A N N A K I L A R S K A

P A T R Y K K O R Z E N I E C K I

Thomas More – “Utopia”

vs.

Platon – “Państwo”

Thomas More
(1478 – 1535)



Filozof, pisarz, polityk



Działał na dworze Henryka VIII



Kanclerz Anglii w latach 1529 – 1532



Przyjaciel Erazma z Rotterdamu



Krytyk reformatorów religijnych



Skazany na śmierć za odmowę

złożenia przysięgi uznania

przyszłych dzieci Henryka VIII i

Anne Boleyn za prawowitych

potomków, oraz odrzucenia obcej

zwierzchności



Święty Kościoła katolickiego

Platon
(427 pne –
347 pne)



Grecki filozof



Wierny uczeń Sokratesa



Założyciel Akademii Ateńskiej



Twórca systemu filozoficznego –
idealizmu

“Utopia” – ogólne informacje



Wydana w 1516 roku



Wyspa “Utopia” – urzeczywistnienie humanistycznego

ideału społeczeństwa



Większość współczesnych interpretatorów uważa, że

More nie utożsamiał opisów “Utopii” z idealnym

społeczeństwem



Problem tolerancji religijnej



Różne interpretacje książki: wizja wcielenia w życie

humanistycznych ideałów, myśli racjonalnej, alternatywa

dla feudalizmu, poparcie dla idei społeczeństwa

egalitarnego, próba wcielenia w życie ideałów

chrześcijańskich

“Państwo” – ogólne informacje



Dzieło filozoficzno-polityczne



Datowane na ok. 360 r. p.n.e.



Forma dialogu



Synteza poglądów Platona na temat funkcjonowania
społeczeństwa



Oryginalny tytuł: Πολιτεία (Politeia)



X ksiąg, na które składają się: Prolog, Wprowadzenie,
Część I: Pochodzenie i ustrój polis, Część II: Ucieleśnienie idei,
Część III: Upadek polis oraz Zakończenie i Epilog

“Utopia” – streszczenie fabuły



Rozmowa More’a i jego przyjaciela, Gilesa (postać oparta
na rzeczywistym przyjacielu Thomasa More’a) z
podróżnikiem Raphaelem Hythlodayem



Hythloday podróżował razem z Amerigo Vespuccim,
spędził 5 lat na wyspie – Utopii – gdzie miał szansę
obserwować społeczeństwo idealne



Hythloday z greki – mówiący bez sensu



More z “Utopii” często nie zgadza się z Hythlodayem, co
prawdopodobnie jest zabiegiem, który miał uchronić
autora przed negatywnymi konsekwencjami wydania tak
kontrowersyjnej książki

“Państwo” – wprowadzenie



Społeczeństwo jako macroantropos



Stan uczonych (władców-filozofów)



Stan strażników (wojskowych)



Stan żywicieli (lud)



Koncepcja podziału duszy na trzy części i
odpowiadające im dobro, cnoty



mądrość, męstwo, umiarkowanie, sprawiedliwość

Ogólne cechy społeczeństwa “Utopii”



Wspólna własność



Prawa oparte na racjonalnych przesłankach



Wysoki poziom produktywności członków
społeczeństwa



Członkowie społeczeństwa nie są chciwi



Brak ludzi biednych, brak stratyfikacji społecznej



Niski poziom przestępczości i zachowań
niemoralnych



Tolerancja religijna

Ogólne cechy społeczeństwa “Państwa”



Panuje idealna sprawiedliwość



Wiedza rządzących filozofów jest bezdyskusyjna



Społeczeństwo oparte na komunie



Społeczeństwo jako jedna wielka wspólnota



Śmiałe postulaty



Np. równouprawnienia kobiet, eugeniki społecznej



Cel państwa  osiągniecie sprawiedliwości i
jednolitości pod każdym względem

Cele “Państwa”



Sprawiedliwość



Sprawiedliwe jest to, aby każdy robił to, co do niego należy.
Każdy ma pewne zdolności i powinien je realizować. I dalej
wszystko co prowadzi do dobra państwa jest dobre.



