18

1/2001

Dariusz Maraszkiewicz

Piotr Ruszniak

inteligentna

kontrola

Instabus-EIB jest systemem

zdecentralizowanym tzn., ¿e nie
ma wydzielonego sterownika,
który zarz¹dza ca³a instalacj¹.
Nale¿y podkreœliæ, ¿e praca in-
stalacji typu instabus-EIB nie wy-
maga komputera typu PC, który
jest potrzebny tylko do zaprogra-
mowania poszczególnych ele-
mentów w fazie wykonywania in-
stalacji.

Standardowym programem

narzêdziowym, s³u¿¹cym do
projektowania, uruchamiania
i serwisowania instalacji syste-
mu EIB jest program ETS2.

Jednym z zadañ EIB jest in-

tegracja instalacji, które w kla-
sycznym wykonaniu pracuj¹ ja-
ko odrêbne. Obni¿a to w znacz-
ny sposób iloœæ przewodów
i kabli zainstalowanych w budyn-
ku, przy zachowaniu poprzed-
nich funkcji urz¹dzeñ, a niekie-
dy rozszerza mo¿liwoœci ich
wykorzystania. Przyk³adem te-
go mo¿e byæ porównanie reali-
zacji uk³adu „oœwietlenia krzy-
¿owego” w technice tradycyjnej
i systemie EIB. Przedstawia to
rysunek 1.

Jak widaæ na przyk³adzie,

nast¹pi³o zmniejszenie iloœci
wymaganych po³¹czeñ, a co
jest z tym zwi¹zane – zwiêksze-
nie przejrzystoœci schematu oraz
obni¿enie czasu i iloœci prac po-
trzebnych do wykonania tego
obwodu. Nale¿y te¿ zwróciæ
uwagê, ¿e przy rozbudowie te-
go schematu w wykonaniu tra-
dycyjnym, np. o dodatkowe pun-
kty za³¹czania, szybko wzrasta
liczba niezbêdnych przewodów,

podczas gdy w systemie EIB,
wystarczy do nowego miejsca
zainstalowania prze³¹cznika
doprowadziæ tylko przewód ma-
gistralny, nie naruszaj¹c struktu-
ry przewodów zasilaj¹cych.

Zasada pracy instalacji oœ-

wietleniowej w systemie insta-
bus EIB jest bardzo prosta –
mo¿na j¹ omówiæ na podstawie
rysunku 2.

Oprawa œwietlna pod³¹czo-

na jest do wejœcia binarnego,
w którym istniej¹ dwa stany lo-
giczne: pierwszy, który interpre-
towany jest jako impuls i z a ³ ¹-
cza obwód oraz drugi – odczy-
tywany jako brak impulsu – roz-
³¹cza obwód. Sterowanie tymi
logicznymi stanami odbywa siê
przez przycisk wraz z portem
magistralnym, w którym zamon-
towany jest mikroprocesor. Po
naciœniêciu na przycisk (sensor)
zostaje wys³any przez przewód
magistralny sygna³ (czas przep-
³ywu sygna³u, od momentu na-
ciœniêcia na przycisk do chwili
wykonania polecenia, jest nie-
zauwa¿alny dla obs³uguj¹cego
i wynosi maksymalnie ok. 20
ms.) W tym czasie wszystkie
elementy magistrali (aktory) nas-

Instabus-EIB jest to

inteligentny system, s³u¿¹cy

do za³¹czania, sterowania,

regulacji i nadzoru urz¹dzeñ

technicznych. Skrót EIB ozna-

cza Europejsk¹ Magistralê In-

stalacyjn¹, która powsta³a

w latach osiemdziesi¹tych.

Stowarzyszenie EIBA zosta³o

zarejestrowane w 1990 roku

w Brukseli, ale w Polsce

dopiero 1998 rok stanowi

prze³om w rozwoju tego

systemu na naszym rynku.

19

1/2001

Rys. 1 Porównanie uk³adu krzy¿owego w technice tradycyjnej i w systemie EIB

³uchuj¹ i reaguje tylko ten aktor,
do którego sygna³ jest skiero-
wany – w tym wypadku wejœcie
binarne odbiera adresowany do
niego telegram i za³¹cza obwód
oœwietleniowy.

Kable magistralne s¹ kablami

symetrycznymi, np. PYCYM
2×2×0,8 o przekroju 0,8 mm

2

.

