cz II Zintegrowane podejscie do ustalania

Projekt Phare PL 2003/005-710.05.01 „Wdrażanie dyrektywy IPPC i aspektów dyrektywy EIA”

Część II. Zintegrowane podejście do ustalania warunków

prowadzenia instalacji przemysłowych

II.1 Filozofia zintegrowanego podejścia

Swoistą kwintesencją aktualnego unijnego podejścia do zagadnień ochrony środowiska, a w szczególno-

ści do kwestii zapobiegania ujemnym dla środowiska skutkom działalności przemysłu, jest – przyjęta przez
Radę Europejską w 1996 roku – Dyrektywa 96/61/WE w sprawie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania
(kontroli)

zanieczyszczeń, zwana popularnie Dyrektywą IPPC

. Nałożyła ona na Kraje Członkowskie nowe

obowiązki w zakresie zapobiegania zanieczyszczeniom środowiska powodowanym przez przemysł,
określając również jednolite ogólne zasady wydawania zintegrowanych pozwoleń na prowadzenie dość
szerokiej grupy instalacji przemysłowych mogących znacząco oddziaływać na środowisko, wymienio-
nych w Aneksie I do tej Dyrektywy.

Wcześniejsze raporty Europejskiej Agencji Ochrony Środowiska i innych kompetentnych instytucji wyraź-

nie wskazywały, że – mimo podejmowanych prawnych i technicznych prób ograniczania presji na środowi-
sko – produkcja przemysłowa oraz konsumpcja dóbr i usług na naszym kontynencie nadal nie odpowiadają
w pożądanym stopniu wymogom zasad trwałego i zrównoważonego rozwoju (ang. sustainable development).
W poprzednich dekadach osiągnięto wprawdzie zauważalny postęp w ochronie środowiska, m.in. zmniej-
szając oddziaływanie najbardziej uciążliwych sektorów przemysłu oraz ograniczając wprowadzanie do śro-
dowiska kilku niebezpiecznych lub emitowanych w największych ilościach substancji, ale przemysł nadal po-
zostawał jednym z głównych źródeł antropopresji i zanieczyszczeń, takich jak gazy szklarniowe, lotne związki
organiczne, substancje zakwaszające czy odpady niebezpieczne. Rosnącego znaczenia nabierały ponadto tzw.
źródła rozproszone (indywidualne systemy grzewcze, transport samochodowy, czy coraz powszechniej wy-
korzystywane w gospodarstwach domowych i w rolnictwie preparaty chemiczne).

W tej sytuacji, w początku lat 90-tych, politycy unijni uznali za konieczne wprowadzenie bardziej efektywnych,

kompleksowych i zintegrowanych rozwiązań, umożliwiających osiągnięcie – w większości uciążliwych dla środo-
wiska sektorów i branż – znaczniejszej redukcji oddziaływań przemysłowych. Za jedną z możliwych do zastosowa-
nia koncepcji uznano tzw. zintegrowane podejście do ochrony środowiska w procesach przemysłowych.

Koncepcję ta zakłada „stymulowanie” przemysłu – poprzez ustanawianie odpowiednich wymogów

prawnych i rozwój systemu kontroli, z jednoczesnym tworzeniem warunków dla rozwoju i implementacji
„przyjaznych środowisku” rozwiązań technicznych – do poszukiwania lepszych rozwiązań technicznych,
podejmowania wszechstronnych działań modernizacyjnych, wprowadzania rozwiązań systemowych
oraz stosowania procedur służących kompleksowej ochronie środowiska i ograniczaniu zużycia zaso-
bów w sferze działalności produkcyjnej.

W Unii Europejskiej koncepcja zintegrowanego podejścia do ochrony środowiska rozwijała się już wcześniej.

W krajach takich jak Irlandia, Wielka Brytania, Holandia pewne elementy zintegrowanego podejścia stanowiły
podstawę budowy systemu regulacji w ochronie środowiska. Inne kraje, jak na przykład Niemcy, budowały
system pozwoleń sektorowych, działający na podobnej zasadzie jak w latach 80-tych i 90-tych w Polsce, tzn.
regulujący warunki ochrony każdego elementu środowiska osobno.

Trudno dziś oceniać i porównywać te podejścia, ponieważ ich efektywność zależała i zależy nadal od tra-

dycji prawnej, rozwiązań systemowych, struktur własności, sytuacji ekonomicznej, warunków środowisko-
wych oraz wielu innych czynników charakterystycznych dla danego kraju. Nie ulega jednak wątpliwości, że
doświadczenia dotychczasowe dowodzą, iż zintegrowane podejście dobrze sprawdza się w ograniczaniu ne-

angielskie wieloznaczne słowo control najlepiej oddaje w tym przypadku polski termin ograniczanie.

akronim „IPPC” stanowi skrót od angielskiego tytułu Dyrektywy – Council Directive 96/61/EC of 24 September 1996 – Integrated Pollu-

tion Prevention and Control.

IPPC CALOSC.indd 35

2006-03-22 12:43:31

MATERIAŁY SZKOLENIOWE DLA PRZEDSTAWICIELI ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA

Projekt Phare PL 2003/005-710.05.01 „Wdrażanie dyrektywy IPPC i aspektów dyrektywy EIA”

gatywnego wpływu na środowisko, przynajmniej w odniesieniu do dużych zakładów przemysłowych i do-
skonale wpisuje się w ideę zrównoważonego rozwoju.

W oficjalnych dokumentach unijnych termin zintegrowane podejście pojawił się po raz pierwszy po przyję-

ciu w 1990 V Programu Działań w Dziedzinie Ochrony Środowiska „”Na drodze do zrównoważonego rozwoju”

Program zawierał kluczowe dla tej koncepcji zalecenie, aby we wspólnej płaszczyźnie polityki ochrony śro-
dowiska i polityki przemysłowej wprowadzono całościowe, zintegrowane podejście. Idea ta znalazła swój wy-
miar prawny w Dyrektywie w sprawie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszczeń (IPPC).

II. 2. Dyrektywa IPPC

Cele Dyrektywy

Dyrektywa IPPC to obecnie jeden z najważniejszych aktów prawnych Unii Europejskiej w dziedzinie

ochrony środowiska. Jak już wspomniano wyżej, jej strategicznym celem, wynikającym z zasady trwałego
i zrównoważonego rozwoju, jest inicjowanie i stymulowanie procesów dostosowywania technik prowadzenia
produkcji (instalacje, technologie i zarządzanie procesowe) do stale rosnących wymogów, z uwzględnieniem
następujących generalnych założeń:

• środowisko musi być traktowane jako całość;
• proces produkcyjny oraz metody zapobiegania i ograniczania emisji zanieczyszczeń wprowa-

dzanych do powietrza, wody i ziemi mają być postrzegane i prowadzone w sposób zintegrowa-
ny, tak aby zapewnić możliwie najwyższy stopień ochrony środowiska jako całości;

• zapobieganie poszczególnym emisjom lub ich ograniczanie – jeżeli pełne zapobieganie nie by-

łoby możliwe – nie może być osiągane kosztem przenoszenia obciążeń pomiędzy poszczegól-
nymi komponentami środowiska

W wymiarze formalno-prawnym i proceduralno-instytucjonalnym Dyrektywa IPPC wymaga ustanowie-

nia w Krajach Członkowskich i na poziomie Unii Europejskiej:

• mechanizmów prawnych gwarantujących pełną realizację jej postanowień;
• jednolitych wymagań/standardów ochrony środowiska, dla zapobieżenia niejednakowemu trakto-

waniu operatorów w różnych krajach, czy regionach, co miało miejsce w przeszłości i mogłyby mieć
nadal przy ich braku.

Dla osiągnięcia tych celów Unia Europejska zobowiązała Kraje Członkowskie, w tym również Polskę, aby

podjęły stosowne działania prawne i instytucjonalne zapewniające, że:

• podlegające przepisom Dyrektywy nowe i istotnie zmieniane instalacje będą musiały uzyskać pozwo-

lenie zintegrowane przed ich dopuszczeniem do uruchomienia;

• istniejące instalacje tego typu zostaną dostosowane do wymogów Dyrektywy w określonych termi-

nach, poprzez uzyskanie pozwolenia zintegrowanego lub aktualizację dotychczasowych warunków
prowadzenia działalności;

• właściwe władze odmówią przyznania pozwolenia, jeżeli instalacja nie spełnia wymagań najlepszych

dostępnych technik

i innych warunków wskazanych w Dyrektywie;

• rozwój

najlepszych dostępnych technik będzie systematycznie śledzony i uwzględniany w warunkach

pozwoleń;

• społeczeństwo będzie mieć dostęp do niezbędnych informacji, w tym do informacji o treści wniosków

o wydanie pozwoleń oraz wyniki monitoringu emisji i uwolnień zanieczyszczeń do środowiska.

Powoduje to konieczność istotnej zmiany dotychczasowej praktyki reglamentowania warunków korzy-

stania ze środowiska w działalności gospodarczej.

Ang. Toward Sustainability.

Warto zauważyć, że przy różnej ostrości wymagań w odniesieniu do ochrony poszczególnych komponentów środowiska, istnieje ryzy-

ko, że wymagane przez przepisy prawa ograniczanie oddziaływań/zanieczyszczeń może być osiągane poprzez zmniejszanie emisji do lepiej
chronionego komponentu środowiska, kosztem zwiększenia emisji do komponentu chronionego słabiej. Przykładowo, ograniczenie emisji
zanieczyszczeń w ściekach może w pewnych przypadkach polegać na stosowaniu procesu wymuszonej sedymentacji, co de facto oznacza
zwiększenie ilości osadów ściekowych. Jeżeli nie towarzyszy temu późniejsze sensowne zagospodarowanie powstających odpadów, efekt śro-
dowiskowy (w stosunku do środowiska widzianego jako całość) może okazać się zerowy, a czasami wręcz ujemny. W podejściu zintegrowanym
ochrona każdego komponentu środowiska i ochrona środowiska jako całości jest tak samo ważna, a więc w omawianym przypadku należałoby
zmniejszając ilość ścieków, czy raczej zawarty w nich ładunek zanieczyszczeń, ograniczać także powstawanie odpadów (osadów ściekowych),
albo je w pełni zagospodarowywać, neutralizując ich negatywne oddziaływanie na środowisko.

Definicja najlepszych dostępnych technik (ang. best available techniques – BAT) podana w artykule 2 Dyrektywy została prawie dosłownie

przeniesiona do polskiej ustawy Prawo ochrony środowiska (art.3 pkt. 10).

IPPC CALOSC.indd 36

2006-03-22 12:43:32

Projekt Phare PL 2003/005-710.05.01 „Wdrażanie dyrektywy IPPC i aspektów dyrektywy EIA”

Priorytety zintegrowanego podejścia

W koncepcji zintegrowanego podejścia chodzi o zapewnienie:
pełnego panowania (utrzymywania pełnej kontroli

) przez prowadzącego instalację (operatora)

nad procesami produkcyjnymi, w celu systematycznej eliminacji lub redukcji emisji substancji lub
energii i związanych z tym oddziaływań na środowisko, dzięki stosowaniu nowoczesnych osiągnięć
i rozwiązań technologicznych, tożsamych lub porównywalnych z rozwiązaniami wskazywanymi w do-
kumentach referencyjnych dla najlepszych dostępnych technik (BAT Reference Notes).

Analiza zapisów Dyrektywy IPPC nakazuje przy tym przyjąć, że strategia ochrony środowiska, zarówno

w skali kraju, jak i na poziomie każdego użytkownika środowiska musi uwzględniać nowe priorytety, ustalo-
ne zgodnie z poniższą hierarchią:

Priorytet pierwszy – zapobieganie
• Zapobieganie emisji do środowiska wszędzie tam, gdzie jest to możliwe z technicznego i racjonalne

z ekonomicznego punktu widzenia;

• Eliminowanie technologii powodujących nadmierne zużycie surowców i energii;
• Sukcesywna modernizacja instalacji i czynienie ich „przyjaznymi dla środowiska”, poprzez dostosowy-

wanie do wymogów najlepszych dostępnych technik;

• Zastępowanie substancji niebezpiecznych ich mniej uciążliwymi substytutami;
• Eliminowanie powstawania odpadów, bądź ich pełne wtórne wykorzystywanie;
Priorytet drugi – ograniczanie
• „Zamykanie” oddziaływań w granicach zakładu;
• Zmniejszanie ryzyka wystąpienia awarii;
Priorytet trzeci – minimalizowanie
• Poprawa organizacji pracy i systemów kontroli wewnętrznej;
• Osiąganie najlepszych parametrów pracy instalacji;
• Wprowadzanie

„czystszych

technologii”;

Nowe, zintegrowane podejście do ochrony środowi.ka przed negatywnym oddziaływaniem przemysłu,

jako priorytet wskazuje także zapewnienie rozważnej, efektywnej i zrównoważonej gospodarki za-
sobami naturalnymi.

II.3. Praktyczne zasady działania Dyrektywy IPPC

Jak z powyższego wynika praktyczne stosowanie wymogów Dyrektywy IPPC w instalacjach przemysło-

wych opiera się na dwóch filarach: zapobieganiu emisjom zanieczyszczeń lub ich ograniczaniu, jeżeli za-
pobieganie nie jest wykonalne.

Zapobieganie polega przede wszystkim na stosowaniu – jako priorytetowych – technik eliminacji zanie-

czyszczeń „u źródła” poprzez podejmowanie przedsięwzięć technicznych, a także wprowadzanie rozwiązań
systemowych i proceduralnych w sferze samego prowadzenia działalności produkcyjnej. Ograniczanie nato-
miast polega na takim sterowaniu procesami produkcyjnymi oraz ewentualnym instalowaniu urządzeń reduku-
jących emisje, aby minimalizować zarówno ilość, jak i ładunek wprowadzanych do środowiska zanieczyszczeń.

Tzw. techniki „końca rury”, mogą być stosowane, gdy nie istnieją skuteczne i efektywne rozwiązania

w sferze samej technologii i zarządzania procesowego Jednocześnie zakazuje się zasadniczo ograniczania
oddziaływania na jeden komponent środowiska, kosztem zwiększania, częstokroć nadmiernego, obciążenia
innych komponentów.

Zakres działania

Wymogi dyrektywy IPPC stosują się do 6 głównych kategorii działalności przemysłowej:
• przemysłu

energetycznego;

•

produkcji i obróbki metali;

• przemysłu

mineralnego;

• przemysłu

chemicznego;

•

obiektów odzysku i unieszkodliwiania odpadów;

•

innych rodzajów działalności (m.in. przetwórstwa spożywczego i hodowli).

Zastosowane w tytule dyrektywy angielskie słowo control jest w wielu polskich publikacjach sprowadzane mylnie tylko do kwestii nad-

zoru (kontroli, inspekcji), podczas gdy ma ono w tym przypadku znacznie szerszy zakres znaczeniowy.

CZĘŚĆ II. ZINTEGROWANE PODEJŚCIE DO USTALANIA WARUNKÓW PROWADZENIA INSTALACJI PRZEMYSŁOWYCH

IPPC CALOSC.indd 37

2006-03-22 12:43:32

MATERIAŁY SZKOLENIOWE DLA PRZEDSTAWICIELI ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA

Projekt Phare PL 2003/005-710.05.01 „Wdrażanie dyrektywy IPPC i aspektów dyrektywy EIA”

W praktyce spełnianie tych wymogów – przetransponowanych do prawa krajowego – muszą zapew-

nić operatorzy instalacji przemysłowych, których typy/rodzaje wskazane zostały w Aneksie I Dyrektywy IPPC
(podstawowe definicje i pojęcia omówiono w rozdziale II.3),

Instrumenty realizacyjne

Osiąganiu celów Dyrektywy służyć mają dwa podstawowe instrumenty: najlepsze dostępne techniki

oraz pozwolenia zintegrowane.

Prowadzenie działalności zgodnie z wymogami najlepszej dostępnej techniki oznacza stosowanie takich

dostępnych dla danej gałęzi przemysłu technik, które umożliwiają osiągnięcie ogólnie wysokiego i efektywnego
poziomu ochrony środowiska, przy jednoczesnym uwzględnieniu kryterium ekonomicznego. Aneks IV do dyrek-
tywy wyraźnie określa, jakie aspekty należy brać pod uwagę „…ogólnie lub w szczególnych przypadkach, przy
ustalaniu najlepszych dostępnych technik określonych w art. 2 ust. 11, mając na uwadze możliwe koszty i korzyści
z zastosowania [przypis autora: danego rozwiązania] oraz zasady przezorności i prewencji…”. Należą do nich:

1. Wykorzystanie technologii o niskiej ilości odpadów;
2. Wykorzystanie substancji mniej niebezpiecznych;
3. Zwiększanie odzysku i recyklingu substancji wytwarzanych i wykorzystywanych w procesie oraz od-

padów, w stosownych przypadkach;

4. Porównywalne procesy, urządzenia lub metody działania, które zostały wypróbowane i odniosły suk-

ces na skalę przemysłową;

5. Postęp technologiczny i rozwój wiedzy;
6. Charakter, skutki i wielkość danych emisji;
7. Terminy przekazania do eksploatacji nowych lub istniejących instalacji;
8. Czas potrzebny do wprowadzenia najlepszych dostępnych technik;
9. Zużycie i właściwości surowców (łącznie z wodą) wykorzystywanych w procesie oraz ich wydajność

energetyczna;

10. Potrzeba zapobiegania lub ograniczania do minimum całkowitego wpływu emisji na środowisko na-

turalne oraz związanych z tym zagrożeń;

11. Potrzeba zapobiegania wypadkom oraz minimalizowania skutków dla środowiska naturalnego;
12. Informacje publikowane przez Komisję na mocy art. 16 ust. 2 lub przez organizacje międzynarodowe.
Pozwolenie zintegrowane jest natomiast narzędziem administracyjnym, decyzją określającą warunki

„licencji” na prowadzenie instalacji i regulującą w szczegółach istotne aspekty jej oddziaływania na środo-
wisko. Zadaniem pozwolenia zintegrowanego jest określenie takich warunków prowadzenia danej instalacji
przemysłowej, aby w miarę możliwości zapobiegać powstawaniu zanieczyszczeń w wyniku emisji z tej
instalacji, a jeśli to nie jest osiągalne, to ograniczać emisję wszelkich zanieczyszczeń wprowadzanych do po-
wietrza, wody i ziemi tak, aby zapewnić wysoki stopień ochrony środowiska jako całości. Konieczne jest także
zapewnienie, że instalacja funkcjonuje zgodnie z wymogami BAT, a w szczególności, że:

• podjęte zostały wszelkie możliwe do zastosowania działania zapobiegające emisjom;
• powstające odpady są w całości odzyskiwane, a jeżeli jest to technicznie lub ekonomicznie niemożli-

we, są unieszkodliwianie w sposób zapobiegający lub ograniczający oddziaływanie na środowisko;

• w środowisku nie powstają żadne znaczące zanieczyszczenia;
• energia wykorzystywana jest w sposób efektywny;
• przedsięwzięto adekwatne środki zapobiegające powstawaniu awarii oraz ograniczające ich ewentu-

alne konsekwencje;

• po zaprzestaniu funkcjonowania instalacji podjęte zostaną wszelkie niezbędne działania pozwalające

uniknąć ryzyka zanieczyszczenia środowiska w przyszłości oraz przywracające miejsce prowadzenia
działalności do satysfakcjonującego stanu.

Ograniczenia emisyjne powinny uwzględniać maksymalny możliwy do uzyskania w danych warunkach

poziom zapobiegania lub redukcji, gwarantujący także nienaruszenia standardów jakości środowiska. Dla
nowo uruchamianych instalacji limity emisji powinny być w zasadzie, co najmniej równe, a nawet ostrzejsze
od najniższych standardów obowiązujących w danym zakresie.

Odpowiednie formułowanie treści pozwoleń zintegrowanych ma zapewnić osiąganie zgodności z wymo-

gami Dyrektywy. Warunki pozwolenia nie mogą być mniej restrykcyjne, niż wymogi najlepszych dostępnych
technik (BAT). W praktyce oznacza to, że warunki pozwolenia powinny odzwierciedlać optymalny zakres wy-
magań najlepszych dostępnych technik określony/uzgodniony w procesie oceny BAT dla każdej instalacji in-
dywidualnie, bez zalecenia stosowania konkretnej techniki lub technologii. Przy określaniu wymagań BAT
należy poszukiwać takich rozwiązań, które zapobiegać będą występowaniu najistotniejszych uciążliwości,

IPPC CALOSC.indd 38

2006-03-22 12:43:32

Projekt Phare PL 2003/005-710.05.01 „Wdrażanie dyrektywy IPPC i aspektów dyrektywy EIA”

czy zagrożeń lub doprowadzą do ich ograniczania. Można także przyjąć, że w niektórych kwestiach dopusz-
czalne jest łagodzenie wymagań, jeżeli byłoby to korzystne dla środowiska jako całości.

Należy wszakże pamiętać, że warunki ustalone w pozwoleniu zintegrowanym muszą zapewniać wypeł-

nianie także wszelkich innych wymagań, jakie w stosunku do instalacji i/lub ich operatorów określają lub
będą określać przepisy prawa. W praktyce należy to uznać za warunek uzyskania pozwolenia zintegrowanego,
gdyż trudno byłoby uznać, że dana instalacja funkcjonuje zgodnie z wymogami najlepszej dostępnej techniki,
jeśli jej operator nie jest w stanie wykazać pełnej zgodności z ogólnymi wymogami prawa. Co więcej, jeżeli
dotrzymanie standardów jakości środowiska wymaga bardziej restrykcyjnych środków, czy metod, niż wska-
zywane w dokumentach referencyjnych BAT, w pozwoleniu zintegrowanym należy określić takie obowiązki
i ewentualne terminy ich zastosowania/wdrożenia.

Prowadzący instalację powinien także monitorować jej funkcjonowania oraz gromadzić określone dane,

przedstawiając je okresowo lub na żądanie właściwemu organowi/organom w celu potwierdzenia spełnia-
nia wymogów zintegrowanego pozwolenia.

Należy podkreślić, że wprowadzone zmiany dają organom wydającym pozwolenia znacznie większe moż-

liwości oddziaływania na funkcjonowanie uciążliwych przedsiębiorstw, ale rodzą też znacznie większą odpo-
wiedzialność, za skutki gospodarcze podejmowanych decyzji. Warunki pozwoleń muszą być ustalane na
poziomie zapewniającym bezpieczeństwo środowiska i ludzi, ale jednocześnie nie mogą prowadzić
do nieuzasadnionego zmniejszania rentowności, czy nakładania nierealistycznych, albo zbędnych
ograniczeń.

Proces wymiany informacji

Ponieważ przy tworzeniu projektów zintegrowanych pozwoleń należy obligatoryjnie uwzględniać wyma-

gania BAT, organy wydające te decyzje potrzebują wskazówek, co w praktyce pojęcie najlepszej dostępnej
techniki oznacza w odniesieniu do konkretnej instalacji, czy rodzaju prowadzonej działalności. Odpowie-
dzialna za nadzór nad realizacją Dyrektywy IPPC oraz za wskazywanie i określanie wymogów BAT Komisja
Europejska

organizuje w tym celu proces wymiany informacji pomiędzy unijnymi ekspertami, przedstawi-

cielami przemysłu i organizacji proekologicznych. Podstawowe elementy tego systemu tworzą:

• Komisja Europejska, w tym zwłaszcza Dyrektoriat Generalny „Środowisko”,
• Komitet Art. 19 i Europejski Rejestr Źródeł Emisji,
• Forum Wymiany Informacji (art. 16.2 Dyrektywy),
• Europejskie Biuro IPPC (EIPPCB)

• Techniczne Grupy Robocze.
Proces wymiany informacji koordynowany jest w praktyce przez Europejskie Biuro IPPC w Sewilli, ale

przebiega poza jego strukturami, w tzw. Komitecie Art. 19, na Forum Wymiany Informacji, a przede wszyst-
kim w Technicznych Grupach Roboczych.

