzędzie to pozwala na sumaryczne zestawienie wybranych cech odcinków budujących model. W

zestawieniu tym podawana jest długość wszystkich odcinków posiadających wybraną cechę lub kombi-
nację dwóch cech.

Spośród dwóch dostępnych sposobów zestawiania cech odcinków naleŜy wybrać jeden:

Wybrane  cechy  osobno  –  MoŜliwy  jest  wybór  dowolnej  liczby  cech,  które  zostaną  zsumowane  w
osobnych zestawieniach. Przykładowo, wybierając cechy:  DN i materiał zostaną podane sumy dłu-
gości  wszystkich  odcinków  o  takich  samych  DN  a  następnie  sumy  długości  wszystkich  odcinkó  o
takim samym materiale.

Kombinacja dwóch cech – Konieczne jest wybranie dwóch cech a zestawienie będzie mieć charakter
sum długości odcinków, dla których obie cechy mają taką samą wartość. Przykładowo, wybierając
cechy: DN i materiał zostaną podane sumy długości wszystkich odcinków dla których DN i materiał
są takie same.

asd

Konfiguracja – pozycja została szerzej omówiona w rozdziale o tym tytule.

Ustawienia domyślne – przywraca domyślne ustawienia aplikacji, takie jak połoŜenie i wielkość głów-
nego okna, kolory obiektów na mapie, zakresy średnic i innych parametrów. Wykonanie tej operacji jest
nieodwracalne.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 71 -

10 Raporty z oblicze

Po przeprowadzeniu obliczeń hydraulicznych moŜliwe jest wyświetlenie raportu z tej operacji. Ra-

port moŜe zawierać informacje przekazywane bezpośrednio z silnika obliczeniowego EPANET. Będą to
informacje źródłowe w języku angielskim. MoŜliwe jest równieŜ raportowanie postprocessingowe przez
ISYDYW 2, na podstawie uzyskanych wyników.

Raporty dotyczą przekroczenia stanów granicznych dla pompowni, zbiorników, rezerwuarów oraz

węzłów.

Aby wybrać formę raportu bądź wyłączyć raportowanie naleŜy ustawić odpowiedni przełącznik po-

przez menu Narzędzia / Konfiguracja / Raporty z obliczeń.

Jeśli w efekcie wywołania obliczeń pozornie nie widać ich efektów to jest duŜe prawdopodobień-

stwo, Ŝe model został niewłaściwie skonstruowany uniemoŜliwiając realizację obliczeń. Aby to spraw-
dzić naleŜy włączyć raportowanie z EPANET. W raporcie zostaną wyszczególnione obiekty, które spra-
wiają problem.

W kaŜdym momencie po przeprowadzeniu obliczeń moŜna wywołać okno raportu poprzez menu Ra-

porty / PokaŜ raport z obliczeń.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 72 -

11 Zestawienia tabelaryczne

Zestawienia tabelaryczne dostępne są poprzez menu Raporty / Zestawienia tabelaryczne, lub

klikając na ikonę dostępną na pasku narzędziowym Standard. Kliknięcie na ikonę drukarki wy-
woła okno zestawień tabelarycznych o ile aktualnym modułem nie jest moduł Mapa. W przeciw-

nym wypadku zostanie wywołane okno przygotowania do druku mapy sieci.

Na kaŜdym etapie tworzenia modelu jak i realizacji obliczeń wielkości zapotrzebowania na wodę, lub

obliczeń hydraulicznych moŜliwe jest uzyskanie raportów zbiorczych zawierających:

dane obiektów,

wyniki obliczeń zapotrzebowania na wodę w rozbiciu na poszczególne składowe jak i zbiorczo dla
całego systemu,

wyniki obliczeń hydraulicznych dla całej symulacji lub dla dowolnie wybranego kroku czasowego.

Obiekty oraz odpowiadające im wyniki obliczeń hydraulicznych moŜna przepuścić przez filtry treści

analogiczne to tych, które są dostępne w module Mapa.

Zaznaczone raporty są dostępne do wglądu po kliknięciu przycisku [Podgląd raportów].

JeŜeli zaznaczono więcej niŜ jeden raport do podglądu, kolejne raporty będą dostępne po zamknięciu

okna widoku raportu poprzedniego.

