Gaz 5sem LNG

background image

1

1

Gazownictwo

Gazownictwo

LNG (

LNG (

Liquiefied

Liquiefied

Natural

Natural

Gas

Gas

)

)

Prof.

Prof.

dr

dr

hab.

hab.

inż

inż

.

.

Andrzej J.

Andrzej J.

Osiadacz

Osiadacz

Politechnika Warszawska

Politechnika Warszawska

Wydział Inżynierii Środowiska

Wydział Inżynierii Środowiska

Zakład Systemów Ciepłowniczych i Gazowniczych

Zakład Systemów Ciepłowniczych i Gazowniczych

background image

2

2

Gazownictwo

Gazownictwo

LNG NA ŚWIECIE

LNG NA ŚWIECIE

W ciągu minionych lat powstały nowe technologie wykorzystujące i

W ciągu minionych lat powstały nowe technologie wykorzystujące i

przetwarzające gaz ziemny, umożliwiające jego szersze zastosowan

przetwarzające gaz ziemny, umożliwiające jego szersze zastosowan

ie.

ie.

Należą do nich przede wszystkim:

Należą do nich przede wszystkim:

ƒ

ƒ

GTL (

GTL (

Gas

Gas

to

to

Liquids

Liquids

),

),

ƒ

ƒ

CNG (

CNG (

Compressed

Compressed

Natural

Natural

Gas

Gas

),

),

ƒ

ƒ

LNG (

LNG (

Liquiefied

Liquiefied

Natural

Natural

Gas

Gas

).

).

a)

a)

Proces GTL (

Proces GTL (

Gas

Gas

to

to

Liquids

Liquids

),

),

Udoskonalony proces

Udoskonalony proces

Fischera

Fischera

-

-

Tropscha

Tropscha

z 1920 r., umożliwia

z 1920 r., umożliwia

przerabianie gazu ziemnego ze złóż normalnych i marginalnych

przerabianie gazu ziemnego ze złóż normalnych i marginalnych

na bardzo czyste i ekologiczne produkty naftowe :

na bardzo czyste i ekologiczne produkty naftowe :

ƒ

ƒ

olej napędowy,

olej napędowy,

ƒ

ƒ

paliwo lotnicze,

paliwo lotnicze,

ƒ

ƒ

lekki olej opałowy,

lekki olej opałowy,

ƒ

ƒ

a nawet wosk.

a nawet wosk.

Technologia ta zaczyna być coraz szerzej znana i co za tym idzie

Technologia ta zaczyna być coraz szerzej znana i co za tym idzie

,

,

popularna.

popularna.

background image

3

3

Gazownictwo

Gazownictwo

LNG NA ŚWIECIE

LNG NA ŚWIECIE

b)

b)

CNG

CNG

Gaz ziemny w postaci sprężonej do ciśnienia

Gaz ziemny w postaci sprężonej do ciśnienia

20

20

-

-

25

25

MPa

MPa

.

.

Służy do napędu pojazdów silnikowych zarówno z

Służy do napędu pojazdów silnikowych zarówno z

zapłonem iskrowym jak i z samoczynnym.

zapłonem iskrowym jak i z samoczynnym.

Na świecie jeździ ponad 4 miliony samochodów

Na świecie jeździ ponad 4 miliony samochodów

zasilanych sprężonym gazem ziemnym.

zasilanych sprężonym gazem ziemnym.

Funkcjonuje ponad 8000 stacji zasilanych tym

Funkcjonuje ponad 8000 stacji zasilanych tym

paliwem.

paliwem.

background image

4

4

Gazownictwo

Gazownictwo

LNG NA ŚWIECIE

LNG NA ŚWIECIE

c)

c)

LNG

LNG

To gaz ziemny w postaci ciekłej o temperaturze

To gaz ziemny w postaci ciekłej o temperaturze

-

-

163ºC.

163ºC.

W wyniku procesu skraplania objętość gazu redukuje się ok. 630

W wyniku procesu skraplania objętość gazu redukuje się ok. 630

razy.

razy.

Już jedna czwarta gazu ziemnego, którym handluje się na skalę

Już jedna czwarta gazu ziemnego, którym handluje się na skalę

światową, jest transportowana właśnie w tym stanie.

światową, jest transportowana właśnie w tym stanie.

Skraplanie gazu ziemnego wiąże się z bardzo dokładnym jego

Skraplanie gazu ziemnego wiąże się z bardzo dokładnym jego

oczyszczeniem z dwutlenku węgla, azotu, propanu

oczyszczeniem z dwutlenku węgla, azotu, propanu

-

-

butanu,

butanu,

wilgoci, helu, itp.

wilgoci, helu, itp.

Jest to bardzo czyste paliwo o liczbie oktanowej 130,

Jest to bardzo czyste paliwo o liczbie oktanowej 130,

po powtórnej zmianie na postać gazową zanieczyszczeń

po powtórnej zmianie na postać gazową zanieczyszczeń

pozostaje bardzo niewiele, gaz jest właściwie całkowicie

pozostaje bardzo niewiele, gaz jest właściwie całkowicie

pozbawiony wilgoci.

pozbawiony wilgoci.

background image

5

5

Gazownictwo

Gazownictwo

LNG NA ŚWIECIE

LNG NA ŚWIECIE

c)

c)

LNG (c.d.)

LNG (c.d.)

Duże firmy o światowym zasięgu coraz częściej angażują się w

Duże firmy o światowym zasięgu coraz częściej angażują się w

rozwój technologii LNG.

rozwój technologii LNG.

Za przykład posłużyć może norweskie złoże

Za przykład posłużyć może norweskie złoże

Snohvit

Snohvit

znajdujące

znajdujące

się na Morzu

się na Morzu

Barentsa

Barentsa

.

.

Powstała tam instalacja do skraplania gazu o przepustowości

Powstała tam instalacja do skraplania gazu o przepustowości

ok. 4,4

ok. 4,4

mln

mln

t skroplonego gazu rocznie, co odpowiada

t skroplonego gazu rocznie, co odpowiada

ok. 6

ok. 6

mld

mld

m

m

3

3

gazu ziemnego.

gazu ziemnego.

W przedsięwzięciu uczestniczą tacy potentaci, jak norweski

W przedsięwzięciu uczestniczą tacy potentaci, jak norweski

Statoil

Statoil

, Francuzi z

, Francuzi z

TotalFinaElf

TotalFinaElf

i Gaz de France, a także

i Gaz de France, a także

Norsk

Norsk

Hydro,

Hydro,

Svenska

Svenska

Petroleum

Petroleum

i inne.

i inne.

Istotny udział ma również norweskie państwo z 30 proc.

Istotny udział ma również norweskie państwo z 30 proc.

udziałem w projekcie.

udziałem w projekcie.

background image

6

6

Gazownictwo

Gazownictwo

Norweskie złoże

Norweskie złoże

Snohvit

Snohvit

: 4,4

: 4,4

mln

mln

ton LNG

ton LNG

6

6

mld

mld

m

m

3

3

background image

7

7

Gazownictwo

Gazownictwo

LNG NA ŚWIECIE

LNG NA ŚWIECIE

Czynniki napędzające rozwój rynku LNG znajdują się

Czynniki napędzające rozwój rynku LNG znajdują się

zarówno po stronie

zarówno po stronie

podażowej

podażowej

jak i popytowej.

jak i popytowej.

Gigantyczne koszty związane z budową stacji

Gigantyczne koszty związane z budową stacji

skraplających, tankowców pozwalających na

skraplających, tankowców pozwalających na

transport zmrożonego gazu oraz terminali

transport zmrożonego gazu oraz terminali

regazyfikacyjnych

regazyfikacyjnych

dotychczas ograniczały rozmiar

dotychczas ograniczały rozmiar

handlu.

handlu.

background image

8

8

Gazownictwo

Gazownictwo

LNG NA ŚWIECIE

LNG NA ŚWIECIE

W szybkim tempie przybywa państw zainteresowanych

W szybkim tempie przybywa państw zainteresowanych

udziałem w handlu LNG. W 1997r. tylko 9 państw

udziałem w handlu LNG. W 1997r. tylko 9 państw

eksportowało skroplony gaz.

eksportowało skroplony gaz.

W 2002r. liczba

W 2002r. liczba

eksporterów wzrosła do 12.

eksporterów wzrosła do 12.

Wielkość eksportu LNG wzrosła w okresie:

Wielkość eksportu LNG wzrosła w okresie:

1997

1997

-

-

2002 o 35% do ok. 153

2002 o 35% do ok. 153

mld

mld

m

m

3

3

rocznie.

rocznie.

Nowe terminale

Nowe terminale

regazyfikacyjne

regazyfikacyjne

są budowane m.in. w

są budowane m.in. w

Chinach, Indiach i Wielkiej Brytanii.

Chinach, Indiach i Wielkiej Brytanii.

Plany budowy terminali mają także Bahamy, Jamajka,

Plany budowy terminali mają także Bahamy, Jamajka,

Indonezja, Meksyk, Holandia, Nowa Zelandia i Filipiny.

Indonezja, Meksyk, Holandia, Nowa Zelandia i Filipiny.

Największe znaczenie dla rozwoju rynku ma

Największe znaczenie dla rozwoju rynku ma

wzrastający popyt na gaz ziemny w Stanach

wzrastający popyt na gaz ziemny w Stanach

Zjednoczonych.

Zjednoczonych.

background image

9

9

Gazownictwo

Gazownictwo

Proces powstawania LNG

Proces powstawania LNG

LNG

LNG

( z ang.:

( z ang.:

Liquefied

Liquefied

Natural

Natural

Gas

Gas

) to naturalny gaz ziemny

) to naturalny gaz ziemny

przygotowany do transportu i dalszej dystrybucji poprzez

przygotowany do transportu i dalszej dystrybucji poprzez

usunięcie niepożądanych zanieczyszczeń oraz skroplenie.

usunięcie niepożądanych zanieczyszczeń oraz skroplenie.

Substancjami szkodliwymi są:

Substancjami szkodliwymi są:

ƒ

ƒ

dwutlenek węgla,

dwutlenek węgla,

ƒ

ƒ

azot,

azot,

ƒ

ƒ

siarkowodór,

siarkowodór,

ƒ

ƒ

dwusiarczek węgla,

dwusiarczek węgla,

ƒ

ƒ

oraz woda w postaci pary.

oraz woda w postaci pary.

Przeciętny skład procentowy LNG przedstawia się następująco:

Przeciętny skład procentowy LNG przedstawia się następująco:

ƒ

ƒ

91

91

-

-

92% metanu,

92% metanu,

ƒ

ƒ

6

6

-

-

7% propanu,

7% propanu,

ƒ

ƒ

do 2% wyższych frakcji węglowodorowych.

do 2% wyższych frakcji węglowodorowych.

W normalnym ciśnieniu mieszanina ta wrze w temperaturze (

W normalnym ciśnieniu mieszanina ta wrze w temperaturze (

163)°C

163)°C

i w takich warunkach jest transportowana.

i w takich warunkach jest transportowana.

background image

10

10

Gazownictwo

Gazownictwo

Proces powstawania LNG

Proces powstawania LNG

Z

Z

regazyfikacji

regazyfikacji

1 m³ LNG otrzymuje się 600m³ bezwonnego

1 m³ LNG otrzymuje się 600m³ bezwonnego

gazu lżejszego od powietrza. Granica wybuchowości

gazu lżejszego od powietrza. Granica wybuchowości

tego gazu wynosi od 5 do 15% w powietrzu, gaz w

tego gazu wynosi od 5 do 15% w powietrzu, gaz w

postaci cieczy nie jest palny.

postaci cieczy nie jest palny.

Ze względu na zróżnicowany skład chemiczny oraz różną

Ze względu na zróżnicowany skład chemiczny oraz różną

zawartość metanu w LNG, jego gęstość waha się od

zawartość metanu w LNG, jego gęstość waha się od

420 do 490 [kg/m³].

420 do 490 [kg/m³].

Skroplony gaz ziemny LNG jest nazywany skoncentrowaną

Skroplony gaz ziemny LNG jest nazywany skoncentrowaną

energią, bowiem z 1 [t] ciekłego LNG otrzymuje się

energią, bowiem z 1 [t] ciekłego LNG otrzymuje się

około 1380 [m³] gazu sieciowego.

około 1380 [m³] gazu sieciowego.

W zbiorniku o pojemności 100.000 [m³] „mieści się” w

W zbiorniku o pojemności 100.000 [m³] „mieści się” w

przeliczeniu aż 60

przeliczeniu aż 60

mln

mln

[m³] gazu sieciowego.

[m³] gazu sieciowego.

background image

11

11

Gazownictwo

Gazownictwo

Proces powstawania LNG

Proces powstawania LNG

Skraplanie

Skraplanie

Przed procesem skraplania gaz należy oczyścić z

Przed procesem skraplania gaz należy oczyścić z

dwutlenku węgla i pary wodnej, a także osuszyć.

dwutlenku węgla i pary wodnej, a także osuszyć.

Następnie, w zależności od pożądanej wydajności

Następnie, w zależności od pożądanej wydajności

instalacji, składu gazu oraz jego ciśnienia wybiera się

instalacji, składu gazu oraz jego ciśnienia wybiera się

jedną z trzech metod skraplania:

jedną z trzech metod skraplania:

ƒ

ƒ

klasyczny cykl kaskadowy,

klasyczny cykl kaskadowy,

ƒ

ƒ

autooziębiający

autooziębiający

cykl kaskadowy,

cykl kaskadowy,

ƒ

ƒ

cykl rozprężania z zastosowaniem

cykl rozprężania z zastosowaniem

turboekspandera

turboekspandera

.

.

background image

12

12

Gazownictwo

Gazownictwo

Proces powstawania LNG

Proces powstawania LNG

Czynnikami schładzającymi są propan, etan i metan,

Czynnikami schładzającymi są propan, etan i metan,

natomiast gaz ziemny pod ciśnieniem 3

natomiast gaz ziemny pod ciśnieniem 3

-

-

4

4

Mpa

Mpa

przepływa przez wymienniki ciepła i ochładzany jest w

przepływa przez wymienniki ciepła i ochładzany jest w

kolejnych cyklach chłodniczych.

kolejnych cyklach chłodniczych.

Obniżenie kosztów skraplania następuje poprzez

Obniżenie kosztów skraplania następuje poprzez

zwiększenie wydajności ciągów produkcyjnych

zwiększenie wydajności ciągów produkcyjnych

wzrost z 60 tys./rok w 1964 r. do 2,6

wzrost z 60 tys./rok w 1964 r. do 2,6

mln

mln

ton obecnie

ton obecnie

i 3

i 3

mln

mln

ton w przyszłości.

ton w przyszłości.

Koszt skraplania można obniżyć nawet o 30% przez

Koszt skraplania można obniżyć nawet o 30% przez

wprowadzenie nowych turbin, a także podwyższenie

wprowadzenie nowych turbin, a także podwyższenie

ciśnienia roboczego w instalacji 5

ciśnienia roboczego w instalacji 5

-

-

15

15

Mpa

Mpa

.