Przesy³ danych odbywa siê
dwoma ¿y³ami przewodu ma-
gistralnego, które zasilane s¹ za-
silaczem (napiêcie na wyjœciu
29 V), a informacje s¹ przesy-
³ane w trybie transmisji szere-
gowej i symetrycznej.

Zastosowanie EIB pozwala

osobie pragn¹cej zmieniæ przez-
naczenie pomieszczeñ lub pod-
wy¿szyæ ich standard, myœleæ
bez obaw o wprowadzeniu zmian
do istniej¹cej instalacji lub o jej
rozbudowie, poniewa¿ koszt
adaptacji jest nieporównywalnie
ni¿szy od kosztu zmian w insta-
lacji tradycyjnej. Dodatkowo,
znaczna redukcja przewodów na
napiêcie 220 V sprawia, ¿e ins-
talacja EIB jest przejrzysta i ³ a t-
wa w monta¿u oraz przyczynia
siê do znacznego zmniejszenia
obci¹¿enia ogniowego. Podnie-
sienie bezpieczeñstwa i standar-
du budynku jest najbardziej wi-
docznym efektem koñcowym
wprowadzenia systemu, chocia¿
wa¿ne s¹ oszczêdnoœci, które
mo¿na uzyskaæ ju¿ w chwili
rozpoczêcia inwestycji.

I tak, aby osi¹gn¹æ identycz-

ny efekt koñcowy, zapewniaj¹cy
klientowi wysoki komfort u¿yt-
kowania obiektu, system EIB
w porównaniu z technikami tra-
dycyjnymi, pozwala zredukowaæ
koszty ponoszone na:
1. prace instalacyjno-monta¿o-

we,

2. koordynacjê wspó³dzia³ania

ró¿nego rodzaju instalacji,

3. uruchomienie,

4. eksploatacjê i utrzymanie

(koszt energii elektrycznej
i cieplnej, konserwacja),

5. modernizacje.

Gdybyœmy zastosowali sys-

tem magistralny EIB tylko do ste-
rowania oœwietleniem, to z pew-
noœci¹ moglibyœmy stwierdziæ,
¿e bêdzie on dro¿szy od kon-
wencjonalnej instalacji. Jeœli na-
tomiast zachodzi potrzeba
wspó³pracy systemów zarz ¹-
dzania energi¹ z systemami cen-
tralnego sterowania, to systemy
magistralne oferuj¹ prosty spo-
sób ich po³¹czenia. Ró¿ne apa-
raty mog¹ sterowaæ tym samym
sprzêtem, a w tym wypadku mo-
¿e byæ zainstalowany centralny
wy³¹cznik oœwietlenia przy ok-
nach, jeœli natê¿enie oœwietle-
nia dziennego przekroczy pewien
poziom. Mo¿e on byæ równie¿
zastosowany do ogrzewania
i wentylacji, a przede wszystkim
do kontrolowania zu¿ycia ener-
gii. Chocia¿ wiêkszoœæ syste-
mów magistralnych to systemy
rozproszone, mo¿liwe jest przy-
³¹czenie np. komputera dla ce-
lów centralnego sterowania sys-
temu czy wizualizacji. Inn¹ ko-
rzyœci¹ z zastosowania syste-
mów magistralnych jest ich elas-
tycznoœæ. W budynkach czêsto
zmienia siê wnêtrze, co wi¹¿e
siê z przeprowadzkami ich u¿yt-
kowników (œrednio co 5-10 lat).
Przebudowa taka obejmuje zaz-
wyczaj zmianê instalacji elek-
trycznych, a w przypadku syste-
mu instabus nie jest to koniecz-
ne, poniewa¿ stosuje siê tylko
proste przeprogramowanie ele-
mentów, odpowiadaj¹ce potrze-
bom nowych lokatorów i nie
ma koniecznoœci wymiany ca³ej
instalacji.

W konwencjonalnych insta-

lacjach elektrycznych ka¿da fun-
kcja potrzebuje swojego w³as-

nego kabla, a ka¿dy system ste-
rowania oddzielnej sieci. Insta-
bus umo¿liwia sterowanie, mo-
nitorowanie i sygnalizowanie
wszystkich funkcji oraz ich nas-
têpstw przez pojedyncz¹ wspól-
n¹ liniê. Zasilanie napiêciowe
mo¿e byæ bezpoœrednio prowa-
dzone do odbiorników. Wspólna
linia obejmuje kabel dwu¿y³owy
i aparaty kompatybilne z magist-
ral¹. Sensory i aktory mog¹ ko-
munikowaæ siê ze sob¹ bez
centrum sterowania. W EIB du¿o
uwagi poœwiêca siê proble-
mowi bezpieczeñstwa elek-
trycznego, a wiêc stosuje siê
te same œrodki bezpieczeñ-
stwa, co w konwencjonalnych
instalacjach.