MoŜliwe jest połączenie wybranych raportów w jeden dokument jednakŜe jest to operacja bardzo

czasochłonna i z tego względu odradza się jej stosowanie dla raportów przekraczających kilkaset stron.

W oknie podglądu moŜliwy jest wydruk samego raportu jak i eksport do kilku wybranych formatów
danych, w tym do .pdf.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 73 -

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 74 -

12 Wydruk mapy

Wydruk mapy dostępny jest po kliknięciu ikony z drukarką, gdy uŜytkownik znajduje się w

module Mapa. W przeciwnym wypadku zostanie wywołane okno zestawień tabelarycznych.

Aby wydrukować fragment mapy naleŜy wybrać urządzenie drukujące, podać skalę wydruku oraz

określić  obszar  przeznaczony  do  wydruku.  Aby  określić  obszar  do  wydruku  naleŜy  kliknąć  przycisk
[WskaŜ obszar do wydruku]. Opisywane tu okno zostanie ukryte. UŜytkownik zostanie przeniesiony do
widoku mapy a wszystkie kontrolki poza mapą zastaną zablokowane. Teraz naleŜy wskazać dwa prze-
ciwległe rogi prostokąta zawierającego obszar do wydruku. Po wskazaniu drugiego rogu, okno wydruku
mapy pojawi się na nowo wraz ze wstawionymi współrzędnymi dwóch naroŜników prostokąta oraz wi-
dokiem  mapy,  na  którym  naniesiono  wskazany  obszar.  Zaznaczony  obszar  będzie  przeźroczysty  nato-
miast wszystko poza nim będzie przyciemnione.

Współrzędne rogów prostokąta moŜna zmodyfikować ręcznie. Po kaŜdej modyfikacji naleŜy uaktual-

nić widok klikając na przycisk odświeŜenia widoku

NaleŜy podać skalę, w jakiej będzie drukowana mapa oraz liczbę kopii wydruku.

Podczas zmiany skali na bieŜąco będzie uaktualniana liczba arkuszy papieru niezbędnych do wydru-

kowania całego zaznaczonego obszaru.

Po zaznaczeniu opcji PokaŜ podział na arkusze, na mapie pojawią się linie przerywane w miejscach

łączenia kartek.

Jeśli liczba arkuszy przekracza 2000 sztuk, podział na arkusze jest niewidoczny.

Szerokość drukowanych linii odcinków moŜe być dowolnie przeskalowana. W tym celu naleŜy zmo-

dyfikować wartość współczynnika MnoŜnik szerokości linii odcinków. Linie na monitorze rysowane są z
uwzględnieniem szerokości wyraŜonej w pikselach ekranowych (menu Narzędzia / Konfiguracja / Śred-
nice). Jeden piksel ekranowy odpowiada na wydruku 1/10 mm. MnoŜnik pozwala uzyskać na wydruku
większe szerokości wg relacji:

Szerokość na ekranie [pix] * MnoŜnik / 10 = Szerokość na wydruku [mm]

Przykład: 1 [pix] * 5 / 10 = 0,5 [mm]

Wydruk moŜna wysłać bezpośrednio na wybraną drukarkę lub wywołać okno podglądu wydruku:

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 75 -

W ramach podglądu wydruku moŜliwe jest obejrzenie zaznaczonego obszaru z podziałem na arkusze

składowe. Po prawej stronie znajdują się miniatury kolejnych arkuszy. W centralnej części okna
umieszczono widok wybranego arkusza.

Aby usunąć wybraną stronę naleŜy kliknąć prawym klawiszem myszy na miniaturze lub w centralnej

części. Pojawi się menu podręczne z jedną pozycją:

. Wskazanie tej pozycji na trwałe

usunie stronę z podglądu oraz z wydruku.

Powiększenie widoku w głównym oknie podglądu podawane jest w pro-

centach rzeczywistej skali wydruku, gdzie 100% to rozmiar kartki. Aby zmie-
nić wielkość powiększenia moŜna skorzystać z ikon

oraz

, lub z pozycji

w menu pomiędzy nimi.

