22

Zespół funkcjonalny stawów bliższych ręki – mięśnie

Podział topograficzny mięśni przedramienia

A - Grupa przednia:

B - Grupa boczna

C – Grupa tylna:

warstwa powierzchowna

warstwa głęboka

warstwa powierzchowna

warstwa głęboka

1. M. nawrotowy obły

m. pronator teres

2. M. zginacz promieniowy

nadgarstka
m. flexor carpi radialis

3. M. dłoniowy długi

m. palmaris longus

4. M. zginacz łokciowy

nadgarstka
m. flexor carpi ulnaris

5. M. zginacz

powierzchowny palców
m. floxor digitorum
superficialis

1. M. zginacz głęboki

palców
m. floxor digitorum
profundus

2. M. zginacz długi kciuka

m. flexor pollicis longum

3. M. nawrotowy-

czworoboczny
m. pronator quadratus

1. M. ramienno-

promieniowy
(m. brachioradialis)

2. M. prostownik

promieniowy długi
nadgarstka
(m. extensor carpii
radialis longus)

3. M. prostownik

promieniowy krótki
nadgarstka
(m. extensor carpii
radialis brevis)

4. M. odwracacz

(m. supinator)

1. M. prostownik palców

(m. extensor digitorum)

2. M. prostownik palca

małego
(m. extensor digiti
minimi)

3. M. prostownik łokciowy

nadgarstka
(m. extensor carpi
ulnaris)

1. M. odwodziciel kciuka

długi (m. abductor
pollicis longus)

2. M. prostownik długi

kciuka (m. extensor
pollicis longus)

3. M. prostownik krótki

kciuka (m. extensor
pollicis brevis)

4. M. prostownik

wskaziciela (m.extensor
indicis)

Unaczynienie od tętnicy ramiennej i promieniowej.

Unaczynienie od tętnicy łokciowej

Większość mięśni zaopatrzona jest we włókna nerwowe nerwu pośrodkowego oprócz zginacza łokciowego nadgarstka (nerw łokciowy) i zginacza
głębokiego palców (nerw pośrodkowy i łokciowy).



M. przedramienia posiadają brzuśce mięśniowe występujące w bliższej połowie przedramienia, a pozostałą część przedramienia zajmują wydłużone ścięgna.

23

1. M. zginacz

promieniowy
nadgarstka
(m. flexor carpii
radialis)

nadkłykieć przyśrodkowy
k. ramiennej powięź
przedramienia.

podstawa II kości
śródręcza, niekiedy
dochodzi także do
podstawy III kości
śródręcza

nieznaczne zginanie w
stawie łokciowym
zginanie i odwodzenie ręki
w stronę promieniową
nawracanie przedramienia

2. M. zginacz łokciowy

nadgarstka
(m. flexor carpii )

głowa ramienna:
nadkłykieć przyśrodkowy
kości ramiennej, powięź
przedramienia;
głowa łokciowa: tylna
strona wyrostka
łokciowego i trzonu kości
łokciowej.

kość haczykowata i kość
śródręcza V, przez kość
grochowatą, służącą jako
trzeszczka.

Jest on znacznie silniejszym
zginaczem od mięśnia
zginacza promieniowego
nadgarstka.
Zgina dłoniowo i przywodzi
(zgina łokciowo) rękę

24

3. M. dłoniowy długi

(m. palmaris longus)

nadkłykieć przyśrodkowy
k. ramiennej

rozcięgno dłoniowe

– nieznaczne zginanie

przedramienia w stawie
łokciowym

– nawracanie

przedramienia

– zginanie dłoniowe
– napinanie rozcięgna

dłoniowego i za jego
pośrednictwem zginanie
stawów ręki i palców w
stawach śródręczno-
paliczkowych

4. M. zginacz

powierzchowny
palców
(m. flexor digitorum
superficialis)

głowa ramienno-łokciowa:
nadkłykieć przyśrodkowy
kości ramiennej, wyrostek
dziobiasty kości łokciowej;
głowa promieniowa: część
górna powierzchni
przedniej kości
promieniowej.

paliczki środkowe
palców od II do V

Chociaż mięsień ten
rozpoczyna się na kości
ramiennej, działanie jego
na staw łokciowy jest
minimalne.

Główna praca polega na zginaniu ręki i palców.
Jest on najsilniejszym zginaczem ręki w obu stawach
(prom.-nadg. i śródnadg.) i silnym zginaczem środkowych
paliczków w stosunku do bliższych.
W ruchu tym, który wynosi 110—130°, jest on
wspomagany przez zginacz głęboki palców i działanie to
przenosi się również na staw śródręczno-paliczkowy.
Ruchy zginacza powierzchownego są najsilniejsze w
skrajnym zgięciu grzbietowym ręki i palców, gdyż w tym
położeniu mięsień jest najbardziej rozciągnięty.