Forum Wymiany Informacji (ang. Information Exchange Forum) stanowi podstawowe miejsce wymiany

informacji podczas procesu tworzenia BREF pomiędzy przedstawicielami Komisji, Krajów Członkowskich, or-
ganizacji przemysłowych oraz organizacji proekologicznych, wspomagająca proces decyzyjny prowadzony
w ramach Komisji. Jego zadaniem jest również zgłaszanie uwag i propozycji poprawek w treści BREF-ów, no-
minowanie członków Technicznych Grup Roboczych (TWG) oraz wskazywanie Komisji konieczności podej-
mowania działań dodatkowych. Istotną rolę odgrywa również tzw. Komitet Art. 19 oraz regulowany zgodnie
z procedurami przewidzianymi w tym Artykule EPER – Europejski Rejestr Źródeł Emisji.

Europejskie Biuro IPPC w Sewilli (EIPPCB – European Integrated Pollution Prevention and Control Bureau)

operuje przede wszystkim jako sekretariat obsługujący prace TWG, wkraczający również w kwestie meryto-
ryczne, który odpowiada również za walidację informacji wprowadzanych przez ekspertów do dokumentów
referencyjnych i opracowuje ostateczne projekty BREF-ów po zakończeniu pracy TWG.

Techniczne Grupy Robocze

Jak już wspomniano dokumenty referencyjne BAT dla poszczególnych branż przemysłowych objętych

Dyrektywą IPPC opracowywane są przez Techniczne Grupy Robocze. W skład TWG wchodzą przedstawi-
ciele Krajów Członkowskich UE, Komisji Europejskiej, pozarządowych organizacji ekologicznych oraz repre-
zentanci przemysłu. Przyjęto, że każde zagadnienie tematyczne rozpatrywane będzie przez właściwą TWG

Wyjaśnienia ważnych skrótów użytych w niniejszym rozdziale:.

EIPPCB – Europejskie Biuro IPPC zlokalizowane w Sewilli, Hiszpania w strukturze Joint Reaserch Institute.
BREF – (BAT Reference Notes) Dokumenty(noty) referencyjne BAT przygotowywane przez Biuro EIPPCB.

CZĘŚĆ II. ZINTEGROWANE PODEJŚCIE DO USTALANIA WARUNKÓW PROWADZENIA INSTALACJI PRZEMYSŁOWYCH

IPPC CALOSC.indd 39

2006-03-22 12:43:32

MATERIAŁY SZKOLENIOWE DLA PRZEDSTAWICIELI ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA

Projekt Phare PL 2003/005-710.05.01 „Wdrażanie dyrektywy IPPC i aspektów dyrektywy EIA”

w trwającym 2 lata cyklu, podczas którego odbywają się 2 sesje plenarne, a w międzyczasie trwa intensywna
wymiana i uzgadnianie opinii pomiędzy ekspertami z wykorzystaniem nowoczesnych metod komunikowa-
nia się, w tym zwłaszcza Internetu. Posiedzenia plenarne służą określeniu założeń i dyskutowaniu ewentual-
nych rozbieżności, jednak zasadnicza treść dokumentów referencyjnych (BREF-ów) tworzona jest poza tymi
spotkaniami, w procesie wymiany poglądów pomiędzy członkami TGR, którzy stanowią podstawowe źródło
informacji i danych zamieszczanych w projektach BREF.

Techniczne Grupy Robocze (TGR) w Polsce

Biorąc pod uwagę złożoność problemu określania i wdrażania wymagań BAT w Polsce, Ministerstwo Śro-

dowiska podjęło współpracę z przemysłem celem wypracowania wspólnego podejścia do realizacji tych
przepisów i zainicjowało proces tworzenia polskich Technicznych Grup Roboczych (TGR), w skład których
wchodzą przedstawiciele przemysłu, organizacji branżowych i jednostek naukowo-badawczych. Celem dzia-
łania TGR jest wypracowanie polskich wytycznych branżowych dla najlepszych dostępnych technik.

Stan prac nad dokumentami referencyjnymi BREF

Prace nad dokumentami referencyjnymi BAT (tzw. BAT Reference Notes – BREFs) obejmują ponad 30 ka-

tegorii działalności przemysłowej oraz pewne zagadnienia międzysektorowe, (horyzontalne) np. systemy
chłodzenia, metody monitoringu emisji, czy ocena efektywności energetycznej procesów. Powołano TGR do
opracowania 33 dokumentów referencyjnych (BREF-ów), w tym 4 BREF-ów horyzontalnych.

Pierwotny plan pracy Biura w Sewilli zakładał, że opracowywanie pierwszego zestawu BREF-ów zakoń-

czy się w 2004 roku. Jednak jak dotąd kompletne BREF-y przyjęto w 17 dziedzinach wyróżnionych w tabeli
w Załączniku 3

natomiast dalszych 8 finalnych wersji skierowano do zatwierdzenia przez XI Dyrektoriat

Generalny Komisji Europejskiej. Szczegółowe informacje na temat tego procesu można odnaleźć na stronie
internetowej Biura pod adresem http://eippcb.jrc.es.

Rola BREF

BREF-y są informacją na temat możliwych do osiągnięcia wskaźników emisji i zużycia surowców i ener-

gii w przypadku zastosowania poszczególnych technik. Ich zadaniem jest przekazywanie Komisji, władzom
Krajów Członkowskich, społeczeństwu i operatorom instalacji wskazówek dla ustalania warunków pozwoleń
zintegrowanych zgodnie z wymogami (i możliwościami) BAT, przy zastosowaniu jednolitych metod i podej-
ścia do ochrony środowiska na obszarze całej Unii.

W praktyce dokumenty referencyjne zawierają dość ogólne i często nieostre zalecenia czy wskazówki,

nie określają precyzyjnie granicznych wielkości emisji, nie uwzględniają też warunków lokalnych środowi-
ska i warunków techniczno-ekonomicznych. Podejście opracowujących BREF-y ekspertów może się znacznie
różnić, o czym łatwo można się przekonać studiując już opracowane wytyczne. Analiza już przyjętych do-
kumentów daje dość dobry pogląd, co w rozumieniu ekspertów może oznaczać termin BAT. W tabeli poni-
żej zestawiono zagadnienia brane pod uwagę przy opracowywaniu odpowiednich rozdziałów BREF-ów dla
przemysłu tekstylnego i przemysłu cementowego.

Struktura zagadnień BAT dla Przemysłu Tekstylnego

Struktura zagadnień BAT dla Przemysłu Cementowego

− Szkolenia
− Obsługa i przeglądy urządzeń
− Kontrola urządzeń i wycieków
− Magazynowanie i obrót chemikaliami
− Zautomatyzowane

przygotowywanie

i rozprowadzanie chemikaliów

− Kontrola jakości nabywanych półproduktów

i surowców

− Wybór/ zastępowanie stosowanych chemikaliów
− Środki zastępujące detergenty AFEO
− Techniki

nisko-odpadowe

− Wykorzystywanie zintegrowanych systemów

usuwania brudu i tłuszczu w obróbce wełny

− Techniki ograniczania emisji

− Zużycie surowców i wykorzystanie energii
− Wybór i optymalizacja procesu
− Wybór paliwa i surowców
− Techniki ograniczania emisji tlenków azotu,

tlenków siarki i pyłów

− Techniki ograniczania innych emisji do powietrza
− Odpady
− Hałas
− Odory
− Najlepsze

Dostępne

Techniki

Cementowe

• złoża fluidalne

• stopniowane spalanie z zastosowaniem

selektywnej nie-katalitycznej redukcji emisji

(Źródło: Europejskie Biuro IPPC w Sewilli wg stanu na marzec 2006 roku).

IPPC CALOSC.indd 40

2006-03-22 12:43:33

Projekt Phare PL 2003/005-710.05.01 „Wdrażanie dyrektywy IPPC i aspektów dyrektywy EIA”

Proces uzgodnień ostatecznej wersji BREF-ów okazuje się w niektórych dziedzinach bardzo żmudny i cza-

sochłonny – przykładowo do BREF-u „Rafinerie nafty i gazu” w drugiej fazie konsultacji, zgłoszono około 1350
poprawek. Dlatego w minionych latach wypracowano podstawowe zasady tworzenia BREF. W celu ujedno-
licenia podejścia ekspertów ustalono m.in. dość szczegółowe wymagania odnośnie zawartości i struktury
dokumentów referencyjnych.

Typowy BREF powinien zawierać:
1. Streszczenie
2. Opis

struktury

dokumentu

3. Generalne

informacje

Opis stosowanych procesów produkcyjnych i technik

Aktualny poziom emisji i zużycia zasobów w procesach produkcyjnych

Techniki uwzględnione przy określaniu BAT

7. Opis

Najlepszej

Dostępnej

Techniki

Informacja o postępie naukowo-technicznym

Zalecenia i wnioski

10. Załączniki
Odnosząc się do roli dokumentów referencyjnych BREF trzeba wyraźnie stwierdzić, że ich zadaniem jest

wspomaganie, a nie zastępowanie procesu decyzyjnego. BREF-y nie mogą być traktowane jako dokumen-
ty zwalniające władze z obowiązku właściwego określania ograniczeń emisyjnych. Ponadto nie mogą one
zawierać wiążących władze norm określających graniczne wartości emisji lub obligatoryjne techniki, a tak-
że zagadnień technicznych niezwiązanych z BAT, ani też zapisów dyskusji odnoszących się do kwestii poli-
tycznych, ekonomicznych. BREF-y nie mogą być również miejscem promowania przedsiębiorstw, marek, czy
uczestników procesu ich tworzenia itp.

Należy w tym miejscu podkreślić, że Dyrektywa IPPC – niezależnie od uwag, co do precyzji jej sformu-

łowań – jest aktem prawnym wiążącym prawodawców w Krajach Unijnych. Tymczasem BREF-y, tworzone
w procesie wymiany informacji, przyjmowane są wprawdzie na jej podstawie, ale nie mają rangi aktów praw-
nych, a tym samym wiążącego statusu i nie są katalogiem jedynie dopuszczalnych technologii i sposobów
prowadzenia działalności. Co więcej w Unii Europejskiej ciągle trwa dyskusja na temat roli i znaczenia tych
dokumentów. Wyrażane są opinie, że opisywane w nich wymogi BAT należy traktować jedynie jako wylicze-
nie przykładowych alternatywnych rozwiązań, a przemysł ma prawo poszukiwać i stosować również inne
rozwiązania technologiczne, jeżeli tylko umożliwiają one dotrzymywanie wskazanych poziomów emisyj-
nych i celów ochrony środowiska.

Podejście takie wydaje się ze wszech miar sensowne. Zmiany technologiczne zachodzą obecnie bardzo szyb-

ko. Nie jest również uprawnione narzucanie operatorowi jakiejkolwiek konkretnej technologii, jeżeli potrafi on
wykazać, że osiągnięcie wskazanych w dokumentach referencyjnych minimalnych poziomów emisji oraz zapew-
nienie optymalnych warunków ochrony środowiska jest możliwe poprzez zastosowanie innych rozwiązań.

Dotykamy tu ważnego zagadnienia, podnoszonego częstokroć przez krytyków idei BAT. Otóż istnieje

oczywiste niebezpieczeństwo, że koncepcja najlepszej dostępnej techniki może być wykorzystywana – a przy-
najmniej mogą być podejmowane takie próby – do zapewnienia dominacji pewnych rodzajów technologii,
a co za tym idzie ich dostawców, czy właścicieli praw patentowych. Oprócz szkód ekonomicznych związa-
nych z tworzeniem się swoistego monopolu groziłoby to również skostnieniem myśli technologicznej. Na
Forum Wymiany Informacji widać wyraźnie tę grę interesów, ale jak dotąd w procesie tworzenia BREF udało
się uniknąć tej niezwykle niebezpiecznej pułapki. Trwa również dyskusja nt. praktycznych aspektów wdraża-
nia Dyrektywy IPPC, w której Polska bierze aktywny udział.

Harmonogram wdrożenia

Dyrektywa IPPC weszła w życie 30 października 1996 r., z 3-letnim vacatio legis przeznaczonym na transpozycję

jej przepisów do systemów prawnych Krajów Członkowskich i na ustanowienie odpowiednich struktur i instytucji.
W Unii zdawano sobie również sprawę, że praktyczne wdrożenie wymogów BAT oznaczać będzie radykalną zmia-
nę sposobów określania i egzekwowania warunków korzystania ze środowiska, zwłaszcza ograniczeń we wpro-
wadzaniu do środowiska zanieczyszczeń, co w wielu przypadkach spowoduje także konieczność poniesienia nie-
małych kosztów. Dlatego też przyjęto, że ostateczny termin zakończenia wdrożenia wszystkich wymogów dyrek-
tywy (w tym wydania pozwoleń zintegrowanych dla wszystkich objętych jej wymogami instalacji) upłynie
30 października 2007 r., co w stosunku do tzw. instalacji „istniejących” oznacza aż 11-letni okres przejściowy.

Harmonogramy obejmowania poszczególnych rodzajów działalności wymogami Dyrektywy, w przypad-

ku instalacji już działających, ustalają Kraje Członkowskie, natomiast w stosunku do tzw. „nowych” instala-

CZĘŚĆ II. ZINTEGROWANE PODEJŚCIE DO USTALANIA WARUNKÓW PROWADZENIA INSTALACJI PRZEMYSŁOWYCH

IPPC CALOSC.indd 41

2006-03-22 12:43:33

MATERIAŁY SZKOLENIOWE DLA PRZEDSTAWICIELI ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA

Projekt Phare PL 2003/005-710.05.01 „Wdrażanie dyrektywy IPPC i aspektów dyrektywy EIA”

cji wymogi te muszą być wypełniane przed ich uruchomieniem. Zasada ta weszła w życie 30 października
1999 r. (w Polsce 1 stycznia 2002 r.).

Oznacza to, że w bardzo już bliskiej perspektywie czasowej wszystkie podlegające wymogom Dyrektywy

IPPC przedsiębiorstwa z krajów Unii Europejskiej zmuszone zostaną – pod rygorem zaprzestania działalności
– do zastosowania najlepszych dostępnych na rynku rozwiązań organizacyjnych, technologicznych i mate-
riałowych służących zintegrowanej ochronie środowiska. Ma to doprowadzić do znaczącej poprawy stanu
środowiska i zapobiec m.in. migracjom tzw. brudnych technologii do krajów czy regionów, gdzie obowiązują
łagodniejsze niż w innych rejonach Unii wymogi ochrony środowiska.

Dokładnie te same obowiązki dotyczą nowych Krajów Członkowskich Unii. Prace nad pełnym wdroże-

niem Dyrektywy IPPC w tych krajach, w tym również w Polsce, znajdują się w różnym stadium zaawansowa-
nia. W naszym przypadku już w 2001 r. stworzone zostały odpowiednie podstawy prawno-instytucjonalne,
natomiast obecnie trwa proces uzyskiwania pozwoleń, jak również wzmacniania i doskonalenia systemu.

W trakcie negocjacji akcesyjnych Polska uzyskała zgodę Unii Europejskiej na wydanie pozwoleń zintegro-

wanych dla niektórych instalacji – ściśle określonych w Traktacie o przystąpieniu – również w sytuacji jeśliby
po 30 października 2007 r. nie spełniały jeszcze wymogów najlepszej dostępnej techniki. Warunkiem jest usta-
nowienie dla nich odpowiednich programów dostosowawczych. Odstępstwo od wymogów BAT nie może
trwać dłużej niż do 31 grudnia 2010 r.

II.4 Zintegrowane zapobieganie zanieczyszczeniom w Polsce

Od 1 stycznia 2002 r, obowiązują w naszym kraju przepisy ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochro-

ny środowiska (zwana dalej Poś) transponujące do polskiego systemu prawnego jedne z najważniejszych
elementów bogatego dorobku legislacyjnego Unii Europejskiej w dziedzinie ochrony środowiska – wymogi
dotyczące zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszczeń. W sposób fundamentalny zmieniono
tym samym większość wcześniej obowiązujących zasad reglamentacji warunków korzystania ze środowiska,
a w szczególności wprowadzania do środowiska substancji i/lub energii.

Zgodnie z wymogami Dyrektywy oraz odpowiednimi przepisami prawa krajowego, instalacje, których pro-

wadzenie wymaga zintegrowanego pozwolenia muszą spełniać wymagania najlepszej dostępnej techniki (BAT),
a ich eksploatacja nie może powodować pogorszenia jakości środowiska oraz przekraczania tzw. granicznych
wielkości emisyjnych (o ile takowe zostały określone w odpowiednim rozporządzeniu Ministra Środowiska).

Prowadzący

tego typu instalacje zobowiązani są uzyskać pozwolenie zintegrowane, określające – w za-

kresie wymaganym przez prawo – warunki wprowadzania substancji lub energii – mogących powodować
zanieczyszczenie – do poszczególnych komponentów środowiska oraz obejmujące wszystkie znaczące
aspekty wpływu na środowisko (pobór wody, odprowadzenie ścieków, emisje do powietrza, hałas, powsta-
wanie odpadów, w tym odpadów niebezpiecznych, ograniczanie skutków awarii przemysłowej itp).

Podstawy prawne

Wymagania Dyrektywy IPPC zostały przetransponowane do polskiego prawa ustawą z dnia 27 kwietnia

2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62 poz. 627 z późn. zm.) oraz ustawą z dnia 27 lipca 2001 r. o wpro-
wadzeniu ustawy Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 100
poz. 1085, z późn. zm.), zwaną potocznie ustawą wprowadzającą. Ustawy te określają podstawowe uwarun-
kowania prawne dla procedury postępowania w sprawie wydania pozwolenia zintegrowanego.

Ustawa Prawo ochrony środowiska określa podstawowe zasady systemu pozwoleń zintegrowanych oraz

ogólne wymagania dotyczące zawartości wniosku o wydanie pozwolenia zintegrowanego i samego pozwolenia,
kontroli, udziału społeczeństwa w procesie wydawania pozwolenia, dostępu do informacji, a także wymagania
w stosunku do programów dostosowawczych i postępowania w sprawie transgranicznego oddziaływania na
środowisko. Jej Tytuł III, Dział IV, Rozdział 4 poświęcony jest wyłącznie pozwoleniom zintegrowanym, ale istotne
z punktu widzenia pozwoleń zintegrowanych zapisy można znaleźć również w innych jej częściach.

Wskazówki odnośnie treści wniosku o wydanie pozwolenia zintegrowanego (zwanego także dalej WoWPZ)

oraz samego pozwolenia zintegrowanego podają m.in. szczegółowe wymagania ustawy Prawo ochrony śro-
dowiska w odniesieniu do pozwoleń wymienionych w art. 181 ust. 1 pkt 2-4 w/w ustawy oraz liczne rozpo-
rządzenia wykonawcze, a w szczególności akty prawne określające standardy jakości środowiska oraz zasady
ustalania dopuszczalnych wielkości emisji, spośród których najistotniejsze to:

• rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 lipca 2002 r. w sprawie instalacji mogących powodować

znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości

Pozwolenie zintegrowane wydaje się dla instalacji, na wniosek prowadzącego instalację lub zainteresowanego nabyciem instalacji lub

jej części.

IPPC CALOSC.indd 42

2006-03-22 12:43:33

Projekt Phare PL 2003/005-710.05.01 „Wdrażanie dyrektywy IPPC i aspektów dyrektywy EIA”

(Dz. U. Nr 122, poz. 1055) – określające instalacje objęte obowiązkiem uzyskania pozwolenia zintegro-
wanego,

• rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 listopada 2002 r. w sprawie wysokości opłat rejestracyj-

nych (Dz. U. Nr 190, poz. 1591) – określające stawki opłat, których wniesienie jest warunkiem rozpa-
trzenia wniosku o wydanie pozwolenia zintegrowanego,

• rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 8 kwietnia 2003 r. w sprawie rodzajów instalacji, dla któ-

rych prowadzący mogą ubiegać się o ustalenie programu dostosowawczego (Dz. U. Nr 80, poz. 731),

• rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 września 2003 r. w sprawie późniejszych terminów do

uzyskania pozwolenia zintegrowanego (Dz. U. Nr 177, poz. 1736) określające późniejsze terminy (niż
pierwotnie określony w w/w ustawie termin 1.01.2004) do uzyskania pozwolenia zintegrowanego dla
instalacji istniejących,

• rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 8 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsię-

wzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych kryteriów związanych
z kwalifikowaniem przedsięwzięć do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko. (Dz.U. Nr
179, poz. 1490) – które w odniesieniu do pozwoleń zintegrowanych stanowi podstawę do określania
organu odpowiedzialnego za wydanie pozwolenia zintegrowanego.

Dla określenia warunków pozwolenia istotne są również:
• ustawa z dnia 14 czerwca 1960 roku Kodeks postępowania administracyjnego (KPA) (tekst jednolity

Dz.U. 2000 Nr 98 poz. 1071, z późn. zm.);

• ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62 poz. 628, z późn. zm.);
• ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. Nr 115 poz. 1229, zm. Dz. U. Nr 154 poz. 1803, z późn.

zm.);

oraz niektóre akty wykonawcze do tych ustaw np. rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia

2002 r. w sprawie zakresu, czasu, sposobu oraz warunków prowadzenia monitoringu składowisk odpadów, czy
rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 8lipca 2004 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowa-
dzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego
(Dz. U. Nr 168, poz. 1763) ).

Konspekt WoWPZ oraz wskazówki dotyczące zakresu wymaganych informacji, a także sposobów wyko-

rzystywania dokumentów referencyjnych BAT zawierają opracowane w 2003 roku „Wytyczne do sporządze-
nia wniosku o wydanie pozwolenia zintegrowanego”. Dokument ten nie jest prawnie wiążący.

Podstawowe pojęcia

Przepisy związane z pozwoleniami zintegrowanymi wprowadzają szereg nowych terminów, które mogą

wymagać wyjaśnienia.

Instalacja i zakład

Kluczowym pojęciem dla praktycznego stosowania wymogów Dyrektywy i wydawania pozwoleń zinte-

growanych jest „instalacja”. Ustawa Prawo ochrony środowiska w art. 3 pkt 6 definiuje „instalację” jako:

a) stacjonarne urządzenie techniczne,
b) zespół stacjonarnych urządzeń technicznych powiązanych technologicznie, do których tytułem

prawnym dysponuje ten sam podmiot i położonych na terenie jednego zakładu,

c) budowle nie będące urządzeniami technicznymi ani ich zespołami,
których eksploatacja może spowodować emisję.
Termin „stacjonarne urządzenie” nie został doprecyzowany, ale należy go rozumieć zgodnie z potocz-

nym znaczeniem, tzn. jest to takie urządzenie, które przeznaczone jest do użycia w konkretnym miejscu,
a podczas jego zwykłej eksploatacji nie następuje zmiana jego położenia (np. niestacjonarnym urządzeniem
technicznym jest każdy pojazd, ale także ruchome koparki, spychacze, dźwigi itp.).

