WSTĘP

Wzrost zainteresowań lekturą biblistyczną i biblijną, obserwowany nie tylko wśród specjalistów i lu-
dzi zajmujących się Pismem Świętym, ale także szerokich kręgów czytelników, dowodzi dużego
zapotrzebowania zarówno konfesyjnego i kulturowego, jak i naukowego na tę kategorią dzieł. Z jednej
bowiem strony odkrycia archeologiczne na Bliskim Wschodzie, upowszechnione w licznych
książkach, a z drugiej – opracowania biblistyczno-teologiczne i religioznawcze, a nawet
zbeletryzowane opisy wydarzeń biblijnych występujące również w naszej polskiej literaturze pięknej,
przyczyniły się bez wątpienia do spopularyzowania Biblii jako świętej księgi chrześcijaństwa.

W popularyzacji Pisma Świętego odegrały swą rolę bez wyjątku wszystkie Kościoły chrześcijańskie.
Na uwagę zasługują niewątpliwie kręgi protestanckie, upowszechniające od dawna Pismo Święte jako
źródło wiary. Nie bez znaczenia była blisko dwuwiekowa działalność Brytyjskiego i Zagranicznego
Towarzystwa Biblijnego w Polsce [dziś: Towarzystwo Biblijne w Polsce – dop. red.] i jego
wielojęzyczne i wielotysięczne wydania Biblii, m.in. wydanie nowego przekładu Pisma Świętego w
języku polskim oraz piękne wydanie Nowego Testamentu z ilustracjami. Wspomnieć także należy
ruch biblijny i prądy posoborowej odnowy biblijnej w Kościele Rzymskokatolickim w Polsce, pene-
trujące katedry teologiczne, kaznodziejstwo i katechetykę oraz inspirujące nowe wielotysięczne edycje
Pisma Świętego, podejmowane przez polskie wydawnictwa katolickie z Biblią Tysiąclecia i Biblią
Poznańską na czele. Dużo uwagi Pismu Świętemu poświęcało zawsze polskie prawosławie.
Szczególną rolę w popularyzacji Pisma Świętego odegrały Kościoły młodsze, zwane niekiedy
wolnymi. Należy zwłaszcza podkreślić działalność popularyzatorską Kościoła Adwentystycznego,
który Pismu Świętemu poświęca szczególnie dużo uwagi jako podstawie wiary i życia.

Nie można wreszcie pominąć odwiecznej tęsknoty serca ludzkiego za tajemnicą Absolutu,
zmuszającej ludzi wierzących do poszukiwań prawdy w Słowie Bożym, co nie pozostaje bez
pozytywnego wpływu na szersze zainteresowania biblistyczne.

Intensywny rozwój biblistyki i jej wykład na katedrach biblistycznych akademii teologicznych, jak
również w licznych seminariach duchownych, a także duża już popularność Pisma Świętego w naszej
Ojczyźnie, rodzą jednak potrzebę opracowań szczególnych, poświęconych samemu Pismu Świętemu,
jego genezie i historii, udokumentowaniem archeologicznym, natchnieniu i interpretacji oraz
charakterystyce poszczególnych ksiąg biblijnych, a więc opracowań wprowadzających do Pisma
Świętego. Do tego właśnie kręgu prac należy dzieło niniejsze, będące generalnym, tj. ogólnym i
szczegółowym, wstępem do Pisma Świętego, czyli prolegomeną lub tzw. w kołach biblistych
introdukcją biblijną, wzbogacając liczbę wstępów istniejących dotychczas.

Praca ukazuje Pismo Święte jako dzieło literackie, zwłaszcza zaś jako Słowo Boże. Zwraca uwagę na
wartości religijne, teologiczne i etyczno-społeczne oraz kulturowe Pisma Świętego. Podkreśla
znaczenie Biblii jako źródła Bożego Objawienia, najwyższej reguły wiary i życia, księgi Boga i
człowieka, wreszcie jako niezawodnego drogowskazu w dziedzinie religijności. Po ogólnych
wiadomościach o Piśmie Świętym, praca dokonuje szczegółowego wprowadzenia do każdej księgi
Biblii.

Dzieło przygotowane zostało z myślą o studentach teologii jako podręcznik prologomeny biblijnej,
obowiązujący w Studium Teologii Adwentystycznej Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej.
Materiał, zawarty w podręczniku, może być również z pożytkiem wykorzystany przez duszpasterzy
nie tylko w zakresie ich osobistych refleksji teologicznych i pogłębienia wiedzy biblistycznej, ale
także w ich pracy bądź to ewangelizacyjnej, bądź też duszpastersko-katechetycznej.