Niezależnie też od naszej woli nadajemy takie położenie ręce przed zaciśnięciem jej
w pięść.
Gdy ręka jest silnie zgięta dłoniowo, mięsień ten, chociaż skurczony, nie może dalej
zginać palców; traci on prawie całą siłę.
Poza tym mięsień bierze udział w przywodzeniu palców do palca środkowego.

25

5. M. zginacz głęboki

palców
(m. flexor digitorum
profundus)

przednia powierzchnia
kości łokciowej, błona
międzykostna

podstawa paliczków
dalszych II-V palca

– Jest silnym zginaczem

dłoniowym ręki

– Zginacz stawów palców

II-V

– Przywodziciel ręki
– Zbliża do siebie

rozstawione palce

– Ćwicząc m. można zgiąć

wyłącznie dalszy paliczek

6. M. zginacz długi

kciuka
(m. flexor policis
longus)

przednia powierzchnia
kości promieniowej, błona
międzykostna

podstawa paliczka
dalszego I

Zginacz dłoniowy ręki
Jest jedynym zginaczem
kciuka.
Nieco odwodzi rękę

26

7. M. prostownik

promieniowy długi
nadgarstka (m.
extensor carpii
radialis longus)

nadkłykieć boczny kości
ramiennej, przegroda
międzymięśniowa boczna
ramienia.

podstawa II kości
śródręcza

– Mięsień zgina przedramię

w stawie łokciowym,
nieco nawraca przedramię

– Silnie zgina rękę

grzbietowo i odwodzi w
stawie promieniowo-
nadgarstkowym (jest
antagonistą zginaczy
palców).

– Ze zginaczami

współpracuje w czasie
zaciskania pięści, pisania.

– Oba prostowniki

nadgarstka pracują
najsilniej, gdy palce są
zgięte

8. M. prostownik

promieniowy krótki
nadgarstka
(m. extensor carpii
radialis brevis)

nadkłykieć boczny kości
ramiennej, powięź
przedramienia.

podstawa III kości
śródręcza

Mięsień jest silnym
zginaczem grzbietowym ręki
i znacznie słabszym
odwodzicielem w kierunku
promieniowym.

27

9. M. prostownik

łokciowy nadgarstka
(m. extensor carpii
ulnaris)

nadkłykieć boczny kości
ramiennej, więzadło
poboczne promieniowe,
powięź przedramienia,
powierzchnia tylna końca
bliższego kości łokciowej.

podstawa V kości
śródręcza

Mięsień jest silnym
prostownikiem ręki.
Mięsień jest słabszym
zginaczem grzbietowym
ręki, ale najsilniejszym
przywodzicielem ręki w
stronę łokciową.
Kurczy się przy odwodzeniu
kciuka. Gdy kciuk jest
ustalony odwodzi od niego
rękę.

10. M. prostownik

palców
(m. extensor
digitorum)

– nadkłykieć boczny

kości ramiennej,

– więzadło poboczne

promieniowe,

– więzadło

pierścieniowate kości
promieniowej,

– powięź przedramienia.

podstawa paliczków
dalszych II- V palca
poprzez rozcięgno
grzbietowe

zgina grzbietowo, prostuje i
odwodzi palce

28

11. M. odwodziciel

kciuka długi
(m. abductor pollicis
longus)

powierzchnia tylna kości
promieniowej i kości
łokciowej,
błona międzykostna.

podstawa I kości
śródręcza
część ścięgna dochodzi
do k. czworobocznej
większej, część
przechodzi w brzusiec m.
odwodziciela krótkiego

– Mięsień odwodziciel

długi kciuka jest
najważniejszym
zginaczem
promieniowym ręki,
słabym zginaczem
dłoniowym

– Jest głównym

odwodzicielem ręki

– Odwodzi kciuk

12. M. prostownik długi

kciuka
(m. extensor pollicis
longus)

tylna powierzchnia kości
łokciowej, błona
międzykostna

podstawa dalszego
paliczka kciuka

– Mięsień jest słabym

zginaczem grzbietowym i
promieniowym ręki.