Treść wydruku jest rozmieszczana na całym arkuszu z uwzględnieniem marginesu wynikającego ze

specyfiki konkretnego urządzenia drukującego. Aby móc wyświetlić podgląd granic papieru naleŜy włą-

czyć opcję

Aby zmienić urządzenie drukujące i jego właściwości naleŜy skorzystać z

. Po

zatwierdzeniu zmian, są one wprowadzana do widoku podglądu. Modyfikacje ustawień urządzenia dru-
kującego mogą spowodować między innymi zmianę liczy arkuszy.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 76 -

Aby wydrukować zawartość podglądu naleŜy skorzystać z

. Kliknięcie tego narzędzia wy-

woła standardowe okno dialogowe wydruku. MoŜliwa w nim będzie zmiana m.in. urządzenia drukują-
cego, formatu papieru i innych. Po zatwierdzeniu zmian, następuje przesłanie danych do drukarki.

Aby zmieniać kolejne arkusze papieru naleŜy skorzystać z zestawu narzędzi, które pozwalają prze-

mieszczać się:

do pierwszego arkusza,

jeden arkusz wcześniej,

jeden arkusz dalej,

do ostatniego arkusza.

Aby wydrukować zawartość podglądu w skali szarości naleŜy skorzystać z narzędzia

, które

spowoduje wyświetlenia paska z dwoma suwakami: zmiany jasności oraz kontrastu obrazu.

Przygotowany podgląd wydruku moŜna zapisać do pliku z rozszerzeniem *.ppv.

Zapisane

podglądy wydruku moŜna w dowolnej chwili odczytać z pliku.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 77 -

13 Konfiguracja

Konfiguracja programu dostępna jest z menu Narzędzia / Konfiguracja

13.1 Obliczenia

Na karcie Obliczenia definiowany jest sposób prowadzenia obliczeń hydraulicznych:

Symulacja czasowa,

Stany Ustalone,

oraz moŜliwość uwzględniania spadku poboru wody w stosunku do zapotrzebowania wynikającego

ze spadku ciśnienia zasilania w węźle poniŜej poziomu ciśnienia wymaganego. Opcja ta bardzo spowal-
nia obliczenia i dla duŜych systemów nie jest zalecana do prowadzenia częstych obliczeń.

Gdy włączona jest opcja uwzględniania spadku poboru wody, jest on szacowany drogą kolejnych

przybliŜeń. Jeśli róŜnica wartości poboru wody między dwoma kolejnymi przybliŜeniami jest mniejsza
od pewnej załoŜonej wartości, to oszacowanie uznaje się za wystarczająco przybliŜone. Maksymalna
liczba powtórzeń przy tym szacowaniu określa górną granicę kolejnych podejść w obliczeniach dla jed-
nego kroku czasowego.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 78 -

13.2 Symulacja

Na karcie Symulacja będącej pozycją podrzędną w stosunku do Obliczenia znajdują się opcje odpo-

wiedzialne za ustawienia procesu symulacji czasowej.

Wartość współczynnika określającego charakter symulowanej doby pozwala wybrać obciąŜenie hy-

drauliczne dla dowolnej doby z przedziału od Qdmin do Qdmax – zgodnie z opisem.

Czas trwania symulacji pozwala na zmianę całkowitego przedziału czasowego, w którym prowa-

dzona jest symulacja. Dla programu w opisywanej wersji opcja ta jest zablokowana.

Początek symulacji określa godzinę startu obliczeń. Domyślnie jest to 6:00 rano.

Długość kroku czasowego określa „gęstość” obliczeń. Im krok czasowy jest krótszy, tym obliczenia

są dokładniejsze i płynniej zmieniają się wyniki, jednakŜe znacząco rośnie wielkość pliku modelu. Do-
myślny krok czasowy to 10 minut.

Długość przedziału czasowego w histogramie zmienności zapotrzebowania na wodę oraz w harmo-

nogramie pompowania określa przedział czasowy, w jakim obowiązują narzucone nastawy. Aktualnie
opcja ta jest zablokowana.

Interpolacja harmonogramu pracy pomp oraz połoŜenia zwierciadła wody w rezerwuarach pozwala

na  „płynną”  zmianę  liczby  agregatów  bądź  rzędnej  zwierciadła  wody.  Interpolacja  dotyczy  podziału
kaŜdego  przedziału  czasowego  na  kolejne  kroki  czasowe  i  wyznaczenie  w  nich  wartości  pośrednich.
Przykładowo  dla  przedziału  czasowego  harmonogramu  pompowania  równego  jedną  godzinę  i  przy
kroku  czasowym  równym  10  minut  dostępne  jest  6  przedziałów,  w  których  interpolowana  jest  liczba
pracujących  agregatów  pompowych.  Dla  pompowni  wartości  pośrednie  są  zaokrąglane  do  liczb  całko-
witych.  Dla  rezerwuarów  wartości  pośrednie  są  liczbami  rzeczywistymi.  Interpolacja  pozwala  uzyskać
bardziej płynny obraz zmian charakteru pracy pompowni. Ustawienie tego parametru zaleŜy od oczeki-
wanych  wyników.  W  niektórych  przypadkach  lepiej  jest  nie  interpolować  tych  zmian,  uzyskany  obraz
pracy pompowni będzie bardziej ostry w godzinach zmiany liczby agregatów.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 79 -