Największym problemem związanym z definiowaniem „instalacji” jest z reguły określanie ich granic (tzw.

delimitacja instalacji), czyli wskazanie wszystkich elementów składowych „instalacji” i ich powiązań techno-
logicznych. Zgodnie z zapisami ustawy pozwolenie zintegrowane obejmuje wszystkie, zlokalizowane na
terenie danego zakładu stacjonarne urządzenia, pomiędzy którymi występuje powiązanie technolo-
giczne, do których tytuł prawny ma ten sam podmiot. W odniesieniu do typowych procesów produkcyjnych
będą to zatem wszystkie służące ich prowadzeniu urządzenia techniczne – od miejsc dostarczania surowców
lub półproduktów, poprzez zlokalizowane w konkretnych miejscach urządzenia produkcyjne i pomocnicze
(w tym urządzenia ochrony środowiska, źródła ciepła, sprężarki, wentylatory itp), do miejsc, w których pro-
dukt/produkty kierowane są do dalszej dystrybucji.

CZĘŚĆ II. ZINTEGROWANE PODEJŚCIE DO USTALANIA WARUNKÓW PROWADZENIA INSTALACJI PRZEMYSŁOWYCH

IPPC CALOSC.indd 43

2006-03-22 12:43:33

MATERIAŁY SZKOLENIOWE DLA PRZEDSTAWICIELI ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA

Projekt Phare PL 2003/005-710.05.01 „Wdrażanie dyrektywy IPPC i aspektów dyrektywy EIA”

Prowadzący instalację powinien określić powiązania poszczególnych urządzeń tworzących „instalację”

uwzględniając wszystkie etapy procesu produkcji, zgodnie ze schematem technologicznym

. Do „instalacji”

nie zalicza się położonych na terenie zakładu obiektów małej architektury

oraz budynków, w których nie

prowadzi się procesów produkcyjnych lub koniecznych dla ich prowadzenia procesów pomocniczych

Nie należy utożsamiać pojęcia „instalacji” z pojęciem „zakładu”. Poprzez „zakład” należy rozumieć jedną

lub kilka instalacji wraz z terenem, do którego prowadzący instalacje posiada tytuł prawny, oraz znajdują-
cymi się na nim urządzeniami (art. 3 pkt 48 Poś). Zakład jest więc pojęciem szerszym – obejmującym teren,
instalacje i urządzenia

na nim się znajdujące.

Prowadzący instalację

Przez prowadzącego instalację rozumie się podmiot uprawniony na podstawie określonego tytułu praw-

nego do władania instalacją w celu jej eksploatacji zgodnie z wymaganiami ochrony środowiska, na zasadach
wskazanych w ustawie. Tak, więc prowadzący instalację to niekoniecznie jej właściciel, ale także inny podmiot,
jeżeli ma do niej tytuł prawny, taki jak przykładowo dzierżawa, najem, użyczenie itp. (art. 3 pkt 31 Poś).

Istotna zmiana

Kolejny termin, który sprawia duże trudności interpretacyjne to istotna zmiana instalacji (art. 3 pkt 7

Poś). Rozumie się przez to taką zmianę sposobu funkcjonowania instalacji lub jej rozbudowę, która może
powodować [znaczące]

zwiększenie negatywnego oddziaływania na środowisko. Kluczowa jest tu druga

część definicji mówiąca o negatywnym wpływie na środowisko

Definicja ta jest szczególnie ważna dla prowadzących instalacje, dla których ustalono późniejszy termin uzy-

skania pozwolenia zintegrowanego, a dokonane w nich zmiany, mogą zostać uznane za istotne i przyczynić się do
konieczności uzyskania pozwolenia zintegrowanego przed ponownym oddaniem instalacji do użytkowania.

Emisja i zanieczyszczenie

Emisja została zdefiniowana jako wprowadzane bezpośrednio lub pośrednio, w wyniku działalności czło-

wieka, do powietrza, wody, gleby lub ziemi:

substancje,

b) energie, takie jak ciepło, hałas, wibracje lub pola elektromagnetyczne (art. 3 pkt 4 Poś).

„Substancje” to pierwiastki chemiczne lub ich związki, mieszaniny lub roztwory występujące w środowi-

sku lub powstałe w wyniku działalności człowieka (art. 3 pkt 36 Poś).

„Zanieczyszczenie” to taka emisja, która może być szkodliwa dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska, może

powodować szkodę w dobrach materialnych, może pogarszać walory estetyczne środowiska lub może
kolidować z innymi, uzasadnionymi sposobami korzystania ze środowiska (art. 3 Poś pkt 49).

„Emisja” jest więc pojęciem szerszym niż „zanieczyszczenie”.
Definicja ta różni się od potocznego rozumienia terminu „emisji”. Oznacza bowiem substancję lub

energię wprowadzaną do któregokolwiek komponentu środowiska, a nie sam proces ich wprowadzania
do środowiska. „Emisja” utożsamiana jest również dość często z zanieczyszczaniem powietrza, podczas gdy
zgodnie z definicją Poś, emisją są również odpady, czy ścieki wprowadzane do środowiska. Taka interpretacja
i definicja ma fundamentalne znaczenie dla przepisów ochrony środowiska, ponieważ w pozwoleniu określa
się zawsze „dopuszczalne wielkości emisji”, a nie „wielkości zanieczyszczeń”.

Przykładowo, w skład instalacji do produkcji klinkieru cementowego w piecach obrotowych, wchodzi nie tylko sam piec do wypalania,

ale cały ciąg technologicznie powiązanych urządzeń m.in. magazyny surowców (w tym skład kamienia wapiennego będącego wsadem do
pieca) i produktów (skład klinkieru), młyny, zbiorniki homogenizujące, urządzenia chłodzące, odpylacze oraz wszystkie inne niezbędne urzą-
dzenia niezbędne do prawidłowo prowadzonego procesu.

W rozumieniu ustawy Prawo budowlane.

Np. budynki biurowe, obiekty socjalne, kantyny, sklepy zakładowe itp.

Urządzenie to niestacjonarne urządzenie techniczne, w tym środki transportu (art. 3 pkt 42 Poś). .

Zmiana wprowadzona w wyniku nowelizacji ustawy POŚ z dnia 24 lutego 2006 r, zapewnia pełną zgodność z definicją dyrektywy IPPC.

Jej wprowadzenie ogranicza konieczność zmiany pozwolenia zintegrowanego tylko do przypadków, gdy w wyniku zmian w instalacji dojdzie
do znaczącego zwiększenia negatywnego oddziaływania na środowisko.

Przykładowo, Instalacja do spalania paliw, w której zamontowano nowe urządzenia odsiarczające została niewątpliwie zmieniona. Za-

łożenie filtrów zmieniło funkcjonowanie instalacji, ale nie przyczyniło się do zwiększenia negatywnego oddziaływania na środowisko. Wręcz
przeciwnie: negatywny wpływ na środowisko został istotnie zmniejszony. W tym przypadku nie można zatem mówić o istotnej zmianie w ro-
zumieniu Poś.

IPPC CALOSC.indd 44

2006-03-22 12:43:33

Projekt Phare PL 2003/005-710.05.01 „Wdrażanie dyrektywy IPPC i aspektów dyrektywy EIA”

Standardy emisyjne i graniczne wielkości emisji

Kolejna grupa definicji to „standardy środowiska”, „standardy emisyjne”, „wielkości emisji” i „gra-

niczne wielkości emisji”.

„Standardy jakości środowiska” to wymagania, które muszą być spełnione w określonym czasie przez

środowisko jako całość lub jego poszczególne elementy […] (art. 3 pkt 34 Poś).

„Standardy emisyjne” to dopuszczalne wielkości emisji (art. 3 pkt 33 Poś). Standardy emisyjne zostały

określone w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 4 sierpnia 2003 w sprawie standardów emisyjnych
z instalacji (Dz. U. nr 163 poz. 1584). Są to obowiązujące normy, a na ich podstawie określa się dopuszczalne
wielkości emisji dla instalacji.

Przez „wielkość emisji” – rozumie się rodzaj i ilość wprowadzanych do środowiska substancji lub ener-

gii w określonym czasie oraz stężenia lub poziomy substancji lub energii, w szczególności w gazach odloto-
wych, wprowadzanych ściekach oraz wytwarzanych odpadach (art. 3 pkt 43 Poś).

„Graniczne wielkości emisyjne” to […] dodatkowe standardy emisyjne, które nie mogą być przekracza-

ne przez instalacje wymagające pozwolenia zintegrowanego (art. 204 ust.2 Poś).

Najlepsze Dostępne Techniki

Najlepsza Dostępna Technika została zdefiniowana w ustawie Prawo ochrony środowiska jako: „najbar-

dziej efektywny oraz zaawansowany poziom rozwoju technologii i metod prowadzenia danej działalności, wy-
korzystywany jako podstawa ustalania granicznych wielkości emisyjnych, mających na celu eliminowanie emisji
lub, jeżeli nie jest to praktycznie niemożliwe, ograniczanie emisji i wpływu na środowisko jako całości”.

Poszczególne składowe tego pojęcia należy rozumieć następująco:
• technika, to zarówno technologia stosowana w instalacji, jak i sposób, w jaki instalacja została zapro-

jektowana, wybudowana, eksploatowana oraz likwidowana,

• dostępne, to techniki o stopniu rozwoju zapewniającym możliwość praktycznego ich stosowania

w przemyśle, biorąc pod uwagę warunki ekonomiczne i techniczne oraz rachunek kosztów inwesty-
cyjnych i korzyści dla środowiska, uzyskanych dzięki ich wdrożeniu,

• najlepsze, to techniki najbardziej efektywne w ochronie środowiska jako całości.
Najlepsza dostępna technika ma spełniać wymagania, przy których określaniu uwzględnia się jednocześnie:
• rachunek kosztów i korzyści,
• czas niezbędny do wdrożenia najlepszych dostępnych technik dla danego rodzaju instalacji,
• zapobieganie zagrożeniom dla środowiska powodowanym przez emisje lub ich ograniczanie do mini-

mum,

• podjęcie środków zapobiegających poważnym awariom przemysłowym lub zmniejszających do mini-

mum powodowane przez nie zagrożenia dla środowiska.

Zgodnie z przepisami POŚ wymagania najlepszych dostępnych technik powinny uwzględniać w szczególności:
• stosowanie substancji o małym potencjale zagrożeń,
• efektywne wytwarzanie oraz wykorzystanie energii,
• zapewnienie racjonalnego zużycia wody i innych surowców oraz materiałów i paliw,
• stosowanie technologii bezodpadowych i małoodpadowych oraz możliwość odzysku powstających

odpadów,

• rodzaj, zasięg oraz wielkość emisji,
• wykorzystywanie porównywalnych procesów i metod, które zostały skutecznie zastosowane w skali

przemysłowej,

• postęp

naukowo-techniczny.

Jak wynika z przytoczonej definicji wymogi najlepszej dostępnej techniki to kompilacja dostępnych rozwią-

zań technicznych i organizacyjnych, których stosowanie umożliwia najwyższy poziom ochrony środowiska
traktowanego jako całość. Należy dodać, że nieprzekraczalnie wielkości emisji wynikających z zastosowania
najlepszych dostępnych technik nie zwalnia prowadzącego instalację z obowiązku dotrzymywania standar-
dów jakości środowiska (art. 205 Poś).

Aspekty formalno-prawne

Wprowadzenie do polskiego systemu prawnego zintegrowanego podejścia i wymogu uzyskiwania pozwo-

leń zintegrowanych w oczywisty sposób wpływa na obowiązki i zasady funkcjonowania około 2000 przed-
siębiorstw, w pierwszym rzędzie tych największych, ale także kilkuset mniejszych jednostek. Warunkiem
koniecznym dla uzyskania przez nie pozwolenia zintegrowanego jest bowiem spełnianie wymagań BAT, a co

CZĘŚĆ II. ZINTEGROWANE PODEJŚCIE DO USTALANIA WARUNKÓW PROWADZENIA INSTALACJI PRZEMYSŁOWYCH

IPPC CALOSC.indd 45

2006-03-22 12:43:34

MATERIAŁY SZKOLENIOWE DLA PRZEDSTAWICIELI ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA

Projekt Phare PL 2003/005-710.05.01 „Wdrażanie dyrektywy IPPC i aspektów dyrektywy EIA”

najmniej nakreślenie realistycznej drogi osiągnięcia parametrów operacyjno-technologicznych zgodnych
z zaleceniami BAT.

W warunkach polskich stwarza to poważne problemy formalne i praktyczne. Wydający pozwolenia zin-

tegrowane nie mogą dowolnie określać obowiązków operatorów w zakresie ograniczania emisji. Jest to
możliwe jedynie w granicach upoważnień ustawowych. Tymczasem zapisy, jak i dotychczasowa praktyka
wdrażania Dyrektywy sugerują możliwość elastycznego ustalania granicznych wartości emisji, czy takich pa-
rametrów, jak efektywność wykorzystania energii, ale także potrzebę prowadzenia w tej kwestii swoistych
„negocjacji” między organem wydającym pozwolenie, a operatorem.

Studiowanie unijnych – czy jakichkolwiek innych, np. Banku Światowego lub OECD – dokumentów refe-

rencyjnych ma jedynie znaczenie pomocnicze, ułatwiając zrozumienie danego procesu, ale nie dając wiążą-
cej podstawy dla uzasadnienia treści decyzji. Jednocześnie presja operatorów nie może prowadzić do sytu-
acji, w której w pozwoleniach zintegrowanych znajdą się jedynie maksymalne pułapy emisyjne wynikające
z aktów normatywnych dla poszczególnych komponentów środowiska i rodzajów emisji. Jasno wyrażoną
intencją Dyrektywy jest bowiem wprowadzanie granicznych wartości emisji, znacząco niższych niż określane
w prawie normy emisji. Reguły w tym zakresie muszą być precyzyjnie określone, a rolą organu wydającego
pozwolenie jest taka interpretacja zapisów krajowych ustaw i rozporządzeń wykonawczych, aby nie narusza-
jąc ich ducha i litery, zastosować podejście zgodne z duchem i literą Dyrektywy.

Warto w tym miejscu podkreślić, że już istniejące dokumenty referencyjne BAT określają najniższe osiągalne

poziomy dla parametrów takich jak BZT, ChZT, tlenki siarki i azotu, metale ciężkie itp. Wydaję się jednak oczy-
wiste – jakkolwiek jest to raczej oczywistość intuicyjna, która dopiero jest potwierdzana przez doświadczenia
płynące z konkretnych procesów uzyskiwania pozwolenia zintegrowanego – że zastosowanie optymalnego
z punktu widzenia ochrony środowiska jako całości zestawu ograniczeń, nie oznacza iż dana instalacja
powinna osiągać najniższe raportowane wskaźniki dla wszystkich wskazywanych parametrów.

Nie wydaje się przy tym ani uzasadnione, ani możliwe forsowanie, w każdym z wydawanych pozwoleń, tych

najniższych wartości emisyjnych, które są już faktycznie lub teoretycznie osiągane przez najlepsze instalacje uru-
chomione w ostatnim czasie, czy to w Polsce, czy w Europie. Mogłoby to prowadzić do zamknięcia szeregu za-
kładów, nawet w tych przypadkach, gdy ich oddziaływanie na środowisko mieści się w granicach określonych
prawem i nie powoduje istotnej zmiany standardów jakości elementów środowiska poddanych oddziaływaniu.

Określenie, jakie rozwiązania techniczne i organizacyjne odpowiadają – w każdym poszczególnym przy-

padku – warunkom BAT wymaga racjonalnego zbilansowania środków, jakie trzeba będzie zastosować dla
uzyskania wymaganego poziomu ochrony środowiska, wskazania jakie realne i mierzalne korzyści dla śro-
dowiska uzyska się poprzez zastosowanie tych środków, a także zapewnienia, że nie spowodują one prze-
kroczenia optymalnego obciążenia produkcji kosztami działań ochronnych. Nie bez znaczenia jest również
rodzaj wykorzystywanych surowców, czy wymagania jakościowe produktu końcowego.

Zbyt liberalne podejście organu wydającego pozwolenie, jakże często zainteresowanego przede wszyst-

kim wzmocnieniem ekonomicznym regionu, czy też walką z bezrobociem mogłoby natomiast narazić Polskę
na oskarżenia ze strony innych krajów unijnych o tolerowanie praktyk nieuczciwej konkurencji, a w konse-
kwencji do procesu przed Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości w Luksemburgu.

Ostateczna odpowiedzialność za treść warunków zintegrowanego pozwolenia spoczywa zawsze na orga-

nie właściwym do jego wydania, który musi wziąć pod uwagę techniczną charakterystykę danej instalacji,
łącznie z jej lokalizacją w konkretnych fizjograficznych i ekologicznych warunkach. Oznacza to dużą decen-
tralizacje procesów podejmowania decyzji przy praktycznej realizacji wymagań dyrektywy IPPC.

Pozwolenie zintegrowane

Jak już wspomniano pozwolenia zintegrowane funkcjonują w polskiej praktyki administracyjnej od

1 stycznia 2002 r., jako wynik transpozycji wymagań Dyrektywy IPPC. Pozwolenie zintegrowane jest w Polsce
decyzją administracyjną wydawaną przez właściwy terytorialnie oraz kompetencyjnie organ ochrony środo-
wiska, stanowiącą de facto rodzaj „licencji” na prowadzenie danego typu działalności.

Posiadanie pozwolenia zintegrowanego warunkuje bowiem możliwość prowadzenia (funkcjonowania) in-

stalacji. Brak pozwolenia zintegrowanego lub naruszanie jego warunków przez okres dłuższy niż 6 miesięcy
jest obligatoryjną przesłanką dla wstrzymania takiej działalności przez właściwego terytorialnie wojewódz-
kiego inspektora ochrony środowiska. Wojewódzki inspektor musi

taką decyzję podjąć, a obecne prawo nie

wymaga od niego wykazania (jak to miało miejsce przed 1 stycznia 2002 r.), iż z niedotrzymywaniem warun-

Art. 365 ustawy – Poś nakazuje wprost: wojewódzki inspektor ochrony środowiska wstrzyma w drodze decyzji użytkowanie instala-

cji: eksploatowanej bez wymaganego pozwolenia zintegrowanego, lub eksploatowanej z naruszeniem warunków pozwolenia zintegrowanego
przez okres przekraczający 6 miesięcy.

IPPC CALOSC.indd 46

2006-03-22 12:43:34

Projekt Phare PL 2003/005-710.05.01 „Wdrażanie dyrektywy IPPC i aspektów dyrektywy EIA”

ków pozwolenia wiążą się jakiekolwiek szczególnie szkodliwe oddziaływania na środowisko lub na ludzi.

Pozwolenie zintegrowane musi określić dość szczegółowo i precyzyjnie warunki funkcjonowania instalacji

biorąc pod uwagę:

• wymogi

BAT,

• techniczną charakterystykę danej instalacji,
• jej

lokalizację

oraz
• lokalne warunki środowiskowe.
W szczególności pozwolenie zintegrowane powinno określać:
• graniczne wielkości emisji i inne równoważne tym limitom parametry lub warunki mieszczące się w po-

jęciu Najlepszej Dostępnej Techniki dla danego rodzaju działalności;

• normalne warunki operacyjne oraz sytuacje odbiegające od normalnych (np. rozruch, lub zatrzymy-

wanie instalacji);

• działania podejmowane dla ochrony powietrza, wody i powierzchni ziemi;
• wymagania

monitoringowe;

• zasady minimalizacji zanieczyszczeń transgranicznych (jeżeli takowe występują);
• zasady

prewencji i likwidacji skutków ewentualnych zdarzeń awaryjnych;

• inne dodatkowe przedsięwzięcia konieczne dla osiągnięcia wymaganych standardów jakości środowiska.
Wybór metod eliminacji i/lub redukcji zanieczyszczeń, powinien także uwzględniać rachunek kosztów

w odniesieniu do korzyści dla środowiska.

Termin zintegrowane oznacza, że przy ustalaniu warunków pozwolenia wydający je organ musi wziąć pod

uwagę całokształt działalności danej instalacji. W szczególności należy wziąć pod uwagę wszystkie zagadnie-
nia emisyjne, ważąc je – przynajmniej teoretycznie – w kontekście oddziaływań/skutków środowiskowych
w odniesieniu do ochrony wód, powietrza i powierzchni ziemi, a także środowiska jako całości. Oprócz trady-
cyjnych typów oddziaływań, czyli emisji do powietrza, zrzutów ścieków, czy generowania odpadów i hałasu
pozwolenie powinno określać także kwestie efektywności wykorzystywania energii i surowców, z uwzględ-
nieniem wymogu minimalizacji ilości wytwarzanych odpadów, zapobiegania awariom i usuwania ich ewen-
tualnych skutków, zarządzania ryzykiem itp. Było to istotne novum w stosunku do uprzedniej praktyki wyda-
wania w Polsce pozwoleń i decyzji ustalających zasady korzystania ze środowiska.

Instalacje wymagające pozwolenia zintegrowanego

Pozwolenie zintegrowane wydaje się dla instalacji, wskazanych w rozporządzeniu Ministra Środowiska

z dnia 26 lipca 2002r. w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie po-
szczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości (Dz.U. Nr 122, poz,. 1055) wydanego
na podstawie art. 201 ust.2 ustawy – Prawo ochrony środowiska. Jednocześnie art. 203 ust.1 Poś stanowi, że:
„Instalacje [...wymagające pozwolenia...], położone na terenie jednego zakładu obejmuje się jednym pozwo-
leniem zintegrowanym”.

Jednak po nowelizacji z 18 maja 2005 r. dopuszcza się możliwość wydania kilku pozwoleń zintegrowa-

nych dla instalacji różnego typu (art. 203 ust.2). Wydanie odrębnych pozwoleń zintegrowanych dla różnych
instalacji położonych na terenie jednego zakładu może nastąpić na wniosek prowadzącego instalację. Uła-
twienie to może mieć znaczenie zwłaszcza w tych przypadkach, gdy poszczególne instalacje mają inne
terminy uzyskania pozwolenia zintegrowanego, bądź też znajdują się na różnych etapach procesu inwe-
stycyjnego, a wcześniejsze rozpoczęcie użytkowania niektórych z nich warunkuje funkcjonowanie całego
zakładu.

Propozycją ułatwiającą prowadzącemu instalację ubieganie się o wymagane pozwolenia, jest również

możliwość wystąpienia przez operatora instalacji typu IPPC do właściwego organu z wnioskiem o uwzględ-
nienie w pozwoleniu zintegrowanym innych nie powiązanych technologicznie instalacji nie wymagających
takiego pozwolenia (art. 203 ust.3). Jest to możliwe pod warunkiem, iż instalacje takie są położone na terenie
tego samego zakładu, co instalacje wymagające pozwolenia zintegrowanego.

Objęcie wybranych, bądź nawet wszystkich instalacji na terenie zakładu jednym pozwoleniem zintegrowa-

nym może nastąpić na wniosek prowadzącego instalację wymagającą pozwolenia zintegrowanego. Celem tej
zmiany jest umożliwienie objęcia wszystkich źródeł emisji na terenie jednego zakładu jednym pozwoleniem,
a tym samym eliminacja trudności, jakie w wielu przypadkach napotyka próba wydzielenia (i określenia licz-
bowego) oddziaływań instalacji wymagających pozwoleń sektorowych. Istotną kwestią jest również zmniej-
szenie kosztów przygotowania i złożenia wniosków o wymagane dla danego zakładu pozwolenia.