– Słaby prostownik stawów

ręki

– Główna jego czynność

jest skierowana na ruchy
kciuka – prostownik
kciuka we wszystkich
jego stawach

– Przywodziciel kciuka

29

13. M. prostownik

wskaziciela
(m.extensor indicis)

cz. dalsza pow. tylnej k.
łokciowej, błona
międzykostna

rozcięgno grzbietowe
palca wskazującego,
razem ze ścięgnem dla
wskaziciela mięśnia
prostownika palców

prostuje palec wskazujący,
słabo prostuje i zgina
promieniowo rękę

Zestawienie ruchów w stawach bliższych ręki oraz wykonujących je mięśni

Zginanie
dłoniowe:

mięsień zginacz

powierzchowny palców,

mięsień zginacz

głęboki palców,

mięsień zginacz

długi kciuka,

mięsień zginacz

promieniowy nadgarstka,

mięsień zginacz

łokciowy nadgarstka,

mięsień dłoniowy długi,
mięsień odwodziciel długi kciuka.

Zginanie
promieniowe
(odwodzenie):

mięsień odwodziciel długi kciuka,

mięsień prostownik

promieniowy długi nadgarstka,

mięsień prostownik

promieniowy krótki nadgarstka,

mięsień zginacz

promieniowy nadgarstka,

mięsień prostownik

długi kciuka,

mięsień prostownik

krótki kciuka,

mięsień prostownik

wskaziciela.

Zginanie
grzbietowe:

mięsień prostownik

palców,

mięsień prostownik

promieniowy długi

nadgarstka,

mięsień prostownik

promieniowy krótki

nadgarstka,

mięsień prostownik

łokciowy nadgarstka,

mięsień prostownik

długi kciuka,

mięsień prostownik

wskaziciela.

Zginanie łokciowe
(przywodzenie):

mięsień zginacz

łokciowy nadgarstka,

mięsień prostownik

łokciowy nadgarstka,

mięsień prostownik

palców.

30

Zespół funkcjonalny stawów dalszych ręki

.

Do połączeń dalszych ręki zaliczamy:

1. stawy nadgarstkowo-śródręczne,
2. stawy międzyśródręczne,
3. stawy śródręczno-paliczkowe
4. stawy międzypaliczkowe.

Mięśnie ręki topograficznie

Mięśnie kłębu

(położone w okolicy palca I)

Mięśnie kłębika

(położone w okolicy palca V)

Mięśnie środkowe ręki

1.

M. odwodziciel krótki kciuka
(m. abductor pollicis brevis)

2.

M. przeciwstawiacz kciuka (m.
opponens pollicis)

3.

M. zginacz krótki kciuka (m.
flexor pollicis brevis)

4.

M. przywodziciel kciuka (m.
adductor pollicis)

1. M. dłoniowy krótki (m. palmaris

brevis)

2. M. odwodziciel palca małego (m.

abductor digiti minimi)

3. M. zginacz krótki palca małego

(m. flexor digiti minimi brevis)

4. M. przeciwstawiacz palca małego

( m. opponens digiti minimi

1. Mm. glistowate 4. (mm.

lumbricales)

– Dopromieniowe
– Łokciowe

2. Mm. Międzykostne 7. (mm.

interossei)

– Dłoniowe 3.
– Grzbietowe 4.

Unerwienie: nerw pośrodkowy i łokciowy

Mięśnie działające na stawy palców można podzielić na mięśnie długie i krótkie.
Mięśnie długie leżą na przedramieniu po stronie grzbietowej lub dłoniowej, a ich długie, smukłe ścięgna końcowe przechodzą na powierzchnię grzbietową
lub dłoniową ręki pod troczkiem prostowników lub zginaczy. W zależności od lokalizacji przyczepów końcowych, prostują lub zginają palce.
Większość z nich działa również na stawy bliższe ręki.
Ponadto na stronie dłoniowej ręki położone są mięśnie krótkie, zgrupowane w:

– wyniosłości po stronie kciuka - kłębie (thenar),
– w mniejszej wyniosłości po stronie palca małego - kłębiku (hypothenar),
– oraz pośrodku ręki.

Palec I - kciuk, który wśród pięciu palców ręki zajmuje pozycję specjalną głównie z powodu możliwości wykonywania ruchu przeciwstawiania, jest
zaopatrywany przez własne mięśnie, zarówno długie, jak i krótkie.
Pozostałe palce II do V, charakteryzujące się bardziej ograniczoną ruchomością, mają wspólny aparat mięśniowy, z wyjątkiem trzech mięśni krótkich
zaopatrujących palec mały.

31

Mięśnie działające na stawy palców od II do V

A. Mięśnie długie

1. Mięsień zginacz powierzchowny

palców
m. flexor digitorum superficialis

j.w.

2. Mięsień zginacz głęboki palców

m. flexor digitorum profundus

j.w.

3. Mięsień prostownik palców

m, extensor digitorum

j.w.