.

background image

13

13

Rys.2 Schemat procesu skraplania gazu. Źródło:

Rys.2 Schemat procesu skraplania gazu. Źródło:

www.statoil.pl

www.statoil.pl

background image

14

14

Gazownictwo

Gazownictwo

Proces powstawania LNG

Proces powstawania LNG

ƒ

ƒ

Gaz w formie ciekłej opuszcza obieg

Gaz w formie ciekłej opuszcza obieg

skraplania mając temperaturę

skraplania mając temperaturę

-

-

77°C, która

77°C, która

następnie w chłodnicy redukowana jest

następnie w chłodnicy redukowana jest

do

do

-

-

155°C, dzięki czemu gaz pozostaje płynny,

155°C, dzięki czemu gaz pozostaje płynny,

pozostając pod niższym ciśnieniem.

pozostając pod niższym ciśnieniem.

ƒ

ƒ

Ostateczne schłodzenie płynnego gazu

Ostateczne schłodzenie płynnego gazu

naturalnego do temperatury

naturalnego do temperatury

-

-

163°C następuje

163°C następuje

w turbinie rozprężania, zmniejszającej

w turbinie rozprężania, zmniejszającej

ciśnienie gazu z 55 do 1,2

ciśnienie gazu z 55 do 1,2

bara

bara

.

.

background image

15

15

Gazownictwo

Gazownictwo

Proces powstawania LNG

Proces powstawania LNG

ƒ

ƒ

W drodze do magazynów gazu część azotu

W drodze do magazynów gazu część azotu

jest usuwana i umieszczana w oddzielnym

jest usuwana i umieszczana w oddzielnym

zbiorniku, celem zapewnienia LNG optymalnej

zbiorniku, celem zapewnienia LNG optymalnej

specyfikacji, wymaganej podczas sprzedaży.

specyfikacji, wymaganej podczas sprzedaży.

ƒ

ƒ

Skraplający się gaz zmniejsza swoją objętość

Skraplający się gaz zmniejsza swoją objętość

o 600%, dzięki czemu może być

o 600%, dzięki czemu może być

transportowany do terminali

transportowany do terminali

regazyfikacji

regazyfikacji

,

,

gdzie LNG z powrotem zmieniany jest w gaz

gdzie LNG z powrotem zmieniany jest w gaz

gotowy do rozprowadzenia gazociągami.

gotowy do rozprowadzenia gazociągami.

background image

16

16

Gazownictwo

Gazownictwo

Proces powstawania LNG

Proces powstawania LNG

Proces

Proces

regazyfikacji

regazyfikacji

polega na ogrzaniu LNG w

polega na ogrzaniu LNG w

odparowalnikach

odparowalnikach

i w zależności od sposobu

i w zależności od sposobu

ogrzania

ogrzania

odparowalniki

odparowalniki

dzieli się na:

dzieli się na:

ƒ

ƒ

odparowalniki

odparowalniki

z ogrzewaniem do temperatury

z ogrzewaniem do temperatury

równej temperaturze otoczenia (np.

równej temperaturze otoczenia (np.

ogrzewanie wodą morską lub powietrzem)

ogrzewanie wodą morską lub powietrzem)

ƒ

ƒ

odparowalniki

odparowalniki

z ogrzewaniem do temperatury

z ogrzewaniem do temperatury

wyższej od temperatury otoczenia (ogrzewanie

wyższej od temperatury otoczenia (ogrzewanie

palnikami gazowymi lub energią elektryczną

palnikami gazowymi lub energią elektryczną

bądź parą wodną).

bądź parą wodną).

background image

17

17

Gazownictwo

Gazownictwo

Proces powstawania LNG

Proces powstawania LNG

Ciśnienie gazu ziemnego odbieranego z

Ciśnienie gazu ziemnego odbieranego z

odparowalników

odparowalników

wynosi 1

wynosi 1

-

-

1,5

1,5

Mpa

Mpa

.

.

Na światowym rynku funkcjonuje 46 terminali

Na światowym rynku funkcjonuje 46 terminali

regazyfikacyjnych

regazyfikacyjnych

, w tym w samej Japonii aż 25.

, w tym w samej Japonii aż 25.

Instalacje

Instalacje

regazyfikacyjne

regazyfikacyjne

dobiera się w

dobiera się w

zależności od charakteru pracy:

zależności od charakteru pracy:

ƒ

ƒ

ciągłej

ciągłej

ƒ

ƒ

lub tylko dla pokrywania zapotrzebowań

lub tylko dla pokrywania zapotrzebowań

szczytowych.

szczytowych.

background image

18

18

Gazownictwo

Gazownictwo

Ł

Ł

ańcuch LNG

ańcuch LNG

Handel skroplonym gazem odbywa się w ramach

Handel skroplonym gazem odbywa się w ramach

projektów LNG, zwanych również łańcuchami

projektów LNG, zwanych również łańcuchami

LNG.

LNG.

Łańcuch LNG powstaje wówczas, gdy transport

Łańcuch LNG powstaje wówczas, gdy transport

gazociągowy jest niemożliwy lub nieopłacalny,

gazociągowy jest niemożliwy lub nieopłacalny,

tzn. gdy przekroczona zostanie graniczna

tzn. gdy przekroczona zostanie graniczna

odległość hipotetycznego gazociągu określana

odległość hipotetycznego gazociągu określana

na:

na:

ƒ

ƒ

około 3 tys. km przy gazociągu podmorskim,

około 3 tys. km przy gazociągu podmorskim,

ƒ

ƒ

5 tys. km przy gazociągu lądowym.

5 tys. km przy gazociągu lądowym.

background image

19

19

Gazownictwo

Gazownictwo

Ł

Ł

ańcuch LNG

ańcuch LNG

Instalacja skraplania gazu

Instalacja skraplania gazu

Szacuje się, że koszt budowanego od podstaw łańcucha

Szacuje się, że koszt budowanego od podstaw łańcucha

LNG (od wydobycia gazu do załadunku na

LNG (od wydobycia gazu do załadunku na

metanowiec

metanowiec

) wynosi ok. 700

) wynosi ok. 700

mln

mln

USD na 1

USD na 1

mln

mln

t

t

rocznej wydajności instalacji.

rocznej wydajności instalacji.

Na system dostawczy składają się gazociągi

Na system dostawczy składają się gazociągi

poprowadzone ze złoża gazowego do instalacji

poprowadzone ze złoża gazowego do instalacji

skraplania gazu. Instalacje te stanowią najważniejszą

skraplania gazu. Instalacje te stanowią najważniejszą

część systemu.

część systemu.

Wybór instalacji skraplania uzależniony jest od wymaganej

Wybór instalacji skraplania uzależniony jest od wymaganej

wydajności, zawartości CO

wydajności, zawartości CO

2

2

, H

, H

2

2

S, N

S, N

2

2

, węglowodorów

, węglowodorów

cięższych oraz jego ciśnienia.

cięższych oraz jego ciśnienia.

background image

20

20

Gazownictwo

Gazownictwo

Ł

Ł

ańcuch LNG

ańcuch LNG

Transport

Transport

Skroplony już gaz transportowany jest specjalnie

Skroplony już gaz transportowany jest specjalnie

zaprojektowanymi statkami zwany

zaprojektowanymi statkami zwany

gazowcami

gazowcami

.

.

Gazowiec

Gazowiec

służący wyłącznie do przewożenia LNG nosi

służący wyłącznie do przewożenia LNG nosi

nazwę

nazwę

metanowiec

metanowiec

, a temperatura schłodzonego

, a temperatura schłodzonego

ciekłego gazu LNG osiąga przy normalnym ciśnieniu

ciekłego gazu LNG osiąga przy normalnym ciśnieniu

atmosferycznym aż

atmosferycznym aż

-

-

165°C.

165°C.

Gazowce

Gazowce

LNG (

LNG (

metanowce

metanowce

) budowane są zwykle o

) budowane są zwykle o

nośności powyżej 50.000 DWT.

nośności powyżej 50.000 DWT.

background image

21

21

Gazownictwo

Gazownictwo

Ł

Ł

ańcuch LNG

ańcuch LNG

Transport

Transport

Metanowiec

Metanowiec

, po zacumowaniu do pirsu lub

, po zacumowaniu do pirsu lub

nabrzeża w terminalu importowym

nabrzeża w terminalu importowym

(rozładunkowym), za pośrednictwem stałych

(rozładunkowym), za pośrednictwem stałych

ramion przeładunkowych (tzw.

ramion przeładunkowych (tzw.

nalewaków

nalewaków

morskich) tłoczy skroplony (ciekły) gaz

morskich) tłoczy skroplony (ciekły) gaz

naturalny LNG do zbiorników magazynowych

naturalny LNG do zbiorników magazynowych

o pojemności ok. 35 000 do 100 000 [m

o pojemności ok. 35 000 do 100 000 [m

3

3

]

]

każdy, gdzie jest przechowywany.

każdy, gdzie jest przechowywany.

background image

22

22

Gazownictwo

Gazownictwo

Ł

Ł

ańcuch LNG

ańcuch LNG

Transport

Transport

Następnie przez instalację

Następnie przez instalację

regazyfikacji

regazyfikacji

(gdzie gaz

(gdzie gaz

z postaci cieczy, przez odparowanie, zamieniany

z postaci cieczy, przez odparowanie, zamieniany

jest w fazę gazową), rurociągami tłoczony jest do

jest w fazę gazową), rurociągami tłoczony jest do

odbiorców w sposób tradycyjny jako gaz

odbiorców w sposób tradycyjny jako gaz

sieciowy.

sieciowy.

background image

23

23

Gazownictwo

Gazownictwo

Ł

Ł

ańcuch LNG

ańcuch LNG

Transport

Transport

Bezpieczeństwo przewozu gwarantuje szereg

Bezpieczeństwo przewozu gwarantuje szereg

urządzeń zabezpieczających i kontrolnych,

urządzeń zabezpieczających i kontrolnych,

np. zbiorniki ze skroplonym azotem.

np. zbiorniki ze skroplonym azotem.

W przypadku wzrostu ciśnienia w zbiornikach

W przypadku wzrostu ciśnienia w zbiornikach

LNG, jest on do nich wprowadzany

LNG, jest on do nich wprowadzany

automatycznie.

automatycznie.

Gdy w parowej przestrzeni zbiornika zawartość

Gdy w parowej przestrzeni zbiornika zawartość

azotu wzrośnie do 30%, zapalenie gazu staje

azotu wzrośnie do 30%, zapalenie gazu staje

się niemożliwe.

się niemożliwe.

background image

24

24

Gazownictwo

Gazownictwo

Ł

Ł

ańcuch LNG

ańcuch LNG

LNG można też transportować drogą lądową

LNG można też transportować drogą lądową

w

w

cysternach samochodowych, kolejowych lub

cysternach samochodowych, kolejowych lub

rurociągami.

rurociągami.

Zbiorniki cystern samochodowych mają dwie

Zbiorniki cystern samochodowych mają dwie

ścianki, pomiędzy którymi znajduje się próżnia

ścianki, pomiędzy którymi znajduje się próżnia

zapewniająca izolację cieplną.

zapewniająca izolację cieplną.

Ciśnienie robocze wynosi 0,35

Ciśnienie robocze wynosi 0,35

MPa

MPa

.

.

Dla utrzymania tego ciśnienia część LNG jest

Dla utrzymania tego ciśnienia część LNG jest

celowo odparowana.

celowo odparowana.

Pojemność tych zbiorników wynosi 22,3 m

Pojemność tych zbiorników wynosi 22,3 m

3

3

.

.

background image

25

25

Gazownictwo

Gazownictwo

Ł

Ł

ańcuch LNG

ańcuch LNG

Transport LNG rurociągami stosowany jest na krótkich

Transport LNG rurociągami stosowany jest na krótkich

odcinkach, głównie w obrębie terminali odbiorczych i

odcinkach, głównie w obrębie terminali odbiorczych i

wysyłkowych, urządzeń skraplających i

wysyłkowych, urządzeń skraplających i

regazyfikujących

regazyfikujących

oraz do załadunku i rozładunku

oraz do załadunku i rozładunku

metanowców

metanowców

.

.

Zastosowanie tej metody na dłuższych dystansach jest

Zastosowanie tej metody na dłuższych dystansach jest

możliwe pod warunkiem zbudowania instalacji stacji

możliwe pod warunkiem zbudowania instalacji stacji

ochładzających.

ochładzających.

Do budowy rurociągów wymagane jest zastosowanie

Do budowy rurociągów wymagane jest zastosowanie

drogich metali lub stopów odpornych na niską

drogich metali lub stopów odpornych na niską

temperaturę (aluminium lub stal z zawartością do 9%

temperaturę (aluminium lub stal z zawartością do 9%

niklu).

niklu).

Próby transportowania LNG rurociągami prowadzone są w

Próby transportowania LNG rurociągami prowadzone są w

Rosji, Kanadzie i USA.

Rosji, Kanadzie i USA.

background image

26

26

Rys 3. Rysunek schematyczny portalu odbiorczego LNG. Źródło:

Rys 3. Rysunek schematyczny portalu odbiorczego LNG. Źródło:

www.statoil.pl

www.statoil.pl

background image

27

27

Terminal odbiorczy LNG

Terminal odbiorczy LNG

background image

28

28

Gazownictwo

Gazownictwo

Ł

Ł

ańcuch LNG

ańcuch LNG

Terminal odbiorczy

Terminal odbiorczy

Typowy terminal importowy (rozładunkowy, odbiorczy) gazu

Typowy terminal importowy (rozładunkowy, odbiorczy) gazu

skroplonego LNG składa się zwykle z następujących obiektów

skroplonego LNG składa się zwykle z następujących obiektów

budowlanych i urządzeń technicznych:

budowlanych i urządzeń technicznych:

ƒ

ƒ

przystani przeładunkowej gazu skroplonego LNG,

przystani przeładunkowej gazu skroplonego LNG,

ƒ

ƒ

systemu rurociągów przesyłowych LNG,

systemu rurociągów przesyłowych LNG,

ƒ

ƒ

naziemnych lub częściowo podziemnych kriogenicznych

naziemnych lub częściowo podziemnych kriogenicznych

zbiorników magazynowych LNG,

zbiorników magazynowych LNG,

ƒ

ƒ

instalacji odparowania (

instalacji odparowania (

regazyfikacji

regazyfikacji

) skroplonego gazu LNG,

) skroplonego gazu LNG,

ƒ

ƒ

stacji sprężarek,

stacji sprężarek,

ƒ

ƒ

systemu nawaniania gazu i pomiaru przepływu,

systemu nawaniania gazu i pomiaru przepływu,

ƒ

ƒ

systemu sterowania terminalem i systemu monitorowania,

systemu sterowania terminalem i systemu monitorowania,

ƒ

ƒ

systemu zabezpieczania przeciwpożarowego terminalu,

systemu zabezpieczania przeciwpożarowego terminalu,

ƒ

ƒ

gazociągu przesyłowego gazu naturalnego (w fazie gazowej) z

gazociągu przesyłowego gazu naturalnego (w fazie gazowej) z

terminalu do sieci odbiorczej.

terminalu do sieci odbiorczej.

background image

29

29

Gazownictwo

Gazownictwo

Ł

Ł

ańcuch LNG

ańcuch LNG

Magazynowanie

Magazynowanie

W łańcuchu dostaw skroplonego gazu ziemnego LNG

W łańcuchu dostaw skroplonego gazu ziemnego LNG

jednym z najważniejszych i najtrudniejszych do

jednym z najważniejszych i najtrudniejszych do

wykonania obiektów budowlanych są naziemne tzw.

wykonania obiektów budowlanych są naziemne tzw.

kriogeniczne zbiorniki magazynowe.

kriogeniczne zbiorniki magazynowe.