Warunki emisji dla tych instalacji określane są jednak na zasadach przewidzianych dla odpowiednich po-

CZĘŚĆ II. ZINTEGROWANE PODEJŚCIE DO USTALANIA WARUNKÓW PROWADZENIA INSTALACJI PRZEMYSŁOWYCH

IPPC CALOSC.indd 47

2006-03-22 12:43:34

MATERIAŁY SZKOLENIOWE DLA PRZEDSTAWICIELI ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA

Projekt Phare PL 2003/005-710.05.01 „Wdrażanie dyrektywy IPPC i aspektów dyrektywy EIA”

zwoleń „sektorowych” na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii oraz pozwolenia wodnopraw-
nego na pobór wód. Do instalacji – dla których pozwolenie zintegrowane nie byłoby a priori wymagane – nie
stosuje się również warunku spełniania wymogów najlepszych dostępnych technik.

Pozwolenie zintegrowane a pozwolenia sektorowe

Jak już kilkakrotnie wspomniano Dyrektywa IPPC wprowadziła wymóg zintegrowanego podejścia do

określania warunków prowadzenia procesów technologicznych, podkreślając znaczenie zasad: przezorności,
prewencji (zapobiegania „u źródła”) oraz ochrony środowiska jako całości. Określona w niej formuła pozwoleń
zintegrowanych miała zapewnić, że potencjalnie uciążliwe instalacje będą funkcjonować według pewnych
jednolitych, a co najmniej podobnych zasad ukierunkowanych na zapobieganie emisjom i ograniczanie za-
nieczyszczeń środowiska do minimum.

Spowodowało to konieczność modyfikacji stosowanej przed 2002 r. w Polsce praktyki wydawania pozwo-

leń i decyzji w odniesieniu do poszczególnych mediów (pobór wody, gospodarka odpadami), komponentów
środowiska (emisje do powietrza, odprowadzanie ścieków do wód powierzchniowych), czy populacji podda-
nych oddziaływaniu (hałas). Warto przypomnieć, że przed wejściem w życie ustawy z dnia 27 kwietnia 2001
roku Prawo ochrony środowiska, pozwolenia i decyzje na korzystanie ze środowiska były wydawane w Polsce
dla wyodrębnionych jednostek organizacyjnych (czyli dla zakładów), obejmując wszystkie zorganizowane
źródła emisji do poszczególnych komponentów środowiska położone w ich granicach. Natomiast w obec-
nym stanie prawnym pozwolenia na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii, czyli pozwolenia zin-
tegrowane (art. 181 ust.1 pkt.1 Poś) oraz tzw. pozwolenia „sektorowe” (art. 181 ust.1 pkt.2-4 Poś), do których
zalicza się:

• pozwolenie na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza,
• pozwolenie wodnoprawne na wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi,
• pozwolenie na wytwarzanie odpadów,
wydawane są dla instalacji.
Posiadanie pozwolenia zintegrowanego zwalnia operatora danej instalację z obowiązku uzyskania pozwo-

leń „sektorowych” a także z obowiązku uzyskania, o ile byłoby to wymagane przez prawo:

• zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie unieszkodliwiania i odzysku odpadów,
• pozwolenia wodnoprawnego na pobór wód (jeśli wody pobierane są wyłącznie na potrzeby instalacji

IPPC).

Pozwolenie zintegrowane zastępuje w/w pozwolenia i zezwolenia.
W przypadkach, kiedy zachodzi obowiązek posiadania pozwolenia zintegrowanego pozwolenia „sektoro-

we” wydane wcześniej wygasają z chwilą uzyskania przez prowadzącego instalację pozwolenia zintegrowa-
nego lub upływu terminu na jego uzyskanie (art. 193 ust. 2 Poś).

Pozwolenie zintegrowane, różni się jednak zasadniczo od uprzednio wydawanych decyzji na korzystanie

ze środowiska, jak i obecnie wydawanych pozwoleń „sektorowych”. Pozwolenie zintegrowane określać bowiem
powinno ograniczenia dla wszystkich typów oddziaływań, jakie mogą występować w związku z eksploatacją
danej instalacji, takich jak wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, wprowadzanie ścieków do wód lub do
ziemi, emitowanie hałasu.

Ponadto pozwolenie zintegrowane powinno określać warunki poboru wód, jeżeli jest on prowadzony

w związku z eksploatacją instalacji typu IPPC, niezależnie od ilości wytwarzanych ścieków lub ujmowanej
wody, a także kwestie wytwarzania odpadów, oraz ich unieszkodliwiania i/lub odzysku (o ile takie działania są
prowadzone) Zagadnienia gospodarki wodno-ściekowej reguluje się w takim zakresie, w jakim prowadzący
instalację rzeczywiście korzysta z wód. Natomiast regulacja emisji do powietrza, emisji hałasu i wytwarzania
odpadów jest obligatoryjna bez względu na ich skalę.

Regulacja tych emisji i wytwarzania odpadów jest obligatoryjna bez względu na ich skalę. Ponadto po-

zwolenie zintegrowane określa warunki poboru wód, jeżeli jest on prowadzony w związku z eksploatacją in-
stalacji typu IPPC, niezależnie od ilości wytwarzanych ścieków lub ujmowanej wody. Zagadnienia gospodarki
wodno-ściekowej reguluje się w takim zakresie, w jakim prowadzący instalację rzeczywiście korzysta z wód.

Zakres obowiązków prawnych jest jednak znacznie szerszy i wynika – częstokroć nie wprost – z kilkuna-

stu innych przepisów, rozproszonych w różnych działach tej ustawy, a także w innych ustawach (w szczegól-
ności w ustawie o odpadach i ustawie Prawo Wodne). Informacje o sposobach ich realizacji muszą znaleźć
odzwierciedlenie w treści wniosku.

Zintegrowane podejście do ochrony środowiska nakłada nowe obowiązki nie tylko na prowadzącego in-

stalację, ale i na organy administracji, od których wymaga się odmiennego niż do tej pory podejścia do usta-
lenia warunków korzystania ze środowiska. Zasada minimalizacji oddziaływań na środowisko widziane jako

IPPC CALOSC.indd 48

2006-03-22 12:43:34

Projekt Phare PL 2003/005-710.05.01 „Wdrażanie dyrektywy IPPC i aspektów dyrektywy EIA”

całość zmusza do indywidualizacji podejścia do poszczególnych instalacji i raczej negocjowania warunków
pozwolenia, niż ich arbitralnego ustalania przez właściwe organy administracji.

Pozostałe ogólne zasady wydawania pozwolenia zintegrowanego są takie same jak dla pozwoleń sekto-

rowych. Pozwolenie zintegrowane wydawane jest na czas określony nie dłuższy niż 10 lat, na wniosek prowa-
dzącego instalację lub zainteresowanego jej nabyciem.

Na terenie zakładu, do którego prowadzący instalację wymagającą pozwolenia zintegrowanego posiada

tytuł prawny, mogą funkcjonować także inne instalacje, nie wymagające pozwolenia zintegrowanego. W ta-
kim przypadku dla ich eksploatacji konieczne jest uzyskanie pozwoleń „sektorowych”, jeżeli tylko wymóg
uzyskania takich pozwoleń wynika z przepisów szczegółowych

Prowadzący istniejącą instalację, do momentu uzyskania pozwolenia zintegrowanego powinien posiadać

wymagane prawem pozwolenia „sektorowe”. Oznacza to, że zanim pozwolenia „sektorowe” utracą ważność
prowadzący instalację powinien wystąpić z wnioskiem o uzyskanie kolejnego pozwolenia „sektorowego” lub
pozwolenia zintegrowanego w terminie wcześniejszym niż to wynika z rozporządzenia Ministra Środowiska
z dnia 26 września 2003 r. w sprawie późniejszych terminów do uzyskania pozwolenia zintegrowanego.

Zgodnie ze znowelizowanym art. 193 ust. 2 ustawy – Prawo ochrony środowiska decyzje wymienione

w art. 181 ust. 2 – 4 ww. ustawy wygasają w całości, lub w tej części, w jakiej dotyczą instalacji wymagającej
pozwolenia zintegrowanego, z chwilą upływu terminu, w jakim prowadzący instalacje zobowiązany był to po-
zwolenie uzyskać chyba, że uzyskał je wcześniej. Termin wygaśnięcia dotyczy wszystkich pozwoleń sektoro-
wych wydanych dla instalacji, dla której powinno się uzyskać pozwolenie zintegrowane. Uprzednie przepisy,
wiążące ten termin z chwilą, w której pozwolenie zintegrowane stało się ostateczne były zbyt liberalne, gdyż
legalizowały do pewnego stopnia działalność tych prowadzących instalację, którzy nie przestrzegali terminu
uzyskania pozwolenia zintegrowanego.

Pozwolenie zintegrowane różni się także od pozwoleń sektorowych sankcjami za jego brak lub nieprze-

strzeganie warunków pozwolenia. Brak wymaganego pozwolenia zintegrowanego prowadzi do obligatoryj-
nego wstrzymania działalności instalacji istniejących, a w przypadku instalacji nowych – nie można przystą-
pić do ich użytkowania

Odmowa wydania pozwolenia

Organ właściwy do wydania pozwolenia zintegrowanego odmówi jego wydania (art. 186 Poś), jeżeli:
• nie są spełnione wymagania, o których mowa w:

– art. 141 ust. 2 Poś – pogorszenie stanu środowiska w znacznych rozmiarach,

– art. 143 Poś – warunki jakie musi spełniać nowo uruchamiana instalacja,

– art. 204 ust. 1 Poś – wymóg spełniania kryteriów BAT,

• eksploatacja instalacji powodowałaby przekroczenie standardów emisyjnych,
• eksploatacja instalacji powodowałaby przekroczenie standardów jakości środowiska,
• wydanie pozwolenia byłoby niezgodne z programami działań, o których mowa w art. 17 (progra-

my ochrony środowiska), art. 91 ust. 1 (programy ochrony powietrza) i 119 ust. 1 (programy działań
zmniejszających poziom hałasu) Prawa ochrony środowiska,

• a także jeżeli zachodzą przesłanki odmowy określone w ustawie o odpadach w:

– art. 18 ust. 3 pkt 1 i 2 – jeżeli przy wytwarzaniu odpadów występuje możliwość zagrożenia dla zdro-

wia, życia ludzi lub dla środowiska lub niezgodność z planami gospodarki odpadami;

– art. 29 ust. 1 – jeżeli zamierzony sposób gospodarki odpadami w zakresie odzysku, unieszkodliwia-

nia, zbierania lub transportu odpadów mógłby powodować zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub
dla środowiska, lub byłby niezgodny z wymaganiami przepisów o odpadach albo z planami gospo-
darki odpadami,

– art. 29 ust. 2 – brak wymaganego świadectwa potwierdzającego kwalifikacje personelu kierownicze-

go w zakresie gospodarowania odpadami w przypadkach instalacji do termicznego przekształcenia
odpadów lub składowania odpadów.

Odmowa wydania pozwolenia powinna również nastąpić, jeżeli wnioskodawcy cofnięto w drodze wcze-

Od 28 lipca 2005 r. możliwe jest jednak także objęcie tych instalacji pozwoleniem zintegrowanym, jeżeli prowadzący instalacje wystąpi

z takim wnioskiem. W takim wypadku do instalacji tych nie stosuje się warunku spełniania wymogów BAT i obowiązku uzyskania pozwolenia
„sektorowego”. Zagadnienie to opisano szerzej w rozdziale „Instalacje wymagające pozwolenia zintegrowanego”.

Art. 365 Poś.

CZĘŚĆ II. ZINTEGROWANE PODEJŚCIE DO USTALANIA WARUNKÓW PROWADZENIA INSTALACJI PRZEMYSŁOWYCH

IPPC CALOSC.indd 49

2006-03-22 12:43:35

MATERIAŁY SZKOLENIOWE DLA PRZEDSTAWICIELI ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA

Projekt Phare PL 2003/005-710.05.01 „Wdrażanie dyrektywy IPPC i aspektów dyrektywy EIA”

śniejszej prawomocnej decyzji administracyjnej uprawnienia emisyjne dotyczące przedmiotowej instalacji
z powodu:

• jej nienależytej eksploatacji, co stwarzało zagrożenie pogorszenia stanu środowiska w znacznych roz-

miarach lub zagrożenie życia lub zdrowia ludzi (art. 194 ust 1 Poś) lub

• eksploatacji instalacji prowadzonej z naruszeniem warunków pozwolenia, innych przepisów ustawy

lub ustawy o odpadach (art. 195 ust. 1 pkt. 1 Poś),

a nie minęły jeszcze 2 lata od dnia, gdy decyzja o cofnięciu lub ograniczeniu pozwolenia stała się osta-

teczna (należy sprawdzić dokumenty będące w posiadaniu organu).

Odmowa następuje bez rozpatrywania wniosku w drodze decyzji administracyjnej, w której uzasadnie-

niu należy podać stosowny powód.

Analiza wydawanych pozwoleń

Pozwolenie zintegrowane jest analizowane co najmniej raz na 5 lat przez organ właściwy do jego wydania

oraz dodatkowo, gdy:

• nastąpiła zmiana w najlepszych dostępnych technikach pozwalająca na znaczne zmniejszenie wielko-

ści emisji bez powodowania nadmiernych kosztów,

• wynika to z potrzeby dostosowania eksploatacji instalacji do zmian przepisów o ochronie środowiska.

(art. 216 Poś)

W przypadku, gdy przeprowadzone analizy wykażą konieczność zmiany pozwolenia zintegrowanego, któ-

rego termin ważności upłynie później niż rok po zakończeniu tych analiz, pozwolenie podlega cofnięciu lub
ograniczeniu bez odszkodowania (art. 217 Poś).

Prowadzący instalację objętą pozwoleniem zintegrowanym jest obowiązany poinformować organ właści-

wy do wydania pozwolenia o:

• planowanych zmianach polegających na zmianie sposobu funkcjonowania instalacji
organ może uznać, że planowane zmiany w instalacji wymagają zmiany niektórych warunków wydanego po-

zwolenia zintegrowanego i zobowiązać prowadzącego instalację, w terminie 30 dni od otrzymania informacji, do
złożenia wniosku o zmianę pozwolenia (art. 214 Poś),

• planowanych istotnych zmianach w instalacji
jednocześnie ze złożeniem tej informacji podmiot winien złożyć wniosek o zmianę wydanego pozwolenia zin-

tegrowanego; wniosek o zmianę pozwolenia oraz decyzja o zmianie pozwolenia powinny zawierać dane, które
mają związek z planowanymi zmianami, określone w ustawie odpowiednio dla wniosku o wydanie pozwolenia
zintegrowanego i pozwolenia zintegrowanego (art. 215 Poś).

Należy nadto zauważyć, że przepisy Kodeksu Postępowania Administracyjnego (art 163) oraz ustawy

Prawo ochrony środowiska dają organom ochrony środowiska możliwość wszczęcia z urzędu postępowania
w sprawie zmiany lub cofnięcia pozwolenia zintegrowanego. Brak pozwolenia zintegrowanego, jak również
naruszanie jego warunków przez okres dłuższy niż 6 m-cy, powodują obligatoryjne wstrzymanie pracy insta-
lacji (Poś – art. 365).

Nadzór nad wydawaniem pozwoleń zintegrowanych

Nadzór nad wydawaniem pozwoleń zintegrowanych sprawuje Minister Środowiska. Minister może także

zlecić nadzór osobie fizycznej albo prawnej, która ze względu na posiadane kompetencje, doświadczenie
i wyposażenie będzie gwarantowała należyte ich wykonywanie (art. 213 ust.1 Poś). Minister Środowiska pro-
wadzi rejestr wniosków o wydanie pozwolenia zintegrowanego oraz wydanych pozwoleń zintegrowanych,
a także analizuje wnioski i wydane pozwolenia z punktu widzenia spełnienia wymagań wynikających z naj-
lepszych dostępnych technik (art. 212 ust. 1 Poś).

Minister Środowiska może zwrócić się do starosty o udzielenie informacji lub udostępnienie innych niż

wnioski i wydane pozwolenia dokumentów, związanych z wydaniem pozwoleń zintegrowanych. Uprawnie-
nie to przysługuje także w stosunku do wojewody (art. 212 ust. 2 Poś).

W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w zakresie wydawania przez starostę pozwoleń zintegrowa-

nych, Minister Środowiska kieruje wystąpienie, którego treścią może być w szczególności wniosek o stwier-
dzenie nieważności decyzji w przedmiocie wydania pozwolenia zintegrowanego (art. 212 ust. 3 Poś).

W przypadku skierowania tego wystąpienia Ministrowi Środowiska przysługują prawa strony w postępo-

waniu administracyjnym i postępowaniu przed Naczelnym Sądem Administracyjnym (art. 212 ust. 4 Poś).

IPPC CALOSC.indd 50

2006-03-22 12:43:35

Projekt Phare PL 2003/005-710.05.01 „Wdrażanie dyrektywy IPPC i aspektów dyrektywy EIA”

Terminy uzyskania pozwolenia zintegrowanego

Obowiązek uzyskania pozwolenia zintegrowanego dla instalacji, której funkcjonowanie, ze względu na

rodzaj i skalę prowadzonej w niej działalności, może powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych
elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości, został wprowadzony do polskiego systemu praw-
nego od dnia 1 stycznia 2002 r., ustawą z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony śro-
dowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 100, poz. 1085, z późn. zmianami).

Zgodnie z przepisami prawa, pozwolenia zintegrowane stały się wymagane dla wszystkich nowo urucha-

mianych instalacji IPPC, przed ich oddaniem do użytkowania. Natomiast dla instalacji istniejących tj. takich
instalacji, dla których pozwolenie na budowę zostało wydane przed 1 października 2001 r., a użytkowanie
których rozpoczęło się nie później niż do dnia 30 czerwca 2003 r., przyjęto szczegółowy harmonogram uzyski-
wania pozwoleń zintegrowanych określony w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 26 września 2003 r.
w sprawie późniejszych terminów do uzyskania pozwolenia zintegrowanego (Dz.U. Nr. 177 poz. 1736).

Najwcześniej, bo do dnia 30 kwietnia 2004 r. pozwolenie zintegrowane musiały uzyskać wszystkie – bez

względu na rodzaj – instalacje istniejące, których eksploatacja rozpoczęła się po dniu 30 października 2000
r. Wynika to ze zobowiązań, które Polska przyjęła w czasie negocjacji o członkostwo w Unii Europejskiej.
Zgodnie z tymi zobowiązaniami wszystkie nowe w rozumieniu Dyrektywy 96/61/WE instalacje, a więc te,
których rozpoczęcie użytkowania nastąpiło po 30 października 2000 r., musiały uzyskać pozwolenia zintegro-
wane do czasu akcesji Polski do Unii Europejskiej. Natomiast dla instalacji, których eksploatacja rozpoczę-
ła się przed dniem 31 października 2000 r. – terminy te rozłożono w czasie – najpóźniejszym z określonych
w rozporządzeniu terminów jest dzień 30 kwietnia 2007 r.

Do 31 grudnia 2004 r. pozwolenie zintegrowane powinny uzyskać instalacje do produkcji klinkieru cemen-

towego oraz instalacje do hodowli świń. W 2005 r. pozwolenie zintegrowane powinny uzyskać m.in. instalacje
do przetwarzania azbestu, do produkcji masy włóknistej i papieru. Najwięcej branż ma terminy określone na
lata 2006-2007, dzień 31 grudnia 2006 r. jest terminem ostatecznym do uzyskania pozwolenia zintegrowane-
go dla instalacji w przemyśle chemicznym, a także dla instalacji do produkcji szkła i do wytapiania substancji
mineralnych. Dzień 30 kwietnia 2007 r. jest ostatecznym terminem do uzyskania pozwolenia zintegrowanego
dla instalacji wymienionych w punkcie 2 załącznika do rozporządzenia, czyli w hutnictwie i przemyśle meta-
lurgicznym, termin ten odnosi się również do pieców koksowniczych i składowisk odpadów.

Terminy podane w rozporządzeniu dotyczą również instalacji istniejących, które w ostatnim czasie były

modernizowane, o ile modernizacja nie wiązała się z istotną zmianą w rozumieniu art. 3 pkt 7 ustawy z dnia
27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska powodującą konieczność ponownego oddania do użytku
po tej dacie. W przypadku istotnej zmiany pozwolenie zintegrowane powinno być wydane przed oddaniem
instalacji do ponownego użytku.

W kontekście procesu wydawania pozwolenia zintegrowanego lub decyzji o zmianie takiego pozwolenia,

szczególnie istotny dla zachowania racjonalności procedury jest nowy przepis wprowadzający dłuższy, sze-
ściomiesięczny termin na wydanie tych decyzji. Jednakże ta zmiana terminu określonego w KPA dotyczy
tylko pierwszego pozwolenia zintegrowanego dla danej instalacji oraz pozwolenia wydawanego w wyniku
dokonania istotnej zmiany w instalacji (art. 209 ust. 2 Poś).

Wniosek o wydanie pozwolenia zintegrowanego

Przystępując do opracowania wniosku o wydanie pozwolenia zintegrowanego prowadzący instalację musi

pamiętać, że będzie ono ustalać nieregulowane dotychczas, lub regulowane w odmienny sposób warunki
w odniesieniu do każdej wyodrębnionej instalacji, a w tym:

1. graniczne wielkości emisji, które nie będą określane w rozporządzeniach, a które musi samodzielnie

określić organ wydający pozwolenie, odnosząc się do wskazań dokumentów referencyjnych BAT;

2. wymagania, zgodne z koncepcją najlepszej dostępnej techniki, co do sposobu eksploatacji danej in-

stalacji zarówno w warunkach normalnych, jak i odbiegających od normalnych (rozruch, obniżenie
wydajności, zatrzymanie instalacji) oraz w sytuacjach awaryjnych.

Przepisy określające zawartość wniosku o wydanie pozwolenia zintegrowanego są dość rozbudowane

i rozproszone.

Wniosek powinien w szczególności:
1) spełniać wymagania ogólne dotyczące wydawania wniosków dla pozwoleń emisyjnych zawartych

w art.184 ust. 2 Poś;

2) spełniać wymagania dla wniosków dotyczących komponentowych pozwoleń emisyjnych:

CZĘŚĆ II. ZINTEGROWANE PODEJŚCIE DO USTALANIA WARUNKÓW PROWADZENIA INSTALACJI PRZEMYSŁOWYCH

IPPC CALOSC.indd 51

2006-03-22 12:43:35

MATERIAŁY SZKOLENIOWE DLA PRZEDSTAWICIELI ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA

Projekt Phare PL 2003/005-710.05.01 „Wdrażanie dyrektywy IPPC i aspektów dyrektywy EIA”

• na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza (art. 221 Poś),
• na wytwarzanie odpadów (art. 18 ustawy o odpadach),
• na wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi (art. 131 i 132 Prawo wodne),

oraz pozwolenia wodnoprawnego na pobór wód jeżeli są one pobierane wyłącznie na potrzeby insta-
lacji IPPC.

3) spełniać wymagania szczególne dotyczące wniosków o pozwolenia zintegrowane określone z art. 208

Poś, czyli zawierać informacje o:

• oddziaływaniu emisji na środowisko jako całość,
• istniejącym lub możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko,
• proponowanej wielkości hałasu […] poza zakładem na terenach sąsiednich […], a także o rozkładzie

czasu pracy źródeł hałasu […],

• proponowanej ilości, stanie i składzie ścieków, o ile nie będą wprowadzane do wód lub do ziemi,
• proponowanej ilości pobieranej wody, o ile te wody nie są wykorzystywane wyłącznie na potrzeby

instalacji,

• proponowanych sposobach zapobiegania występowaniu i ograniczania skutków awarii […],
oraz zawierać uzasadnienie dla proponowanej wielkości emisji w przypadkach odstępstwa od granicz-

nych wielkości emisyjnych lub gdy wielkości te nie zostały określone w prawie.