Jednolitość



Dobro ogółu jest równoznaczne z dobrem jednostki. Dobro
jednostki jest bezwzględnie podporządkowane dobru ogółu.
Wszelkie zróżnicowania prowadzą do konfliktów a te do
niesprawiedliwości.

Własność w “Utopii”



Zniesienie własności prywatnej – własność wspólna
mieszkańców wyspy



Zasada własności wspólnej podstawą ładu na wyspie



Hythloday twierdzi, że istnienie własności prywatnej
przynosi nieszczęście wielu, a tych niewielu, którzy
na tym korzystają, żyją w strachu przed buntem mas



Wyspa ma być żywym przykładem funkcjonowania
ładu społecznego bez własności prywatnej

Geografia – “Utopia”



Dokładne położenie wyspy nie jest podane



Niewielka wyspa – każdy mieszkaniec może dojść do
każdego innego mieszkańca w 1 dzień



Wewnątrz wyspy zatoka z portem, która umożliwia
handel i podróżowanie, ale ułatwia też obronę w
razie ataku



Umożliwia to mieszkańcom Utopii względną izolację
od świata zewnętrznego



54 miasta na wyspie, wszystkie podobne, stolica w
punkcie najłatwiej dostępnym

Władza – “Utopia”



Miasta podzielone są na grupy 30 domostw, które

wybierają co roku swojego administratora – fylarcha



Działalność każdych 10 fylarchów nadzorowana jest

przez starszego fylarcha



Starsi fylarchowie spotykają się i dyskutują w ramach

rady



Żadna decyzja nie może zostać podjęta tego samego dnia



Pod groźbą śmierci nie można zdradzać porządku obrad

osobom spoza rady



Brak ryzyka pojawienia się łapówek – bo pieniądze

nie istnieją

Praca zawodowa – “Utopia”



Wszyscy mieszkańcy uczestniczą w pracy na roli – w

różnym stopniu



Poza pracą na roli, mieszkańcy mają też swój zawód



Mogą go w dużym stopniu swobodnie wybrać



Kobiety również pracują



Nie w ramach zawodów wymagających dużej siły fizycznej



Mieszkańcy wyspy pracują 6 godzin dziennie, bo są

produktywni



Mają dużo wolnego czasu, ale nie mogą go marnować



Osoby wybitne intelektualnie zwolnione są z

konieczności pracy fizycznej

Edukacja i nauka – “Utopia”



Każde dziecko na wyspie otrzymuje gruntowną
edukację



Edukacja jako program moralnego i kulturalnego rozwoju



Nawet jeśli później zajmuje się pracą fizyczną, w wolnym czasie
może oddawać się rozrywkom intelektualnym



Filozofowie na wyspie nie zajmują się kwestiami
typowo abstrakcyjnymi



Rozważają naturę szczęścia, relację pomiędzy szczęściem a
przyjemnością

Wojna – “Utopia”



Mieszkańcy wyspy są szkoleni do walki, ale
nienawidzą wojny i nie utożsamiają zwycięstw
wojennych z chwałą



Podejmują walkę tylko w obronie własnego
terytorium



W czasie walki starają się raczej posługiwać sprytem,
niż siłą



Na polu walki obecni są głównie najemnicy,
dowodzeni przez generałów z “Utopii”

Religia – “Utopia”



Na wyspie praktykowanych jest wiele różnych religii



Łączy je monoteizm



Wyznawcy wszystkich religii są tolerancyjni wobec
siebie nawzajem



Spotykają się w tych samych kościołach, na tych samych
nabożeństwach



Nie toleruje się tylko ateizmu



Ze względu na groźbę tego, że jeśli ktoś nie wierzy w życie
pozagrobowe, nie przejmuje się moralnością w życiu
doczesnym

Dziękujemy!