Konstrukcja zbiornika przypomina termos posadowiony

Konstrukcja zbiornika przypomina termos posadowiony

na płycie fundamentowej (zwykle na palach),

na płycie fundamentowej (zwykle na palach),

odpowiednio zaizolowanej i podgrzewanej.

odpowiednio zaizolowanej i podgrzewanej.

Niebagatelne znaczenie ma tutaj dobór gatunku stali (o

Niebagatelne znaczenie ma tutaj dobór gatunku stali (o

udarności te-stowanej w temperaturze

udarności te-stowanej w temperaturze

-

-

196°C), dobór

196°C), dobór

elektrod i jakość spawania (100% kontroli

elektrod i jakość spawania (100% kontroli

radiograficznej).

radiograficznej).

Większość zbiorników LNG budowana jest w oparciu o

Większość zbiorników LNG budowana jest w oparciu o

normy amerykańskie (API, ASME, ASTM i NFPA).

normy amerykańskie (API, ASME, ASTM i NFPA).

background image

30

30

Gazownictwo

Gazownictwo

Ł

Ł

ańcuch LNG

ańcuch LNG

Magazynowanie

Magazynowanie

Magazynowanie LNG stanowi ważną część infrastruktury.

Magazynowanie LNG stanowi ważną część infrastruktury.

Wielkość parku magazynowego w terminalach

Wielkość parku magazynowego w terminalach

odbiorczych szacuje się na 16

odbiorczych szacuje się na 16

mln

mln

m

m

3

3

, z czego 65,5%

, z czego 65,5%

przypada na Japonię.

przypada na Japonię.

Zbiorniki do magazynowania LNG (metalowe, żelbetowe

Zbiorniki do magazynowania LNG (metalowe, żelbetowe

lub podziemne

lub podziemne

w zamrożonym gruncie bądź w

w zamrożonym gruncie bądź w

kawernach podziemnych) w terminalach odbiorczych

kawernach podziemnych) w terminalach odbiorczych

osiągają pojemność 35 tys. m

osiągają pojemność 35 tys. m

3

3

do 200 tys. m

do 200 tys. m

3

3

.

.

Największe zbiorniki zbudowano w Japonii i są typu

Największe zbiorniki zbudowano w Japonii i są typu

podziemnego. Gaz pozostaje w nich w stanie ciągłego

podziemnego. Gaz pozostaje w nich w stanie ciągłego

wrzenia, przez co dochodzi do strat pewnej ilości LNG.

wrzenia, przez co dochodzi do strat pewnej ilości LNG.

background image

31

31

Gazownictwo

Gazownictwo

Rosnące znaczenie LNG na rynku energetycznym

Rosnące znaczenie LNG na rynku energetycznym

-

-

rys historyczny

rys historyczny

Koszt LNG

15%

30%

30%

25%

wydobycie i przesył gazu
ziemnego do terminalu LNG

obróbka gazu, skraplanie,
załadunek i magazynowanie

transport morski

terminal odbiorczy:
wyładowanie, magazynowanie,
regazyfikacja i dystrybucja

background image

32

32

Gazownictwo

Gazownictwo

Rosnące znaczenie LNG na rynku energetycznym

Rosnące znaczenie LNG na rynku energetycznym

-

-

rys historyczny

rys historyczny

Koszt LNG

Koszt LNG

Na koszt LNG składają się 4 czynniki:

Na koszt LNG składają się 4 czynniki:

ƒ

ƒ

wydobycie gazu,

wydobycie gazu,

ƒ

ƒ

proces skroplenia i magazynowania,

proces skroplenia i magazynowania,

ƒ

ƒ

transport morski,

transport morski,

ƒ

ƒ

terminal odbiorczy.

terminal odbiorczy.

Obecnie koszt budowy terminala na świecie waha się

Obecnie koszt budowy terminala na świecie waha się

ƒ

ƒ

od 100

od 100

mln

mln

USD (tj. terminal o małej mocy przerobowej

USD (tj. terminal o małej mocy przerobowej

LNG, czyli ok. 1,5

LNG, czyli ok. 1,5

mln

mln

ton rocznie),

ton rocznie),

ƒ

ƒ

do 2

do 2

mld

mld

USD (terminal o dużej mocy przerobowej

USD (terminal o dużej mocy przerobowej

ponad 15

ponad 15

mln

mln

ton rocznie).

ton rocznie).

background image

33

33

Gazownictwo

Gazownictwo

Rosnące znaczenie LNG na rynku energetycznym

Rosnące znaczenie LNG na rynku energetycznym

-

-

rys historyczny

rys historyczny

Koszt LNG

Koszt LNG

Od 2001 r. widoczny jest wyraźny trend spadkowy cen

Od 2001 r. widoczny jest wyraźny trend spadkowy cen

LNG na wszystkich rynkach światowych tego

LNG na wszystkich rynkach światowych tego

surowca.

surowca.

Co więcej, można prognozować dalszy spadek cen LNG w

Co więcej, można prognozować dalszy spadek cen LNG w

przypadku zwiększenia się udziału i znaczenia

przypadku zwiększenia się udziału i znaczenia

kontraktów krótkoterminowych oraz wprowadzenia

kontraktów krótkoterminowych oraz wprowadzenia

indeksacji cen gazu ziemnego w oparciu o indeksację

indeksacji cen gazu ziemnego w oparciu o indeksację

ceny energii elektrycznej, a nie ropy naftowej, której

ceny energii elektrycznej, a nie ropy naftowej, której

wartość ulega większym zmianom.

wartość ulega większym zmianom.

background image

34

34

Gazownictwo

Gazownictwo

Rosnące znaczenie LNG na rynku energetycznym

Rosnące znaczenie LNG na rynku energetycznym

-

-

rys historyczny

rys historyczny

Koszt LNG

Koszt LNG

Postęp technologiczny ostatnich lat zmniejszyły koszty

Postęp technologiczny ostatnich lat zmniejszyły koszty

handlu LNG o 30%, co pozwala na rozwój prawdziwie

handlu LNG o 30%, co pozwala na rozwój prawdziwie

międzynarodowego rynku skroplonego gazu.

międzynarodowego rynku skroplonego gazu.

Według ocen ekspertów, transport gazu w formie

Według ocen ekspertów, transport gazu w formie

skroplonej na tankowcach zaczyna się opłacać przy

skroplonej na tankowcach zaczyna się opłacać przy

dystansie większym niż 2000 km drogą morską i 3800

dystansie większym niż 2000 km drogą morską i 3800

km lądem.

km lądem.

Jest on zatem opłacalny szczególnie na trasach

Jest on zatem opłacalny szczególnie na trasach

transoceanicznych, choć i transport gazu z odległych

transoceanicznych, choć i transport gazu z odległych

obszarów Rosji do Europy Zachodniej mógłby się

obszarów Rosji do Europy Zachodniej mógłby się

odbywać w postaci LNG.

odbywać w postaci LNG.

background image

35

35

Rys 5. Koszt LNG w latach 1990 do 2030. Źródło: Word

Rys 5. Koszt LNG w latach 1990 do 2030. Źródło: Word

Energy

Energy

Investment

Investment

5th March 2004, FLAME Amsterdam

5

Source: World Energy Investment Outlook 2003 Insights

Note: Standard configuration
Including Investment Remuneration
4.000 km shipping route

LNG chain costs

LNG chain costs

Mid-1990s

2002

2010

2030

Liquefaction

Shipping

Regasification

Dollars per tonne of

capacit

y

700

600

400

500

300

200

100

0

background image

36

36

Gazownictwo

Gazownictwo

Transakcje doraźne (

Transakcje doraźne (

spot

spot

)

)

W 2003 roku pojawił się rynek transakcji

W 2003 roku pojawił się rynek transakcji

doraźnych (

doraźnych (

spot

spot

) który w krótkim czasie stał

) który w krótkim czasie stał

się bardzo aktywny, a transakcje wg umów

się bardzo aktywny, a transakcje wg umów

długoterminowych przestały być jedynym

długoterminowych przestały być jedynym

gwarantem ciągłości dostaw, co w efekcie

gwarantem ciągłości dostaw, co w efekcie

pozwoliło na dywersyfikację dostaw

pozwoliło na dywersyfikację dostaw

(zróżnicowanie źródeł).

(zróżnicowanie źródeł).

Jednocześnie uformował się rynek LNG po obu

Jednocześnie uformował się rynek LNG po obu

stronach Atlantyku (handel arbitrażowy).

stronach Atlantyku (handel arbitrażowy).

background image

37

37

Gazownictwo

Gazownictwo

Transakcje doraźne (

Transakcje doraźne (

spot

spot

)

)

Mianowicie 7 wielkich firm:

Mianowicie 7 wielkich firm:

1.

1.

Tractebel

Tractebel

,

,

2.

2.

BG,

BG,

3.

3.

Repsol

Repsol

,

,

4.

4.

Gaz de France wraz z

Gaz de France wraz z

Sonatrach

Sonatrach

,

,

5.

5.

Statoil

Statoil

,

,

6.

6.

BP,

BP,

7.

7.

Stell

Stell

.

.

stworzyło swego rodzaju imperium, gdyż każda z nich jest w

stworzyło swego rodzaju imperium, gdyż każda z nich jest w

posiadaniu mocy produkcyjnych LNG na polach gazowych, ale

posiadaniu mocy produkcyjnych LNG na polach gazowych, ale

także terminali importowych zarówno w USA jak i w Europie.

także terminali importowych zarówno w USA jak i w Europie.

Inne imperium to firmy japońskie i koreańskie (30 terminali

Inne imperium to firmy japońskie i koreańskie (30 terminali

importowych oraz olbrzymie inwestycje w krajach

importowych oraz olbrzymie inwestycje w krajach

eksportujących LNG).

eksportujących LNG).

background image

38

38

Gazownictwo

Gazownictwo

Transakcje doraźne (

Transakcje doraźne (

spot

spot

)

)

Rozwój rynku transakcji doraźnych (

Rozwój rynku transakcji doraźnych (

spot

spot

) powoduje, że

) powoduje, że

ceny LNG coraz mniej są związane z cenami ropy

ceny LNG coraz mniej są związane z cenami ropy

naftowej.

naftowej.

Przy zawieraniu kontraktów na dostawy LNG pojawiają się

Przy zawieraniu kontraktów na dostawy LNG pojawiają się

sygnały o potrzebie większej elastyczności warunków

sygnały o potrzebie większej elastyczności warunków

kontraktu, np. kontrakt Trynidad i Tobago z

kontraktu, np. kontrakt Trynidad i Tobago z

Gas

Gas

Natural

Natural

of

of

Spain

Spain

zawiera indeksację od cen energii

zawiera indeksację od cen energii

elektrycznej.

elektrycznej.

background image

39

39

Znaczenie LNG na rynku energetycznym

Znaczenie LNG na rynku energetycznym

background image

40

40

Gazownictwo

Gazownictwo

Transakcje doraźne (

Transakcje doraźne (

spot

spot

)

)

Obecnie funkcjonuje ponad 40 terminali

Obecnie funkcjonuje ponad 40 terminali

odbiorczych LNG, rozmieszczonych na trzech

odbiorczych LNG, rozmieszczonych na trzech

kontynentach (Ameryka Północna, Europa,

kontynentach (Ameryka Północna, Europa,

Azja).

Azja).

W najbliższych 10 latach liczba terminali ma

W najbliższych 10 latach liczba terminali ma

wzrosnąć do ok. 60.

wzrosnąć do ok. 60.

Wydajność magazynowa może osiągnąć 24

Wydajność magazynowa może osiągnąć 24

mln

mln

m

m

3

3

.

.

background image

41

41

Gazownictwo

Gazownictwo

Powody stosowania LNG

Powody stosowania LNG

Rynek LNG jest najbardziej dynamicznie rozwijającą się

Rynek LNG jest najbardziej dynamicznie rozwijającą się

częścią światowego sektora gazowego.

częścią światowego sektora gazowego.

W ciągu ostatnich kilku lat obserwuje się proces

W ciągu ostatnich kilku lat obserwuje się proces

transformacji LNG z pozycji egzotycznego paliwa,

transformacji LNG z pozycji egzotycznego paliwa,

kupowanego głównie przez azjatyckie

kupowanego głównie przez azjatyckie

przedsiębiorstwa energetyczne do podstawowego

przedsiębiorstwa energetyczne do podstawowego

elementu bezpieczeństwa energetycznego w Europie i

elementu bezpieczeństwa energetycznego w Europie i

Ameryce Północnej.

Ameryce Północnej.

background image

42

42

Gazownictwo

Gazownictwo

Powody stosowania LNG

Powody stosowania LNG

Początkowo technologia skraplania była

Początkowo technologia skraplania była

wykorzystywana głównie do magazynowania

wykorzystywana głównie do magazynowania

gazu.

gazu.

Pierwsza komercyjna dostawa LNG została

Pierwsza komercyjna dostawa LNG została

zrealizowana z Algierii na wyspę

zrealizowana z Algierii na wyspę

Sheppey

Sheppey

w

w

hrabstwie

hrabstwie

Essex

Essex

(Wielka

(Wielka

Bytania

Bytania

) w 1964 r.

) w 1964 r.

Jednakże idea dostaw LNG nie wytrzymała

Jednakże idea dostaw LNG nie wytrzymała

konkurencji z nowo odkrytymi w latach 60.

konkurencji z nowo odkrytymi w latach 60.

złożami gazu ziemnego pod dnem Morza

złożami gazu ziemnego pod dnem Morza

Północnego.

Północnego.

background image

43

43

Gazownictwo

Gazownictwo

Powody stosowania LNG

Powody stosowania LNG

Dopiero wykorzystanie LNG na rynkach

Dopiero wykorzystanie LNG na rynkach

azjatyckich w latach 70. i 80. stworzyło

azjatyckich w latach 70. i 80. stworzyło

na nowo dobrą koniunkturę na ten produkt.

na nowo dobrą koniunkturę na ten produkt.

W Japonii oraz Korei Południowej rozpoczęto

W Japonii oraz Korei Południowej rozpoczęto

budowę nowych elektrowni, których paliwem

budowę nowych elektrowni, których paliwem

miał być gaz ziemny.

miał być gaz ziemny.

Obecnie obroty handlowe Japonii oraz Korei

Obecnie obroty handlowe Japonii oraz Korei

Południowej stanowią ok. 67% światowego

Południowej stanowią ok. 67% światowego

handlu LNG.

handlu LNG.

background image

44

44

Gazownictwo

Gazownictwo

Powody stosowania LNG

Powody stosowania LNG

Sektor gazu skroplonego w Europie przeżywa

Sektor gazu skroplonego w Europie przeżywa

obecnie intensywny rozwój.

obecnie intensywny rozwój.

W 2002 r. łączny eksport do Europy wyniósł 31,2

W 2002 r. łączny eksport do Europy wyniósł 31,2

mln

mln

ton LNG (41,5

ton LNG (41,5

mld

mld

m

m

3

3

gazu), co stanowi

gazu), co stanowi

ok. 27% światowego handlu LNG.

ok. 27% światowego handlu LNG.

