Jezyk Polski

I. Czytanie ze zrozumieniem

Spartanie stworzyli w³asny system wychowania m³odzie¿y, który do dziœ wywo³uje zdziwienie. Trudno powiedzieæ, ¿e

dzieci mia³y tam beztroskie dzieciñstwo. Nikt nie liczy³ siê z ich pragnieniami, zdolnoœciami, zainteresowaniami. Celem ¿ycia
ka¿dego wolnego obywatela by³o s³u¿enie pañstwu, jego interesom. Spartanin mia³ byæ zawsze gotowy do obrony pañstwa,
któremu nieustannie grozi³y bunty niewolników, zwanych helotami. Byli oni Ÿle traktowani, a przy tym bardzo liczni. Garstka
Spartan musia³a utrzymaæ w ryzach 25 tys. niewolników. Warto powiedzieæ tu kilka s³ów o organizacji tego niezwyk³ego
pañstwa. Na jego czele sta³o dwóch królów i rada starszych. Sparta by³a podzielona na 10000 dzia³ek. Ka¿da dzia³ka nale¿a³a
do jednej rodziny wolnego Spartanina, ale by³a w³asnoœci¹ gminy.

W pañstwie by³ specjalny urzêdnik do kierowania sprawami wychowawczymi. Zreszt¹ ka¿dy Spartanin musia³

œledziæ postêpowanie m³odzie¿y i czuwaæ nad jej wychowaniem, jeœli coœ zaniedba³, czeka³y go wysokie kary, on sam móg³ te¿
ukaraæ ka¿de spartañskie dziecko. Ma³y Spartanin by³ oceniany ju¿ w pierwszych dniach ¿ycia. (...) Ojciec musia³ zanieœæ
dziecko przed oblicze starszyzny. Biada s³abym, kalekim, Ÿle rozwiniêtym. Tych polecano rodzicom wyrzuciæ w górach. Jeœli
niemowlê mia³o szczêœcie, zabra³ je jakiœ niewolnik i wychowa³ na niewolnika. Ale ¿ycie spartañskiego niewolnika by³o
ogromnie ciê¿kie. Po ukoñczeniu szko³y m³ody Spartanin by³ przede wszystkim pos³uszny, bez szemrania wykonywa³
wszystkie rozkazy. Jak podaj¹ badacze, w staro¿ytnej Grecji mówiono, ¿e w Sparcie rzadziej mo¿na by³o us³yszeæ g³os
sprzeciwu obywatela ni¿ g³os kamiennego pos¹gu. Spartañski system edukacyjny sprawi³, i¿ m³odzieniec by³ równie¿ odporny
fizycznie i psychicznie. Nauczono go te¿ zwiêŸle wyra¿aæ swoje myœli. Do 60 roku ¿ycia wykonywa³ jeden zawód - by³
wojownikiem. Wojnê traktowa³ jak œwiêto, na tê „okazjê” zak³ada³ najlepsze stroje. Id¹c w bój wiedzia³, ¿e lepiej zgin¹æ ni¿
wycofaæ siê z pola bitwy. Zdarza³o siê, ¿e ci, którzy stchórzyli, pope³niali samobójstwo, nie mog¹c udŸwign¹æ ciê¿aru pogardy
ze strony wspó³obywateli lub z poczucia winy i wstydu. Spartanin z pola walki móg³ wróciæ tylko zwyciêski.

Ma³gorzata Strêkowska-Zaremba,

[w:] „P³omyczek” grudzieñ 2007, s. 18-19.

Sparta, nauka pos³uszeñstwa.

1. Spartañskie wychowanie polega³o na:

A. rozwijaniu zainteresowañ m³odzie¿y

B. kszta³towaniu poczucia w³asnej wartoœci

C. umacnianiu uczuæ rodzinnych

D. przygotowaniu do s³u¿by ojczyŸnie

5. Obywatel spartañski musia³ byæ:

A. wszechstronnie wykszta³cony

C. uczuciowy

B. wra¿liwy na piêkno

D. zdyscyplinowany

II. Literatura

2. Przysz³oœæ spartañskiego dziecka by³a zale¿na od decyzji:

A. rodziców

B. urzêdników

C. niewolników

D. wojskowych

Panda

2008

6. Spartañskie dzieci nie mia³y beztroskiego dzieciñstwa, poniewa¿:

A. oddawano je niewolnikom

C. by³y kontrolowane przez spo³eczeñstwo

B. nie mog³y chodziæ do szko³y

D. ¿y³y w biedzie

8. Podczas pobytu na wyspie Robinson najd³u¿ej nie móg³ zdobyæ:

A. ognia

B. ¿ywnoœci

C. schronienia

D. broni

6

Szkola podstawowa Klasa

3. Spartañski system edukacyjny k³ad³ nacisk na kszta³cenie umiejêtnoœci:

A. samodzielnego podejmowania decyzji

B. polemizowania z przeciwnikiem

C. zwiêz³ego wyra¿ania myœli

D. radzenia sobie w ró¿nych sytuacjach

9. Powieœæ pt. „Robinson Kruzoe” przypomina relacjê z autentycznych prze¿yæ dziêki:

A. narracji trzecioosobowej

B. szczegó³owym opisom prze¿yæ

C. dok³adnemu okreœleniu miejsca zdarzeñ

D. fragmentom pamiêtnika bohatera

11. „Ten obcy” jest powieœci¹ psychologiczn¹, tzn. ¿e:

A. ukazuje konflikty rodzinne

B. wyjaœnia przyczyny ucieczek z domu

C. rozwa¿a problemy wewnêtrzne bohaterów

D. jest zaadresowana do m³odzie¿y

4. Wycofanie siê z walki by³o przyjmowane w Sparcie jako oznaka:

A. s³aboœci charakteru

B. ¿o³nierskiego rozs¹dku

C. niechêci dla przelewu krwi

D. pogardy dla pokonanego

7. Na bezludnej wyspie Robinsonowi towarzyszy³ pies, którego rozbitek uratowa³ z:

A. r¹k ludo¿erców

B. ton¹cego statku

C. side³ k³usowników

D. pirackiej ³odzi

10. Zenek Wójcik („Ten obcy”) wykaza³ siê odwag¹, gdy:

A. wskoczy³ na rozpêdzony wóz

B. wspi¹³ siê na wysokie drzewo

C. zwróci³ przekupce pieni¹dze

D. obroni³ Pestkê przed chuliganami

12. Ula Ubyszówna jest dziewczynk¹:

A. energiczn¹

B. nieœmia³¹

C. wyrachowan¹

D. lekkomyœln¹

13. Ania Shirley („Ania z Zielonego Wzgórza”) zosta³a pos¹dzona przez Marylê o:

A. rozbicie cennego wazonu

B. potajemne wypicie wina

C. ok³amanie nauczycielki

D. przyw³aszczenie broszki

III. Nauka o jêzyku

19. Czasownikiem przechodnim jest wyraz:

A. milczeæ

B. skoczyæ

C. krzyczeæ

D. sk³adaæ

21. Stronê zwrotn¹ ma czasownik w zdaniu:

A. Ch³opiec siedzia³ na krzeœle.

B. Kasia uczy siê angielskiego.

C. Podwórko zosta³o posprz¹tane.

D. Okno jest ju¿ otwarte.

15. Ania zrezygnowa³a ze studiów, poniewa¿:

A. chcia³a wyjœæ za m¹¿

B. postanowi³a pomóc Maryli

C. nie radzi³a sobie z nauk¹

D. ba³a siê ¿ycia w du¿ym mieœcie

17. S³owa wiersza T. Ró¿ewicza zawieraj¹ apel do:

A. ludo¿erców z okolic równika

B. dzikich zwierz¹t

C. baœniowych potworów i bestii

D. ludzi samolubnych

„Kochani ludo¿ercy
poczekajcie chwilê
nie depczcie s³abszych
nie zgrzytajcie zêbami”

18. Pan na P³u¿ynach, córka Tuhana i Mendog to postacie z:

A. ballady A. Mickiewicza pt. „ŒwiteŸ”

B. wiersza J. Tuwima pt. „Gor¹ce mleko”

C. utworu S. Lema pt. „Opowieœci o pilocie Pirxie”

D. dramatu J. S³owackiego pt. „Balladyna”

25. B³êdnie jest zapisany liczebnik:

A. trzydziesty ósmy

B. piêdziesi¹ty drugi

C. dziewiêæset dwa

D. sto szósty

29. Zdaniem wspó³rzêdnie z³o¿onym jest wypowiedzenie:

A. Gdy pada deszcz, siedzimy w domu.

B. By³ tam, ale niczego nie s³ysza³.

C. Mam bardzo du¿o ró¿nych, ciekawych zajêæ.

D. To najlepsza gra, jak¹ kiedykolwiek mia³am.

14. Ania pozosta³a na Zielonym Wzgórzu, pomimo ¿e:

A. by³a nie³adna

B. nie umia³a pracowaæ

C. nie chcia³a siê uczyæ

D. by³a dziewczynk¹

16. W utworze epickim wydarzenia przedstawia:

A. narrator

B. osoba mówi¹ca

C. bohater

D. autor

20. Konstrukcjê biern¹ ma zdanie:

A. Ten dom zosta³ zbudowany przez mojego dziadka.

B. Ten malarz stworzy³ niezwyk³e dzie³o sztuki.

C. Ta pani poprosi³a nas o pomoc.

D. Tamte dzieci przez ca³y dzieñ œmiej¹ siê i ¿artuj¹.

22. Postaæ dokonan¹ ma czasownik:

A. widzia³

B. zobaczy

C. liczymy

D. rysowa³

23. Wyrazem nieodmiennym jest zaimek:

A. rzeczowny

B. przymiotny

C. przys³owny

D. liczebny

24. Nieprawid³ow¹ formê ma liczebnik w zdaniu:

A. Mam dwa oczy.

B. Zajmuje siê czworgiem dzieci.

C. By³o szesnaœcioro piskl¹t.

D. By³o piêtnastu uczestników zebrania.

26. Tylko spójniki zawiera szereg:

A. ale, wiêc, natomiast

B. on, i, bo

C. tam, albo, my

D. na, przed, oraz

28. Prawid³owo zosta³ podzielony na podstawê s³owotwórcz¹ i przyrostek wyraz:

A. rozwaga: roz + waga

B. wilczyca: wilczy + ca

C. liczyd³o: licz + yd³o

D. ro¿ek: ro¿e + k

27. Prawid³owo jest scharakteryzowana g³oska:

A. ñ - dŸwiêczna, twarda

B. j - dŸwiêczna, miêkka

C. d¿ - bezdŸwiêczna, miêkka

D. sz - bezdŸwiêczna, twarda

30. Prawid³owo powiemy:

A. Daj mi t¹ pyszn¹ czekoladê.

B. Teraz jest pi¹ty marzec.

C. W³ó¿ ten czerwony swetr.

D. W sklepie nie by³o kakao.