Ponadto we wniosku należy wykazać, że eksploatacja instalacji prowadzona jest zgodnie z wymogami

najlepszej dostępnej techniki (BAT) i nie powoduje przekroczenia granicznych wielkości emisji, (art. 207 ust. 2
Poś) oraz wskazać wariantowe środki zapobiegania zanieczyszczeniom, o ile takowe istnieją.

Zalecana struktura wniosku

Ze względu na wspomnianą rozbudowaną zawartość merytoryczną wniosku, Ministerstwo Środowiska

przygotowało wzór wniosku w celu zapewnienia w jak największym stopniu kompleksowości i przejrzystości
dokumentów przedkładanych organowi administracji publicznej.

Proponowana struktura wniosku ma następującą postać:
Streszczenie (w języku niespecjalistycznym) napisane zrozumiałym nie technicznym językiem.
I. Część formalna
I.1. Informacje ogólne i oświadczenia wnioskodawcy.
W części tej powinny znaleźć się ogólne informacje identyfikujące wnioskodawcę zgodnie z wymogami

art. 184 ust. 2 pkt. 1-3 Poś oznaczenie prowadzącego instalacje, jego adres zamieszkania lub siedziby, adres
zakładu, na którego terenie prowadzona jest instalacja, informacja o tytule prawnym do instalacji, osoba
kontaktowa, lokalizacja działalności.

I.2. Wykaz materiałów źródłowych
W tym podrozdziale należy zamieścić zestawienie wszystkich materiałów referencyjnych i źródłowych,

do których wnioskodawca się odwołuje np. oprócz materiałów referencyjnych BAT pełne tytuły wszelkich
opracowań takich jak: raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko, przegląd ekologiczny, operaty
(dotyczące wody, ścieków, powietrza, hałasu itd.) dokumentacja techniczno ruchowa itd.

II. Część informacyjno – opisowa
II.1. Informacje ogólne o przedmiocie wniosku
Ten rozdział powinien zawierać informacje wymagane w art. 184 ust. 2 pkt. 4-6 Poś: rodzaje instalacji,

charakter instalacji, profil produkcji i usług, ogólną charakterystykę kondycji ekonomicznej zakładu.

II.2. Charakterystyka wykorzystywanych instalacji
W tym rozdziale powinny znaleźć się przede wszystkim syntetyczne dane dotyczące instalacji: charakte-

rystyka techniczna i stosowane technologie, możliwe warianty funkcjonowania instalacji i urządzeń, charak-
terystyka energetyczna, ocena stanu technicznego instalacji, charakterystyka stanu środowiska na terenie
zakładu – aspekty historyczne, warunki poboru wód, emisje do powietrza, hałasu, promieniowania elektro-
magnetycznego, zrzut ścieków, gospodarka odpadami, przewidywane emisje związane z poważną awarią
przemysłową.

II.3. Charakterystyka oddziaływania na środowisko
Rozdział ten powinien zawierać: charakterystykę otoczenia, charakterystykę jakości środowiska w rejonie

oddziaływania zakładu oraz charakterystykę oddziaływania emisji na środowisko czyli informacje dla stwier-
dzenia, czy instalacja nie powoduje pogorszenia stanu środowiska w znacznych rozmiarach lub zagrożenia
życia lub zdrowia ludzi, czy nie powoduje przekroczenia standardów jakości środowiska.

III. Część operacyjna

IPPC CALOSC.indd 52

2006-03-22 12:43:35

Projekt Phare PL 2003/005-710.05.01 „Wdrażanie dyrektywy IPPC i aspektów dyrektywy EIA”

III.1. Sposoby zapobiegania lub ograniczania oddziaływania na środowisko
W tym rozdziale należy zamieścić opis zrealizowanych, będących w realizacji i planowanych do realizacji

działań, w tym środki techniczne mające na celu zapobieganie lub ograniczanie emisji, w odniesieniu do wy-
magań ochrony środowiska określonych w przepisach szczegółowych oraz w dokumentach referencyjnych
opisujących najlepsze dostępne techniki dla danego rodzaju działalności.

III.2. Wnioskowane dopuszczalne parametry emisyjne i jakości środowiska
W tym rozdziale należy określić dopuszczalne wielkości emisji dla każdego z podstawowych procesów

produkcyjnych i procesów pomocniczych stanowiących przedmiot wniosku, kierując się ich znaczeniem dla
środowiska jako całości.

Przy określaniu dopuszczalnych emisji powinno się również uwzględniać rachunek korzyści środowisko-

wych, biorąc pod uwagę wielkości każdego rodzaju emisji do poszczególnych komponentów środowiska
i konsekwencje ich ograniczania dla ewentualnego wzrostu obciążania innych komponentów.

III.3. Uzasadnienie dla proponowanych wielkości emisji
Uzasadnienie należy przedstawić, gdy nie zostały określone graniczne wielkości emisyjne zgodnie z art.206

Poś. Ponieważ żadne z fakultatywnych rozporządzeń o granicznych wielkościach emisji nie zostało jak dotąd wy-
dane (stan prawny luty 2006) należy przedstawić takie uzasadnienie opierając się na standardach emisyjnych.

Jeżeli rozporządzenie dot. granicznych wielkości emisji zostanie wydane a proponowane we wniosku

wielkości emisji nie naruszają granicznych wielkości emisji uzasadnienie nie jest wymagane.

III.4. Wnioskowany zakres monitoringu i sprawozdawczość
W tym rozdziale należy określić zakres i sposób organizacji monitoringu emisji do środowiska oraz moni-

toringu procesów technologicznych w zakresie parametrów równoważnych granicznym wielkościom emisji
niezbędne dla bieżącej kontroli przestrzegania przez prowadzącego instalacje warunków pozwolenia.

III.5. Warunki weryfikacji i zmian treści pozwolenia
Ten rozdział powinien zawierać: proponowany termin ważności pozwolenia, proponowaną częstotliwość

analizy wydanego pozwolenia, kryteria definiowania istotnej zmiany w działalności, kryteria dotyczące ‚’po-
gorszenia stanu środowiska w znacznych rozmiarach’’.

Wniosek należy złożyć w dwóch egzemplarzach, a urząd wydający pozwolenie zobowiązany jest nie-

zwłocznie przesłać kopie do Ministerstwa Środowiska.

Do wniosku należy dołączyć dowód uiszczenia opłaty rejestracyjnej.
Wniosek sporządzony w innej formie lub nie zawierający informacji zalecanych w niniejszych propozy-

cjach a nie wymaganych prawem, nie może być odrzucony jako nie spełniający wymagań prawnych bez
wskazania przepisu prawa, który nie został wypełniony.

Więcej informacji na temat sporządzania wniosku i pełną wersję „Wytycznych do sporządzenia wniosku

o wydanie pozwolenia zintegrowanego” znajduje się na stronie internetowej www.mos.gov.pl .

Zmiana wymagań formalnych

Podczas nowelizacji ustawy Prawo ochrony środowiska z 2005 roku wprowadzono również szereg zmian

dotyczących wymagań dla wniosku o wydanie pozwoleń na wprowadzanie substancji lub energii do śro-
dowiska, ze szczególnym uwzględnieniem pozwoleń zintegrowanych. Przede wszystkim doprecyzowane
zostały wymagania, jakie musi spełnić wniosek o wydanie pozwolenia (art. 184 ust. 2 Poś).

Zrezygnowano z obowiązku dołączania do wniosku o wydanie pozwolenia wypisu lub wyrysu z miejscowego

planu zagospodarowania przestrzennego oraz decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu (uchy-
lony art. 184 ust. 4 pkt 2 Poś). Niezgodność z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego lub decyzją
o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu nie stanowi obecnie – w świetle Prawa ochrony środowiska
– przesłanki do odmowy wydania pozwolenia na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii.

Wobec zmian dotyczących wniosku o wydanie pozwolenia na wprowadzanie do środowiska substancji

lub energii, doprecyzowano również wymagania dotyczące samych pozwoleń (art. 188 ust. 2-3 Poś). Jedno-
cześnie część dotychczasowych obligatoryjnych elementów takich pozwoleń została zamieniona na fakulta-
tywne. Pozwoli to na większą elastyczność i uwzględnienie specyfiki danego pozwolenia na wprowadzanie
do środowiska substancji lub energii.

Ponadto w ustawie jednoznacznie określono możliwość ubiegania się o wydanie pozwolenia dla plano-

wanych instalacji, z uwzględnieniem specyfiki wydawania pozwoleń dla takich instalacji (art. 191a Poś).

Do najważniejszych zmian należy również zaliczyć wyłączenie z katalogu pozwoleń emisyjnych pozwo-

lenia na emitowanie hałasu oraz pozwolenia na emitowanie pól elektromagnetycznych (uchylony art. 180
pkt 4 i 5 Poś).

Konsekwencją likwidacji pozwolenia na emisję pól elektromagnetycznych jest jedynie wyłączenie obo-

CZĘŚĆ II. ZINTEGROWANE PODEJŚCIE DO USTALANIA WARUNKÓW PROWADZENIA INSTALACJI PRZEMYSŁOWYCH

IPPC CALOSC.indd 53

2006-03-22 12:43:35

MATERIAŁY SZKOLENIOWE DLA PRZEDSTAWICIELI ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA

Projekt Phare PL 2003/005-710.05.01 „Wdrażanie dyrektywy IPPC i aspektów dyrektywy EIA”

wiązku ustalania w pozwoleniu zintegrowanym warunków dla tego typu emisji. Takie rozwiązanie jest jedynie
ułatwieniem dla prowadzących instalacje i organów właściwych do wydania pozwoleń, nie naruszając przy
tym uregulowań Dyrektywy IPPC.

Natomiast zniesienie obowiązku uzyskiwania przed podmioty korzystające ze środowiska pozwoleń na

emitowanie hałasu niesie za sobą dalej idące zmiany. Przy znoszeniu tego obowiązku uwzględniono bowiem
regulacje zawarte w Dyrektywie 2002/49/WE

. Zamiast pozwoleń wydawane będą, z urzędu, przez organ

ochrony środowiska, decyzje o dopuszczalnym poziomie hałasu w środowisku (art. 115a ust. 1 Poś). Decyzja
ta będzie zmieniana w przypadku zmiany klasyfikacji terenów w rozumieniu przepisów o planowaniu i zago-
spodarowaniu przestrzennym lub zmian w przepisach prawnych (art. 115a ust. 7 Poś). Należy tu wspomnieć,
iż zgodnie z wyżej wymienioną dyrektywą wprowadza się również możliwość wyznaczenia tzw. „obszarów
cichych” w aglomeracji oraz poza aglomeracją, na których będą obowiązywać dodatkowe zakazy mające na
celu ochronę środowiska przed hałasem (art. 118b Poś).

Jednak z uwagi na fakt, iż Dyrektywa IPPC nakazuje uwzględnienie w pozwoleniu zintegrowanym zagadnień

hałasu, konieczne było dokonanie odpowiednich modyfikacji przepisów dotyczących wniosku o wydanie oraz
zawartości samego pozwolenia zintegrowanego. W ustawie dodano obowiązek wskazania we WoWZP propono-
wanej wielkości emisji hałasu (wyznaczonej przez poziomy hałasu powodowanego poza zakładem na terenach
sąsiednich) oraz rozkładu czasu pracy źródeł hałasu dla doby, wraz z przewidywanymi wariantami (art. 208 ust. 2
pkt 1 lit. c Poś). Analogicznie, w pozwoleniu zintegrowanym należy określać wielkości emisji hałasu (dopuszczalne
poziomy hałasu poza zakładem), wyrażone wskaźnikami hałasu LAeq D i LAeq N, w odniesieniu do poszczegól-
nych rodzajów terenów (tj. pod zabudowę mieszkaniową, pod szpitale i domy opieki społecznej, na cele rekre-
acyjno-wypoczynkowe itp.), oraz rozkład czasu pracy źródeł hałasu dla doby, wraz z przewidywanymi wariantami
(art. 211 ust. 2 pkt 3a Poś). W ślad za ww. zmianami, w art. 202 Prawa ochrony środowiska uchylono ust. 3.

Kolejne zmiany dotyczące zawartości WoWZP oraz samego pozwolenia zintegrowanego wiążą się z za-

gadnieniami gospodarki wodno-ściekowej na terenie zakładu, a w szczególności poboru wód na potrzeby
instalacji podlegających wymogom IPPC.

W szczególności doprecyzowane zostały wymagania dla wniosku o wydanie pozwolenia oraz samego po-

zwolenia zintegrowanego w zakresie wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi. Wniosek o wydanie pozwo-
lenia zintegrowanego powinien w tej części spełniać wymagania określone dla wniosku o pozwolenie wodno-
prawne na wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi – w ustawie z dnia 18 lipca 2002r. – Prawo wodne
(Dz.U. Nr 115 poz.1229, z późn. zm.). W praktyce zdarza się, iż ścieki generowane przez instalację wymagająca
pozwolenia zintegrowanego, najpierw wprowadzane są do urządzeń kanalizacyjnych będących we władaniu
tego samego lub innego podmiotu, a w następnej kolejności kierowane do grupowej oczyszczalni ścieków,
gdzie są unieszkodliwiane częstokroć po zmieszaniu ze ściekami z innych obiektów. W takim przypadku, jeżeli
ścieki z instalacji podlegającej wymogom IPPC nie będą wprowadzane bezpośrednio do wód lub do ziemi, we
wniosku o wydanie pozwolenia zintegrowanego powinno się podać dane o proponowanej ilości, stanie i skła-
dzie ścieków kierowanych do dalszego oczyszczania (art. 208 ust. 2 lit. d). Analogiczne zasady wprowadzone
zostały również w stosunku do pozwoleń zintegrowanych. Powinny one spełniać wymagania określone m.in. dla
pozwoleń wodnoprawnych na wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, a także określać ilość, stan i skład
ścieków, o ile ścieki nie będą wprowadzane do wód lub do ziemi (art. 211 ust. 2 pkt 3b).

Uchylono również przepis art. 202 ust. 5 Poś, stanowiący, iż w przypadku, gdy z instalacji objętej pozwo-

leniem zintegrowanym odprowadzane są ścieki do kanalizacji, w pozwoleniu tym określa się warunki, jakim
powinny one odpowiadać. Spełnienie tego wymogu jest teraz zagwarantowane przez przepis art. 211 ust.
2 pkt 3b wskazujący ogólne wymagania dla przypadków, gdy ścieki nie są [przypis autora: bezpośrednio]
wprowadzane do wód lub do ziemi.

W ustawie doprecyzowano również kwestie reglamentacji poboru wód na potrzeby instalacji

podlegających zasadom IPPC. W pozwoleniu zintegrowanym określa się warunki poboru wód na zasadach
określonych w przepisach ustawy – Prawo wodne (tak, jak dotychczas), ale tylko w przypadku, gdy wody
powierzchniowe lub podziemne są pobierane wyłącznie dla potrzeb instalacji wymagającej takiego pozwo-
lenia (art. 202 ust. 6 Poś). Wniosek o wydanie pozwolenia zintegrowanego powinien w takich przypadkach
spełniać wymagania określone dla wniosku o wydanie pozwolenia wodnoprawnego na pobór wód, określo-
ne w ustawie – Prawo wodne. W pozostałych przypadkach, wniosek o wydanie pozwolenia zintegrowanego
powinien dodatkowo określać proponowaną ilość pobieranej wody (art. 208 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 lit. e Poś)

Analogiczna zasada dotyczyć będzie zawartości samego pozwolenia zintegrowanego w tym zakresie. Pozwo-

Dyrektywa 2002/49/WE z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie oceny i zarządzania hałasem w środowisku.

Pełna dokumentacja zgodna z wymogami ustawy Prawo wodne – czyli w praktyce operat wodnoprawny stanowiący integralną cześć

WoWPZ – musi być sporządzana, jeżeli woda jest pobierana wyłącznie dla potrzeb określonej instalacji wymagającej pozwolenia zintegrowa-
nego. W pozostałych przypadkach dokumentacja taka ma określać wyłącznie ilość pobieranej wody.

IPPC CALOSC.indd 54

2006-03-22 12:43:35

Projekt Phare PL 2003/005-710.05.01 „Wdrażanie dyrektywy IPPC i aspektów dyrektywy EIA”

lenie to powinno spełniać wymagania określone m.in. dla pozwolenia wodnoprawnego na pobór wód, a tak-
że, w przypadku poboru wód dla innych potrzeb, niż na potrzeby instalacji zintegrowanej – określać ilość
pobieranej wody (art. 211 ust. 1 i ust. 2 pkt 3c Poś).

Ponadto w odniesieniu do wniosku o wydanie pozwolenia zintegrowanego ustawa nakłada obowiązek

opisania analizowanych przez wnioskodawcę wariantów środków zapobiegawczych, o ile takie warianty ist-
nieją – zgodnie z przepisami Dyrektywy 2003/35/WE

(art. 208 ust. 2 pkt 3 Poś). Uregulowania tejże dyrek-

tywy nakazują również, w każdym przypadku, sporządzenie uzasadnienia do pozwolenia zintegrowanego.
Nie będą tu więc miały zastosowania wynikające z Kodeksu postępowania administracyjnego możliwości
odstąpienia od takiego obowiązku (art. 202 ust. 7 Poś).

Oprócz tego, we wniosku o wydanie pozwolenia zintegrowanego konieczne jest zamieszczenie informa-

cji o proponowanych sposobach zapobiegania występowaniu i ograniczania skutków awarii (w przypadku,
gdy nie dotyczy to zakładów stwarzających zagrożenie wystąpienia poważnej awarii przemysłowej – w rozu-
mieniu Prawa ochrony środowiska), a także o spełnianiu przez instalację wymagań najlepszych dostępnych
technik (art. 208 ust. 2 pkt 1 lit. f i g Poś).

Opłata rejestracyjna

Złożenie wniosku o wydanie pozwolenia zintegrowanego powoduje obowiązek uiszczenia tzw. opłaty re-

jestracyjnej. Wysokość tej opłaty została określona w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 4 listopada
2002 r. w sprawie wysokości opłat rejestracyjnych (Dz. U. Nr 190, poz. 1591). Wysokość opłaty rejestracyjnej
zależy od stawki bazowej określonej w załączniku do ww. rozporządzenia, a także od progowej wielkości pa-
rametru charakteryzującego skalę działalności prowadzonej w instalacji. Oznacza to, że w przypadku instala-
cji o większej skali produkcji i bardziej skomplikowanej działalności należy uiścić wyższe opłaty rejestracyjne,
niż za prowadzenie instalacji mniejszych.

Sposób obliczania opłaty rejestracyjnej został określony w ww. rozporządzeniu następująco:

O = B ×

[euro]

gdzie:
O – wysokość opłaty rejestracyjnej [euro],
B – wysokość bazowej stawki opłaty dla danego rodzaju instalacji (określona w ww. rozporządzeniu) [euro],
WR – maksymalna teoretyczna (możliwa teoretycznie do osiągnięcia) wielkość parametru charakteryzują-

cego skalę działalności prowadzonej w danej instalacji (określona w ww. rozporządzeniu),

WP – progowa wielkość parametru charakteryzującego skalę działalności prowadzonej w instalacji dane-

go rodzaju.

Opłata ta jest jednorazowa. Jej wysokość nie może być wyższa niż równowartość 3 000 euro i nie może

być niższa niż bazowa stawka opłaty, która została określona w rozporządzeniu. Oznacza to, że w przypadku
jeśli wielkość wskaźnika (WR) jest mniejsza bądź równa wielkości wskaźnika (WP), to wysokość opłaty reje-
stracyjnej jest równa bazowej stawce opłaty.

W przypadku wniosku o aktualizacje warunków pozwolenia opłatę rejestracyjną zmniejsza się o 50%

w stosunku do wysokości opłaty, która byłaby wymagana dla danego rodzaju instalacji, gdyby prowadzący
tę instalację ubiegał się o samo pozwolenie, a nie jego zmianę (art. 210 ust. 3a Poś). W uprzednim stanie
prawnym, pomimo braku przepisu, który expresis verbis nakładałby taki obowiązek, wydanie decyzji o zmia-
nie pozwolenia zintegrowanego wymagało uiszczenia opłaty rejestracyjnej w pełnej wysokości. Nie ulega
wątpliwości, iż wysokość takiej opłaty byłaby nieadekwatna do rodzaju wydawanej decyzji.

Zgodnie z art. 206 i 212 wpływy z tytułu opłaty rejestracyjnej są przeznaczone na:
1. gromadzenie informacji o najlepszych dostępnych technikach,
2. koordynację przepływu tych informacji na potrzeby organów właściwych do wydawania pozwoleń

oraz zainteresowanych podmiotów korzystających ze środowiska,

3. prowadzenie rejestru wniosków o wydanie pozwoleń zintegrowanych i wydanych pozwoleń zintegro-

wanych.

Dyrektywa 2003/35/WE z dnia 26 maja 2003r. przewidująca udział społeczeństwa w odniesieniu do sporządzania niektórych planów

i programów w zakresie środowiska oraz zmieniająca w odniesieniu do udziału społeczeństwa i dostępu do wymiaru sprawiedliwości dyrekty-
wy Rady 85/337/EWG i 96/61/WE (Dz. Urz. WE L 156 z 25.06.2003).

CZĘŚĆ II. ZINTEGROWANE PODEJŚCIE DO USTALANIA WARUNKÓW PROWADZENIA INSTALACJI PRZEMYSŁOWYCH

IPPC CALOSC.indd 55

2006-03-22 12:43:36

MATERIAŁY SZKOLENIOWE DLA PRZEDSTAWICIELI ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA

Projekt Phare PL 2003/005-710.05.01 „Wdrażanie dyrektywy IPPC i aspektów dyrektywy EIA”

Inne opłaty

Ponieważ opłata rejestracyjna jest wnoszona za rozpatrzenie wniosku o wydanie pozwolenia zintegrowa-

nego, a nie za wydanie pozwolenia zintegrowanego (inny jest przedmiot opłaty), istnieje również obowiązek
uiszczenia opłaty skarbowej. W przypadku pozwolenia zintegrowanego, określonego w art. 57 ustawy z dnia
27 lipca 2001r. o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie nie-
których ustaw (Dz. U. Nr 100, poz. 1085) jako pozwolenie wydawane w związku z działalnością gospodarczą,
opłata skarbowa wynosi 2 000zł. Zgodnie z art. 6 ust. 3 ustawy z dnia 9 września 2000r. o opłacie skarbowej
(Dz. U. Nr 86, poz. 960) obowiązek zapłaty opłaty skarbowej następuje z chwilą wydania pozwolenia zinte-
growanego. Złożona musi być również opłata za złożenie wniosku w wysokości 5 zł, a także 0,50 zł za każdy
załącznik, w formie znaków opłaty skarbowej naklejonych na wniosek.

W ramach nowelizacji ustawy o opłacie skarbowej

, znacząco obniżono stawki opłaty skarbowej, dla ma-

łych, średnich i mikro-przedsiębiorców, za wydanie wszystkich rodzajów pozwoleń na wprowadzanie sub-
stancji lub energii do środowiska (część II, ust. 12, pkt 1 lit. b Załącznika do ww. ustawy) do 500 zł za każdą
wydaną decyzję. W przypadku pozwoleń zintegrowanych zmiana ta będzie miała niewielki walor praktyczny,
ze względu na skalę działalności, która z reguły wykracza po za sektor MiŚP.