Rosnący popyt na gaz w Europie sprawia, iż coraz

Rosnący popyt na gaz w Europie sprawia, iż coraz

więcej firm gazowniczych zwiększa swoje

więcej firm gazowniczych zwiększa swoje

zaangażowanie w sektorze LNG.

zaangażowanie w sektorze LNG.

background image

45

45

Gazownictwo

Gazownictwo

Powody stosowania LNG

Powody stosowania LNG

Przyczyny

Przyczyny

-

-

ekologiczne paliwo, globalny wzrost

ekologiczne paliwo, globalny wzrost

gospodarczy, a co za tym idzie coraz większe

gospodarczy, a co za tym idzie coraz większe

zapotrzebowanie na surowce energetyczne.

zapotrzebowanie na surowce energetyczne.

Wiele państw pragnie

Wiele państw pragnie

dywersyfikować

dywersyfikować

dostawy tego

dostawy tego

surowca, aby nie uzależniać się od jednego

surowca, aby nie uzależniać się od jednego

kontrahenta.

kontrahenta.

Zastosowanie nowoczesnych technologii spowodowało,

Zastosowanie nowoczesnych technologii spowodowało,

że zmniejszyły się koszty skraplania i

że zmniejszyły się koszty skraplania i

regazyfikacji

regazyfikacji

oraz obniżyły się koszty budowy

oraz obniżyły się koszty budowy

metanowców

metanowców

.

.

background image

46

46

Gazownictwo

Gazownictwo

Powody stosowania LNG

Powody stosowania LNG

ƒ

ƒ

elastyczność dostaw

elastyczność dostaw

dywersyfikacja dostaw może być

dywersyfikacja dostaw może być

regulowana w czasie wg potrzeb,

regulowana w czasie wg potrzeb,

ƒ

ƒ

wydajność

wydajność

po

po

regazyfikacji

regazyfikacji

ze 100 m

ze 100 m

3

3

LNG otrzymujemy 60

LNG otrzymujemy 60

tysięcy metrów sześciennych gazu ziemnego,

tysięcy metrów sześciennych gazu ziemnego,

ƒ

ƒ

duże zapasy

duże zapasy

Według danych Międzynarodowej Unii Gazowej

Według danych Międzynarodowej Unii Gazowej

(IGU), światowe rezerwy gazu kwalifikujące się do

(IGU), światowe rezerwy gazu kwalifikujące się do

gospodar

gospodar

-

-

-

-

czego wykorzystania wynoszą od 256

czego wykorzystania wynoszą od 256

bln

bln

m

m

3

3

do 494

do 494

bln

bln

m

m

3

3

ƒ

ƒ

ekonomia

ekonomia

koszty transportu i magazynowania LNG są niższe

koszty transportu i magazynowania LNG są niższe

niż gazu ziemnego.

niż gazu ziemnego.

ƒ

ƒ

Postępy technologiczne ostatnich lat zmniejszyły koszty handlu

Postępy technologiczne ostatnich lat zmniejszyły koszty handlu

LNG o 30%, co pozwala na rozwój prawdziwie

LNG o 30%, co pozwala na rozwój prawdziwie

międzynarodowego rynku skroplonego gazu.

międzynarodowego rynku skroplonego gazu.

ƒ

ƒ

ekologia

ekologia

skroplony gaz ziemny jest dodatkowo oczyszczany

skroplony gaz ziemny jest dodatkowo oczyszczany

95 proc. metanu

95 proc. metanu

ƒ

ƒ

bezpieczeństwo

bezpieczeństwo

LNG odparowuje i rozcieńcza się w powietrzu.

LNG odparowuje i rozcieńcza się w powietrzu.

Zdaniem specjalistów amerykańskich, gaz ziemny jest

Zdaniem specjalistów amerykańskich, gaz ziemny jest

najbezpieczniejszym paliwem silnikowym.

najbezpieczniejszym paliwem silnikowym.

background image

47

47

Znaczenie LNG na rynku energetycznym

Znaczenie LNG na rynku energetycznym

background image

48

48

Gazownictwo

Gazownictwo

Powody stosowania LNG

Powody stosowania LNG

Ponad 40

Ponad 40

-

-

letnie doświadczenia z eksploatacji

letnie doświadczenia z eksploatacji

gazowców

gazowców

wskazują, że transport ciekłych

wskazują, że transport ciekłych

paliw gazowych jest jak dotąd

paliw gazowych jest jak dotąd

przedsięwzięciem bezpiecznym.

przedsięwzięciem bezpiecznym.

Do roku 2006 nie zanotowano żadnych

Do roku 2006 nie zanotowano żadnych

poważniejszych wypadków, czy katastrof

poważniejszych wypadków, czy katastrof

spowodowanych przez ten typ statków.

spowodowanych przez ten typ statków.

Potencjalna katastrofa

Potencjalna katastrofa

gazowca

gazowca

z ładunkiem

z ładunkiem

mogłaby, w ocenie amerykańskich

mogłaby, w ocenie amerykańskich

specjalistów, przynieść skutki równe

specjalistów, przynieść skutki równe

wybuchowi jądrowemu.

wybuchowi jądrowemu.

background image

49

49

Gazownictwo

Gazownictwo

Powody stosowania LNG

Powody stosowania LNG

Szybko ulatniający się gaz z rozbitego zbiornika

Szybko ulatniający się gaz z rozbitego zbiornika

mógłby doprowadzić do powstania mieszanki

mógłby doprowadzić do powstania mieszanki

paliwowo

paliwowo

-

-

powietrznej o potężnej sile

powietrznej o potężnej sile

niszczącej.

niszczącej.

Szacunki amerykańskie mówią, że rozproszone w

Szacunki amerykańskie mówią, że rozproszone w

powietrzu 125 000 m³ LNG stanowi ekwiwalent

powietrzu 125 000 m³ LNG stanowi ekwiwalent

700 000 ton trotylu lub 40 bomb atomowych o

700 000 ton trotylu lub 40 bomb atomowych o

mocy zbliżonej do tych zrzuconych na

mocy zbliżonej do tych zrzuconych na

Hiroszimę.

Hiroszimę.

background image

50

50

Gazownictwo

Gazownictwo

Powody stosowania LNG

Powody stosowania LNG

Strefa całkowitych zniszczeń wynosiłaby 5,6 km,

Strefa całkowitych zniszczeń wynosiłaby 5,6 km,

ciężkie poparzenia dotknęłyby ludzi

ciężkie poparzenia dotknęłyby ludzi

znajdujących się w promieniu 10

znajdujących się w promieniu 10

km

km

.

.

Jest to oczywiście rozważanie czysto teoretyczne,

Jest to oczywiście rozważanie czysto teoretyczne,

ulatniający się gaz powstały z LNG tworzy

ulatniający się gaz powstały z LNG tworzy

mieszankę wybuchową przy zawartości w

mieszankę wybuchową przy zawartości w

powietrzu od 5 do 15%, jest mało

powietrzu od 5 do 15%, jest mało

prawdopodobne aby zaistniały tego typu

prawdopodobne aby zaistniały tego typu

warunki.

warunki.

background image

51

51

Gazownictwo

Gazownictwo

Zastosowanie LNG

Zastosowanie LNG

Gaz w postaci ciekłej to bezbarwny płyn, który

Gaz w postaci ciekłej to bezbarwny płyn, który

składa się głównie z:

składa się głównie z:

metanu (75%),

metanu (75%),

azotu (5%),

azotu (5%),

oraz domieszek innych węglowodorów.

oraz domieszek innych węglowodorów.

Z 1 m

Z 1 m

3

3

LNG można uzyskać 584 m

LNG można uzyskać 584 m

3

3

gazu

gazu

sieciowego, a z 1 t

sieciowego, a z 1 t

ok. 1380 m

ok. 1380 m

3

3

gazu.

gazu.

W zbiorniku LNG o pojemności 80 tys. m

W zbiorniku LNG o pojemności 80 tys. m

3

3

mieści

mieści

się ok. 48

się ok. 48

mln

mln

m

m

3

3

gazu sieciowego.

gazu sieciowego.

background image

52

52

Gazownictwo

Gazownictwo

Powody stosowania LNG

Powody stosowania LNG

LNG ma szereg zastosowań, a sposobów jego

LNG ma szereg zastosowań, a sposobów jego

użytkowania przybywa:

użytkowania przybywa:

ƒ

ƒ

Po

Po

regazyfikacji

regazyfikacji

stanowi źródło gazu

stanowi źródło gazu

ziemnego rozprowadzanego siecią.

ziemnego rozprowadzanego siecią.

Nadaje się do sezonowego magazynowania, a

Nadaje się do sezonowego magazynowania, a

zwłaszcza pokrywania odbiorów szczytowych

zwłaszcza pokrywania odbiorów szczytowych

z podziemnych zbiorników.

z podziemnych zbiorników.

Zastosowanie LNG do pokrywania

Zastosowanie LNG do pokrywania

krótkoterminowych szczytowych

krótkoterminowych szczytowych

zapotrzebowań na gaz w czasie od 3 do 4

zapotrzebowań na gaz w czasie od 3 do 4

tygodni w ciągu roku.

tygodni w ciągu roku.

background image

53

53

Gazownictwo

Gazownictwo

Powody stosowania LNG

Powody stosowania LNG

Może być stosowany jako paliwo silnikowe w

Może być stosowany jako paliwo silnikowe w

samochodach z silnikami wysokoprężnymi,

samochodach z silnikami wysokoprężnymi,

autobusach, lokomotywach, helikopterach i

autobusach, lokomotywach, helikopterach i

samolotach ponaddźwiękowych.

samolotach ponaddźwiękowych.

Ponieważ jego objętość jest mniejsza od

Ponieważ jego objętość jest mniejsza od

objętości sprężonego gazu ziemnego (CNG), w

objętości sprężonego gazu ziemnego (CNG), w

zbiornikach można zgromadzić znacznie

zbiornikach można zgromadzić znacznie

więcej paliwa.

więcej paliwa.

Jest to szczególne korzystne w przypadku

Jest to szczególne korzystne w przypadku

silników zużywających duże ilości paliwa

silników zużywających duże ilości paliwa

background image

54

54

Gazownictwo

Gazownictwo

Powody stosowania LNG

Powody stosowania LNG

LNG służy do zaopatrywania odbiorców nie

LNG służy do zaopatrywania odbiorców nie

posiadających połączeń gazociągowych.

posiadających połączeń gazociągowych.

Jest wówczas magazynowany, a następnie

Jest wówczas magazynowany, a następnie

regazyfikowany

regazyfikowany

i przesyłany do użytkowników.

i przesyłany do użytkowników.

Pozwala to na zwiększenie liczby użytkowników

Pozwala to na zwiększenie liczby użytkowników

gazu ziemnego.

gazu ziemnego.

Gazyfikacja małych i średnich miejscowości,

Gazyfikacja małych i średnich miejscowości,

zaopatrywanych z tzw. instalacji satelitarnych

zaopatrywanych z tzw. instalacji satelitarnych

LNG z kolei zaopatrywanych z większych

LNG z kolei zaopatrywanych z większych

instalacji skraplających gaz ziemny.

instalacji skraplających gaz ziemny.

background image

55

55

Gazownictwo

Gazownictwo

Obecna rola LNG na rynku energetycznym

Obecna rola LNG na rynku energetycznym

Rynek LNG należy do najszybciej rozwijających

Rynek LNG należy do najszybciej rozwijających

się. W 2004 r. LNG drogą morską był

się. W 2004 r. LNG drogą morską był

dostarczany do zaledwie 14

dostarczany do zaledwie 14

państw na

państw na

świecie. Obecnie jest ich już 20.

świecie. Obecnie jest ich już 20.

Według analityków, za kilka lat liczba

Według analityków, za kilka lat liczba

potencjalnych odbiorców skroplonego paliwa

potencjalnych odbiorców skroplonego paliwa

sięgnie 40 krajów.

sięgnie 40 krajów.

background image

56

56

Gazownictwo

Gazownictwo

Obecna rola LNG na rynku energetycznym

Obecna rola LNG na rynku energetycznym

Udział LNG

Udział LNG

w

w

światowym

światowym

obrocie gazem ziemnym

obrocie gazem ziemnym

będzie szybko rósł: z obecnych 25

będzie szybko rósł: z obecnych 25

proc. do

proc. do

35

35

-

-

38 proc. za nieco ponad dekadę i prawie do

38 proc. za nieco ponad dekadę i prawie do

50

50

proc. w 2030 r., przy założeniu, że wzrost

proc. w 2030 r., przy założeniu, że wzrost

dostaw gazu

dostaw gazu

metanowcami

metanowcami

utrzyma się na

utrzyma się na

poziomie 7 proc. rocznie.

poziomie 7 proc. rocznie.

Nic więc dziwnego, że już teraz podpisywane są

Nic więc dziwnego, że już teraz podpisywane są

kontrakty długoterminowe, które zaczną

kontrakty długoterminowe, które zaczną

obowiązywać w latach 2011

obowiązywać w latach 2011

-

-

2013.

2013.

Buduje się znacznie więcej instalacji do odbioru

Buduje się znacznie więcej instalacji do odbioru

tego rodzaju gazu, niż do jego skraplania.

tego rodzaju gazu, niż do jego skraplania.

background image

57

57

Obecna rola LNG na rynku energetycznym

Obecna rola LNG na rynku energetycznym

background image

58

58

Gazownictwo

Gazownictwo

Obecna rola LNG na rynku energetycznym

Obecna rola LNG na rynku energetycznym

Najwięksi producenci LNG, dostarczający 49%

Najwięksi producenci LNG, dostarczający 49%

światowego eksportu tego surowca, znajdują się w

światowego eksportu tego surowca, znajdują się w

„Basenie Pacyfiku”:

„Basenie Pacyfiku”:

ƒ

ƒ

Przoduje wśród nich Indonezja, która sama zapewnia

Przoduje wśród nich Indonezja, która sama zapewnia

21%eksportu.

21%eksportu.

ƒ

ƒ

Drugi ośrodek produkcji LNG, z 23% udziałem w

Drugi ośrodek produkcji LNG, z 23% udziałem w

światowym eksporcie, jest zlokalizowany w rejonie

światowym eksporcie, jest zlokalizowany w rejonie

Zatoki Perskiej. Największym eksporterem tego

Zatoki Perskiej. Największym eksporterem tego

regionu jest Katar.

regionu jest Katar.

ƒ

ƒ

Trzeci i ostatni ośrodek, to „Basen Atlantyku”, z

Trzeci i ostatni ośrodek, to „Basen Atlantyku”, z

Algierią na czele. Dostarcza on 29% eksportu.

Algierią na czele. Dostarcza on 29% eksportu.

background image

59

59

Gazownictwo

Gazownictwo

Obecna rola LNG na rynku energetycznym

Obecna rola LNG na rynku energetycznym

Sytuacja na rynku może ulec istotnym zmianom,

Sytuacja na rynku może ulec istotnym zmianom,

po uruchomieniu w 2007 r. wartej 10

po uruchomieniu w 2007 r. wartej 10

mld

mld

USD

USD

pierwszej rosyjskiej stacji skraplającej na

pierwszej rosyjskiej stacji skraplającej na

wyspie Sachalin, o mocy przerobowej

wyspie Sachalin, o mocy przerobowej

ok. 12,6

ok. 12,6

mld

mld

m

m

3

3

rocznie.

rocznie.

Odpowiada to ok. 8,6% światowego eksportu

Odpowiada to ok. 8,6% światowego eksportu

LNG z 2002 r.

