127

Elektronika Praktyczna 11/2005

B I B L I O T E K A E P

W „Bibliotece EP” prezentujemy książki dotyczące zagadnień związanych z różnymi dziedzinami techniki, jednak zawsze przydatne
w pracy elektronika lub pomocne w uprawianiu elektronicznego hobby. Nasza opinia jest oczywiście subiektywna, ale wynika
z wieloletniego doświadczenia zawodowego i chyba jest zgodna z oczekiwaniami tych, którzy chcą z książek korzystać, a nie
przyozdabiać nimi półki. Aby nie marnować miejsca w EP, nie będziemy publikować recenzji książek ocenianych na jedną lub
dwie “lutownice”. Przyjęliśmy szeroką skalę ocen, aby ułatwić Czytelnikom orientację w potencjalnej przydatności ksią

żki. Ze względu

na to, że w książkach wydawanych w Polsce pewne działy elektroniki są wyraźnie pomijane, w dziale Biblioteki EP omawiamy
również pozycje książkowe pochodzące od wydawców światowych. Przy wyborze tych książek kierujemy się ich tematyką,
wartością merytoryczną i subiektywnym odczuciem ich przydatności.
Publikowane w EP recenzje książek można znaleźć w Internecie pod adresem: http://biblioteka.ep.com.pl.

Uwaga! Większość prezentowanych książek można zamówić w Dziale Handlowym AVT. Chcemy w ten sposób udostępnić je

Czytelnikom EP. Pozycje zagraniczne znaleźć można pod adresem: http://www.abe.pl.

127

Jacek Majewski, Programowanie mikrokontrolerów

8051 w języku C. Pierwsze kroki, BTC, 2005

Tym razem wydawnictwo BTC przy-

gotowało bardzo miłą niespodziankę dla
miłośników mikrokontrolerów i ich pro-
gramowania. Tą niespodzianką jest oma-
wiana książka o tytule Programowanie
mikrokontrolerów 8051 w języku C. Pierw-
sze kroki

. Już pobieżne przekartkowanie

książki zachęciło mnie do jej dokładniej-
szego przejrzenia. Przy stosunkowo dużej
popularności pozycji opisujących mikro-
kontrolery rodziny ‘51 i zalewie księgarni
książkami dotyczącymi programowania
w języku C, miałem pewne wątpliwości
po spojrzeniu na jej tytuł. Tytuł mówi
bowiem co jest treścią, ale absolutnie
nie wyjaśnia jak jest ona zaprezentowa-
na. A właśnie sposób w jaki autor pre-
zentuje materiał stanowi o dużej, moim
zdaniem, atrakcyjności tej pozycji. Przede
wszystkim zgodnie z dobrą tradycją wy-
dawnictwa BTC Czytelnicy tej książki
nie są zdani wyłącznie na suche fakty.
Integralną częścią jest bowiem zestaw
eksperymentalny typu ZL2MCS51 umoż-
liwiający praktyczne utrwalanie zdoby-
wanej podczas lektury wiedzy. Zestaw
ZL2MCS51 jest oparty na mikrokontro-
lerze firmy Atmel typu ATC51RD2. Jest
to dość zaawansowany mikrokontroler,
którego dodatkową cechą jest możliwość
programowania poprzez interfejs szere-
gowy RS232. Dla ustalenia wspólnego
języka z Czytelnikiem, autor rozpoczyna
od omówienia zasady działania mikro-
kontrolerów rodziny ’51 firmy Atmel,
następnie prezentuje zestaw uruchomie-
niowy ZL2MCS51, program Flip oraz
środowisko uruchomieniowe Keil w wer-
sji 7. Wybór tego akurat kompilatora
języka C dokonano ze względu na jego
popularność, dojrzałość oraz dostępność
bezpłatnej wersji testowej. Wielkość kodu
wynikowego jest co prawda w tej wersji
bezpłatnej ograniczona do 2 kB, ale jest
to w pełni wystarczające na potrzeby tej
książki. Po przedstawieniu tych wszyst-
kich informacji wstępnych rozpoczyna