System cyfrowego sterowa-

nia instalacj¹ elektryczn¹ bu-
dynku EIB daje wiele korzyœci
praktycznych, m.in.:

n

skrócenie czasu rozbudo-

wy instalacji;

n

zmniejszenie d³ugoœci

przewodów instalacji – wszyst-
kie robocze funkcje techniczne
i procesy s¹ sterowane i nadzo-
rowane przez wspólny przewód
magistrali;

1. wy³¹cznik schodowy, 2. wy³¹cznik krzy¿owy, 3. wy³¹cznik EIB,
4. aktor za³¹czaj¹cy, 5. oprawa oœwietleniowa

F

koszty

produkcji pr¹du

Koszt produkcji energii elek-
trycznej z wêgla albo ropy
podwoi siê, jeœli zostan¹ do
niego wliczone tzw. koszty
zewnêtrzne (szkody w œro-
dowisku lub zdrowiu ludz-
kim) – stwierdza siê w opra-
cowaniu Komisji Europejs-
kiej. Koszt produkcji pr¹du
z gazu zwiêkszy³by siê tyl-
ko o 30% – wynika z opraco-
wania sporz¹dzanego w ra-
mach projektu Externe. Kosz-
ty zewnêtrzne ocenia siê na
1-2% PKB Unii, nie licz¹c
skutków wzrostu temperatu-
ry na Ziemi.

20

1/2001

n

umo¿liwienie w du¿ych

pomieszczeniach zmiany ich wy-
korzystania lub wprowadzenia
nowego podzia³u funkcjonalne-
go przez przeprogramowanie ele-
mentów magistrali przy u¿yciu
komputera typu PC, bez potrzeby
uk³adania nowych przewodów;

n

mo¿liwoœæ wspó³pracy

systemu EIB z innymi systema-
mi automatyki.

Nale¿y równie¿ podkreœliæ,

¿e zastosowanie systemu Insta-
bus EIB w instalacji oœwietlenio-
wej budynku daje nam mo¿li-
woϾ zapalania, gaszenia, przy-

ciemniania oœwietlenia pojedyn-
czo lub grupowo oraz mo¿li-
woœæ sterowania ca³ym oœ-
wietleniem w budynku z jednego
pomieszczenia oraz przez mo-
du³ komunikacyjny, a tak¿e
pozwala na kontrolê i sterowanie
oœwietleniem spoza budynku.

W krajach Europy Zachodniej

system EIB znajduje wiêksze
zastosowanie, a jego udzia³
z zrealizowanych instalacjach
elektrycznych w 1995 roku sta-
nowi³ ju¿ ok. 20% wszystkich
inwestycji. W Polsce nato-
miast, system ten jest dopiero
wprowadzany. Byæ mo¿e powo-
dem tak ma³ej popularnoœci te-
go systemu w Polsce s¹ wyso-
kie koszty – najwy¿sze, jeœli
wykorzystamy go tylko do insta-
lacji oœwietleniowej.

q

1. wy³¹cznik EIB
2. aktor za³¹czaj¹cy
3. oprawa oœwietleniowa

Rys. 2 Najprostszy schemat sterowania oœwietleniem w³¹cz/wy³¹cz

bez Ministerstwa

£¹cznoœci

Rz¹d przyj¹³ rozporz¹dze-
nie o zlikwidowaniu Minister-
stwa £¹cznoœci. Dotychcza-
sowe struktury resortu bêd¹
podlegaæ Ministerstwu Gos-
podarki. Jednoczeœnie pre-
mier Jerzy Buzek odwo³a³
Tomasza Szyszkê z funkcji
Ministra £¹cznoœci. Kiero-
wanie resortem szef rz¹du
powierzy³ Wicepremierowi
i Ministrowi Gospodarki Ja-
nuszowi Steinhoffowi. To-
masz Szyszko zosta³ Minis-
trem £¹cznoœci w marcu
ubieg³ego roku by³ wów-
czas wiceprezesem ZChN.
Zast¹pi³ na stanowisku sze-
fa resortu ³¹cznoœci innego
polityka ZChN – Macieja