LNG z 2002 r.

Dysponująca największymi na świecie zasobami

Dysponująca największymi na świecie zasobami

gazu ziemnego Rosja ma szansę na zostanie

gazu ziemnego Rosja ma szansę na zostanie

największym eksporterem LNG.

największym eksporterem LNG.

background image

60

60

Gazownictwo

Gazownictwo

Obecna rola LNG na rynku energetycznym

Obecna rola LNG na rynku energetycznym

Liczba terminali importowych (

Liczba terminali importowych (

regazyfikujących

regazyfikujących

)

)

na całym świecie przekroczyła już 50 (w tym

na całym świecie przekroczyła już 50 (w tym

24 w Japonii i 4 w Korei oraz 12 w Europie i 5

24 w Japonii i 4 w Korei oraz 12 w Europie i 5

w USA).

w USA).

Nowe terminale LNG powstały ostatnio w

Nowe terminale LNG powstały ostatnio w

Chinach, Meksyku, Nowej Zelandii, na

Chinach, Meksyku, Nowej Zelandii, na

Filipinach i USA.

Filipinach i USA.

Do eksploatacji wchodzą instalacje skraplające

Do eksploatacji wchodzą instalacje skraplające

gaz, np. w Norwegii, w Rosji (Sachalin,

gaz, np. w Norwegii, w Rosji (Sachalin,

Murmañsk

Murmañsk

,

,

Ust

Ust

-

-

Ługa

Ługa

).

).

background image

61

61

Gazownictwo

Gazownictwo

Obecna rola LNG na rynku energetycznym

Obecna rola LNG na rynku energetycznym

Niedawno podpisano algiersko

Niedawno podpisano algiersko

-

-

rosyjskie

rosyjskie

porozumienie o strategicznym partnerstwie

porozumienie o strategicznym partnerstwie

(

(

m.in.w

m.in.w

zakresie dostaw gazu dla USA i

zakresie dostaw gazu dla USA i

Europy Zachodniej oraz budowy fabryki LNG

Europy Zachodniej oraz budowy fabryki LNG

w Rosji).

w Rosji).

Niemcy w październiku 2005 r. ogłosiły, że

Niemcy w październiku 2005 r. ogłosiły, że

przystępują do budowy terminalu gazowego

przystępują do budowy terminalu gazowego

kosztem 500

kosztem 500

mln

mln

euro

euro

. Firma

. Firma

Deutsche

Deutsche

Flussigerdgasterminal

Flussigerdgasterminal

Geselschaft

Geselschaft

z

z

Essen

Essen

na

na

84 ha działce w

84 ha działce w

Wilhelmshaven

Wilhelmshaven

zbuduje

zbuduje

terminal mogący przyjmować 10

terminal mogący przyjmować 10

mld

mld

m

m

3

3

gazu

gazu

ziemnego rocznie już od 2010 roku.

ziemnego rocznie już od 2010 roku.

background image

62

62

background image

63

63

Gazownictwo

Gazownictwo

Obecna rola LNG na rynku energetycznym

Obecna rola LNG na rynku energetycznym

W 2002 r., Stany Zjednoczone sprowadziły 6,5

W 2002 r., Stany Zjednoczone sprowadziły 6,5

mld

mld

m

m

3

3

LNG,

LNG,

co odpowiada ok. 4% światowego eksportu.

co odpowiada ok. 4% światowego eksportu.

Amerykański import ma w 2010 r. zwiększyć się do 62,3

Amerykański import ma w 2010 r. zwiększyć się do 62,3

mld

mld

m

m

3

3

, co będzie stanowić 8% zużywanego w

, co będzie stanowić 8% zużywanego w

Stanach Zjednoczonych gazu.

Stanach Zjednoczonych gazu.

Czynnikiem napędzającym zapotrzebowanie na LNG w

Czynnikiem napędzającym zapotrzebowanie na LNG w

USA jest rosnący popyt na „czystą” elektryczność,

USA jest rosnący popyt na „czystą” elektryczność,

która może być efektywnie i w sposób mało szkodliwy

która może być efektywnie i w sposób mało szkodliwy

dla środowiska produkowana z wykorzystaniem

dla środowiska produkowana z wykorzystaniem

gazowej technologii CCGT (

gazowej technologii CCGT (

Combined

Combined

Cycle

Cycle

Gas

Gas

Turbine

Turbine

).

).

background image

64

64

Gazownictwo

Gazownictwo

Obecna rola LNG na rynku energetycznym

Obecna rola LNG na rynku energetycznym

Już 90% nowych elektrowni budowanych w

Już 90% nowych elektrowni budowanych w

Stanach Zjednoczonych korzysta z tego

Stanach Zjednoczonych korzysta z tego

rozwiązania.

rozwiązania.

Przyszłe zapotrzebowanie na gaz Stanów

Przyszłe zapotrzebowanie na gaz Stanów

Zjednoczonych przekracza ich własne zasoby

Zjednoczonych przekracza ich własne zasoby

oraz możliwy import z Kanady.

oraz możliwy import z Kanady.

Jedynym rozwiązaniem staje się w takiej sytuacji

Jedynym rozwiązaniem staje się w takiej sytuacji

import LNG.

import LNG.

Skala zapotrzebowania sprawi, że Stany

Skala zapotrzebowania sprawi, że Stany

Zjednoczone w ciągu dekady staną się

Zjednoczone w ciągu dekady staną się

największym na świecie importerem LNG.

największym na świecie importerem LNG.

background image

65

65

Gazownictwo

Gazownictwo

Obecna rola LNG na rynku energetycznym

Obecna rola LNG na rynku energetycznym

O gwałtownym rozwoju rynku LNG świadczy rozwój

O gwałtownym rozwoju rynku LNG świadczy rozwój

floty do przesyłu gazu skroplonego (na świecie w

floty do przesyłu gazu skroplonego (na świecie w

2005 r. pływały 203

2005 r. pływały 203

metanowce).

metanowce).

W kolejnych latach zostanie przekazanych do

W kolejnych latach zostanie przekazanych do

użytkowania 127 statków o takim profilu.

użytkowania 127 statków o takim profilu.

Cena

Cena

metanowców

metanowców

sukcesywnie malała do 2004 r.,

sukcesywnie malała do 2004 r.,

w którym nastąpił wzrost cen stali i popytu na nie.

w którym nastąpił wzrost cen stali i popytu na nie.

Zbudowanie

Zbudowanie

metanowca

metanowca

jest dużym wyzwaniem

jest dużym wyzwaniem

technicznym, stąd też tylko dziesięć krajów posiada

technicznym, stąd też tylko dziesięć krajów posiada

odpowiednie technologie, bazę i doświadczenie w

odpowiednie technologie, bazę i doświadczenie w

ich produkcji.

ich produkcji.

background image

66

66

Gazownictwo

Gazownictwo

Obecna rola LNG na rynku energetycznym

Obecna rola LNG na rynku energetycznym

1.

1.

Finlandia,

Finlandia,

2.

2.

Francja,

Francja,

3.

3.

Niemcy,

Niemcy,

4.

4.

Włochy,

Włochy,

5.

5.

Japonia,

Japonia,

6.

6.

Korea Południowa,

Korea Południowa,

7.

7.

Holandia,

Holandia,

8.

8.

Norwegia,

Norwegia,

9.

9.

Hiszpania,

Hiszpania,

10.

10.

USA.

USA.

Państwa te, sprzedają licencje na technologie do

Państwa te, sprzedają licencje na technologie do

wytwarzania odpowiednich materiałów do konstrukcji

wytwarzania odpowiednich materiałów do konstrukcji

metanowców

metanowców

.

.

background image

67

67

Gazownictwo

Gazownictwo

Transport

Transport

-

-

charakterystyka

charakterystyka

gazowców

gazowców

Gazowiec

Gazowiec

statek przeznaczony do transportu

statek przeznaczony do transportu

skroplonego naturalnego gazu ziemnego

skroplonego naturalnego gazu ziemnego

LNG.

LNG.

Statki tego typu są w krajach anglojęzycznych nazywane

Statki tego typu są w krajach anglojęzycznych nazywane

LNG

LNG

Carrier

Carrier

.

.

Zwane są one również zbiornikowcami kriogenicznymi.

Zwane są one również zbiornikowcami kriogenicznymi.

Ładownie tego typu statków są olbrzymimi termosami

Ładownie tego typu statków są olbrzymimi termosami

na wrzącą ciecz o temperaturze

na wrzącą ciecz o temperaturze

163°C.

163°C.

Zbiorniki na ciekły gaz muszą zachować swoją szczelność,

Zbiorniki na ciekły gaz muszą zachować swoją szczelność,

mieć niską rozszerzalność cieplną, chronić

mieć niską rozszerzalność cieplną, chronić

przewożony ładunek przed nagrzewaniem oraz

przewożony ładunek przed nagrzewaniem oraz

zachowywać odpowiednią wytrzymałość w bardzo

zachowywać odpowiednią wytrzymałość w bardzo

niskiej temperaturze.

niskiej temperaturze.

background image

68

68

Gazownictwo

Gazownictwo

Transport

Transport

-

-

charakterystyka

charakterystyka

gazowców

gazowców

Kategorie zbiornikowców LNG:

Kategorie zbiornikowców LNG:

ƒ

ƒ

Posiadających zbiorniki kuliste wykonane w

Posiadających zbiorniki kuliste wykonane w

technologii norweskiej firmy

technologii norweskiej firmy

Kvaerner

Kvaerner

Moss

Moss

.

.

Zbiorniki te nie są częścią konstrukcji kadłuba statku.

Zbiorniki te nie są częścią konstrukcji kadłuba statku.

Ustawiane są i mocowane do specjalnych elementów

Ustawiane są i mocowane do specjalnych elementów

przytwierdzonych do kadłuba wewnętrznego.

przytwierdzonych do kadłuba wewnętrznego.

Wewnętrzna warstwa zbiornika zbudowana jest z

Wewnętrzna warstwa zbiornika zbudowana jest z

aluminium lub jego stopu, obłożona jest zewnątrz

aluminium lub jego stopu, obłożona jest zewnątrz

warstwą izolacji zamkniętej w stalowej sferycznej

warstwą izolacji zamkniętej w stalowej sferycznej

skorupie.

skorupie.

Pomiędzy tą kulą a burtami znajdują się zbiorniki

Pomiędzy tą kulą a burtami znajdują się zbiorniki

balastowe. W 2003 r. 51% całego tonażu

balastowe. W 2003 r. 51% całego tonażu

gazowców

gazowców

wykonana była w tej technologii.

wykonana była w tej technologii.

background image

69

69

Rys 10.

Rys 10.

Gazowiec

Gazowiec

LNG ze zbiornikami kulistymi

LNG ze zbiornikami kulistymi

background image

70

70

Gazownictwo

Gazownictwo

Transport

Transport

-

-

charakterystyka

charakterystyka

gazowców

gazowców

Posiadających zbiorniki membranowe wykonane wg

Posiadających zbiorniki membranowe wykonane wg

francuskiej technologii nazwanej:

francuskiej technologii nazwanej:

Gas

Gas

Transport,

Transport,

Technigas

Technigas

.

.

Wewnętrzna ściana zbiornika jest cienką membraną

Wewnętrzna ściana zbiornika jest cienką membraną

wykonaną z niskowęglowej stali nierdzewnej lub stopu

wykonaną z niskowęglowej stali nierdzewnej lub stopu

(

(

inwar

inwar

) z wysoką zawartością niklu spoczywającą na

) z wysoką zawartością niklu spoczywającą na

mocnej izolacji, która oparta jest z kolei na konstrukcji

mocnej izolacji, która oparta jest z kolei na konstrukcji

statku.

statku.

Różnice w tej technologii polegają przede wszystkim

Różnice w tej technologii polegają przede wszystkim

na sposobie łączenia z kadłubem oraz strukturze

na sposobie łączenia z kadłubem oraz strukturze

podwójnych okładzin izolacyjnych z membranami.

podwójnych okładzin izolacyjnych z membranami.

background image

71

71

Gazownictwo

Gazownictwo

Transport

Transport

-

-

charakterystyka

charakterystyka

gazowców

gazowców

-

-

Gazowiec

Gazowiec

LNG typu membranowego

LNG typu membranowego

background image

72

72

Gazownictwo

Gazownictwo

Transport

Transport

-

-

charakterystyka

charakterystyka

gazowców

gazowców

Cechą wspólną wszystkich

Cechą wspólną wszystkich

gazowców

gazowców

LNG jest posiadanie

LNG jest posiadanie

własnych instalacji wyładunkowych wyposażonych w

własnych instalacji wyładunkowych wyposażonych w

wysokowydajne pompy.

wysokowydajne pompy.

Umożliwiają one przetłaczanie płynnego gazu w ilościach

Umożliwiają one przetłaczanie płynnego gazu w ilościach

do 10 000 m³/godzinę.

do 10 000 m³/godzinę.

Każdy

Każdy

gazowiec

gazowiec

musi posiadać instalacje balastowe

musi posiadać instalacje balastowe

wspomagane komputerowo, pozwalające zachować

wspomagane komputerowo, pozwalające zachować

odpowiednią stateczność podczas załadunku i

odpowiednią stateczność podczas załadunku i

wyładunku.

wyładunku.

background image

73

73

Gazownictwo

Gazownictwo

Transport

Transport

-

-

charakterystyka

charakterystyka

gazowców

gazowców

Najpopularniejszy silnik główny stosowany na

Najpopularniejszy silnik główny stosowany na

zbiornikowcu kriogenicznym jest turbina parowa.

zbiornikowcu kriogenicznym jest turbina parowa.

Stale wrzący ładunek (ang. BOG

Stale wrzący ładunek (ang. BOG

Boil

Boil

Off

Off

Gas

Gas

)

)

dostarczał nadmiaru par metanu, który nie był

dostarczał nadmiaru par metanu, który nie był

poddawany ponownemu skropleniu.

poddawany ponownemu skropleniu.

Logicznym zastosowaniem BOG stało się napędzanie tego

Logicznym zastosowaniem BOG stało się napędzanie tego

typu tankowca.

typu tankowca.

Specyfika przewozu polegająca na stałej utracie ładunku

Specyfika przewozu polegająca na stałej utracie ładunku

podczas podróży morskiej wymuszała skrócenia jej

podczas podróży morskiej wymuszała skrócenia jej

czasu do minimum.

czasu do minimum.

Należało więc wyposażyć frachtowiec w napęd o dużej

Należało więc wyposażyć frachtowiec w napęd o dużej

mocy gwarantujący wysoką prędkość.

mocy gwarantujący wysoką prędkość.

Te dwie przesłanki spowodowały, że idealnym

Te dwie przesłanki spowodowały, że idealnym

rozwiązaniem w tym przypadku stała się siłownia

rozwiązaniem w tym przypadku stała się siłownia

turboparowa

turboparowa

.

.

background image

74

74

Gazownictwo

Gazownictwo

background image

75

75

Gazownictwo

Gazownictwo

Trasy i szlaki przewozowe

Trasy i szlaki przewozowe

Pierwszymi historycznymi szlakami były od

Pierwszymi historycznymi szlakami były od

początku lat 60. XX w. z Algierii do Francji i

początku lat 60. XX w. z Algierii do Francji i

Wielkiej Brytanii oraz uruchomiona w 1969 r.