się właściwa treść książki tj. pierwsze
programy w języku C. I tu właśnie autor
zastosował pomysł, który bardzo mi się
podoba – Czytelnik uczy się programo-
wania w języku C na przykładzie progra-
mów. Na początku są one bardzo proste
i wówczas autor koncentruje się bardziej
na opisie samego języka, jego poleceń
i sposobów tworzenia programów. W mia-
rę posuwania się naprzód programy sta-
ją się coraz bardziej złożone i nacisk
przesuwa się z opisu samego języka na
prościutkich aplikacji z wykorzystaniem
architektury mikrokontrolera. Czytelnik
zapoznaje się z układami wewnętrznymi
mikrokontrolera oraz sposobami ich ob-
sługi w języku C (np. odmierzanie czasu,
przerwania, transmisja szeregowa). Oma-
wiane są również kolejne, coraz bardziej
rozbudowane wersje mikrokontrolerów

rodziny ’51 wraz z wbudowanymi w nie
układami. Dzięki temu Czytelnik po-
znaje mechanizmy programowania z jed-
nej strony znajdujące się bardzo blisko
sprzętu, a z drugiej wykorzystujące język
wysokiego poziomu, co znacznie przy-
spiesza pisanie programów. W dalszych
rozdziałach książki autor przechodzi do
omówienia obsługi w języku C urządzeń,
w które zwykle jest wyposażony każdy
system z mikrokontrolerem. Są to wy-
świetlacze i klawiatury matrycowe. Książ-
kę kończy rozdział zawierający przykłady
rozmaitych programów (ponad 10), które
z jednej strony stanowią uzupełnienie
podanych wcześniej informacji, a z dru-
giej są małymi przydatnymi aplikacjami.
I co ważne Czytelnik może w prosty spo-
sób je przetestować, zmodyfikować, roz-
szerzyć – jednym słowem pobawić się
programem sprawdzonym i działającym.
A to niewątpliwie przyśpiesza zdobywa-
nie praktyki i szybsze osiągnięcie samo-
dzielności w programowaniu. Na końcu
książki znajduje się pokaźny zbiór 12
dodatków, w których znalazły się roz-
maite informacje przydatne w trakcie
projektowania systemów z mikrokontrole-
rami rodziny ’51, wzbogacające istotnie
całość książki. Mocną stroną książki jest
też osoba jej autora. Dr Jacek Majewski
jest wykładowcą na Politechnice Wro-
cławskiej z dużym doświadczeniem za-
równo dydaktycznym, jak i projektowym.
I zapewne dzięki temu wie nie tylko co
powiedzieć, ale również jak aby osią-
gnąć najlepszy efekt. Należy również
pamiętać, że książka – nie jest to jej
wadą, ale cechą – jest przeznaczona dla
stawiających pierwsze kroki. Stanowi
więc początek drogi dla osób chcących
dogłębnie poznać tę dziedzinę elektroni-
ki. A jest to ważne ponieważ sprawnie
pokonany i atrakcyjny pierwszy odcinek
trasy zachęca do kontynuowania marszu.
Przyznajemy 5 lutownic.

Mieczysław Kręciejewski

Elektronika Praktyczna 11/2005

128

B I B L I O T E K A E P

Behzad Razavi, RF Microelectronics (Mikroelektronika

częstotliwości radiowych), Prentice Hall PTR, 1998

Omawiana książka jest właśnie pod-

ręcznikiem jaki powstał w wyniku wy-
kładów autora – profesora Uniwersytetu
Kalifornijskiego w Los Angeles, słynne-
go UCLA – dla studentów elektroniki
starszych lat. Można chyba bez cienia
przesady powiedzieć, że zdecydowana
większość współczesnych urządzeń ra-
diowych bazuje na układach scalonych.
Wraz ze zwiększaniem częstotliwości
pracy i rozwojem technologii możliwe
stało się nawet scalanie indukcyjności.
Z drugiej strony przy częstotliwościach
współcześnie stosowanych do łączno-
ści bezprzewodowej nadal obowiązują
stare zasady techniki w.cz i mikrofalo-
wej. Zrozumiałe zatem jest, że projek-