Interpolacja histogramów zmienności zapotrzebowania przebiega wg tych samych zasad jak opisane

powyŜej. Wartości pośrednie są liczbami rzeczywistymi. Interpolacja pozwala uzyskać bardziej płynny
obraz zmian zapotrzebowania w ciągu doby.

13.3 Stany Ustalone

Na karcie Stany Ustalone będącej pozycją podrzędną w stosunku do Obliczenia znajdują się opcje

odpowiedzialne za ustawienia procesu symulacji od jednego do czterech wybranych stanów eksploata-
cyjnych systemu.

Określa się tu liczbę symulowanych przypadków eksploatacyjnych. Nazwy tych przypadków znaj-

dują się na załączonym rysunku.

Dla kaŜdego przypadku eksploatacyjnego osobno jest liczone zapotrzebowanie na wodę z uwzględ-

nieniem nierównomierności godzinowej. Zapotrzebowanie to moŜe być dodatkowo modyfikowane za
pomocą wskaźników statycznych, których funkcja i obsługa zostały opisane w rozdziale 6.5.1.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 80 -

13.4 Mapa

Na karcie Mapa moŜna ustalić generalne opcje związane z widokiem zawartości mapy sieci.

Opcja dotycząca pytania o numer nowego węzła zmienia zachowanie aplikacji podczas tworzenia

nowego odcinka na mapie. Gdy jest zaznaczona, kaŜdorazowo przy tworzeniu nowego węzła pojawia
się okno z pytaniem o jego numer. W przeciwnym wypadku numer węzła przyjmowany jest automa-
tycznie.

KaŜda pompownia, zbiornik i rezerwuar ma parametr określający, czy są one aktualnie eksploato-

wane. Jeśli odpowiednia opcja konfiguracyjna jest zaznaczona, to obiekty wyłączone z eksploatacji będą
rysowane kolorem szarym. Przy wyłączonej opcji, obiekty nieczynne będą niewidoczne.

Wskazówki o widoku stref i filtrach mogą się pokazywać w lewym dolnym rogu mapy, o ile aktual-

nie włączony jest widok stref lub aktywny co najmniej jeden filtr treści.

lub

Dwa suwaki kontrolują stopień przeźroczystości odpowiednio obwiedni jednostek strukturalnych

oraz powierzchni cząstkowych. Im suwak jest bardziej wysunięty w prawo tym stopień przeźroczystości
jest mniejszy.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 81 -

13.5 Obiekty

Na karcie Obiekty będącej pozycją podrzędną w stosunku do Mapa znajdują się ustawienia wielkości

symboli poszczególnych obiektów na mapie oraz w wydruku.

Rozmiary promienia okręgu opisującego kaŜdy z symboli obiektów na mapie wyraŜone są w pikse-

lach ekranowych. Nie zmieniają się one wraz ze zmianą powiększenia widoku mapy. Zmiana rozmiaru
promienia obiektu jest na bieŜąco aktualizowana w oknie podglądu poniŜej pól edycyjnych.

Rozmiary promienia okręgu opisującego te same symbole podczas wydruku wyraŜone są w mm.

Oznacza to, Ŝe na podglądzie wydruku będą one miały róŜny rozmiar w zaleŜności od wielkości po-
większenia natomiast na papierze ich rozmiar będzie równy narzuconemu tutaj.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 82 -

13.6 Kolory

Na karcie Kolory będącej pozycją podrzędną w stosunku do Mapa moŜna zmodyfikować:

kolory symboli obiektów na mapie,

kolory opisów obiektów,

przeźroczystość tła opisów.

Dostępnych jest sześć niezaleŜnych schematów kolorów. Modyfikacja ustawień dotyczy schematu

aktualnie wybranego.