Wielkiej Brytanii oraz uruchomiona w 1969 r.

linia pomiędzy Alaską a Japonią.

linia pomiędzy Alaską a Japonią.

background image

76

76

Gazownictwo

Gazownictwo

Trasy i szlaki przewozowe

Trasy i szlaki przewozowe

W obecnej chwili istnieją cztery główne kierunki przewozowe dla

W obecnej chwili istnieją cztery główne kierunki przewozowe dla

ładunków LNG.

ładunków LNG.

1.

1.

Z Bliskiego Wschodu, środkowo

Z Bliskiego Wschodu, środkowo

-

-

wschodniej i północnej Afryki,

wschodniej i północnej Afryki,

Trynidadu i Tobago do wschodnich wybrzeży Ameryki Północnej

Trynidadu i Tobago do wschodnich wybrzeży Ameryki Północnej

oraz Wysp Morza Karaibskiego. Żegluga ta odbywa się szlakami

oraz Wysp Morza Karaibskiego. Żegluga ta odbywa się szlakami

przebiegającymi przez Ocean Indyjski oraz Ocean Atlantycki.

przebiegającymi przez Ocean Indyjski oraz Ocean Atlantycki.

2.

2.

Z środkowo

Z środkowo

-

-

wschodniej i północnej Afryki oraz Bliskiego

wschodniej i północnej Afryki oraz Bliskiego

Wschodu przez Atlantyk, Morze Śródziemne do krajów Europy

Wschodu przez Atlantyk, Morze Śródziemne do krajów Europy

Zachodniej i Południowej.

Zachodniej i Południowej.

3.

3.

Z Bliskiego Wschodu, Archipelagu Malajskiego, Australii do

Z Bliskiego Wschodu, Archipelagu Malajskiego, Australii do

wysokouprzemysłowionych

wysokouprzemysłowionych

państw Dalekiego Wschodu poprzez

państw Dalekiego Wschodu poprzez

Ocean Indyjski, morza Azji Południowo Wschodniej.

Ocean Indyjski, morza Azji Południowo Wschodniej.

4.

4.

Z Alaski do Japonii Oceanem Spokojnym.

Z Alaski do Japonii Oceanem Spokojnym.

background image

77

77

Główni eksporterzy i importerzy LNG na świecie

Główni eksporterzy i importerzy LNG na świecie

I.

I.

Eksport

Eksport

Obecnie LNG wytwarzane jest w 13 krajach na świecie, ale już nie

Obecnie LNG wytwarzane jest w 13 krajach na świecie, ale już nie

bawem lista

bawem lista

producentów poszerzy się o kolejne kraje. Jednak tylko czwórka k

producentów poszerzy się o kolejne kraje. Jednak tylko czwórka k

rajów

rajów

(Indonezja, Malezja, Algieria i Katar) sprzedaje 62% całej świat

(Indonezja, Malezja, Algieria i Katar) sprzedaje 62% całej świat

owej produkcji LNG.

owej produkcji LNG.

background image

78

78

Gazownictwo

Gazownictwo

Główni eksporterzy i importerzy LNG na świecie

Główni eksporterzy i importerzy LNG na świecie

ƒ

ƒ

II. Import

II. Import

Największym importerem LNG jest Japonia, zresztą innego

Największym importerem LNG jest Japonia, zresztą innego

gazu tam nie używa się, a ciągłość dostaw zapewniają

gazu tam nie używa się, a ciągłość dostaw zapewniają

22 terminale rozmieszczone we wszystkich

22 terminale rozmieszczone we wszystkich

strategicznych punktach archipelagu, zaś gaz

strategicznych punktach archipelagu, zaś gaz

sprowadzany jest aż od 9 dostawców.

sprowadzany jest aż od 9 dostawców.

Wobec nikłych własnych zasobów, importowany gaz

Wobec nikłych własnych zasobów, importowany gaz

pokrywa 97 proc. całkowitej konsumpcji Japonii.

pokrywa 97 proc. całkowitej konsumpcji Japonii.

Największym europejskim konsumentem LNG jest

Największym europejskim konsumentem LNG jest

Hiszpania, która podobnie jak Japonia, ma

Hiszpania, która podobnie jak Japonia, ma

zdywersyfikowane

zdywersyfikowane

kierunki zaopatrzenia i skroplony

kierunki zaopatrzenia i skroplony

gaz sprowadza aż od 7 dostawców, w tym także z

gaz sprowadza aż od 7 dostawców, w tym także z

Australii.

Australii.

background image

79

79

Główni eksporterzy i importerzy LNG na świecie

Główni eksporterzy i importerzy LNG na świecie

background image

80

80

Gazownictwo

Gazownictwo

Główni eksporterzy i importerzy LNG na świecie

Główni eksporterzy i importerzy LNG na świecie

W 2004 roku łączne obroty wyniosły 177,95

W 2004 roku łączne obroty wyniosły 177,95

mld

mld

m3 gazu

m3 gazu

ziemnego.

ziemnego.

W następnych latach tj. 2005, 2006 transport LNG drogą

W następnych latach tj. 2005, 2006 transport LNG drogą

morską wzrastał odpowiednio o 8% i 12%.

morską wzrastał odpowiednio o 8% i 12%.

Do 2008 eksporterami staną się: Gwinea Równikowa,

Do 2008 eksporterami staną się: Gwinea Równikowa,

Norwegia, Rosja budująca swój terminal na Sachalinie

Norwegia, Rosja budująca swój terminal na Sachalinie

oraz duże

oraz duże

gazowce

gazowce

za granicą.

za granicą.

Również w 2008 powinien być gotowy

Również w 2008 powinien być gotowy

Canaport

Canaport

LNG w

LNG w

kanadyjskim

kanadyjskim

Saint

Saint

John

John

. Do grona importerów dołączą

. Do grona importerów dołączą

Chiny, posiadające już terminal w

Chiny, posiadające już terminal w

Guangdong

Guangdong

Dapeng

Dapeng

.

.

background image

81

81

Gazownictwo

Gazownictwo

Główni eksporterzy i importerzy LNG na świecie

Główni eksporterzy i importerzy LNG na świecie

Francja jest krajem najdłużej, bo od 40 lat i w sposób

Francja jest krajem najdłużej, bo od 40 lat i w sposób

ciągły importującym LNG poprzez dwa terminale:

ciągły importującym LNG poprzez dwa terminale:

ƒ

ƒ

Fos k/Marsylii ,

Fos k/Marsylii ,

ƒ

ƒ

Montoir

Montoir

w Bretanii.

w Bretanii.

W tym czasie rozładowano tam ok. 7 tys.

W tym czasie rozładowano tam ok. 7 tys.

metanowców

metanowców

,

,

przy zachowaniu pełnego bezpieczeństwa operacji

przy zachowaniu pełnego bezpieczeństwa operacji

przeładunkowych LNG.

przeładunkowych LNG.

Import LNG pokrywa ok. 25% krajowego zapotrzebowania

Import LNG pokrywa ok. 25% krajowego zapotrzebowania

na gaz ziemny.

na gaz ziemny.

background image

82

82

Główni eksporterzy i importerzy LNG na świecie

Główni eksporterzy i importerzy LNG na świecie

Wymiana handlowa

Wymiana handlowa

background image

83

83

Gazownictwo

Gazownictwo

Główni eksporterzy i importerzy LNG na świecie

Główni eksporterzy i importerzy LNG na świecie

Hiszpania jest najszybciej rozwijającym się rynkiem

Hiszpania jest najszybciej rozwijającym się rynkiem

LNG w Europie i na świecie. W 2002 r import LNG

LNG w Europie i na świecie. W 2002 r import LNG

wzrósł o 30% i wyniósł prawie 12

wzrósł o 30% i wyniósł prawie 12

mld

mld

m

m

3

3

gazu.

gazu.

Główne kierunki dostaw to Algieria oraz pozostałe

Główne kierunki dostaw to Algieria oraz pozostałe

kraje arabskie (Katar, Zjednoczone Emiraty

kraje arabskie (Katar, Zjednoczone Emiraty

Arabskie, Oman, Libia), jak również Nigeria,

Arabskie, Oman, Libia), jak również Nigeria,

Trynidad i Tobago, Australia oraz

Trynidad i Tobago, Australia oraz

Brunei

Brunei

.

.

Państwowe przedsiębiorstwo gazowe

Państwowe przedsiębiorstwo gazowe

Enagas

Enagas

jest

jest

operatorem trzech terminali w: Barcelonie,

operatorem trzech terminali w: Barcelonie,

Cartagenie

Cartagenie

oraz

oraz

Huelvie

Huelvie

.

.

Ponadto konsorcjum firm BP,

Ponadto konsorcjum firm BP,

Iberdrola

Iberdrola

oraz

oraz

Repsol

Repsol

korzysta od sierpnia 2003 r. z terminalu w

korzysta od sierpnia 2003 r. z terminalu w

Bilbao

Bilbao

,

,

który rocznie może przyjąć 2,7

który rocznie może przyjąć 2,7

mln

mln

ton LNG (3,6

ton LNG (3,6

mld

mld

m

m

3

3

gazu).

gazu).

background image

84

84

Gazownictwo

Gazownictwo

Główni eksporterzy i importerzy LNG na świecie

Główni eksporterzy i importerzy LNG na świecie

Wymiana handlowa

Wymiana handlowa

Podobnie jak w przypadku gazu dostarczanego sieciami, w

Podobnie jak w przypadku gazu dostarczanego sieciami, w

handlu LNG najbardziej popularną formą zawierania

handlu LNG najbardziej popularną formą zawierania

umów są kontrakty długoterminowe (20

umów są kontrakty długoterminowe (20

-

-

25 letnie)

25 letnie)

typu

typu

take

take

-

-

or

or

-

-

pay

pay

.

.

Wraz z rozwojem rynku pojawiła się możliwość zawierania

Wraz z rozwojem rynku pojawiła się możliwość zawierania

umów krótkoterminowych, które obecnie stanowią ok.

umów krótkoterminowych, które obecnie stanowią ok.

10% wszystkich kontraktów handlowych.

10% wszystkich kontraktów handlowych.

Prognozowany jest dalszy wzrost liczby umów tego typu z

Prognozowany jest dalszy wzrost liczby umów tego typu z

uwagi na ich większą finansową elastyczność oraz

uwagi na ich większą finansową elastyczność oraz

zwiększające się moce terminali odbiorczych LNG.

zwiększające się moce terminali odbiorczych LNG.

background image

85

85

Rys 11. Istniejące i planowane terminale importowe LNG.

Rys 11. Istniejące i planowane terminale importowe LNG.

Źródło:

Źródło:

Energy

Energy

Information

Information

Administration

Administration

,

,

December

December

2007

2007

background image

86

86

Gazownictwo

Gazownictwo

Główni eksporterzy i importerzy LNG na świecie

Główni eksporterzy i importerzy LNG na świecie

Prognozy na przyszłość

Prognozy na przyszłość

Od szeregu lat stale wzrasta zapotrzebowanie na gaz

Od szeregu lat stale wzrasta zapotrzebowanie na gaz

ziemny w Stanach Zjednoczonych i innych

ziemny w Stanach Zjednoczonych i innych

wysoko rozwiniętych krajach.

wysoko rozwiniętych krajach.

Powszechnie uważa się, że ten trend utrzyma się w

Powszechnie uważa się, że ten trend utrzyma się w

dającej się przewidzieć przyszłości.

dającej się przewidzieć przyszłości.

Według amerykańskiego Departamentu Energetyki, w

Według amerykańskiego Departamentu Energetyki, w

2020 r. USA będą zużywały o 60 proc. więcej gazu

2020 r. USA będą zużywały o 60 proc. więcej gazu

ziemnego niż obecnie.

ziemnego niż obecnie.

background image

87

87

Gazownictwo

Gazownictwo

Główni eksporterzy i importerzy LNG na świecie

Główni eksporterzy i importerzy LNG na świecie

Prognozy na przyszłość

Prognozy na przyszłość

W ostatnich latach wybudowano w USA ponad 90

W ostatnich latach wybudowano w USA ponad 90

tysięcy MW nowych mocy w elektrowniach

tysięcy MW nowych mocy w elektrowniach

opalanych gazem, a ich udział w bilansie

opalanych gazem, a ich udział w bilansie

elektroenergetycznym tego kraju

elektroenergetycznym tego kraju

systematycznie wzrasta kosztem ciągle

systematycznie wzrasta kosztem ciągle

jeszcze dominującej energetyki węglowej.

jeszcze dominującej energetyki węglowej.

Skala zapotrzebowania sprawi, że Stany

Skala zapotrzebowania sprawi, że Stany

Zjednoczone w ciągu dekady staną się

Zjednoczone w ciągu dekady staną się

największym na świecie importerem LNG.

największym na świecie importerem LNG.

background image

88

88

Gazownictwo

Gazownictwo

Koszty transportu i opłacalność

Koszty transportu i opłacalność

Przewiduje się, że koszt pozyskania LNG będzie

Przewiduje się, że koszt pozyskania LNG będzie

stopniowo zbliżał się do kosztów gazu dostarczanego

stopniowo zbliżał się do kosztów gazu dostarczanego

gazociągiem tranzytowym, głównie dzięki postępowi

gazociągiem tranzytowym, głównie dzięki postępowi

technologii.

technologii.

Obniżanie kosztów następuje poprzez zwiększanie

Obniżanie kosztów następuje poprzez zwiększanie

wydajności ciągów produkcyjnych (wzrosła ona z 60

wydajności ciągów produkcyjnych (wzrosła ona z 60

tys. t/rok w 1964 r. do 2,6

tys. t/rok w 1964 r. do 2,6

mln

mln

ton obecnie i 3

ton obecnie i 3

mln

mln

ton

ton

w przyszłości).

w przyszłości).

Koszt skraplania można obniżyć nawet o 30% przez

Koszt skraplania można obniżyć nawet o 30% przez

wprowadzenie nowych turbin , a także podwyższenie

wprowadzenie nowych turbin , a także podwyższenie

ciśnienia roboczego w instalacji 5

ciśnienia roboczego w instalacji 5

-

-

15

15

MPa

MPa

.

.

background image

89

89

Gazownictwo

Gazownictwo

Koszty transportu i opłacalność

Koszty transportu i opłacalność

Koszt budowy

Koszt budowy

metanowca

metanowca

jest dwukrotnie większy od

jest dwukrotnie większy od

kosztu budowy tankowca do przewozu ropy naftowej

kosztu budowy tankowca do przewozu ropy naftowej

lub produktów ropopochodnych.

lub produktów ropopochodnych.

Wynika to nie tylko z konieczności utrzymania przez cały

Wynika to nie tylko z konieczności utrzymania przez cały

okres transportu niskiej temperatury, co wymaga

okres transportu niskiej temperatury, co wymaga

specjalnych urządzeń, lecz także z faktu, iż gęstość

specjalnych urządzeń, lecz także z faktu, iż gęstość

LNG jest mniejsza niż 0,5 g/cm

LNG jest mniejsza niż 0,5 g/cm

3

3

.

.

A zatem 1 tona LNG zajmuje większą objętość niż 1 tona

A zatem 1 tona LNG zajmuje większą objętość niż 1 tona

ropy o typowej gęstości ok. 0,85 g/cm

ropy o typowej gęstości ok. 0,85 g/cm

3

3

.