towanie radiowych układów scalonych
cechuje się pewną specyfiką. Dochodzi
do tego konieczność spełnienia wy-
magań norm definiujących standardy
łączności, specyfika transmisji cyfrowej
oraz wszechobecne problemy związane
z szumami. Czytelnikom, którym zale-
ży na poznaniu podstaw tej problema-
tyki ze spokojnym sumieniem można
polecić książkę prof. Razaviego, który
jest uznanym specjalistą w tej dzie-
dzinie. Jest to, jak już wspomniano
podręcznik dla zaawansowanych elek-
troników, ale początkujących w dziedzi-
nie określonej w tytule. Autor zaczyna
w związku z tym od przystępnego za-
prezentowania podstawowych wiadomo-
ści teoretycznych i prowadzi Czytelni-
ka poprzez projektowanie układów aż
do konstruowania systemów nadawczo
– odbiorczych. Dziedzina telekomunika-
cji jest szczególnie podatna na „ataki”
teoretyków i matematyczne ujęcie roz-
maitych zagadnień. W przypadku tego
wykładu, prezentowany materiał jest
bardzo bliski technice układowej. Nie
ma tu rozbudowanych rozważań mate-
matycznych, a przedstawiana teoria jest
niemal natychmiast ilustrowana pro-
stym układem, schematem blokowym
lub przebiegami czasowymi. Dzięki
temu Czytelnik szybko znajduje zwią-
zek miedzy teorią i praktyką i lepiej ro-
zumie dlaczego pewne zagadnienia są
rozwiązywane w ten a nie inny sposób.
Książka ma stosunkowo niewielką obję-
tość – liczy 335 stron i składa się z 9
rozdziałów. Rozdział 1 stanowi wstęp
do techniki w.cz. i łączności bezprze-
wodowej. Następnie, w rozdziale 2
są przedstawione podstawowe zasady

projektowania układów w.cz. Rozdział
3 stanowi omówienie modulacji i de-
tekcji. Autor omawia tu podstawowe
metody stosowane w transmisjach ana-
logowych i cyfrowych. W rozdziale 4
są omówione rozmaite metody wielo-
dostępu (m.in. TDMA, FDMA, CDMA)
oraz standardy stosowane w łączności
ruchomej (m.in. GSM i DECT). Ko-
lejne rozdziały przedstawiają głów-
nie tematykę układową. Przedstawiona
jest architektura układów nadawczo
– odbiorczych (rozdz. 5), niskoszumne
wzmacniacze i mieszacze (rozdz. 6), ge-
neratory (rozdz. 7) układy syntezy czę-
stotliwości (rozdz. 8) oraz wzmacniacze
mocy (rozdz. 9). Układy podstawowe
są przedstawione w postaci schematów
ideowych (stosowane są przy tym wy-
łącznie tranzystory MOS – tak jak to
jest we współczesnych układach sca-
lonych). Podsumowanie i ocena książki
może być chyba tylko jedna. Nikt nie
nauczy się z niej wykonania rzeczywi-
stego projektu. Do tego na pewno są
niezbędne dalsze studia. W każdym
razie jeżeli ktoś przez nią przebrnie
to nabędzie doskonałego zrozumienia
współczesnej technologii łączności bez-
przewodowej. Dla jednych będzie więc
to punkt wyjściowy do dalszej nauki,
a dla innych (myślę, że m.in. większo-
ści czytelników w Polsce) ciekawa lek-
tura dająca mocne podstawy do pracy
w serwisie, eksploatacji lub po prostu
dająca satysfakcję zrozumienia tego, co
się aktualnie w dziedzinie łączności ra-
diowej dzieje. Dlatego też uważam że
książkę można ocenić na 5 lutownic.

Mieczysław Kręciejewski