Aby zmodyfikować kolor opisu bądź kolor obiektu naleŜy kliknąć na odpowiedni symbol. Pojawi się

okno wyboru koloru, w którym naleŜy wybrać pasujący kolor.

Aby zmienić przeźroczystość tła opisów (dwa stany: przeźroczysty / nieprzeźroczysty) naleŜy kliknąć

na obszarze prostokąta z lewej strony okna. Prostokąt zaznaczony oznacza, Ŝe tło opisu będzie przeźro-
czyste.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 83 -

13.7

rednice

Na karcie Średnice będącej pozycją podrzędną w stosunku do Mapa znajdują się zestawienia zakre-

sów średnic wewnętrznych (Dw) odcinków reprezentowanych na mapie za pomocą linii o wybranym
kolorze i grubości, wyraŜonej w pikselach ekranowych.

Modyfikacji moŜna dokonywać w kaŜdym z sześciu niezaleŜnych schematów kolorów. Modyfikacja

ustawień dotyczy schematu aktualnie wybranego.

MoŜliwa jest modyfikacja wyłącznie górnego przedziału średnic. Wpływa ona na dolny przedział

kolejnego zakresu zawierającego średnice większe.

Dolny zakres średnic jest nieostry tzn. granica zakresu nie naleŜy do zakresu.

Górny zakres średnic jest ostry, tzn. granica zakresu jest maksymalną mieszczącą się w nim średnicą.

Aby zmienić kolor linii naleŜy kliknąć na symbolu linii reprezentującym wybrany zakres średnic.

Szerokość linii jest dowolną liczbą całkowitą.

Zmiana szerokości linii jest na bieŜąco aktualizowana w oknie podglądu.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 84 -

13.8 Zakresy skali

Na karcie Zakresy skali będącej pozycją podrzędną w stosunku do Mapa znajdują się zestawienia

kolorów przedziałów oraz granice tych przedziałów dla wszystkich parametrów liczbowych (właściwo-
ś

ci) opisujących węzły i odcinki.

Aby wybrać właściwość do edycji naleŜy wskazać ją w polu kombi w górnej części okna.

Aby zmodyfikować kolor przedziału naleŜy dwukrotnie kliknąć na prostokącie z kolorem.

Modyfikacja kolorów przedziałów dotyczy wszystkich dostępnych właściwości.

MoŜliwa jest modyfikacja wyłącznie górnego przedziału właściwości. Wpływa ona na dolny prze-

dział kolejnego zakresu.

Dolny zakres jest nieostry tzn. granica zakresu nie naleŜy do zakresu.

Górny zakres jest ostry, tzn. granica zakresu jest maksymalną mieszczącą się w nim wartością.

Wybierając dowolną właściwość, z prawej strony okna pojawia się informacja o wartościach skraj-

nych i wartości średniej waŜonej, występujących aktualnie w modelu. Pozwalają one na bardziej dopa-
sowany dobór granic przedziałów.

Określając górny i dolny zakres zmienności wybranego parametru moŜna dokonać liniowego po-

działu wskazanego zakresu na dziesięć zakresów pośrednich.

W kaŜdym momencie moŜliwy jest powrót do domyślnych kolorów i granic przedziałów, dla kaŜ-

dego z parametrów z osobna.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 85 -

13.9 Raporty z oblicze

Na karcie Raporty z obliczeń znajdują się opcje modyfikujące zachowanie okna zawierającego wska-

zówki i informacje zwrotne, które generowane są po wykonaniu obliczeń hydraulicznych.

MoŜliwe są następujące ustawienia:

Brak raportu

Tylko raport generowany przez Epanet

Tylko raport z postprocessingu Isydyw

Razem w koleności Epanet --> Isydyw

Razem w koleności Isydyw --> Epanet

Jeśli wybrano tworzenie raportu przez ISYDYW 2 to moŜliwe jest ograniczenie generowanych infor-

macji do tych, które dotyczą przekroczeń stanów dla zbiorników, pompowni bądź węzłów.

Jeśli wykonano obliczenia hydrauliczne a mimo to brak spodziewanych zmian w pracy modelu, bądź

brak jest wyników obliczeń, naleŜy przyjrzeć się informacjom zawartym w raporcie z EPANET, który
moŜe zawierać szczegółowe informacje o napotkanym problemie. Dokumentacja kodów błędów zgła-
szanych przez EPANET dostarczana jest przez producenta tego oprogramowania na stronie EPA.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 86 -

13.10 Ró

Karta RóŜne zawiera opcje niesklasyfikowane do Ŝadnej z kart opisanych powyŜej.