Organy właściwe

Instytucjonalny system określania warunków korzystania ze środowiska, a nastepnie egzekwowania wy-

mogów prawa powinien zapewnić, że operatorzy instalacji będą:

• stosować się do warunków ich pozwolenia;
• wspomagać organy kontrolne przy wykonywaniu badań i pobieraniu próbek;
• gromadzić informacje niezbędne dla udokumentowania sposobów, w jaki wypełniają swoje obowiązki;
• przekazywać kompetentnym władzom wszelkie konieczne informacje, w tym wyniki badań monito-

ringowych;

• powiadamiać kompetentne władze o jakichkolwiek planowanych zmianach w eksploatacji instalacji.
Jest to zadaniem organów administracji publicznej odpowiedzialnych za praktyczne wdrażanie wymo-

gów Dyrektywy IPPC.

Organy wydające pozwolenie zintegrowane

Organami właściwymi do wydawania pozwoleń zintegrowanych są:
• Wojewoda

w sprawach związanych z przedsięwzięciami na terenach zakładów, gdzie eksploatowa-

na instalacja jest kwalifikowana jako przedsięwzięcie mogące znacząco oddziaływać na środowisko,
dla którego sporządzenie raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko jest obowiązkowe

oraz na terenach zamkniętych (art. 378 ust. 2 Poś).

• Starosta – dla pozostałych instalacji (art. 378 ust. 1 Poś).
Starosta wydaje pozwolenie zintegrowane po uzgodnieniu z wojewódzkim inspektorem ochrony środo-

wiska (art. 211 ust. 3a Poś).

Organ właściwy do wydania pozwolenia przedstawia niezwłocznie ministrowi właściwemu do spraw śro-

dowiska kopię wniosku o wydanie pozwolenia zintegrowanego oraz kopię wydanego pozwolenia zintegrowa-
nego (art. 209 i art. 211 ust. 4, Poś ).

Organy odwoławcze

Organami odwoławczymi są:
− Minister

Środowiska

dla decyzji wydanych przez Wojewodę;

− Samorządowe

kolegia

odwoławcze

dla decyzji wydanych przez Starostę (art. 17 ustawy z dnia z dnia

14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego Dz. U. Nr 98, poz. 1071);

Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o opłacie skarbowej (Dz. U. z 2004 r. Nr 253, poz. 2532 z późn. zm.).

Od 1 stycznia 2008 r. przewidywane jest przekazanie tych kompetencji do Marszałków Województw.

Lista przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, które wymagają raportu została ustalona rozporządzeniem Rady

Ministrów z dnia 9 listopada 2004r., w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szcze-
gółowych kryteriów związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięć do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko.

IPPC CALOSC.indd 56

2006-03-22 12:43:36

Projekt Phare PL 2003/005-710.05.01 „Wdrażanie dyrektywy IPPC i aspektów dyrektywy EIA”

Organy kontroli

Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska jest organem uprawnionym do:
• prowadzenia kontroli przestrzegania przepisów o ochronie środowiska;
• wstrzymania w drodze decyzji użytkowania instalacji:

– eksploatowanej bez wymaganego pozwolenia zintegrowanego,

– eksploatowanej z naruszeniem warunków pozwolenia zintegrowanego przez okres przekraczający 6 mie-
sięcy (art. 365 ust. 1, pkt. 1 i 2 Poś)

Programy dostosowawcze i okresy przejściowe

W celu umożliwienia uzyskania pozwolenia zintegrowanego w wymaganym prawem terminie tym prowadzą-

cym, których instalacje nie spełniają pewnych wymagań ochrony środowiska, w tym wymagań najlepszej dostęp-
nej techniki, w ustawie Prawo ochrony środowiska przewidziano możliwość ustanowienia tzw. programu dostoso-
wawczego, dotyczący niektórych rodzajów instalacji wymienionych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia
8 kwietnia 2003 r. w sprawie rodzajów instalacji, dla których prowadzący mogą ubiegać się o ustalenie programu do-
stosowawczego (Dz.U. Nr 80 poz.731). W założeniu program ma ułatwić wypełnienie wymagań ochrony środowiska,
w tym wymagań BAT, przedłużając ogólnie obowiązujące terminy dochodzenia do tych wymagań.

O ustanowienie programu dostosowawczego mogą ubiegać się prowadzący instalacje wymagające pozwolenia

zintegrowanego, dla których organem właściwym do wydania pozwolenia jest wojewoda i które w wymaganym
terminie nie mogą spełnić obowiązujących wymagań ochrony środowiska, a podjęte zostały działania zmierzają-
ce do spełnienia wymagań wynikających z najlepszej dostępnej techniki oraz usunięcia szkód w środowisku spo-
wodowanych przez eksploatację instalacji. Możliwość ta odnosi się do instalacji istniejących, czyli takich, których
(zgodnie z art. 423 ust. 2 ustawy – Prawo ochrony środowiska) eksploatację rozpoczęto przed 1 października 2001r.
Programy dostosowawcze, sporządzone i wynegocjowane zgodnie z art. 422 ÷ 441 Poś, podlegają osobnej proce-
durze i zgodnie z art. 435 ust. 4 Poś, stanowią integralną część pozwolenia zintegrowanego.

Należy zwrócić uwagę, że do wniosku o ustalenie programu dostosowawczego należy m. in. dołączyć wniosek

o wydanie pozwolenia zintegrowanego, spełniający wymagania ustawowe.

Ustawa Prawo ochrony środowiska określa dość precyzyjnie procedury negocjacyjne, mające na celu określenie

ścieżki dojścia do jak najszybszego dostosowania instalacji do wymagań najlepszej dostępnej techniki. Za potrzebą
dalszej eksploatacji takich instalacji musi przemawiać interes publiczny, a także muszą one spełniać następujące
warunki:

• zaliczają się do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, dla których organem wyda-

jącym pozwolenie jest wojewoda,

• są objęte realizacją przedsięwzięć zapewniających spełnienie przez instalacje wymagań wynikających z najlepszej

dostępnej techniki oraz usunięcie szkód w środowisku spowodowanych przez eksploatację instalacji,

• nie powodują pogorszenia stanu środowiska w znacznych rozmiarach, a w szczególności nie zagrażają zdro-

wiu lub życiu ludzi,

• należą do instalacji wymienionych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 8 kwietnia 2003r. w sprawie

rodzajów instalacji, dla których prowadzący mogą ubiegać się o ustalenie programu dostosowawczego (Dz.
U. Nr 80, poz. 731).

Prowadzący taką instalację może wystąpić do wojewody z wnioskiem o ustalenie programu dostosowawczego.

Ustalenie treści programu dostosowawczego poprzedzone jest postępowaniem negocjacyjnym.

Przedmiotem negocjacji mogą być:
• terminy realizacji poszczególnych przedsięwzięć,
• warunki emisji w okresie realizacji programu dostosowawczego,
• termin i wyrażony procentowo zakres odroczenia opłat za korzystanie ze środowiska, wysokość sankcji pie-

niężnych za niezrealizowanie poszczególnych etapów przedsięwzięcia.

Do wniosku o ustalenie programu dostosowawczego należy załączyć:
• projekt programu dostosowawczego,
• przegląd

ekologiczny,

• wniosek o wydanie pozwolenia zintegrowanego uwzględniającego ustalenia, które zostaną zawarte w pro-

gramie dostosowawczym.

Zatwierdzenie programu dostosowawczego przez wojewodę w drodze decyzji oraz wydanie pozwolenia zin-

tegrowanego na warunkach w nim określonych następuje po uzgodnieniu treści programu. Wojewoda odmawia
w drodze decyzji wydania pozwolenia zintegrowanego, m.in. gdy stwierdzi, że pomimo zrealizowania uzgodnione-
go programu dostosowawczego instalacja nie spełni wymagań wynikających z najlepszej dostępnej techniki.

CZĘŚĆ II. ZINTEGROWANE PODEJŚCIE DO USTALANIA WARUNKÓW PROWADZENIA INSTALACJI PRZEMYSŁOWYCH

IPPC CALOSC.indd 57

2006-03-22 12:43:36

MATERIAŁY SZKOLENIOWE DLA PRZEDSTAWICIELI ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA

Projekt Phare PL 2003/005-710.05.01 „Wdrażanie dyrektywy IPPC i aspektów dyrektywy EIA”

Ze względu na liczne, trudne wymagania, jakie należy spełnić oraz sankcje za ich nieprzestrzeganie, nale-

ży zakładać, że program dostosowawczy nie stanie się mechanizmem powszechnym, ale będzie stosowany
jedynie w wyjątkowych sytuacjach. W trakcie negocjacji członkowskich Polska przyjęła żądanie strony unij-
nej, aby wszystkie instalacje istniejące uzyskały pozwolenia zintegrowane w terminie do 30 października 2007
roku. Jednocześnie uzyskano zgodę na pewne odstępstwa (tzn. okres przejściowy) od wymogu Dyrektywy
IPPC, aby w momencie uzyskania zintegrowanego pozwolenia prowadzący instalację gwarantowali spełnia-
nie wymagań BAT. Taka elastyczność podejścia jest możliwa w stosunku do 3 grup instalacji:

• określonej grupy ciepłowni komunalnych o mocy termicznej od 50 do 300 MW;
• określonej grupy składowisk odpadów komunalnych przyjmujących od 10 do 20 ton odpadów na

dobę;

• 66 dużych instalacji realizujących wynegocjowany z władzami program dostosowawczy.
Instalacje te zostały wymienione imiennie w załączniku XII Traktatu Akcesyjnego. Prowadzący instalacje tego

typu, będą zobowiązani do uzyskania pozwolenia zintegrowanego, które zawierać będzie szczegółowy harmono-
gram dochodzenia do stanu technicznego gwarantującego wypełnianie wymagań BAT. Harmonogram ten nie
będzie mógł ustalać terminów dłuższych niż uzasadnione racjonalnym przebiegiem procesu inwestycyjnego,
a graniczną datą zakończenia wszelkich prac modernizacyjnych będzie 31 grudnia 2010 roku.

Należy podkreślić, że okres przejściowy dotyczy przesunięcia o ponad 3 lata ostatecznej daty uzyskanie pełnej

zgodności z wymogami BAT, nie przedłuża natomiast terminu uzyskania pozwolenia zintegrowanego.

II. 5. Procedura uzyskiwania pozwolenia zintegrowanego

Jak już kilkakrotnie wspomniano proces przygotowania wniosku i prawidłowe określenie wymagań po-

zwolenia zintegrowanego jest zadaniem stosunkowo trudnym. Rozpatrzenie wniosku o wydanie pozwolenia
zintegrowanego i ustalenie jego warunków wymaga od urzędników nie tylko wiedzy administracyjno-praw-
nej i rozumienia wymogów ochrony poszczególnych elementów środowiska, ale także odpowiedniej wiedzy
technicznej, w tym śledzenia zmian wymogów i zaleceń najlepszych dostępnych technik.

W niniejszym rozdziale omówione zostaną typowe fazy postępowania w sprawie udzielenia pozwolenia

zintegrowanego. Propozycje podziału na fazy, a zwłaszcza proponowane nazewnictwo, nie wynikają wprost
z przepisów Dyrektywy, czy prawa polskiego, ale są raczej podsumowaniem doświadczeń zebranych – w za-
kresie ich praktycznego stosowania – w tego typu postępowaniach w innych Państwach Członkowskich i w
Polsce. Ten umowny podział na fazy pozwala jednak usystematyzować zadania wnioskodawców i organów
wydających pozwolenie w dość precyzyjny, choć jednocześnie dość skomplikowany schemat postępowania,
co ma istotne znaczenia z punktu widzenia celu niniejszego „Podręcznika”. Więcej informacji na ten temat
można znaleźć w materiale „Procedura wydawania pozwolenia zintegrowanego – wskazówki metodyczne”

pamiętając, że do momentu opracowania tego dokumentu w przepisach prawnych w zakresie IPPC zaszły
dość istotne zmiany, które mają wpływ również na niektóre szczegóły proceduralne.

Typowe fazy postępowania

Na typową procedurę wydawania pozwolenia zintegrowanego składają się najczęściej omówione w szcze-

gółach poniżej fazy i kroki realizacyjne. Warto już na wstępie wskazać, że przystępując do realizacji kolejnych
etapów postępowania w sprawie pozwolenia zintegrowanego należy uwzględnić co najmniej następujące
uwarunkowania i reguły:

A. Posiadanie pozwolenia zintegrowanego jest warunkiem prowadzenia wskazanych w rozporządzeniu

Ministra Środowiska rodzajów instalacji – faza przedwnioskowa powinna służyć m.in. właściwej iden-
tyfikacji i delimitacji instalacji, które zostaną objęte pozwoleniem

(patrz również pkt. B);

B. Dla danej instalacji lub grupy instalacji powiązanych technologicznie, a także instalacji typu IPPC po-

łożonych na terenie jednego zakładu, wydawana jest jedna decyzja (pozwolenie zintegrowane)

regu-

lująca zasady wprowadzania substancji lub energii do poszczególnych komponentów środowiska, ale
także uwzględniająca oddziaływanie tych emisji na środowisko jako całość oraz interakcje pomiędzy

Materiał ten jest dostępny na stronie internetowej Ministerstwa Środowiska www.mos.gov.pl.

Zmiany wprowadzone w 2005 r. w treści art. 203 umożliwiają – na wniosek operatora – obejmowanie pozwoleniem zintegrowanym wy-

branych grup instalacji, w tym również instalacji lub urządzeń, na których prowadzenie na podstawie dotychczasowych przepisów nie można
było uzyskać takiego pozwolenia.

Z zastrzeżeniem wyjątków, o których mowa w art. 201 ust. 3 (patrz omówienie w rozdziale „Pozwolenie zintegrowane a pozwolenia

sektorowe” .

IPPC CALOSC.indd 58

2006-03-22 12:43:36

Projekt Phare PL 2003/005-710.05.01 „Wdrażanie dyrektywy IPPC i aspektów dyrektywy EIA”

skalą i typem oddziaływań, a istotnymi aspektami technologicznymi, materiałowymi, czy energetycz-
nymi odnoszącymi się do regulowanej instalacji – podejście zintegrowane;

C. Instalacja wymagająca pozwolenia zintegrowanego musi spełniać wymogi najlepszej dostępnej tech-

niki, choć dopuszczalne są tu pewne złagodzenia;

a. Prowadzący instalacje, które w sposób zasadniczy nie spełniają wymagań BAT, mogą ubiegać się

w pewnych sytuacjach wskazanych w ustawie, o ustalenie tzw. programu dostosowawczego, który
stanowić będzie część decyzji w sprawie pozwolenia zintegrowanego;

b. Po nowelizacji art. 208 w 2005 r. przyjmuje się, zwłaszcza w przypadku pierwszego pozwolenia dla

instalacji istniejących, że jeżeli spełnienie wymagań BAT wymaga podjęcia dodatkowych działań to
można wydać pozwolenie (o ile nie będą naruszane standardy jakości środowiska) określając w nim
wskazanie i opis proponowanych działań, harmonogram realizacji działań w okresie obowiązywa-
nia pozwolenia; w przypadku planowanej realizacji określonego działania w okresie dłuższym niż
rok jest wymagane wskazanie etapów tego działania w okresach nie dłuższych niż roczne oraz ter-
minów realizacji tych etapów, przewidywane koszty realizacji poszczególnych działań, plan finanso-
wania poszczególnych działań, wskazanie uwarunkowań technicznych i ekonomicznych uzasadnia-
jących proponowany harmonogram działań (patrz art. 184 i 208 Poś),

D. Właściwy do wydania pozwolenia zintegrowanego organ ma obowiązek jego okresowego analizowania:

a. co najmniej raz na 5 lat;

b. każdorazowo z uwagi na zmiany BAT lub konieczność dostosowania sposobu prowadzenia instala-

cji do zmienionych wymogów prawnych (Poś – art. 216 i 217);

z prawem do zmiany warunków pozwolenia w trybie określonym w ustawie (Poś – art. 195 ust 1). Inicjaty-

wa organu w sprawie zmiany warunków pozwolenia zintegrowanego może polegać także na cofnięciu
lub ograniczeniu pozwolenia (Poś – art. 199);

E. Zapewnienie udziału społeczeństwa w postępowaniu w sprawie wydania pozwolenia zintegrowanego,

a także w sprawie jego zmiany jest dla organu właściwego do wydania pozwolenia – obowiązkiem,
a dla społeczeństwa – uprawnieniem, przy czym przeprowadzenie rozprawy administracyjnej jest fa-
kultatywne, ale może być bardzo przydatnym sposobem dokumentowania wypełnienia obowiązku
zapewnienia udziału społeczeństwa;

Faza przygotowawcza (przedwnioskowa)

Przed formalnym złożeniem wniosku o wydanie pozwolenia zintegrowanego konieczne jest w szczegól-

ności:

• zidentyfikowanie aspektów środowiskowych (elementy instalacji i procesu które oddziałują, lub mogą

oddziaływać na środowisko) oraz ocena istotnych oddziaływań,

• rozważenie możliwości ewentualnych oddziaływań transgranicznych (w przypadku nowych instalacji

jest to wymóg obligatoryjny).

Są to zadania wnioskodawcy, bez wykonania których nie jest możliwe opracowanie dobrego i komplet-

nego wniosku. Zalecane jest również wstępne uzgodnienie z właściwym organem zakresu i stopnia szczegó-
łowości wniosku o wydanie pozwolenia zintegrowanego.

Proces przygotowania wniosku i wydania na jego podstawie pozwolenia zintegrowanego jest nader czę-

sto zadaniem bardzo trudnym. Dlatego wydaje się zasadne upowszechnienie praktyki, dotychczas stoso-
wanej tylko przez niektóre organy, polegającej na wstępnym konsultowaniu i uzgadnianiu treści wniosków
o udzielenie „pozwoleń emisyjnych” pomiędzy wnioskującymi a przedstawicielami właściwych organów.

Działania, w czasie których wnioskodawca będzie miał możliwość ustalenia z właściwym organem wielu kwe-

stii dotyczących np. stopnia szczegółowości wniosku, jego struktury, możliwości wystąpienia oddziaływania trans-
granicznego lub konieczności zastosowania programu dostosowawczego stanowią fazę przedwnioskową. Nie
są to działania wymagane przez prawo, ale nie są też przez prawo zabronione, a pozwalają na uproszczenie i przy-
spieszenie procesu rozpatrywania wniosku. Przyszły wnioskodawca uzyskuje w ten sposób możliwość omówienia
z przedstawicielami organu właściwego do wydania pozwolenia zintegrowanego, takich kwestii jak:

• stopień szczegółowości wniosku – powinien to być dokument napisany jeżykiem przejrzystym i zro-

zumiałam dla urzędników (bez „skrótów myślowych” i hermetycznego „żargonu technicznego”), powi-
nien zawierać informacje kompletne i wyczerpujące, a jednocześnie syntetyczne, tak aby nie przyspa-
rzał nadmiernej pracy zarówno wnioskodawcy w czasie jego przygotowania, jak i urzędnikom pod-
czas opracowywania projektu pozwolenia zintegrowanego;

• dobór i sposób prezentowania informacji – np. jak szczegółowo należy przedstawić we wniosku opisy

technologii, procesów czy schematy instalacji,

CZĘŚĆ II. ZINTEGROWANE PODEJŚCIE DO USTALANIA WARUNKÓW PROWADZENIA INSTALACJI PRZEMYSŁOWYCH

IPPC CALOSC.indd 59

2006-03-22 12:43:37

MATERIAŁY SZKOLENIOWE DLA PRZEDSTAWICIELI ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA

Projekt Phare PL 2003/005-710.05.01 „Wdrażanie dyrektywy IPPC i aspektów dyrektywy EIA”

• istotne aspekty środowiskowe – przy ustalaniu znaczących oddziaływań instalacji na środowisko, jako

kryteria oceny można stosować takie parametry, jak odwracalność i nieodwracalność skutków zdro-
wotnych, lub środowiskowych, wielkość ładunków w porównaniu do chłonności środowiska, zasięg
oddziaływań, szczególnie wrażliwe gatunki, itd.

• strukturę wniosku – nie wydaje się konieczne nadmierne rozbudowywanie podstawowej części wnio-

sku, ale w jak największym możliwym stopniu odesłanie do różnego rodzaju dokumentów źródło-
wych, z których znacząca część może być już w posiadaniu danego organu, albo ich powstanie było
przez ten organ zainspirowane;

• zakres materiałów źródłowych – zazwyczaj wnioskodawca dysponuje szeregiem dokumentów i opra-

cowań (np. raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko czy przegląd ekologiczny, operat
wodnoprawny, operat emisji hałasu czy emisji do powietrza, Dokumentacja Techniczno-Ruchowa
(DTR) urządzeń określająca m.in. zasady eksploatacyjne, zasady postępowania w sytuacjach anormal-
nych, stosowane surowce, materiały i zapotrzebowanie na energię, częstotliwość lub plan remontów
instalacji, itp.), z których należy dokonać wyboru materiałów włączonych do wniosku;

• priorytety lokalnej polityki środowiskowej – cele tej polityki, wynikające m.in. z programów ochrony

środowiska, ochrony powietrza (wg art. 91 Poś), czy ochrony przed hałasem (wg art. 119 Poś), planów
ochrony obszarów Natura 2000 i innych tego typu, ze szczególnym uwzględnieniem dokumentów,
które stanowią akty prawa miejscowego, lub których obowiązek opracowania wynika z przepisów
prawa;

• lokalne uwarunkowania środowiskowe – ograniczenia emisji z instalacji wynikające z parametrów ja-

kości środowiska w jej otoczeniu;

• monitoring (zakres) – które elementy środowiska oraz które rodzaje emisji powinny być monitorowa-

ne w sposób ciągły, które okresowo, sposób gromadzenia danych z monitoringu i zakres danych, któ-
re mają być dostarczane do organu, oraz częstotliwość ich zestawiania, a także warunków korzystania
z wód regionu rzecznego lub warunków korzystania z wód zlewni;

• akceptowalne wyłączenia jawności – wstępne przedstawienie przez wnioskodawcę, które dane chciał-

by wyłączyć z jawności postępowania i dlaczego;

• wstępna ocena możliwości wystąpienia oddziaływania transgranicznego – wykluczenie możliwości

oddziaływania transgranicznego lub jego prawdopodobieństwo (ewentualne sygnały w tej sprawie,
które już trafiły do organu);

• analiza możliwości/konieczności przygotowania programu dostosowawczego – czy pozwolenie może

być udzielone bez takiego programu czy ewentualne niespełnienie wymogów BAT, standardów emisji
czy też standardów jakości środowiska wymaga sporządzenia takiego programu i czy instalacja jest
objęta możliwością skorzystania z takiej możliwości.

Efektem „fazy przygotowawczej” jest odpowiednio przygotowany WoWPZ, który wraz z załącznikami na-

leży przedłożyć właściwemu organowi ochrony środowiska. Odpowiednio poprowadzone w tej „fazie” dzia-
łania umożliwiają skrócenie czasu weryfikacji wniosku po formalnym wszczęciu postępowania, a tym samym
przyspieszenie terminu udzielenia pozwolenia, lepsze i zgodne z oczekiwaniami organu przygotowanie
wniosku, a także mobilizację przez właściwy organ odpowiedniej grupy specjalistów do oceny przyszłego
wniosku.

Faza oceny wstępnej

W momencie, kiedy wnioskodawca opracuje WoWPZ (samodzielnie lub zlecając to zadanie osobom trze-

cim) i zdecyduje się skierować go do rozpatrzenia przez właściwy organ ochrony środowiska rozpoczyna się
właściwa procedura postępowania administracyjnego w sprawie wydania pozwolenia.