4. Mięsień prostownik wskaziciela

m. extensor indicis

j.w

5. Mięsień prostownik palca

małego
m. extensor digiti minimi

nadkłykieć boczny
kości ramiennej

rozcięgno V palca.

Mięsień prostuje oraz
przywodzi mały palec.

32

B. Mięśnie krótkie

1. Mięśnie glistowate

mm. lumbricales

ścięgna mięśnia
zginacza głębokiego
palców.

strona promieniowa

rozcięgna
grzbietowego II-V
palca.

Czynność polega na
zginaniu palców od II do V
w stawach śródręczno-
paliczkowych.
Dodatkowo prostują one
palce w tych stawach

2. Mięśnie międzykostne

dłoniowe
mm. interossei palmares

kość śródręcza II -
strona łokciowa,
kość śródręcza IV i V
- strona promieniowa

rozcięgno grzbietowe

i torebki stawów
śródręczno-
palcowych II, IV i V
palca, po tej samej
stronie, na której leżą
początki śródręczne.

w stawach śródręczno –
paliczkowych odwodzą i
zginają palce oraz prostują w
stawach
międzypaliczkowych

33

3. Mięśnie międzykostne

grzbietowe
mm. interossei dorsales

zwrócone do siebie
powierzchnie dwu
sąsiednich kości
śródręcza I-V.

torebki stawów
śródręczno-palcowych
oraz rozcięgna
grzbietowe II, III i IV
palca. Pierwsze i
drugie ścięgno - po
stronie promieniowej
II i III palca, trzecie i
czwarte - po stronie
łokciowej III i IV
palca.

w stawach śródręczno –
paliczkowych odwodzą i
zginają palce oraz prostują w
stawach
międzypaliczkowych

C. Krótkie mięśnie palca małego

1. Mięsień odwodziciel palca

małego
m. abductor digiti minimi

troczek zginaczy, kość
grochowata.

podstawa paliczka

bliższego.

Odwodzi palec V w stawie
śródręczno-paliczkowym
Zgina i prostuje w obu
stawach
międzypaliczkowych

34

2. Mięsień zginacz krótki

palca małego
m. flexor digiti minimi
brevis

troczek zginaczy, kość
haczykowata.

podstawa paliczka
bliższego

Zgina mały palec w stawie
śródręczno-paliczkowym

3. Mięsień przeciwstawiacz

palca małego
m. opponens digiti minimi

troczek zginaczy, kość
haczykowata

brzeg łokciowy kości
śródręcza V.

Nieznaczne wyprowadzanie
V kości śródręcza z
płaszczyzny pozostałych
kości śródręcza.
Jego funkcję można
wytrenować (np. u
skrzypków,
wiolonczelistów).

35

4. . Mięsień dłoniowy krótki

m. palmaris brevis

rozpoczyna się na
brzegu łokciowym
rozcięgna dłoniowego
i na troczku zginaczy.

włókna kończą się w
skórze na brzegu
łokciowym ręki.

Bez wpływu na stawy.

Czynność mięśnia polega na
wywoływaniu zmarszczek
na brzegu łokciowym dłoni,
stanowi ochronę dla tętnicy
łokciowej, żył i nerwu
łokciowego

36

Mięśnie działające na stawy kciuka

A. Mięśnie długie

1.

Mięsień zginacz długi
kciuka
m. flexor pollicis longus

przednia powierzchnia
kości promieniowej,
błona międzykostna.

podstawa dalszego
paliczka kciuka

Zginanie, przeciwstawianie
kciuka w stawie nadgarstkowo-
śródręcznym kciuka
Zginanie w stawie
międzypaliczkowym kciuka

2.

M. odwodziciel kciuka
długi
(m. abductor pollicis
longus)

powierzchnia tylna
kości promieniowej i
kości łokciowej,
błona międzykostna.

podstawa kości
śródręcza I,

część ścięgna dochodzi
do k. czworobocznej
większej, część
przechodzi w brzusiec
m. odwodziciela
krótkiego.

Mięsień odwodziciel długi kciuka
jest najważniejszym zginaczem
promieniowym ręki, słabym
zginaczem dłoniowym
Jest głównym odwodzicielem ręki

Odwodzi kciuk

37

3.

M. prostownik długi
kciuka
(m. extensor pollicis
longus)

tylna powierzchnia
kości łokciowej, błona
międzykostna.

podstawa dalszego
paliczka kciuka

Główna jego czynność jest
skierowana na ruchy kciuka –
prostownik kciuka we
wszystkich jego stawach, czyli
jest antagonistą m. zginacza
długiego kciuka
Przywodziciel kciuka

4.