MoŜliwe jest tu ustawienie domyślnej wartości strat wody, która będzie wstawiana w kaŜdym nowym

rekordzie zapotrzebowania.

W zaleŜności od ustawienia, wartość nastawy wielkości ciśnienia dla reduktorów i stabilizatorów ci-

nienia moŜe być wyraŜana w [m] lub [m npm]

Efektem pośrednim obliczeń hydraulicznych jest tworzenie tymczasowych plików wymiany między

silnikiem obliczeniowym EPANET a aplikacją ISYDYW 2. W tym miejscu moŜliwe jest zdefiniowanie
lokalizacji tych plików.

Pliki wymiany pojawiają się wyłącznie w momencie eksportu danych do EPANET i importu wyni-

ków do ISYDYW 2. Gdy import jest zakończony, pliki są automatycznie kasowane.

Domyślna lokalizacja plików wymiany znajduje się pod zmienną systemową TEMP.

Zmiana lokalizacji plików wymiany jest zapisywana w rejestrze systemowym i moŜe być ustawiona

osobno dla kaŜdego komputera, niezaleŜnie od aktualnie modyfikowanego modelu hydraulicznego.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 87 -

13.11 Poł

czenie sieciowe

Na karcie Połączenie sieciowe definiowane są: adres sieciowy serwera projektów oraz numery por-

tów do komunikacji za pomocą protokołów TCP oraz FTP. Domyślne wartości znajdują są na załączo-
nym rysunku.

Zmiany wprowadzone w tej karcie są zapamiętywane w rejestrze systemowym wraz z zamknięciem

aplikacji.

Aby komunikacja z serwerem projektów była moŜliwa, po stronie serwera muszą być ustawione

porty o takich samych numerach oraz systemowy firewall powinien dopuszczać komunikację po nich.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 88 -

14 Rozwi

zania wariantowe

W ramach jednego projektu moŜliwe jest tworzenie serii równoległych modeli określanych jako roz-

wiązania wariantowe. KaŜdy z nowotworzonych wariantów musi powstać w oparciu o wariant juŜ ist-
niejący. W ten sposób moŜliwe jest stworzenie drzewa kolejnych rozwiązań.

Aby móc zarządzać wariantami naleŜy wywołać okno rozwiązań wariantowych klikając na

ikonę dostępną na pasku narzędziowym Standard lub poprzez menu Narzędzia / Rozwiązania
wariantowe.

Utworzenie nowego projektu automatycznie tworzy wariant o nazwie takiej samej jak nazwa pro-

jektu.

Utworzenie nowego wariantu oznacza zapisanie zmian w wariancie pierwotnym i stworzenie jego

kopii. Kopia ta jest niezaleŜna w stosunku do reszty wariantów i moŜe być dowolnie modyfikowana.

Wczytanie wariantu innego niŜ aktualnie edytowany powoduje zapisanie zmian w aktualnym warian-

cie a następnie odczytanie danych wariantu wskazanego. Edycja tego wariantu nie ma Ŝadnego wpływu
na zawartość wariantów pozostałych.

MoŜliwe jest usunięcie dowolnego wariantu za wyjątkiem wariantu aktualnie edytowanego.

Co najmniej jeden wariant musi być zdefiniowany.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 89 -

15 Import / eksport

W menu Plik / Import... dostępne są dwie pozycje pozwalające zaimportować dane z plików w for-

matach zewnętrznych.

Import z Isy txt (.ibk) pozwala odczytać model sieci zapisany w postaci pliku tekstowego.

Import z Isynow 0.801 pozwala przenieść do aplikacji struktury wykorzystywane przez poprzednią
wersję programu.

W menu Plik / Eksport... dostępne są pozycje pozwalające wyeksportować cały model bądź jego wy-

brane elementy do plików w formatach zewnętrznych.

Eksport modelu do Isy txt (.ibk) pozwala zapisać cały model (jeden wariant, bez wyników obliczeń)
w postaci pliku tekstowego, w formacie zrozumiałym dla ISYDYW 2.