Datą wszczęcia postępowania

w sprawie wydania pozwolenia zintegrowanego jest dzień

, w którym

kompletny i poprawny formalnie wniosek o wydanie pozwolenia zintegrowanego dla instalacji został złożo-
ny (w 2 egz. wraz z dowodem wniesienia opłaty rejestracyjnej) w siedzibie właściwego terytorialnie organu
ochrony środowiska. „Faza wstępna” postępowania obejmuje w szczególności:

• formalne złożenie WoWPZ (w tym możliwość złożenia wniosku o wyłączenie z udostępniania niektó-

rych informacji zamieszczonych we WoWPZ );

• ocenę kompletności oraz poprawności formalnej i merytorycznej wniosku (w przypadku uchybień

formalnych lub braków w dokumentacji wezwanie wnioskującego do przedłożenia uzupełniających
informacji lub odmowa wszczęcia postępowania);

Kodeks Postępowania Administracyjnego – 61 § 3 KPA.

Poś – art. 208.

IPPC CALOSC.indd 60

2006-03-22 12:43:37

Projekt Phare PL 2003/005-710.05.01 „Wdrażanie dyrektywy IPPC i aspektów dyrektywy EIA”

• wszczęcie postępowania w sprawie wydania pozwolenia zintegrowanego

, w tym podanie do publicz-

nej wiadomości informacji o przystąpieniu do rozpatrywania WoWPZ oraz powiadomienie stron po-
stępowania

;

• przekazanie WoWPZ do rejestracji przez Ministra Środowiska, wraz z ewentualnym wnioskiem o wsz-

częcie postępowania w sprawie transgranicznego oddziaływania na środowisko.

Ze względu na spodziewaną dużą złożoność i interdyscyplinarny charakter informacji zawartych w więk-

szości wniosków, wskazane jest wyznaczenie – w miarę posiadanych możliwości kadrowych – odpowiednie-
go zespołu specjalistów oraz „koordynatora”, którzy w sposób skoordynowany I kompleksowy przeprowadzi-
liby rozpatrywanie wniosku i przygotowywanie decyzji. Szczególnie istotne jest zapewnienie odpowiednie-
go nadzoru nad kwestiami:

• procedury (prawidłowość przebiegu, postęp w czasie, płynna współpraca urzędników i organów róż-

nych szczebli, przygotowywanie pism i wezwań, prawidłowy przepływ dokumentów itd.);

• działań merytorycznych (weryfikacja wniosku, integracja warunków pozwolenia pomiędzy poszcze-

gólnymi komponentami środowiska oraz organami itp.);

• zapewnienia

udziału

społeczeństwa;

• współpracy I komunikacji z wnioskodawcą;
• opracowania kompleksowego I kompletnego uzasadnienia decyzji w sprawie wydania pozwolenia

zintegrowanego.

Nie może to oznaczać, że cała odpowiedzialność za ocenę wniosku oraz opracowanie projektu decyzji

będzie spoczywać na osobie „koordynatora”. Jego rolą powinna być koordynacja pracy poszczególnych spe-
cjalistów, monitoring terminowości realizacji etapów procedury oraz zapewnienie bieżącej, maksymalnie
odformalizowanej współpracy i wymiany informacji z wnioskodawcą, czuwanie nad wewnętrzną spójnością
pozwolenia.

Pewne ułatwienie pracy zespołu przygotowującego projekt decyzji może stanowić przygotowanie wnio-

sku w formie syntetycznego dokumentu z załącznikami szczegółowymi i materiałami referencyjnymi /źró-
dłowymi. Umożliwi to równoległą pracę nad analizą poszczególnych części wniosku. Rolą koordynatora
będzie w takich przypadkach zorganizowanie wymiany informacji i poglądów pomiędzy poszczególnymi
specjalistami, w celu zapewnienia, że jest stosowane zintegrowane podejście. Taka struktura wniosku zale-
cana jest w szczególności w stosunku do instalacji o dużym stopniu złożoności i powinna być uzgodniona
z wnioskodawcą w fazie przedwnioskowej.

Sprawdzenie poprawności formalnej

W pierwszej kolejności właściwy organ administracji sprawdza wniosek pod kątem spełniania wyma-

gań formalnych.

Otrzymujący wniosek o wydanie pozwolenia zintegrowanego organ administracji publicznej powinien

w szczególności sprawdzić:

• czy wnioskodawca przedstawił dowód wniesienia opłaty rejestracyjnej?
• czy instalacja podlega wymogowi uzyskania pozwolenia zintegrowanego?
• jaka jest dokładna lokalizacja instalacji?
• czy wniosek został złożony do właściwego organu ochrony środowiska?
• czy wnioskujący ma tytuł prawny do władania instalacją?
• czy operatorowi instalacji (wnioskodawcy) nie cofnięto lub ograniczono bez odszkodowania pozwole-

nia na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii z przedmiotowej instalacji w trybie art. 186
pkt. 5 Poś.

Następnie analizuje się kompletność wniosku. W szczególności należy sprawdzić, czy we wniosku zawar-

te są wymagane dane. Należy również sprawdzić, czy wnioskodawca zaproponował konkretne warunki emi-
sji, w tym graniczne wielkości emisji i czy przedstawił dla nich stosowne uzasadnienie. Jako minimum należy
sprawdzić, czy WoWPZ zawiera niezbędne informacje i dokumenty (załączniki), a w tym:

• dane o emisjach i poborze wody oraz ocena wpływu instalacji na poszczególne komponenty środowi-

ska, oraz na środowisko jako całość, a także uzasadnienie proponowanych warunków pozwolenia,

• komplet załączników przywołanych jako dokumenty źródłowe;
• ocena możliwości transgranicznego oddziaływania na środowisko (dla instalacji nowych).

W przypadku wystąpienia błędów formalnych lub braków merytorycznych właściwy organ odmawia wszczęcia postępowania względ-

nie wzywa do uzupełnienia braków zawieszając postępowanie do czasu przedstawienia dodatkowych wymaganych informacji.

Strony postępowania określa art. 185 Poś.

CZĘŚĆ II. ZINTEGROWANE PODEJŚCIE DO USTALANIA WARUNKÓW PROWADZENIA INSTALACJI PRZEMYSŁOWYCH

IPPC CALOSC.indd 61

2006-03-22 12:43:37

MATERIAŁY SZKOLENIOWE DLA PRZEDSTAWICIELI ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA

Projekt Phare PL 2003/005-710.05.01 „Wdrażanie dyrektywy IPPC i aspektów dyrektywy EIA”

Do wniosku należy dołączyć dowód uiszczenia opłaty rejestracyjnej – wysokość opłaty określona jest

w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 4 listopada 2002r. w sprawie wysokości opłat rejestracyjnych
(Dz.U. Nr190, poz. 1591). Uiszczenie opłaty rejestracyjnej jest warunkiem rozpoczęcia procedury rozpatrywa-
nia wniosku o wydanie zintegrowanego pozwolenia.

Sprawdzenie właściwości organu

Po potwierdzeniu wniesienia opłaty rejestracyjnej pierwszym formalnym krokiem organu administracji,

do którego złożony został wniosek powinno być ustalenie właściwości organu, jak również sprawdzenie, czy
typ/rodzaj instalacji, której wniosek dotyczy w ogóle wymaga pozwolenia zintegrowanego.

Właściwość organów ochrony środowiska wynika z art. 378 ustawy Prawo ochrony środowiska, oraz

rozporządzenia Rady Ministrów RM z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć
mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifiko-
waniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowiska (Dz. U nr 257 poz. 2573
ze zm. Dz.U nr 92/2005 poz.769). W zależności od potencjalnej uciążliwości oraz lokalizacji instalacji jest to
wojewoda

lub starosta (patrz rozdział „Organy właściwe”).

Dla ustalenia właściwości terytorialnej istotna jest lokalizacja instalacji, która ma być przedmiotem po-

zwolenia zintegrowanego. Nie ma natomiast znaczenia siedziba prowadzącego. Jest to błąd dość często jesz-
cze popełniany zarówno przez wnioskodawców, jak i organy administracji.

Jeżeli wniosek został złożony do organu niewłaściwego terytorialnie lub kompetencyjnie, to zgodnie z art.

65 Kodeksu Postępowania Administracyjnego, winien zostać przesłany z urzędu do organu właściwego.

W tym kroku właściwy organ powinien również zidentyfikować i powiadomić wszystkie strony postępowania.

Sprawdzenie tytułu prawnego wnioskodawcy

Wniosek powinien zawierać dane prowadzącego instalację (nazwa, siedziba, lokalizacja instalacji, oso-

ba kontaktowa itd.). Praktyka wskazuje, że istotną kwestią jest sprawdzenie, czy wnioskodawca jest upraw-
niony do złożenia WoWPZ. Wnioskującym powinien być prowadzący instalację, który jest w stanie wykazać
– przedstawiając stosowne, potwierdzone dokumenty ustalające prawo do władania instalacją, względnie
pełnomocnictwo lub inny tytuł do wystąpienia z wnioskiem (np. wypis z rejestru, umowa dzierżawy lub uży-
czenia, pełnomocnictwo do podpisania wniosku itp.) – że ma ku temu stosowny tytuł prawny.

Polskie prawo dopuszcza również złożenie wniosku przez zainteresowanych nabyciem instalacji, lub jej ozna-

czonej części. Ma to na celu ułatwienie procesów prywatyzacyjnych, pozwalając potencjalnemu nabywcy na
sprawdzenie, czy ma on w ogóle szanse na uzyskanie pozwolenia na prowadzenie danej instalacji w przyszłości,
lub jakie dodatkowe warunki muszą być spełnione, aby takie pozwolenie uzyskać. Należy pamiętać, że pozwole-
nie wydane takiemu wnioskującemu wchodzi w życie w dniu nabycia tytułu prawnego, a wygasa z mocy prawa
jeżeli wnioskujący nie uzyska takiego tytułu w okresie 2 lat od daty wydania pozwolenia.

Jeżeli wnioskujący nie spełnia powyższych kryteriów należy odmówić wszczęcia postępowania.

Sprawdzenie poprawności kwalifikacji i delimitacji instalacji

Dość częstym błędem popełnianym przez wnioskodawców jest próba uzyskania pozwolenia zintegrowa-

nego dla instalacji, dla których takie pozwolenie nie jest wymagane. Typowymi przyczynami są tu niewłaści-
wa klasyfikacja i delimitacja instalacji, niewypełnienie limitów ilościowych.

Podstawowe kryteria oceny dają w tej kwestii zapisy rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 26 lipca

2002 r. w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych ele-
mentów przyrodniczych albo środowiska jako całości (Dz.U. Nr 122. poz.1055).

Jeżeli właściwa delimitacja lub zaklasyfikowanie instalacji stwarza problemy warto posiłkować się materia-

łami dodatkowymi (np. dokumenty referencyjne BAT dla danej branży) lub poprosić o interpretację Ministra
Środowiska. Jeżeli instalacja nie spełnia kryteriów kwalifikacyjnych należy odmówić wydania pozwolenia.

Wezwanie do uzupełnienia wniosku

W przypadku stwierdzenia niekompletności wniosku lub braku formalnej poprawności, organ wydają-

cy decyzję powinien określić zakres wymaganych uzupełnień i wezwać wnioskującego do przedstawienia
brakujących informacji. W wezwaniu należy precyzyjnie określić zakres niezbędnych uzupełnień. Wszystkie
braki formalne powinny zostać przez wnioskodawcę uzupełnione w terminie 7 dni od daty otrzymania we-
zwania, zgodnie z art.64 § 2 KPA.

Od dnia 1 stycznia 2008 roku kompetencje wojewodów w tym zakresie przechodzą do marszałków województw.

IPPC CALOSC.indd 62

2006-03-22 12:43:37

Projekt Phare PL 2003/005-710.05.01 „Wdrażanie dyrektywy IPPC i aspektów dyrektywy EIA”

Jeżeli wniosek zawiera rażące uchybienia formalne (np. został złożony przez osobę nie mającą tytułu praw-

nego do instalacji) należy wniosek pozostawić bez rozpatrzenia, informując o tej decyzji wnioskodawcę.

Podanie do publicznej wiadomosci

Organ wydający pozwolenie zobowiązany jest do podania do wiadomości publicznej (art. 32 ust. 1 pkt

1 Poś) informacji o złożeniu wniosku i miejscu jego udostępnienia. Niedopełnienie tych czynności może być
przyczyną uchylenia decyzji ze względów formalnych.

Na tym etapie możliwe jest również wyłączenie części wniosku z jawności postępowania m.in. ze względu

na uzasadniony interes prowadzącego instalację, lub gdy podanie do publicznej wiadomości określonych
danych lub informacji mogłoby spowodować zagrożenie dla środowiska. Wyłączenie takie przeprowadza
się poprzez wydanie decyzji administracyjnej, o ile spełnione są przesłanki określone w art. 20 ustawy Prawo
ochrony środowiska. Wniosek o wyłączenie części informacji z publicznego udostępniania może być także
złożony w terminie późniejszym.

Powiadomienie stron i innych organów

Na organie prowadzącym postępowanie spoczywa odpowiedzialność za zapewnienie:
• prawidłowej identyfikacji wszystkich uczestników postępowania,
• ścisłej i terminowej współpracy uczestników postępowania,
• bieżącej wymiany informacji pomiędzy zainteresowanymi stronami,
• określenie w stosunku do wnioskodawcy, wspólnych, jednolitych i jasnych wymagań wszystkich za-

angażowanych w postępowanie organów administracji publicznej

W Poś doprecyzowano również krąg podmiotów, którym przysługuje status strony w postępowaniu o wy-

danie pozwolenia na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii. Status taki ma przysługiwać z mocy
ustawy prowadzącemu instalację oraz podmiotom władającym terenami na obszarze, gdzie występować mają
ponadnormatywne oddziaływania, czyli na obszarach ograniczonego użytkowania (art. 185 ust. 1 Poś).

W procedurze wydawania pozwolenia zintegrowanego w przypadku decyzji wydawanych przez starostę

uczestniczy wojewódzki inspektor ochrony środowiska – zobligowany przez przepisy prawne do uzgodnie-
nia treści decyzji (Poś art. 211 ust. 3a).

Elementem praktyki powinno być informowanie innych uczestników postępowania o możliwości jego

wszczęcia tak wcześnie, jak to tylko jest możliwe, a zasadniczo już w momencie uzyskania wiarygodnej in-
formacji o zamiarze prowadzącego daną instalację złożenia wniosku o wydanie pozwolenia zintegrowanego.
Ułatwia to przygotowanie się do uruchomienia odpowiednich procedur oraz przyśpiesza proces formułowa-
nia i zgłaszania stanowiska i wymagań w odniesieniu do wniosku i pozwolenia.

Rejestracja wniosku

Jeden kompletny i poprawny formalnie egzemplarz wniosku o wydanie pozwolenia zintegrowanego wła-

ściwy organ przekazuje do Ministerstwa Środowiska celem jego rejestracji (zaleca się przekazanie wniosku
w wersji elektronicznej jeżeli jest dostępna).

Zgodnie z art. 209 Poś obowiązkiem organu wszczynającego postępowanie jest przesłanie Ministrowi

Środowiska (lub wskazanemu przez niego podmiotowi) kopii wniosku o udzielenie pozwolenia zintegrowa-
nego. Powinno to nastąpić niezwłocznie po stwierdzeniu poprawności i kompletności wniosku o udzielenie
pozwolenia zintegrowanego. Wskazane (choć nie wymagane prawem) jest również załączenie wersji elektro-
nicznej wniosku – jeżeli jest ona w posiadaniu organu.

Po sprawdzeniu poprawności formalnej i wstępnym zweryfikowaniu/potwierdzeniu kompletności i po-

prawności wniosku, powiadomieniu opinii publicznej a następnie rejestracji wniosku organ wydający po-
zwolenie zintegrowane poddaje wniosek ocenie merytorycznej.

Faza przygotowania decyzji

Faza „przygotowania decyzji” jest kluczowym etapem procedury wydawania pozwolenia. Mogą się skła-

dać na nią w szczególności:

• szczegółowa analiza wniosku wraz z ewentualnym określeniem koniecznych uzupełnień,
• wizytacja w zakładzie (zalecane)

Wizyta zespołu rozpatrującego wniosek w zakładzie, gdzie eksploatowana jest instalacja (instalacje), która ma być przedmiotem pozwo-

lenia zintegrowanego nie jest wymagana prawem, ale trudno sobie wyobrazić prawidłowe określenie warunków funkcjonowania, zwłaszcza
bardziej skomplikowanych instalacji, bez zbadania uwarunkowań lokalnych i technicznych na miejscu.

CZĘŚĆ II. ZINTEGROWANE PODEJŚCIE DO USTALANIA WARUNKÓW PROWADZENIA INSTALACJI PRZEMYSŁOWYCH

IPPC CALOSC.indd 63

2006-03-22 12:43:37

MATERIAŁY SZKOLENIOWE DLA PRZEDSTAWICIELI ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA

Projekt Phare PL 2003/005-710.05.01 „Wdrażanie dyrektywy IPPC i aspektów dyrektywy EIA”

• rozprawa administracyjna (fakultatywnie),
• opracowanie projektu decyzji administracyjnej w sprawie pozwolenia zintegrowanego.
Po uzyskaniu stanowisk i opinii wszystkich uczestników procesu (innych wydziałów i organów oraz społe-

czeństwa) organ powinien przeanalizować całokształt proponowanych warunków pozwolenia zintegrowane-
go w aspekcie oddziaływania instalacji na środowisko jako całość, w tym również biorąc pod uwagę wnioski
wynikające z programu dostosowawczego, o ile został przyjęty dla danej instalacji.

Jeżeli uwagi i opinie innych uczestników procesu wykażą konieczność dalszych wyjaśnień, wówczas or-

gan może żądać dalszych uzupełnień lub uściśleń od wnioskodawcy na drodze wezwania go do ich udziele-
nia lub może przeprowadzić rozprawę administracyjną zgodnie z art.89 KPA oraz art. 32, ust. 1, pkt 2 UPoś.

Ocena merytoryczna

Podstawowym celem analizy proponowanych zapisów pozwolenia jest rozpoznanie warunków funkcjo-

nowania instalacji. Należy zwrócić szczególną uwagę na charakterystykę stosowanej technologii, emisje i in-
ne znaczące z punktu widzenia oddziaływania na środowisko aspekty funkcjonowania instalacji oraz wymogi
Najlepszej Dostępnej Techniki (BAT). Elementy te mają bowiem istotny wpływ na ustalenie dopuszczalnego
poziomu oddziaływania instalacji na otoczenie.

Następnie przeprowadza się szczegółową analizę emisji do każdego z komponentów środowiska oraz

analizę warunków poboru wody. Jeżeli analiza przeprowadzona dla instalacji nowej lub istotnie zmienionej
wykaże możliwość transgranicznego oddziaływanie tej instalacji na środowisko, należy niezwłocznie uru-
chomić procedurę postępowania dotyczącego transgranicznego oddziaływania na środowisko.

Po zakończeniu analizy poszczególnych rodzajów emisji przeprowadza się analizę bilansu użytkowania

środowiska. Dla prawidłowej oceny wniosku i dla sformułowania pozwolenia zintegrowanego, celowym może
być uzyskanie opinii od innych organów (np. uzyskanie wskazówek dotyczących monitoringu od wojewódz-
kiego inspektora ochrony środowiska). Ponadto analizuje się wnioski zgłoszone przez społeczeństwo – przy-
jęcie lub odrzucenie tych wniosków powinno znaleźć odzwierciedlenie w uzasadnieniu decyzji.

Ustalanie warunków BAT

Przy określaniu wymogów BAT należy uwzględnić aspekty określone w art. 207 ust.1 Prawa ochrony środowi-

ska, a ponadto termin oddania instalacji do eksploatacji oraz informacje na temat najlepszych dostępnych technik
publikowane przez Komisję Europejską (chodzi tu przede wszystkim o dokumenty referencyjne – BREF).

W nowalizacji Poś z 2005 r. wprowadzono w tym zakresie chyba najbardziej kluczową, z punktu widzenia

prowadzącego instalację, zmianę dającą organowi możliwość odstąpienia od warunku spełniania przez in-
stalację wymogów najlepszej dostępnej techniki przed uzyskaniem takiego pozwolenia (art. 211 ust. 3b Poś).
Możliwość ta dotyczy wyłącznie instalacji istniejących (tj. instalacji, dla których pozwolenie na budowę zo-
stało wydane przed dniem 1 października 2001 r., a których użytkowanie rozpoczęło się nie później niż do
dnia 30 czerwca 2003 r.).

Odstąpienie od uwzględnienia przy określaniu warunków pozwolenia zintegrowanego wymogów wyni-

kających z BAT, może nastąpić na wniosek prowadzącego istniejącą instalację. Organ właściwy do wydania
pozwolenia zintegrowanego może skorzystać z uprawnienia do nieuwzględniania, przy określaniu warunków
takiego pozwolenia, wymogów wynikających z BAT, pod warunkiem, że:

• wprowadzenie wymogów wynikających z najlepszej dostępnej techniki wymagałoby zmian technicz-

nych instalacji,

• eksploatacja instalacji nie powoduje przekroczenia standardów emisyjnych oraz standardów jakości

środowiska,

• instalacja zostanie wyłączona z eksploatacji w terminie nie późniejszym niż do dnia 30 października

2007 r. (tj. do końca ostatecznego terminu na uzyskanie pozwolenia zintegrowanego dla instalacji ist-
niejących).

W świetle dotychczasowych przepisów, sposób określania wymogów najlepszych dostępnych technik

(BAT) nie był zbyt jasny. Pojawiały się więc tendencje do ustalania bardzo wysokich, częstokroć nieuzasad-
nionych względami ochrony środowiska i niemożliwych do zrealizowania w krótkim czasie, wymagań w sto-
sunku do istniejących instalacji. Z tego względu wprowadzenie możliwości odstąpienia od konieczności
uwzględniania wymagań BAT w warunkach pozwolenia zintegrowanego dla niektórych instalacji, wydaje się
być w pełni uzasadnione.

Istnieje również możliwość określania w pozwoleniu zintegrowanym, bez konieczności uzgadniania pro-

gramu dostosowawczego, harmonogramu działań, które wiążą się z wypełnianiem wymagań najlepszych do-
stępnych technik, w okresie, na jaki ma być wydane pozwolenie. W tym celu wprowadzono do formuły BAT

IPPC CALOSC.indd 64

2006-03-22 12:43:37

Projekt Phare PL 2003/005-710.05.01 „Wdrażanie dyrektywy IPPC i aspektów dyrektywy EIA”

również działania inwestycyjne w czasie obowiązywania pozwolenia. Harmonogram realizacji takich działań
określany jest w samym pozwoleniu, na podstawie propozycji przedstawionej przez prowadzącego instalację,
uwzględniającej także przewidywane koszty realizacji oraz plan finansowania poszczególnych działań (art. 211
ust. 2a Poś). Przepis ten może być zastosowany wyłącznie w odniesieniu do instalacji istniejących.

Wprowadzenie takiego rozwiązania stanowi liberalizację wymagań co do dostosowania stosowanej

w danej instalacji technologii do BAT; dostosowanie takie będzie mogło być rozłożone w czasie w okresie
obowiązywania pozwolenia zintegrowanego. Oczywiście harmonogram działań dostosowawczych powinien
obejmować możliwie krótki okres, najlepiej nie dłuższy niż rok (art. w211 ust. 2a zdanie drugie).