M. prostownik krótki
kciuka
(m. extensor pollicis
brevis)

powierzchnia tylna
kości promieniowej,
błona międzykostna.

podstawa paliczka
bliższego

Mięsień prostuje kciuk w
stawie śródręczno-
paliczkowym oraz odwodzi
kciuk i zgina rękę
promieniowo.
Ścięgna mięśni prostownika
drugiego i krótkiego oraz
odwodziciela długiego kciuka
są wyraźnie widoczne przez
skórę podczas ruchów kciuka,
ograniczają dołek promieniowy
(fovea radialis) zwany
tabakierką anatomiczną.

38

B. Mięśnie krótkie

1. Mięsień odwodziciel

krótki kciuka
m. abductor pollicis
brevis

troczek zginaczy i k.
łódeczkowata

podstawa paliczka
bliższego kciuka oraz
trzeszczka
promieniowa

mięsień odwodzi i
przeciwstawia kciuk,
zgina staw śródręczno -
paliczkowy,
prostuje staw
międzypaliczkowy (przez
rozcięgno grzbietowe)

2. Mięsień zginacz krótki

kciuka
m. flexor pollicis brevis

– głowa

powierzchowna:
troczek zginaczy,
więzadła okolicy
kości
czworobocznych i
główkowatej;

– głowa głęboka:

podstawa kości
śródręcza II.

podstawa bliższego
paliczka, trzeszczka
promieniowa.

mięsień zgina kciuk w stawie
śródręczno -paliczkowym,
w zależności od położenia
kciuka może przywodzić i
przeciwstawiać kciuk lub
odwodzić

39

3. Mięsień przeciwstawiacz

kciuka
m. opponens pollicis

troczek zginaczy, kość
czworoboczna większa

brzeg promieniowy

kości śródręcza I.

przeciwstawia kciuk
pozostałym palcom

4. Mięsień przywodziciel

kciuka
m. adductor pollicis

– głowa poprzeczna:

powierzchnia
dłoniowa kości
śródręcza III;

– głowa skośna: kość

główkowata,
więzadła przyległe.

podstawa paliczka
bliższego, trzeszczka
łokciowa.

przywodzi kciuk do palca II,
wspomaga przeciwstawianie
kciuka, zgina w stawie
śródręczno-paliczkowym

40

Zestawienie ruchów w stawach kciuka oraz wykonujących je mięśni

Staw nadgarstkowo-śródręczny kciuka

Prostowanie:

–

mięsień prostownik długi kciuka, mięsień

–

prostownik krótki kciuka,

Zginanie:

–

mięsień zginacz długi kciuka,

–

mięsień zginacz krótki kciuka.

Przywodzenie:

–

mięsień przywodziciel kciuka,

–

mięsień międzykostny grzbietowy pierwszy,

–

mięsień przeciwstawiacz kciuka,

–

mięsień prostownik długi kciuka,

–

mięsień zginacz krótki kciuka, głowa głęboka.

Odwodzenie:

–

mięsień prostownik krótki kciuka,

–

mięsień odwodziciel krótki kciuka,

–

mięsień odwodziciel długi kciuka.

Przeciwstawianie: –

mięsień przeciwstawiacz kciuka,

–

mięsień przywodziciel kciuka,

–

mięsień zginacz krótki kciuka,

–

mięsień zginacz długi kciuka.

Staw śródręczno-paliczkowy kciuka

Staw międzypaliczkowy kciuka

Zginanie:

–

mięsień zginacz krótki kciuka,

–

mięsień odwodziciel krótki kciuka,

–

mięsień przywodziciel kciuka.

Zginanie:

–

mięsień zginacz długi kciuka.

Prostowanie:

–

mięsień prostownik długi kciuka,

–

mięsień prostownik krótki kciuka.

Prostowanie:

–

mięsień prostownik długi kciuka.

Piśmiennictwo:

1. Bochenek A. - Anatomia człowieka tom I, PZWL 2004
2. Feneis, Dauber - Podręczny atlas anatomii
3. Cantarella Virginia: Bones and Muscles , 1999r NY
4. Marecki Bogusław - Anatomia funkcjonalna, 2004
5. Sobotta - Atlas anatomii człowieka, tom I i II
6. Sinelnikov: Atlas of human anatomy, vol.I
7. Tixa S: Atlas anatomii palpacyjnej, tom I
8. Gray H: Anatomy of the Human Body

http://en.wikipedia.org/wiki/

www.umanitoba.ca/faculties/medicine/units/anatomy

www.rad.washington.edu/academics/academic-
sections/msk/muscle-atlas/

home.comcast.net