.

background image

90

90

Gazownictwo

Gazownictwo

Koszty transportu i opłacalność

Koszty transportu i opłacalność

Jedyną możliwością obniżenia kosztów transportu

Jedyną możliwością obniżenia kosztów transportu

morskiego jest zwiększenie wielkości statków

morskiego jest zwiększenie wielkości statków

do 200 tys. m

do 200 tys. m

3

3

i zwiększenie ich prędkości

i zwiększenie ich prędkości

podróżnych.

podróżnych.

Koszty transportu stanowiące 10

Koszty transportu stanowiące 10

-

-

50% ogólnych kosztów

50% ogólnych kosztów

pozyskania LNG, stale rosną.

pozyskania LNG, stale rosną.

Przyczyną tego jest zwiększenie kosztów budowy

Przyczyną tego jest zwiększenie kosztów budowy

metanowców

metanowców

w ciągu ostatnich 20 lat wzrosły one

w ciągu ostatnich 20 lat wzrosły one

dwukrotnie i dziś nowo zbudowany

dwukrotnie i dziś nowo zbudowany

metanowiec

metanowiec

o

o

pojemności 125 tys. m

pojemności 125 tys. m

3

3

kosztuje ok. 300

kosztuje ok. 300

mln

mln

USD.

USD.

background image

91

91

Gazownictwo

Gazownictwo

Rozwój technologii i redukcja kosztów

Rozwój technologii i redukcja kosztów

Wzrost zainteresowania LNG jest przede wszystkim

Wzrost zainteresowania LNG jest przede wszystkim

wynikiem znacznej redukcji cen tego surowca. Inna była

wynikiem znacznej redukcji cen tego surowca. Inna była

sytuacja, kiedy LNG był znacznie droższy niż gaz ziemny

sytuacja, kiedy LNG był znacznie droższy niż gaz ziemny

dostarczany gazociągami, a inna, kiedy postęp

dostarczany gazociągami, a inna, kiedy postęp

technologiczny oraz efekt skali przyniosły:

technologiczny oraz efekt skali przyniosły:

1.

1.

Spadek kosztów produkcji LNG: z 550 dol./tonę LNG

Spadek kosztów produkcji LNG: z 550 dol./tonę LNG

w latach 60. do 350 dol./tonę w latach 70. i 80. oraz do

w latach 60. do 350 dol./tonę w latach 70. i 80. oraz do

250 dol./tonę w latach 90.

250 dol./tonę w latach 90.

Dla aktualnie uruchamianych instalacji przewiduje się

Dla aktualnie uruchamianych instalacji przewiduje się

cenę poniżej 200 dol./tonę LNG;

cenę poniżej 200 dol./tonę LNG;

background image

92

92

Gazownictwo

Gazownictwo

Rozwój technologii i redukcja kosztów

Rozwój technologii i redukcja kosztów

….kiedy postęp technologiczny oraz efekt skali przyniosły: …(c.d

….kiedy postęp technologiczny oraz efekt skali przyniosły: …(c.d

.)

.)

2.

2.

Spadek kosztów transportu: zdobyte doświadczenia

Spadek kosztów transportu: zdobyte doświadczenia

przy budowie pierwszych

przy budowie pierwszych

metanowców

metanowców

pozwoliły

pozwoliły

przejść od budowy statków o pojemności 40 tys. m

przejść od budowy statków o pojemności 40 tys. m

3

3

LNG do 160 tys. m

LNG do 160 tys. m

3

3

, a nawet ponad 200.

, a nawet ponad 200.

3.

3.

Spadek cen tankowców do przewozu LNG.

Spadek cen tankowców do przewozu LNG.

Cena 260

Cena 260

mln

mln

dol. opiewała za statek o

dol. opiewała za statek o

poj

poj

. 130 tys. m

. 130 tys. m

3

3

w 1980 r., a 180

w 1980 r., a 180

mln

mln

dol. za statek o

dol. za statek o

poj

poj

. 145 tys. m

. 145 tys. m

3

3

w

w

2000 roku.

2000 roku.

background image

93

93

background image

94

94

Gazownictwo

Gazownictwo

Rozwój technologii i redukcja kosztów

Rozwój technologii i redukcja kosztów

Powyższe zestawienie prowadzi do interesujących

Powyższe zestawienie prowadzi do interesujących

wniosków.

wniosków.

Na przestrzeni kilkunastu lat importowe ceny LNG

Na przestrzeni kilkunastu lat importowe ceny LNG

utrzymywały się na mniej korzystnym poziomie.

utrzymywały się na mniej korzystnym poziomie.

Jednak na skutek m.in. ciągłego doskonalenia technologii

Jednak na skutek m.in. ciągłego doskonalenia technologii

skraplania, obniżania kosztów transportu oraz

skraplania, obniżania kosztów transportu oraz

pojawienia się rynku

pojawienia się rynku

spot

spot

, w 2003 r. nastąpił przełom.

, w 2003 r. nastąpił przełom.

background image

95

95

Gazownictwo

Gazownictwo

Rozwój technologii i redukcja kosztów

Rozwój technologii i redukcja kosztów

Średnia cena LNG spadła poniżej poziomu średniej stawki

Średnia cena LNG spadła poniżej poziomu średniej stawki

w transporcie gazociągowym.

w transporcie gazociągowym.

W 2004r. średnia cena gazu przesyłanego gazociągami

W 2004r. średnia cena gazu przesyłanego gazociągami

(156,4 USD/1 000 m³) była już o prawie 9% wyższa od

(156,4 USD/1 000 m³) była już o prawie 9% wyższa od

średniej ceny LNG (143,6 USD/1 000m³).

średniej ceny LNG (143,6 USD/1 000m³).

Dla dwóch wybranych państw UE różnice były

Dla dwóch wybranych państw UE różnice były

następujące:

następujące:

ƒ

ƒ

Belgia

Belgia

147,8 USD/1 000 m³, za LNG,

147,8 USD/1 000 m³, za LNG,

ver

ver

153,9 USD/1 000 m³ gazu z gazociągu;

153,9 USD/1 000 m³ gazu z gazociągu;

ƒ

ƒ

Hiszpania

Hiszpania

139,6 USD/1 000 m³ za LNG,

139,6 USD/1 000 m³ za LNG,

ver

ver

157,8 USD/1 000 m³ gazu z gazociągu.

157,8 USD/1 000 m³ gazu z gazociągu.

background image

96

96

Gazownictwo

Gazownictwo

Rozwój technologii i redukcja kosztów

Rozwój technologii i redukcja kosztów

Również w Polsce, chociaż na bardzo małą skalę, odbywa

Również w Polsce, chociaż na bardzo małą skalę, odbywa

się produkcja LNG. W 2004 r. Oddział

się produkcja LNG. W 2004 r. Oddział

PGNiG

PGNiG

SA KRIO

SA KRIO

w

w

Odolanowie

Odolanowie

sprzedał ok. 7 tys. ton LNG dla ok. 10

sprzedał ok. 7 tys. ton LNG dla ok. 10

odbiorców.

odbiorców.

Plany produkcyjne do 2010 r. to sprzedaż w wysokości

Plany produkcyjne do 2010 r. to sprzedaż w wysokości

100 000 ton. Średnia cena EXW, czyli gdy sprzedający

100 000 ton. Średnia cena EXW, czyli gdy sprzedający

jest zobowiązany do postawienia towaru kupującemu

jest zobowiązany do postawienia towaru kupującemu

do dyspozycji na swoim terenie, bez ponoszenia

do dyspozycji na swoim terenie, bez ponoszenia

jakichkolwiek ryzyk, dodatkowych kosztów transportu

jakichkolwiek ryzyk, dodatkowych kosztów transportu

czy załadunku, wyniosła w 2004 r. ok. 650 zł/t.

czy załadunku, wyniosła w 2004 r. ok. 650 zł/t.

background image

97

97

Gazownictwo

Gazownictwo

Rozwój technologii i redukcja kosztów

Rozwój technologii i redukcja kosztów

Nakłady transportowe

Nakłady transportowe

średnia cena długoterminowego

średnia cena długoterminowego

wynajęcia statku oscyluje między 55

wynajęcia statku oscyluje między 55

65 tys. USD/dzień.

65 tys. USD/dzień.

Budowa tankowca kosztuje zaś obecnie ok. 155

Budowa tankowca kosztuje zaś obecnie ok. 155

mln

mln

USD.

USD.

Warto jednak wspomnieć, że w ciągu ostatnich 10

Warto jednak wspomnieć, że w ciągu ostatnich 10

15 lat

15 lat

koszty realizacji projektów LNG znacznie się obniżyły.

koszty realizacji projektów LNG znacznie się obniżyły.

W porównaniu z przełomem lat 80. i 90.:

W porównaniu z przełomem lat 80. i 90.:

ƒ

ƒ

nakłady na budowę terminala eksportowego spadły o

nakłady na budowę terminala eksportowego spadły o

ok. 40%,

ok. 40%,

ƒ

ƒ

koszty budowy statku transportowego obniżyły się o

koszty budowy statku transportowego obniżyły się o

ok. 55% (w połowie lat 80. koszt budowy statku

ok. 55% (w połowie lat 80. koszt budowy statku

wynosił ok. 280

wynosił ok. 280

mln

mln

USD),

USD),

ƒ

ƒ

wydatki na budowę terminala importowego spadły

wydatki na budowę terminala importowego spadły

w

w

zależności od jego mocy produkcyjnej

zależności od jego mocy produkcyjnej

o ok. 20

o ok. 20

30%.

30%.

background image

98

98

Gazownictwo

Gazownictwo

LNG w Polsce

LNG w Polsce

O projekcie i pomyśle wybudowania w Polsce terminala

O projekcie i pomyśle wybudowania w Polsce terminala

LNG mówi się już od dawna.

LNG mówi się już od dawna.

Ma on przede wszystkim zapewnić dywersyfikację dostaw

Ma on przede wszystkim zapewnić dywersyfikację dostaw

gazu ziemnego do Polski.

gazu ziemnego do Polski.

Dzięki temu będzie zwiększone bezpieczeństwo

Dzięki temu będzie zwiększone bezpieczeństwo

energetyczne kraju polegające na zapewnieniu

energetyczne kraju polegające na zapewnieniu

ciągłości dostaw gazu.

ciągłości dostaw gazu.

Jednocześnie przewiduje się wzrost zużycia gazu

Jednocześnie przewiduje się wzrost zużycia gazu

ziemnego, co będzie idealnym rozwiązaniem do

ziemnego, co będzie idealnym rozwiązaniem do

zaspokajania rosnącego zapotrzebowania na ten

zaspokajania rosnącego zapotrzebowania na ten

surowiec.

surowiec.

Koszt budowy terminala szacuje się na ok. 400

Koszt budowy terminala szacuje się na ok. 400

mln

mln

USD.

USD.

background image

99

99

LNG w Polsce

LNG w Polsce

Zużycie gazu w Polsce w latach 2000

Zużycie gazu w Polsce w latach 2000

-

-

2015

2015

background image

100

100

background image

101

101

Gazownictwo

Gazownictwo

LNG w Polsce

LNG w Polsce

Dodatkowym atutem dla lokalizacji terminalu LNG

Dodatkowym atutem dla lokalizacji terminalu LNG

w rejonie Zatoki Gdańskiej jest projektowany

w rejonie Zatoki Gdańskiej jest projektowany

Podziemny Magazyn Gazu (PMG)

Podziemny Magazyn Gazu (PMG)

w rejonie

w rejonie

Kosakowa

Kosakowa

, poprzez wykorzystanie istniejących

, poprzez wykorzystanie istniejących

struktur solnych, który w znaczący sposób obniżyłby koszty

struktur solnych, który w znaczący sposób obniżyłby koszty

dywersyfikacji dostaw gazu do północno

dywersyfikacji dostaw gazu do północno

-

-

wschodniej części

wschodniej części

Polski i zwiększyłby elastyczność dostaw gazu sieciowego

Polski i zwiększyłby elastyczność dostaw gazu sieciowego

w okresach szczytowego zapotrzebowania gazu.

w okresach szczytowego zapotrzebowania gazu.

background image

102

102

Gazownictwo

Gazownictwo

Typy zbiorników na LNG

Typy zbiorników na LNG

background image

103

103

Gazownictwo

Gazownictwo

Typy zbiorników na LNG

Typy zbiorników na LNG

Do magazynowania LNG można stosować różnego typu

Do magazynowania LNG można stosować różnego typu

zbiorniki.

zbiorniki.

Ich technologia na przestrzeni kilkudziesięciu lat stale

Ich technologia na przestrzeni kilkudziesięciu lat stale

zmieniała się, ulegając kolejnym udoskonaleniom.

zmieniała się, ulegając kolejnym udoskonaleniom.

W zbiornikach LNG konieczne jest usuwanie powstającej

W zbiornikach LNG konieczne jest usuwanie powstającej

nad powierzchnią skroplonego gazu pary.

nad powierzchnią skroplonego gazu pary.

Jeśli nie będzie ona regularnie upuszczana, ciśnienie i

Jeśli nie będzie ona regularnie upuszczana, ciśnienie i

temperatura panujące wewnątrz zbiornika będą stale

temperatura panujące wewnątrz zbiornika będą stale

wzrastać.

wzrastać.

background image

104

104

Gazownictwo

Gazownictwo

Typy zbiorników na LNG

Typy zbiorników na LNG

Zbiorniki LNG muszą być zatem kriostatami.

Zbiorniki LNG muszą być zatem kriostatami.

Ich zadaniem jest utrzymywanie stałej, niskiej temperatury

Ich zadaniem jest utrzymywanie stałej, niskiej temperatury

tak aby skroplony gaz wciąż pozostawał w fazie

tak aby skroplony gaz wciąż pozostawał w fazie

ciekłej.

ciekłej.

Temperatura w zbiorniku pozostanie stała, jeżeli będziemy

Temperatura w zbiorniku pozostanie stała, jeżeli będziemy

utrzymywać stałe ciśnienie.

utrzymywać stałe ciśnienie.

Zdołano to osiągnąć właśnie poprzez nieustanne

Zdołano to osiągnąć właśnie poprzez nieustanne

usuwanie oparów ze zbiornika powstających na

usuwanie oparów ze zbiornika powstających na

skutek ciągłego wrzenia gazu. Jest to tak zwane auto

skutek ciągłego wrzenia gazu. Jest to tak zwane auto

-

-

chłodzenie.

chłodzenie.

background image

105

105

Gazownictwo

Gazownictwo

Typy zbiorników na LNG

Typy zbiorników na LNG

W nowoczesnych zbiornikach dzięki zastosowaniu

W nowoczesnych zbiornikach dzięki zastosowaniu

dodatkowych technologii, tak odparowany gaz jest

dodatkowych technologii, tak odparowany gaz jest

gromadzony a następnie używany jako paliwo

gromadzony a następnie używany jako paliwo

napędowe do innych urządzeń.

napędowe do innych urządzeń.

W wieloletniej już historii magazynowania LNG praktyczne

W wieloletniej już historii magazynowania LNG praktyczne

zastosowanie znalazły podane niżej typy zbiorników:

zastosowanie znalazły podane niżej typy zbiorników:

ƒ

ƒ

metalowe,

metalowe,

ƒ

ƒ

podziemne (w zamrożonym gruncie bądź

podziemne (w zamrożonym gruncie bądź

kawernowe

kawernowe

),

),

ƒ

ƒ

żelbetowe.

