Jezyk Polski
I. Czytanie ze zrozumieniem
Spartanie stworzyli w³asny system wychowania m³odzie¿y, który do dziœ wywo³uje zdziwienie. Trudno powiedzieæ, ¿e
dzieci mia³y tam beztroskie dzieciñstwo. Nikt nie liczy³ siê z ich pragnieniami, zdolnoœciami, zainteresowaniami. Celem ¿ycia
ka¿dego wolnego obywatela by³o s³u¿enie pañstwu, jego interesom. Spartanin mia³ byæ zawsze gotowy do obrony pañstwa,
któremu nieustannie grozi³y bunty niewolników, zwanych helotami. Byli oni Ÿle traktowani, a przy tym bardzo liczni. Garstka
Spartan musia³a utrzymaæ w ryzach 25 tys. niewolników. Warto powiedzieæ tu kilka s³ów o organizacji tego niezwyk³ego
pañstwa. Na jego czele sta³o dwóch królów i rada starszych. Sparta by³a podzielona na 10000 dzia³ek. Ka¿da dzia³ka nale¿a³a
do jednej rodziny wolnego Spartanina, ale by³a w³asnoœci¹ gminy.
W pañstwie by³ specjalny urzêdnik do kierowania sprawami wychowawczymi. Zreszt¹ ka¿dy Spartanin musia³
œledziæ postêpowanie m³odzie¿y i czuwaæ nad jej wychowaniem, jeœli coœ zaniedba³, czeka³y go wysokie kary, on sam móg³ te¿
ukaraæ ka¿de spartañskie dziecko. Ma³y Spartanin by³ oceniany ju¿ w pierwszych dniach ¿ycia. (...) Ojciec musia³ zanieœæ
dziecko przed oblicze starszyzny. Biada s³abym, kalekim, Ÿle rozwiniêtym. Tych polecano rodzicom wyrzuciæ w górach. Jeœli
niemowlê mia³o szczêœcie, zabra³ je jakiœ niewolnik i wychowa³ na niewolnika. Ale ¿ycie spartañskiego niewolnika by³o
ogromnie ciê¿kie. Po ukoñczeniu szko³y m³ody Spartanin by³ przede wszystkim pos³uszny, bez szemrania wykonywa³
wszystkie rozkazy. Jak podaj¹ badacze, w staro¿ytnej Grecji mówiono, ¿e w Sparcie rzadziej mo¿na by³o us³yszeæ g³os
sprzeciwu obywatela ni¿ g³os kamiennego pos¹gu. Spartañski system edukacyjny sprawi³, i¿ m³odzieniec by³ równie¿ odporny
fizycznie i psychicznie. Nauczono go te¿ zwiêŸle wyra¿aæ swoje myœli. Do 60 roku ¿ycia wykonywa³ jeden zawód - by³
wojownikiem. Wojnê traktowa³ jak œwiêto, na tê „okazjê” zak³ada³ najlepsze stroje. Id¹c w bój wiedzia³, ¿e lepiej zgin¹æ ni¿
wycofaæ siê z pola bitwy. Zdarza³o siê, ¿e ci, którzy stchórzyli, pope³niali samobójstwo, nie mog¹c udŸwign¹æ ciê¿aru pogardy
ze strony wspó³obywateli lub z poczucia winy i wstydu. Spartanin z pola walki móg³ wróciæ tylko zwyciêski.
Ma³gorzata Strêkowska-Zaremba,
[w:] „P³omyczek” grudzieñ 2007, s. 18-19.
Sparta, nauka pos³uszeñstwa.
1. Spartañskie wychowanie polega³o na:
A. rozwijaniu zainteresowañ m³odzie¿y
B. kszta³towaniu poczucia w³asnej wartoœci
C. umacnianiu uczuæ rodzinnych
D. przygotowaniu do s³u¿by ojczyŸnie
5. Obywatel spartañski musia³ byæ:
A. wszechstronnie wykszta³cony
C. uczuciowy
B. wra¿liwy na piêkno
D. zdyscyplinowany
II. Literatura
2. Przysz³oœæ spartañskiego dziecka by³a zale¿na od decyzji:
A. rodziców
B. urzêdników
C. niewolników
D. wojskowych
Panda
2008
6. Spartañskie dzieci nie mia³y beztroskiego dzieciñstwa, poniewa¿:
A. oddawano je niewolnikom
C. by³y kontrolowane przez spo³eczeñstwo
B. nie mog³y chodziæ do szko³y
D. ¿y³y w biedzie
8. Podczas pobytu na wyspie Robinson najd³u¿ej nie móg³ zdobyæ:
A. ognia
B. ¿ywnoœci
C. schronienia
D. broni
6
Szkola podstawowa Klasa
3. Spartañski system edukacyjny k³ad³ nacisk na kszta³cenie umiejêtnoœci:
A. samodzielnego podejmowania decyzji
B. polemizowania z przeciwnikiem
C. zwiêz³ego wyra¿ania myœli
D. radzenia sobie w ró¿nych sytuacjach
9. Powieœæ pt. „Robinson Kruzoe” przypomina relacjê z autentycznych prze¿yæ dziêki:
A. narracji trzecioosobowej
B. szczegó³owym opisom prze¿yæ
C. dok³adnemu okreœleniu miejsca zdarzeñ
D. fragmentom pamiêtnika bohatera
11. „Ten obcy” jest powieœci¹ psychologiczn¹, tzn. ¿e:
A. ukazuje konflikty rodzinne
B. wyjaœnia przyczyny ucieczek z domu
C. rozwa¿a problemy wewnêtrzne bohaterów
D. jest zaadresowana do m³odzie¿y
4. Wycofanie siê z walki by³o przyjmowane w Sparcie jako oznaka:
A. s³aboœci charakteru
B. ¿o³nierskiego rozs¹dku
C. niechêci dla przelewu krwi
D. pogardy dla pokonanego
7. Na bezludnej wyspie Robinsonowi towarzyszy³ pies, którego rozbitek uratowa³ z:
A. r¹k ludo¿erców
B. ton¹cego statku
C. side³ k³usowników
D. pirackiej ³odzi
10. Zenek Wójcik („Ten obcy”) wykaza³ siê odwag¹, gdy:
A. wskoczy³ na rozpêdzony wóz
B. wspi¹³ siê na wysokie drzewo
C. zwróci³ przekupce pieni¹dze
D. obroni³ Pestkê przed chuliganami
12. Ula Ubyszówna jest dziewczynk¹:
A. energiczn¹
B. nieœmia³¹
C. wyrachowan¹
D. lekkomyœln¹