Możliwość odstępstwa od niektórych wymogów ustawowych

Ustawa wskazuje również inne możliwości odstępstw od konieczności dotrzymywania niektórych z do-

tychczas sztywno obowiązujących wymogów prawnych przez prowadzących instalacje wymagające po-
zwolenia zintegrowanego. W szczególności wprowadzono możliwość uzyskiwania pozwoleń zintegrowanych
przez prowadzących instalacje, w wyniku działalności, których powstają przekroczenia dopuszczalnych po-
ziomów hałasu, w oparciu o możliwość ustanawiania obszarów ograniczonego użytkowania.

Z uprawnienia tego będą mogli korzystać jedynie prowadzący instalacje istniejące, ale dotyczy ono wszyst-

kich rodzajów instalacji wymagających pozwolenia zintegrowanego, nie tylko tych wymienionych w art.135
ust.1 Prawa ochrony środowiska

. Warunkiem ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania dla instalacji

wymagających pozwolenia zintegrowanego jest niemożność dotrzymania, pomimo zastosowania najlepszych
dostępnych technik, dopuszczalnych poziomów hałasu poza terenem zakładu (art. 135 ust. 6).

W takim przypadku, jeżeli prowadzący instalację ubiega się o uzyskanie pozwolenia zintegrowanego

pomimo niedotrzymywania dopuszczalnych poziomów hałasu poza terenem zakładu, wniosek o wydanie
pozwolenia powinien zawierać dodatkowo wskazanie, że konieczne jest utworzenie obszaru ograniczonego
użytkowania oraz określać proponowane: granice takiego obszaru, ograniczenia w zakresie przeznaczenia
terenu i wymagania techniczne dotyczących obiektów budowlanych i sposobów korzystania z nich (art. 208
ust. 6). Nie ma konieczności przeprowadzania przeglądu ekologicznego (tak, jak dla wszelkich innych ist-
niejących instalacji, których prowadzący ubiegają się o ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania),
chyba, że prowadzący instalację ubiega się również o ustalenie programu dostosowawczego. Do wniosku
o wydanie pozwolenia zintegrowanego prowadzący instalację powinien także dołączyć poświadczoną przez
właściwy organ kopię mapy ewidencyjnej określającej teren, którego objęcie obszarem ograniczonego użyt-
kowania jest konieczne (art. 208 ust. 7).

Konieczność utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania w omawianym powyżej przypadku stwier-

dza się w pozwoleniu zintegrowanym. Skutki prawne takiego pozwolenia powstają natomiast po dniu wejścia
w życie uchwały rady powiatu albo rozporządzenia wojewody o utworzeniu obszaru ograniczonego użytko-
wania (art. 211 ust. 3c i 3d Poś).

W kontekście możliwości odstąpienia od konieczności przestrzegania wymogów prawnych dotyczących

ochrony środowiska, należy również wspomnieć również o wprowadzeniu do przepisów Prawa ochrony
środowiska instytucji stref przemysłowych, tworzonych przez prowadzących odrębne zakłady (rt. 136a –
136d Poś). Zakaz powodowania przekroczeń standardów jakości środowiska obowiązuje dopiero poza gra-
nicami takiej strefy, a nie poza granicami samego zakładu, tak jak miało to miejsce dotychczas (art. 144 ust.
3a Poś). Rozwiązanie to ma szczególne znaczenie w przypadku eksploatacji wydzielonych części większych
obiektów przemysłowych przez odrębne podmioty oraz na prowadzeniu na terenach byłych dużych przed-
siębiorstw państwowych działalności przez mniejsze przedsiębiorstwa. Oczywiście utworzenie takiej strefy
obwarowane będzie szeregiem warunków.

Opracowanie projektu decyzji

Po przeprowadzeniu niezbędnych analiz i uzgodnień, w tym ewentualnego postępowania w sprawie

transgranicznego oddziaływania instalacji na środowisko, czy też rozprawy administracyjnej następuje opra-
cowanie finalnego projektu decyzji administracyjnej udzielającej pozwolenia zintegrowanego. W przypadku
postępowania, w którym organem jest starosta istnieje formalny (art.211 ust.3a Poś) wymóg uzgodnienia
decyzji z wojewódzkim inspektorem ochrony środowiska.

Oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów komunalnych, kompostownie, trasy komunikacyjne, lotniska, linie i stacje elektroenerge-

tyczne, instalacje radiokomunikacyjne, radionawigacyjne i radiolokacyjne.

CZĘŚĆ II. ZINTEGROWANE PODEJŚCIE DO USTALANIA WARUNKÓW PROWADZENIA INSTALACJI PRZEMYSŁOWYCH

IPPC CALOSC.indd 65

2006-03-22 12:43:38

MATERIAŁY SZKOLENIOWE DLA PRZEDSTAWICIELI ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA

Projekt Phare PL 2003/005-710.05.01 „Wdrażanie dyrektywy IPPC i aspektów dyrektywy EIA”

Zakończenie procedury

Wydaniu decyzji w sprawie pozwolenia zintegrowanego kończy procedurę w tej kwestii. Właściwy organ

zobowiązany jest w tym momencie do:

• podania do publicznej wiadomości informacji o zamieszczeniu w publicznie dostępnym wykazie da-

nych o pozwoleniu;

• rozpatrzenia ewentualnych odwołań stron postępowania;
• przekazania pozwolenia Ministrowi Środowiska do rejestracji, zgodnie z art. 211 ust. 4 Poś.

Procedury związane

Postępowanie dotyczące oddziaływań transgranicznych

Ustalenie, czy dana instalacja może powodować oddziaływania transgraniczne powinno mieć miejsce

w początkowej fazie rozpatrywania wniosku o wydanie pozwolenia zintegrowanego. Organem właściwym
dla przeprowadzenia tego postępowania jest Minister Środowiska. Postępowanie dotyczące transgranicznego
oddziaływania na środowisko z udziałem organów z Państw na które instalacja może oddziaływać jest wyma-
gane tylko w odniesieniu do instalacji nowych lub istotnie zmienianych (art. 219 Poś). Procedura postępowa-
nia, winna być, przynajmniej w znacznym stopniu, działaniem równoległym w stosunku do postępowania
o udzielenie pozwolenia zintegrowanego i musi być prowadzone zgodnie z protokołem dyplomatycznym.

Stosuje się do niej wymogi proceduralne identyczne jak w przypadku postępowań w sprawie oceny

oddziaływania na środowisko

, omówione szczegółowo w Części I. Podręcznika. Postępowanie w sprawie

transgranicznego oddziaływania instalacji na środowisko jest postępowaniem dodatkowym w stosunku do
postępowania w sprawie udzielania pozwolenia zintegrowanego. Podczas nowelizacji Poś z 2005 r. zawężo-
no jednak zakres dokumentacji niezbędnej do przeprowadzenia takiego postępowania na etapie wydawa-
nia pozwolenia zintegrowanego tylko do wniosku o wydanie pozwolenia zintegrowanego, a ściślej – do tej
części wniosku, która umożliwi państwu, na którego terytorium może oddziaływać dana instalacja, ocenę
możliwego znaczącego transgranicznego oddziaływania na środowisko (art. 60 ust. 4 Poś).

Wraz z odstąpieniem od konieczności przesyłania organom państwa narażonego na oddziaływanie tzw.

informacji ekologicznej (z art. 49 ust. 3 Poś) bądź też raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko,
zlikwidowana została zależność postępowania o wydanie pozwolenia zintegrowanego od procedur inwesty-
cyjnych, w ramach których prowadzone jest postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko.
Takie rozwiązanie jest zgodne z Dyrektywą IPPC oraz zmieniającą ją w tym zakresie Dyrektywą 2003/35/WE.

Regulująca te kwestie Konwencja z Espoo w sposób bardzo ogólnikowy odnosi się do procedury postępo-

wania w sprawie oddziaływań transgranicznych. Niemożliwe jest w szczególności określenie na jej podstawie
granicznego czasu trwania tego postępowania. Wydaje się jednak celowe przyjęcie założenia, że wraz z ma-
teriałem informacyjnym przekazywanym do właściwych organów państw na terenie których może występo-
wać oddziaływanie transgraniczne, Minister Środowiska określi dwa terminy:

• stosunkowo krótki termin potwierdzenia zainteresowania uczestnictwem w opiniowaniu warunków

funkcjonowania danej instalacji zgodnie z wymogiem art. 61 ust.1 Poś (termin ten nie powinien zasad-
niczo przekraczać 14 dni od daty otrzymania zawiadomienia);

• ermin/terminy przekazywania ewentualnych uwag i zastrzeżeń odnoszących się do warunków po-

zwolenia, zgodnie z postulatem art. 62 (termin ten nie powinien być krótszy niż 21 dni od daty zgło-
szenia zamiaru uczestniczenia w postępowaniu).

Ustalenie takich terminów granicznych sprzyjać będzie zdyscyplinowaniu uczestników postępowania,

jakkolwiek należy przyjąć, że Minister Środowiska nie będzie mógł odmówić przesunięcia tego terminu, je-
żeli zainteresowane państwo poprosi o przekazanie dodatkowych informacji.

Należy podkreślić, że wydanie decyzji w sprawie udzielenia pozwolenia zintegrowanego, zgodnie z posta-

nowieniami art. 64 ust. 2, w powiązaniu z art.219 Poś nie powinno nastąpić przed zakończeniem postępowa-
nia w sprawie transgranicznego oddziaływania przedsięwzięcia.

Konieczność współpracy organów administracji publicznej

W procesie wydawania pozwolenia zintegrowanego, konieczne jest uwzględnienie, a następnie określe-

nie zasad reglamentacji wszystkich oddziaływań danej instalacji na środowisko widziane jako całość, a także
wprowadzenie do pozwolenia warunków dodatkowych np. w zakresie gospodarki materiałowo-paliwowej,

Ramowe zasady postępowania w sprawie oddziaływania transgranicznego określają art. 58-70 Poś.

IPPC CALOSC.indd 66

2006-03-22 12:43:38

Projekt Phare PL 2003/005-710.05.01 „Wdrażanie dyrektywy IPPC i aspektów dyrektywy EIA”

zasad monitorowania emisji, sposobów zapewnienia efektywnego wykorzystania energii czy sposobów za-
pobiegania awariom i usuwania ich skutków w środowisku.

Wymaga to współpracy nie tylko specjalistów w ramach danej komórki odpowiedzialnej za wydawania

pozwoleń zintegrowanych, ale również współpracy pomiędzy różnymi wydziałami kompetentnego w tej
kwestii organu, a także pomiędzy instytucjami zewnętrznymi (np. wojewódzkimi inspektoratami ochrony
środowiska) oraz pomiędzy organami różnego szczebla (organy wojewódzkie i powiatowe).

Współdziałanie takie nie zawsze jest wymagane przez prawo. Jednak zarówno w interesie podmiotu gospo-

darczego, jak i władz samorządowych leży zapewnienie wymiany informacji i opinii już na etapie wstępnego
wyboru możliwych lokalizacji instalacji, których prowadzenie wymaga pozwolenia zintegrowanego. Może to
zapobiec błędom lokalizacji i wpłynąć na sprawniejszy przebieg procedury uzyskiwania pozwolenia.

Udział społeczeństwa i stron

Jedną z zasadniczych zmian, w porównaniu do wcześniejszej praktyki wydawania decyzji reglamentują-

cych korzystanie ze środowiska, jest dopuszczenie udziału społeczeństwa w postępowaniu administracyj-
nym (w tym w sprawie o wydanie pozwolenia zintegrowanego lub jego zmianę). Zarówno wniosek o wydanie
pozwolenia zintegrowanego, jak i sama decyzja administracyjna w sprawie wydania pozwolenia muszą zo-
stać udostępnione społeczeństwu. Zapewnienie takiej możliwości jest obowiązkiem organu prowadzącego
postępowanie (Poś – art. 218).

Jednocześnie pewne rodzaje informacji mogą zostać wyłączone z udostępnienia z mocy prawa, bądź na

umotywowany wniosek zainteresowanego utrzymaniem ich w tajemnicy.

Ustawa Prawo ochrony środowiska dopuszcza udział w postępowaniu każdego, bez względu na naro-

dowość i pochodzenie, miejsce zamieszkania oraz bezpośrednie straty lub korzyści z prowadzenia postępo-
wania. Każdy ma prawo wyrazić swoje uwagi i wnieść wnioski, uczestniczyć w otwartej rozprawie admini-
stracyjnej, o ile organ zdecyduje się na jej przeprowadzenie, jednak nie ma prawa odwoływać się od decyzji
administracyjnej, gdyż takie prawo przysługuje wyłącznie stronie.

Organizacje społeczne zainteresowane udziałem w postępowaniu powinny zgłosić do organu chęć uczest-

niczenia w postępowaniu. Po uzyskaniu decyzji dopuszczającej nabywają prawa przysługujące stronie.

Podanie informacji do publicznej wiadomości
Istotnym warunkiem przeprowadzenia postępowania w sprawie wydania pozwolenia zintegrowanego

zgodnie z wymogami prawa krajowego i unijnego jest podanie przez właściwy organ do publicznej wiado-
mości informacji o wszczęciu procedury rozpatrywania wniosku, w tym informacji:

• o

wpłynięciu

wniosku o wydanie pozwolenia zintegrowanego;

• o umieszczeniu danych o tym wniosku w publicznie dostępnym wykazie,
a także zamieszczenie danych o wniosku w tym wykazie.
Informacja o wpłynięciu wniosku do organu jest umieszczana w publicznie dostępnym wykazie. W cią-

gu 21 dni społeczeństwo może składać uwagi i wnioski do dokumentów. Informacja o wydaniu pozwole-
nia zintegrowanego musi również być umieszczona w publicznie dostępnym wykazie. Choć prawo tego nie
wymaga można ujednolić formę ewentualnych uwag i wniosków do udostępnianej dokumentacji poprzez
przygotowanie formularza, który będzie mógł być wypełniany przez zainteresowanych.

Informacja podana do publicznej wiadomości powinna zawierać (art. 32 ust. 1 pkt. 1 Poś):
• miejsce i godziny udostępnienia wniosku (godziny pracy urzędu),
• informację o możliwości składania wniosków i uwag,
• termin udostępniania wniosku i składania uwag (21 dni),
• miejsce, gdzie należy składać wnioski i uwagi.
Podanie do publicznej wiadomości następuje poprzez:
• ogłoszenie informacji w sposób zwyczajowo przyjęty w siedzibie organu właściwego w sprawie (np. na ta-

blicy ogłoszeń urzędu) oraz przez obwieszczenie w pobliżu miejsca planowanego przedsięwzięcia,

• w sytuacji gdy siedziba właściwego organu mieści się na terenie innej gminy niż gmina właściwa miej-

scowo ze względu na przedmiot ogłoszenia – przez publikację w prasie lub w sposób zwyczajowo
przyjęty w danej miejscowości,

• zamieszczenie informacji na stronie internetowej urzędu, jeżeli organ prowadzi taką stronę.
Prawo ustala następujące terminy udostępnienia informacji:
• dla dokumentów zamieszczonych w wykazie publicznym (wnioski i pozwolenia zintegrowane) w dniu

złożenia wniosku o udostępnienie informacji (Poś – art. 21 ust. 3);

• innych danych o środowisku – 1-2 miesiące (Poś – art. 21 ust. 1 i 2)

CZĘŚĆ II. ZINTEGROWANE PODEJŚCIE DO USTALANIA WARUNKÓW PROWADZENIA INSTALACJI PRZEMYSŁOWYCH

IPPC CALOSC.indd 67

2006-03-22 12:43:38

MATERIAŁY SZKOLENIOWE DLA PRZEDSTAWICIELI ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA

Projekt Phare PL 2003/005-710.05.01 „Wdrażanie dyrektywy IPPC i aspektów dyrektywy EIA”

Zapewnienie dostępu do informacji

Ustawodawca zobowiązał wnioskodawcę do przedłożenia dwóch egzemplarzy wniosku (Poś – art. 208

ust. 3), z czego jeden egzemplarz organ musi przekazać Ministrowi Środowiska. Stąd też przygotowanie eg-
zemplarza części jawnej wniosku do udostępnienia społeczeństwu spoczywa na organie prowadzącym pro-
cedurę wydania pozwolenia zintegrowanego.

W przywołanych wcześniej Wytycznych do sporządzenia wniosku o wydanie pozwolenia zintegrowane-

go skierowanych do prowadzących instalacje, zawarto zalecenie takiego formułowania dokumentacji, aby
„wniosek właściwy” zawierał swoistą syntezę przedstawianych danych i informacji, w kwestiach szczegóło-
wych odwołując się do materiałów źródłowych, stanowiących załączniki do wniosku.

Załącznikami takimi mogą być przykładowo: „operat” ochrony atmosfery, operat wodno-prawny, studium

rozprzestrzeniania się hałasu, zestawienie danych monitoringowych, raport z oceny oddziaływania na środo-
wisko, lub z przeglądu ekologicznego (dla instalacji istniejących), odnośne fragmenty dokumentów referen-
cyjnych BAT (tzw. BREF-ów) itp.

Jak już wspomniano wcześniej Wytyczne do sporządzenia wniosku zalecają również, aby informacje i da-

ne, które zdaniem wnioskodawcy nie mogą, lub nie powinny być ujawniane, spełniające kryteria określone
w Poś (art. 20), przedkładane były jako oddzielny załącznik do wniosku. Wyłączenie części danych i informacji
z jawności na pewno ograniczy nieco objętość dokumentu, który trzeba będzie skopiować (po wysłaniu 1
egzemplarza wniosku do Ministerstwa Środowiska organ będzie dysponować jednym egzemplarzem).

Ustalenie zakresu niejawności

O ile wraz z wnioskiem o udzielenie pozwolenia zintegrowanego, lub w terminie późniejszym, zostanie

złożony wniosek o wyłączenie części danych i informacji z jawności postępowania, należy przeprowadzić
stosowne postępowanie administracyjne, kończące się decyzją administracyjną. W ramach tego postępowa-
nia powinna zostać przeprowadzona analiza zasadności wystąpienia o wyłączenie informacji:

• które muszą być jawne,
• które nie mogą być jawne z mocy prawa,
• które można wyłączyć z jawności postępowania, ze względu na uzasadniony interes prowadzącego

instalację.

Organ administracji z mocy prawa (art. 20 Poś) nie udostępnia informacji (dokumentów, danych itp.), któ-

rych udostępnienie mogłoby:

• naruszyć przepisy o ochronie danych jednostkowych uzyskiwanych w badaniach statystycznych sta-

tystyki publicznej,

• zakłócić przebieg toczącego się postępowania sądowego, dyscyplinarnego lub karnego;
• naruszyć prawa autorskie oraz patentowe;
• spowodować zagrożenie środowiska.
Nie udostępnia się też dokumentów lub danych dostarczonych przez osoby trzecie, jeżeli nie miały one

obowiązku ich dostarczenia i złożyły zastrzeżenie o ich nie udostępnianiu (Poś art. 20 ust. 1 pkt. 3). Organ
administracji może również odmówić udostępnienia informacji na uzasadniony wniosek przekazującego
informacje (Poś – art. 20 ust. 2 pkt 2), wyłączając z udostępniania dane o wartości handlowej, w tym zwłasz-
cza dane technologiczne, o ile ich ujawnienie mogłoby pogorszyć konkurencyjną pozycję wnioskującego.
Przepisu tego nie stosuje się (Poś – art. 20 ust.3):, jeżeli informacja dotyczy ilości rodzajów pyłów lub gazów
wprowadzanych do powietrza oraz miejsca ich wprowadzania, stanu, składu i ilości ścieków wprowadzanych
do wód lub do ziemi oraz miejsca ich wprowadzania, rodzaju i ilości wytwarzanych odpadów oraz miejsca ich
wytwarzania, poziomu emitowanego hałasu, poziomu emitowanych pól elektromagnetycznych. Z udostęp-
nienia mogą być również wyłączone dane stanowiące tajemnicę przedsiębiorcy (Ustawa z dnia 6 września
2001roku o dostępie do informacji publicznej -art. 5 ust. 2)

Wnioskujący powinien w sposób jednoznaczny określić te dane i informacje, o których utajnienie wystę-

puje. Jeśli organ nie może zgodzić się z uzasadnieniem lub/i uważa, że niektóre z danych, o których wyłą-
czenie wnioskuje się, powinny być jawne, zaleca się uszczegółowić zakres wyłączenia z jawności na drodze
bezpośredniego spotkania z wnioskującym. Spotkanie to może, ale nie musi, mieć formę rozprawy admi-
nistracyjnej. Udostępnienie wniosku społeczeństwu może nastąpić dopiero po zakończeniu postępowania
w sprawie wyłączenia danych i informacji z jawności postępowania. Uprawomocnienie decyzji w tej kwestii
powinno nastąpić przed udostępnieniem wniosku społeczeństwu.

Jeśli wnioskodawca nie zgodzi się ze stanowiskiem organu, ma prawo do odwołania się od takiej decyzji,

a do czasu rozpatrzenia tego odwołania udostępnianie społeczeństwu wniosku powinno być wstrzymane.

IPPC CALOSC.indd 68

2006-03-22 12:43:38

Projekt Phare PL 2003/005-710.05.01 „Wdrażanie dyrektywy IPPC i aspektów dyrektywy EIA”

Zidentyfikowanie i powiadomienie stron postępowania

W tej fazie procedury należy również zidentyfikować strony postępowania administracyjnego. Zgodnie

z KPA stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego, lub obowiązku dotyczy postępowanie, albo kto żąda
czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. Zgodnie z prawem to organ prowadzą-
cy postępowanie jest odpowiedzialny za powiadomienie wszystkich stron postępowania.

Zainteresowane strony powinny być indywidualnie poinformowane pisemnie o wszczęciu postępowania

administracyjnego w sprawie o udzielenie pozwolenia zintegrowanego.

Warto podkreślić, że błędy proceduralne w tej fazie (np. nie przekazanie powiadomienia którejkolwiek ze

stron) mogą być przyczyną uchylenia decyzji ze względów formalnych.

CZĘŚĆ II. ZINTEGROWANE PODEJŚCIE DO USTALANIA WARUNKÓW PROWADZENIA INSTALACJI PRZEMYSŁOWYCH

IPPC CALOSC.indd 69

2006-03-22 12:43:38

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Zintegrowane podejście do relaksacji, ♥ 09. RELAKSACJA i techniki relaksacyjne
Podejścia do ustalania cen
Nie kaz mi myslec O zyciowym podejsciu do funkcjonalnosci stron internetowych Wydanie II Edycja kolo
j Wstęp do cz II Czy dobrze uczymy
Zagadnienia do egzaminu 2012-2013 cz II, Kosmetologia 2012 Tarnów, I semestr, Fizjologia, Egzamin
Metody samodzielnego dochodzenia do wiedzy cz II
Do druku askorbinowy, Studia PŁ, Ochrona Środowiska, Chemia, fizyczna, laborki, wszy, chemia fizyczn
odpowiedzi do fiz współ cz II, Politechnika, Fizyka współczesna, Opracowane pytania do kolokwiów I i
Przygotowanie do stosowania wyrażeń dwumianowanych w praktyce cz II referat, edukacja matematyczna z
Pięcioksiąg cz. II - Rdz (Od Noego do Abrahama), Teologia(3)
Cw24 25IV, PBiMAS, Frątczak, PBIMAS, PBiMAS cw123, PBiMAS cw123, Materiały do ćwiczeń PBiMASI-cz.I.I
Załšcznik do uchwały -Program zapobiegania przestępczo-ci cz.II
9 W7b Stale do kształt na zimno cz II
Pytania do cz. II KMiUM
Podłączanie stacji roboczej do domeny cz II

więcej podobnych podstron