żelbetowe.

background image

106

106

Gazownictwo

Gazownictwo

Typy zbiorników na LNG

Typy zbiorników na LNG

-

-

Zbiorniki metalowe

Zbiorniki metalowe

Początkowo magazynowanie LNG w zbiornikach

Początkowo magazynowanie LNG w zbiornikach

metalowych było najbardziej rozpowszechnione.

metalowych było najbardziej rozpowszechnione.

Pracowały one w każdym terminalu eksportowym i

Pracowały one w każdym terminalu eksportowym i

importowym oraz w instalacjach skraplania i

importowym oraz w instalacjach skraplania i

regazyfikacji

regazyfikacji

gazu ziemnego eksploatowanych w celu

gazu ziemnego eksploatowanych w celu

pokrywania zapotrzebowań szczytowych.

pokrywania zapotrzebowań szczytowych.

background image

107

107

Gazownictwo

Gazownictwo

Typy zbiorników na LNG

Typy zbiorników na LNG

-

-

Zbiorniki metalowe

Zbiorniki metalowe

Zewnętrzny płaszcz zbiornika wykonywany był ze stali

Zewnętrzny płaszcz zbiornika wykonywany był ze stali

węglowej, natomiast płaszcz wewnętrzny z metalu,

węglowej, natomiast płaszcz wewnętrzny z metalu,

który nie zmienia swoich właściwości w niskiej

który nie zmienia swoich właściwości w niskiej

temperaturze magazynowania LNG.

temperaturze magazynowania LNG.

Najczęściej stosowano stal niklową oraz aluminium i jego

Najczęściej stosowano stal niklową oraz aluminium i jego

stopy.

stopy.

Zbiorniki te zazwyczaj

Zbiorniki te zazwyczaj

posadawiano

posadawiano

na specjalnych palach

na specjalnych palach

o długości kilkunastu metrów lub rurach stalowych

o długości kilkunastu metrów lub rurach stalowych

długości do 30 m.

długości do 30 m.

background image

108

108

Gazownictwo

Gazownictwo

Typy zbiorników na LNG

Typy zbiorników na LNG

-

-

Zbiorniki metalowe

Zbiorniki metalowe

ƒ

ƒ

Amerykańska norma API 620 i

Amerykańska norma API 620 i

ƒ

ƒ

brytyjska BS 4741

brytyjska BS 4741

szczegółowo określają zasady projektowania i

szczegółowo określają zasady projektowania i

wykonywania zbiorników metalowych

wykonywania zbiorników metalowych

przeznaczonych do niskotemperaturowego

przeznaczonych do niskotemperaturowego

magazynowania gazów skroplonych.

magazynowania gazów skroplonych.

background image

109

109

Gazownictwo

Gazownictwo

Typy zbiorników na LNG

Typy zbiorników na LNG

-

-

Zbiorniki metalowe

Zbiorniki metalowe

Ze zbiorników tego typu można pobierać duże ilości gazu

Ze zbiorników tego typu można pobierać duże ilości gazu

w porównaniu z ograniczonymi ilościami pobieranymi

w porównaniu z ograniczonymi ilościami pobieranymi

dobowo ze zbiorników podziemnych.

dobowo ze zbiorników podziemnych.

Pojemność takich zbiorników wynosi od kilku do

Pojemność takich zbiorników wynosi od kilku do

kilkudziesięciu tysięcy m

kilkudziesięciu tysięcy m

3

3

gazu w postaci skroplonej.

gazu w postaci skroplonej.

Budowano je na końcówkach gazociągów przesyłowych i

Budowano je na końcówkach gazociągów przesyłowych i

w rejonach największego zapotrzebowania gazu.

w rejonach największego zapotrzebowania gazu.

Obecnie rzadko stosowane.

Obecnie rzadko stosowane.

background image

110

110

Typy zbiorników na LNG

Typy zbiorników na LNG

-

-

Zbiorniki metalowe

Zbiorniki metalowe

Rys.2.1. Uproszczony schemat metalowego

Rys.2.1. Uproszczony schemat metalowego

zbiornika na LNG:

zbiornika na LNG:

1.

1.

Obudowa zewnętrzna

Obudowa zewnętrzna

ochronna,

ochronna,

2.

2.

Zewnętrzny płaszcz ze

Zewnętrzny płaszcz ze

stali węglowej,

stali węglowej,

3.

3.

Izolacja specjalna,

Izolacja specjalna,

4.

4.

Wewnętrzny płaszcz ze

Wewnętrzny płaszcz ze

stopów aluminiowych

stopów aluminiowych

bądź stali niklowej,

bądź stali niklowej,

5.

5.

Rurociągi do zatłaczania

Rurociągi do zatłaczania

i odbioru LNG (górą

i odbioru LNG (górą

zbiornika),

zbiornika),

6.

6.

Dach wewnętrzny

Dach wewnętrzny

.

.

background image

111

111

Gazownictwo

Gazownictwo

Typy zbiorników na LNG

Typy zbiorników na LNG

-

-

Zbiorniki podziemne

Zbiorniki podziemne

Zbiorniki w zamrożonym gruncie buduje się

Zbiorniki w zamrożonym gruncie buduje się

zamrażając odpowiednią objętość gruntu przy

zamrażając odpowiednią objętość gruntu przy

użyciu zagłębionych w nim rur, przez które

użyciu zagłębionych w nim rur, przez które

przepływa płyn chłodzący, najczęściej wrzący

przepływa płyn chłodzący, najczęściej wrzący

propan.

propan.

Po zamrożeniu gruntu wykopuje się w nim jamę o

Po zamrożeniu gruntu wykopuje się w nim jamę o

kształcie cylindrycznym, którą przykrywa się

kształcie cylindrycznym, którą przykrywa się

szczelnie pokrywą, wykonaną z aluminium,

szczelnie pokrywą, wykonaną z aluminium,

wspartą na pierścieniowym fundamencie

wspartą na pierścieniowym fundamencie

betonowym.

betonowym.

Głębokość zbiornika wynosi około 50 m, a szerokość

Głębokość zbiornika wynosi około 50 m, a szerokość

35 m.

35 m.

Zbiorniki tego typu mogą pomieścić po kilkadziesiąt

Zbiorniki tego typu mogą pomieścić po kilkadziesiąt

tysięcy m

tysięcy m

3

3

LNG.

LNG.

background image

112

112

Typy zbiorników na LNG

Typy zbiorników na LNG

-

-

Zbiorniki podziemne

Zbiorniki podziemne

Rys.2.2. Schemat zbiornika podziemnego LNG w

Rys.2.2. Schemat zbiornika podziemnego LNG w

zamrożonym gruncie

zamrożonym gruncie

1.

1.

Pokrywa,

Pokrywa,

2.

2.

Izolacja

Izolacja

pokrywy,

pokrywy,

3.

3.

Wał ziemny,

Wał ziemny,

4.

4.

Poziom wód

Poziom wód

gruntowych.

gruntowych.

background image

113

113

Gazownictwo

Gazownictwo

Typy zbiorników na LNG

Typy zbiorników na LNG

-

-

Zbiorniki żelbetowe

Zbiorniki żelbetowe

Nowoczesne konstrukcje zbiorników na LNG wykonywane

Nowoczesne konstrukcje zbiorników na LNG wykonywane

są obecnie wyłącznie z betonu sprężonego.

są obecnie wyłącznie z betonu sprężonego.

Korpus i dach w formie kopuły takiego zbiornika jest

Korpus i dach w formie kopuły takiego zbiornika jest

wykonany z wstępnie sprężonego betonu, natomiast

wykonany z wstępnie sprężonego betonu, natomiast

wewnętrzna powierzchnia korpusu wyłożona jest stalą

wewnętrzna powierzchnia korpusu wyłożona jest stalą

odporną na działania bardzo niskiej temperatury.

odporną na działania bardzo niskiej temperatury.

Pomiędzy stalą a betonem znajduje się warstwa izolacji

Pomiędzy stalą a betonem znajduje się warstwa izolacji

cieplnej, np. waty żużlowej, folii aluminiowej i

cieplnej, np. waty żużlowej, folii aluminiowej i

spienionych tworzyw.

spienionych tworzyw.

Dno zbiornika jest izolowane np. gąbczastym tworzywem,

Dno zbiornika jest izolowane np. gąbczastym tworzywem,

a kopuła perlitem.

a kopuła perlitem.

background image

114

114

Gazownictwo

Gazownictwo

Typy zbiorników na LNG

Typy zbiorników na LNG

-

-

Zbiorniki żelbetowe

Zbiorniki żelbetowe

Systemy zbiorników z betonu sprężonego

Systemy zbiorników z betonu sprężonego

Betonowe zbiorniki LNG pod względem konstrukcji

Betonowe zbiorniki LNG pod względem konstrukcji

posiadają dwa zróżnicowane typy.

posiadają dwa zróżnicowane typy.

Zastosowanie konkretnego z nich zależy przede

Zastosowanie konkretnego z nich zależy przede

wszystkim od potrzeb społecznych oraz środowiska w

wszystkim od potrzeb społecznych oraz środowiska w

miejscu przyszłego posadowienia zbiornika.

miejscu przyszłego posadowienia zbiornika.

Podstawowa klasyfikacja zbiorników betonowych dzieli je

Podstawowa klasyfikacja zbiorników betonowych dzieli je

na dwie kategorie:

na dwie kategorie:

ƒ

ƒ

posadowione ponad ziemią (naziemne),

posadowione ponad ziemią (naziemne),

ƒ

ƒ

posadowione częściowo/całkowicie w ziemi

posadowione częściowo/całkowicie w ziemi

(podziemne).

(podziemne).

background image

115

115

Gazownictwo

Gazownictwo

Typy zbiorników na LNG

Typy zbiorników na LNG

-

-

Zbiorniki żelbetowe

Zbiorniki żelbetowe

Zbiorniki betonowe naziemne

Zbiorniki betonowe naziemne

Schemat nowoczesnego zbiornika betonowego

Schemat nowoczesnego zbiornika betonowego

-

-

naziemnego, proponowanego przez firmę

naziemnego, proponowanego przez firmę

Mitsubishi

Mitsubishi

.

.

W nowoczesnej konstrukcji zbiorników LNG, ściana

W nowoczesnej konstrukcji zbiorników LNG, ściana

wewnętrzna jest w całości wykonana ze stali

wewnętrzna jest w całości wykonana ze stali

nierdzewnej, a nie jak wcześniej z betonu.

nierdzewnej, a nie jak wcześniej z betonu.

Zmieniła się również koncepcja wykonania kopuły dachu.

Zmieniła się również koncepcja wykonania kopuły dachu.

Reszta elementów pozostała niemal bez zmian.

Reszta elementów pozostała niemal bez zmian.

Ich budowa nieznacznie różni się od tej sprzed ponad 30

Ich budowa nieznacznie różni się od tej sprzed ponad 30

lat.

lat.

background image

116

116

Typy zbiorników na LNG

Typy zbiorników na LNG

-

-

Zbiorniki żelbetowe

Zbiorniki żelbetowe

Zbiorniki betonowe naziemne

Zbiorniki betonowe naziemne

Przekrój przez zbiornik naziemny

Przekrój przez zbiornik naziemny

background image

117

117

Gazownictwo

Gazownictwo

Typy zbiorników na LNG

Typy zbiorników na LNG

-

-

Zbiorniki żelbetowe

Zbiorniki żelbetowe

Zbiorniki betonowe podziemne

Zbiorniki betonowe podziemne

Betonowe zbiorniki podziemne to najnowocześniejsze

Betonowe zbiorniki podziemne to najnowocześniejsze

zbiorniki przystosowane do magazynowania

zbiorniki przystosowane do magazynowania

skroplonego gazu.

skroplonego gazu.

Nie są jeszcze tak rozpowszechnione jak zbiorniki

Nie są jeszcze tak rozpowszechnione jak zbiorniki

naziemne, ale ta sytuacja z pewnością będzie się

naziemne, ale ta sytuacja z pewnością będzie się

stopniowo zmieniać.

stopniowo zmieniać.

Obecnie możemy spotkać takie zbiorniki np. w Korei,

Obecnie możemy spotkać takie zbiorniki np. w Korei,

Tajwanie czy Japonii.

Tajwanie czy Japonii.

Ta ostatnia ma ich ponad 70 o łącznej pojemności

Ta ostatnia ma ich ponad 70 o łącznej pojemności

magazynowej 6,3 miliona m

magazynowej 6,3 miliona m

3

3

.

.

Obecnie jest konstruowany w Japonii największy na

Obecnie jest konstruowany w Japonii największy na

świecie zbiornik podziemny o pojemności 200.000m

świecie zbiornik podziemny o pojemności 200.000m

3

3

.

.

background image

118

118

Gazownictwo

Gazownictwo

Typy zbiorników na LNG

Typy zbiorników na LNG

-

-

Zbiorniki żelbetowe

Zbiorniki żelbetowe

Zbiorniki betonowe podziemne

Zbiorniki betonowe podziemne

Zasadniczo konstrukcja zbiorników podziemnych nie różni

Zasadniczo konstrukcja zbiorników podziemnych nie różni

się wiele od zbiorników naziemnych.

się wiele od zbiorników naziemnych.

Jedną z głównych cech zbiornika podziemnego

Jedną z głównych cech zbiornika podziemnego

przemawiających na jego korzyść w porównaniu ze

przemawiających na jego korzyść w porównaniu ze

zbiornikiem naziemnym jest bezpieczeństwo.

zbiornikiem naziemnym jest bezpieczeństwo.

Posadowione w ziemi zbiorniki LNG są w bardzo małej

Posadowione w ziemi zbiorniki LNG są w bardzo małej

części widoczne od zewnątrz co sprawia iż są trudnym

części widoczne od zewnątrz co sprawia iż są trudnym

celem dla ewentualnych prób zamachów

celem dla ewentualnych prób zamachów

terrorystycznych.

terrorystycznych.

background image

119

119

Typy zbiorników na LNG

Typy zbiorników na LNG

-

-

Zbiorniki żelbetowe

Zbiorniki żelbetowe

Zbiorniki betonowe podziemne

Zbiorniki betonowe podziemne

Schemat poglądowy zbiornika podziemnego w terminalu

Schemat poglądowy zbiornika podziemnego w terminalu

Ohgishima

Ohgishima

LNG w

LNG w

Yokohamie

Yokohamie

background image

120

120

Typy zbiorników na LNG

Typy zbiorników na LNG

-

-

Zbiorniki żelbetowe

Zbiorniki żelbetowe

Zbiorniki betonowe podziemne

Zbiorniki betonowe podziemne

Przekrój przez zbiornik podziemny (z podwieszonym dachem)

Przekrój przez zbiornik podziemny (z podwieszonym dachem)

background image

121

121

Gazownictwo

Gazownictwo

koniec

koniec


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Gaz 5sem 01
Gaz 5sem transport
Gaz 5sem Scada
Gaz 5sem Taryfy
Chrom gaz I
Stan skupienia gaz
GAZ 07
gaz zestaw0
GAZ 01
TiAZ- produkcje, studia, bio, 3rok, 5sem, technologia i analiza żywności, wykład
GAZ 08
4 Reakcje w układach ciało stałe gaz, korozja gazowa ciał stałych
GAZ SYNTEZOWY 2009

więcej podobnych podstron