Tezy Wojciecha Turka:

Tezy Wojciecha Turka:

O „Roku 1984”: Wraz z upadkiem XX-

wiecznych totalitaryzmów, książka straciła na
aktualności, zestarzała się i myślę, że
pozostanie ważną lekturą jedynie dla
przyszłych studentów i naukowców,
zajmujących się zjawiskiem
dwudziestowiecznego totalitaryzmu.

Zupełnie inaczej prezentuje się Nowy

wspaniały świat Huxleya, książka napisana w
1931 roku i jak się okazuje- w miarę upływu
lat- coraz bardziej aktualna i przemawiająca.

UTOPIA

UTOPIA

•

Pochodzenie nazwy: Th. Morus, Książeczka
zaiste złota i nie mniej pożyteczna jak
przyjemna o najlepszym ustroju państwa i
nie znanej dotąd wyspie Utopii (1516)

•

wyidealizowany obraz społeczeństwa
wzorowo zorganizowanego, bezkonfliktowo
funkcjonującego i trwale szczęśliwego w
swym sprawiedliwym ustroju

Polska wersja utopii

Polska wersja utopii

literackiej

literackiej

•

Typ utworu fantastyczno-
dydaktycznego o charakterze
postulatywnym, silnie uwikłanego
w problematykę społeczno-
narodową i tradycję, co będzie
miało szczególne znaczenie w
okresie romantyzmu i modernizmu

Utopia w XX wieku

Utopia w XX wieku

•

Klasyczną utopię literacką
zastępują utwory najczęściej
hybrydyczne, przechodzące w
antyutopię bądź z nią
współistniejące

Odmiany utopii

Odmiany utopii

1. Projekt organizacji społeczeństw:

•

socjalistyczne i komunistyczne (zniesienie własności prywatnej)

•

anarchistyczne (zniesienie instytucji państwa)

2. Inne:

•

naturystyczne

•

technologiczne

•

społeczno- technologiczne

•

wynalazku

•

społeczne

•

retrospektywne

•

prospektywne

•

eupsychie (utopie przebudowy psychiki)

Podział wg J. Szackiego

Podział wg J. Szackiego

Utopie eskapistyczne (marzenia bez konieczności walki o

realizację celu):

•

miejsca

•

czasu (retrospektywne, prospektywne)

•

ładu wiecznego

Utopie heroiczne (marzenia połączone z programem i

nakazem działania):

•

zakonu (związek ludzi pragnących przeciwstawić się
światu poprzez narzucenie sobie określonego, etycznego
trybu życia)

•

polityki

Utopia a antyutopia

Utopia a antyutopia

UTOPIA

•

koncentracja na
konstruowaniu
innej, lepszej
przyszłości

ANTYUTOPIA

•

nacisk na rozziew
między
rzeczywistością a
ideałem

•

niemożność
realizacji ideału w
wymarzonej postaci
i z wymarzonymi
skutkami

Cechy antyutopii

Cechy antyutopii

Według Chada Walsha

•

społeczeństwo jako
naczelny temat

•

nieistnienie takiego
społeczeństwa w
rzeczywistości
pozaliterackiej

•

jego negatywny
porządek

Według Georga Kateba

•

utopista musi posłużyć
się przemocą

•

utopista sprawuje
kontrolę nad
społeczeństwem

•

ideały utopisty okazują
się w praktyce
destrukcyjne dla tych
ideałów, na których
opiera się wspólnota
ludzka

Antyutopia wg Dariusza

Antyutopia wg Dariusza

Wojtczaka

Wojtczaka

•

Gatunek literacki, który wykrystalizował się w
pierwszej połowie XX wieku; prezentuje
negatywne wizje społeczeństwa przyszłości;
powstał w wyniku strukturalnego splotu kilku
gatunków: utopii, powieści społecznej, science
fiction i powieści detektywistycznej. W
utworach należących do tego gatunku główną
rolę pełni rozwój psychiczny postaci bohatera i
akcja o wyraźnie schematycznym przebiegu i
negatywnym rozwiązaniu; narracja typowa dla
powieści psychologicznej.

Orwell a Huxley według Przemysława

Orwell a Huxley według Przemysława

Czaplińskiego

Czaplińskiego

Bogdan Baran

Bogdan Baran

W swej niezwykłej książce Huxley
wyprowadził konsekwencje i

podsumował

grzechy współczesności, czyniąc to

jednakże

bez łatwego moralizatorstwa- wręcz
przeciwnie, z chichotem nieco

diabelskim.