Eksport modelu do Epanet (.inp) pozwala zapisać cały model (jeden wariant, bez wyników obliczeń)
w postaci pliku tekstowego będącego materiałem wejściowym do symulacji w aplikacji EPANET.

Eksport mapy do AutoCAD R14 (.dxf) pozwala wygenerować obraz wektorowy mapy sieci w forma-
cie pliku tekstowego rozumianego przez aplikacje z rodziny AutoCAD. Eksport jest moŜliwy, gdy
uŜytkownik znajduje się w module Mapa.

ISYDYW 2.0 – opis środowiska

- 90 -

Eksport aktualnego obrazu mapy sieci (.bmp) pozwala zapisać aktualny widok w oknie mapy do
pliku rastrowego. Eksport jest moŜliwy, gdy uŜytkownik znajduje się w module Mapa.

Eksport obrazu całego profilu (.gif) pozwala zapisać w formie pliku rastrowego obraz profilu
hydraulicznego. Eksport jest moŜliwy, gdy uŜytkownik znajduje się w module Wyniki obliczeń na
karcie Profil.

Eksport profilu do AutoCAD R14 (.dxf) pozwala wygenerować obraz wektorowy profilu hydraulicz-
nego w formacie pliku tekstowego rozumianego przez aplikacje z rodziny AutoCAD. Eksport jest
moŜliwy, gdy uŜytkownik znajduje się w module Wyniki obliczeń na karcie Profil.

16 Pliki modelu i pliki towarzysz

Aplikacja obok plików samego modelu tworzy i obsługuje szereg dodatkowych plików, które pozwalają
zachować pewne ustawienia bądź skopiować je do innego modelu. PoniŜej zestawiono listę rozszerzeń
takich plików oraz informacje, w którym miejscu programu moŜna z nich skorzystać.

.bak – kopie bezpieczeństwa plików .isy i .wrn tworzone przy kaŜdym zapisie modelu. W razie

uszkodzenia plików modelu moŜliwe jest odzyskanie ostatniej prawidłowej kopii poprzez zmianę
nazwy pliku – usunięcie rozszerzenia .bak.

.bmp – plik rastrowy zawierający treść pola graficznego. Zapis: prawy klawisz myszy na obszarze ry-

sunku wywołuje menu podręczne z pozycją [Zapisz do pliku]. Opcja dostępna dla większości pól
graficznych za wyjątkiem mapy sieci. Aby zapisać obraz mapy sieci naleŜy skorzystać z menu
Plik / Eksport ... / aktualnego obrazu mapy sieci.

.dxf – plik tekstowy w formacie AutCAD R14. MoŜe on zawierać geometrię sieci lub profil hydrau-

liczny. Zapis poprzez menu Plik / Eksport ... / mapy do AutoCAD R14 lub poprzez menu Plik /
Eksport ... / profilu do AutoCAD R14.

.gif – plik rastrowy zawierający obraz całego profilu hydraulicznego. Zapis poprzez menu Plik / Eks-

port ... / obrazu całego profilu.

.ibk – zawartość jednego wariantu modelu zapisana w formacie tekstowym, dane wejściowe dla ISY-

DYW 2. Zapis do .ibk poprzez menu Plik / Eksport ... / modelu do Isy txt. Odczyt poprzez menu
Plik / Import ... / z Isy txt.

.inp – zawartość jednego wariantu modelu zapisana w formacie tekstowym, dane wejściowe dla EPA-

NET. Zapis do .inp poprzez menu Plik / Eksport ... / modelu do Epanet 2.0. Import jest niemoŜ-
liwy.

.isy – główny plik modelu

.hst – opis histogramu zmienności zapotrzebowania na wodę. Zapis i odczyt z Zapotrzebowanie na

wodę / Histogramy.

.pom – opis agregatów pompowych i harmonogramu pompowania. Zapis i odczyt z Katalogi obiektów /

Pompownie.

.rez – opis histogramu zmienności połoŜenia zwierciadła wody w rezerwuarze. Zapis i odczyt z Kata-

logi obiektów / Rezerwuary.

.txt – raport z obliczeń hydraulicznych. Zapis z menu Raporty / PokaŜ raport z obliczeń.

.wrn – plik zawierający całość danych o wariancie modelu

.zbi – opis charakterystyki i poziomów napełnienia zbiornika. Zapis i odczyt z Katalogi obiektów /

Zbiorniki.