– 96 –

pnącza wspierające się – nie są w istocie typo-

wymi pnączami, ponieważ nie wytworzyły specjal-
nych organów umożliwiających im aktywne cze-
pianie się podpór oraz nie wykazują ruchów rotacyj-
nych (wijących). Ich b. długie pędy wspierają się
biernie na podporach przy pomocy kolców i cierni
(palmy z rodzaju Calamus mają pierzaste liście z gór-
nymi odcinkami zamienionymi na zwrócone w dół
ciernie). Do grupy tej zalicza się liczne gatunki z ro-
dzaju róża (Rosa), forsycja (Forsythia), jeżyna (Ru-
bus), irga (Cotoneaster), jaśmin (Jasminum).

pnącza korzenioczepne – czepiają się podpór

za pomocą korzeni przybyszowych (powietrznych)
tworzących się na pędach zwłaszcza po stronie
zwróconej ku podporze. Korzenie mogą wystę-
pować całymi szeregami, np. u bluszczu (Hedera)
lub w skupieniach, zwłaszcza w węzłach, jak u milinu

PNĄCZA – sposoby wspinania się

(Campsis), przy czym tutaj rozwój korzeni nie jest
zależny od kontaktu z podporą. Taką zależność
można zaobserwować w przypadku hortensji pnącej
(Hydrangea petiolaris) gdzie rośliny rosnące bez
podparcia nie wytwarzają korzeni czepnych.
Korzenie czepne niektórych roślin mogą przywierać
do powierzchni gładkich, nawet szkła. Na takich
powierzchniach końce korzeni rozpłaszczają się
i wydzielają specyficzne substancje przyczepne (np.
Ficus pumila, F. radicans). Korzenie czepne ma
również przywarka japońska (Schizophragma).

pnącza czepiające się za pomocą ogonków liś-

ciowych – mają normalnie rozwinięte blaszki liś-
ciowe, a ich ogonki chwytają podpory i owijają się
dookoła nich. W ten sposób czepiają się powojniki
(Clematis), a częściowo także kokornak (Aristolo-
chia) i miesięcznik (Menispermum).

pnącza wijące się – charakteryzują je pędy

długie, intensywnie rosnące i owijające się dookoła
podpór po linii zbliżonej do spirali. Kierunek wicia
może być dwojaki: 1/ prawoskrętny – czyli z lewej
strony na prawą, niezgodnie z ruchem wskazówek
zegara; 2/ lewoskrętny – z prawej strony na lewą,
zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Prawoskręt-
nie wiją się: akebia (Akebia), aktinidia (Actinidia),
dławisz (Celastrus), glicynia chińska (Wisteria
sinensis), kokornak (Aristolochia), miesięcznik
(Menispermum). Lewoskrętnie wiją się: cytryniec
(Schizandra), glicynia kwiecista (Wisteria floribunda),
wiciokrzew (Lonicera). Łodygi charakteryzują się
wydłużeniem strefy wzrostu, długimi międzywęźla-
mi, silnym zmniejszeniem liści w kierunku wierz-
chołkowym.

pnącza czepiające się podpór za pomocą wą-

sów – wąsy to twory walcowatego kształtu, zwyk-
le rozgałęzione, przypominające łodygę. Morfolo-

gicznie mają różnorodne pochodzenie. Mogą być
przekształconymi pędami, np. winorośl (Vitis),
winobluszcz (Parthenocissus); liśćmi, np. groszek
(Lathyrus), groch (Pisum); lub przylistkami, np. smi-
laks (Smilax), kolcowój (Lycium). Wąsy mogą owi-
jać się na podporze albo przyrastać do niej specjal-
nymi ssawkami (przylgami). Osobliwą właściwoś-
cią wąsów jest ich wrażliwość na dotyk twardych,
chropowatych powierzchni powodujący wygięcie
ich w kierunku podpór (gaptotropizm). Wąsy są
z reguły liczne i mocne. Silne wąsy wykonujące
ruchy wijące ma winorośl. Wąsy niektórych roślin
nie wykonują ruchów wijących, po zetknięciu się
z twardą, płaską powierzchnią tworzą przylgi i zwi-
jają się spiralnie przyciągając pęd do podpory, np.
winobluszcz. Wąsy powstałe przez całkowite przeo-
brażenie blaszki liściowej posiada np. Lathyrus
aphaca. Czynności asymilacyjne przejęły duże,
strzałkowate przylistki. Zdarza się, że tylko górna
część liścia zamienia się w wąs, tak jest u wielu
motylkowatych czy u egzotycznej gloriozy.

JK