Dzieło zostało opracowane z pozycji biblistyki adwentystycznej, przede wszystkim w oparciu o
„Seventh-day Adventist Bible Commentary”, stanowiący główny jej zrąb treściowy, a także dzieła
wybitnych biblistów adwenty stycznych, takich jak G. F. Haseł, L. T. Geraty, L. G. Running, W. H.
Shea i inni, skupionych wokół Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Andrewsa w USA, a wiać

biblistyki reprezentującej umiarkowany, nawiązujący do ogólnochrześcijańskiego dziedzictwa wiary i
przyjęty wśród wielu biblistów chrześcijańskich, w tym także biblistów adwentystycznych, punkt
widzenia. Dzieło uwzględnia również najnowsze wyniki badań biblistycznych zarówno katolickich,
jak i protestanckich i prawosławnych, a także biblistyki świeckiej. Szczególne miejsce zajmują tak
znakomici polscy bibliści z kręgów rzymskokatolickich jak: Józef Archutowski, Czesław Jakubiec,
Eugeniusz Dąbrowski, Feliks Gryglewicz, Stanisław Łach, Henryk Muszyński, Kazimierz Romaniuk i
inni, z kół protestanckich – Jan Szeruda, Karol Wolfram, Jan Niemczyk, Alfred Tschirschnitz, z kół
polskokatolickich – Maksymilian Rode i Wiktor Wysoczański, z kół prawosławnych – Sawa
Hrycuniak i Jan Anchimiuk, a z kół świeckich – Zygmunt Poniatowski i Witold Tyloch.
Nawiązywałem także do trzytomowego „Wstępu do Pisma Św.” wydanego przez „Pallottinum” w
latach 1969-1973. Praca, jakkolwiek rozpatruje zagadnienia na szerokim tle współczesnych ujęć
biblistycznych, podkreśla jednak syntezy fundamentalne, odpowiadające potrzebom konfesyjnym
studentów.

Dzieło składa się z trzech części. Pierwsza część, zatytułowana „O Piśmie Świętym ogólnie”,
poświęcona jest ogólnemu i obszerniejszemu wprowadzeniu do Pisma Świętego. Druga część,
zatytułowana „Stary Testament”, zawiera introdukcję szczegółową do ksiąg Starego Testamentu.
Trzecia część, nosząca tytuł „Nowy Testament”, obejmuje szczegółową introdukcją do ksiąg Nowego
Testamentu. Każda część dzieli się na rozdziały, a te z kolei na paragrafy, posiadające dalszy podział
wewnętrzny, odpowiadający treści poruszanej problematyki.

Przygotowanie dzieła łączyło się z dużym nakładem pracy. Wymagało uwzględnienia opracowań naj-
nowszych, sięgnięcia do analiz szczegółowych, tak krajowych, jak i zagranicznych. Bardzo cenne były
uwagi wybitnych znawców przedmiotu, którym składam na tym miejscu wyrazy szczerej
wdzięczności. Szczególne słowa podzięki składam ks. dr. Stanisławowi Dąbrowskiemu,
przewodniczącemu Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego w Polsce, za ustawiczne zachęty
dotyczące kontynuowania pracy, ks. prof. dr. S. H. Horn'owi, nestorowi biblistyki adwentystycznej,
którego wykładów słuchałem w Andrews University, ks. prof. dr. hab. Czesławowi Jakubcowi,
wybitnemu bibliście rzymskokatolickiemu, którego dzieła czytałem z dużym zainteresowaniem, oraz
p. prof. dr. hab. Zygmuntowi Poniatowskiemu, znakomitemu polskiemu religioznawcy, będącemu
także wybitnym biblista świeckim. Dziękuję również p. Krystynie Boetzel, która niestrudzenie i z
ogromnym poświęceniem przygotowywała maszynopis pracy.

Ponieważ podręcznik, który traktuję w istocie jako kompendium, ukazuje się po raz pierwszy, będę
wdzięczny za wszelkie uwagi, konstruktywne opinie i twórcze recenzje.

Trud jednak włożony w przygotowanie pracy uważam za celowy. Dlatego żywię nadzieję, że „Wstęp
do Pisma Świętego” spotka się z pozytywnym przyjęciem młodzieży studenckiej studiującej teologię
oraz szerszych kręgów miłośników Pisma Świętego. Wierzę, że dostarczy pożytecznych informacji o
samej Biblii i jej księgach, że przyczyni się do lepszego poznania Pisma Świętego oraz dalszego jego
spopularyzowania, że pomoże w pogłębianiu refleksji o tej, z natury rzeczy, jedynej w swoim rodzaju
i wprost zdumiewającej, księdze.

ZACHARIASZ ŁYKO


Chrześcijański Instytut Wydawniczy „Znaki Czasu”
Warszawa, 1987 r.