Wstęp do nerwów czaszkowych.
Charakterystyka ogólna (jądra nn. czaszkowych).
Miejsca wyjścia z czaszki i przejścia przez mózgowie.
Podział nn. czaszkowych.
Nerw trójdzielny.
Ad 1.
Wyróżnia się 12 par nn. czaszkowych, z tym, że n. I oraz n. II są wypustkami mózgowia, a n. XII wywodzi się z odc. szyjnego wkomponowanego w obręb czaszki.
Wszystkie jądra n. czaszkowych leżą w pniu mózgu tj.:
j. nn. III i IV w śródmózgowiu;
j. nn. V; VI i VII w moście;
j. n. VIII na pograniczu mostu i rdzenia przedłużonego;
pozostałe w rdzeniu przedłużonym.
Są one poszeregowane w 7 słupów:
3 - odśrodkowe (w tym 2 ruchowe i 1 parasympatyczny);
4 - dośrodkowe (czuciowe).
columnae nukleourum nervorum cranialium
EFFERENETS 1 - 3
1. GSE - general somatic eferent - słup somatyczny niespecyficzny - nuclei motorii nervorum nn. III; IV; XI; XII.
2. SVE - specific visceral efferent - słup trzewny specyficzny - nuclei motorii nn. V et VII, et nucleus ambiquus - pro nn. IX; X; XI.
3. GVE - general visceral efferent - słup trzewny niespecyficzny - nuclei parasympathici nervorum nn. III; VIIa; IX; X.
AFFERENTES 1 - 4
1. GVA - general visceral afferent - słup trzewny niespecyficzny - nuclei sensitivi n. V.
2. SVA - specific visceral afferent - słup trzewny specyficzny - nucleus tractii solitarii
3. GSA general somatic afferent - słup somatyczny niespecyficzny - nucleus tractii solitarii
4. SSA - specific somatic fferent - słup somatyczny specyficzny - nuclei n. VIII.
Ad 2.
Wszystkie nn. czaszkowe ( z wyjątkiem n. IV) wychodzą z cz. brzusznej mózgowia na podstawę czaszki.
Wyjścia i przejścia nerwów:
nn. I z opuszki węchowej przez blaszkę sitową;
n. II z międzymózgowia przez kanał wzrokowy;
n. III z dołu międzykonarowego przez szczelinę oczodołową górną ;
n. IV dobocznie od zasłony rdzennej górnej jw.;
n. V dobocznie od mostu jw.;
n. VI na pograniczu mostu i rdzenia przedłużonego jw.;
nn. VII, VIIa z kąta mostowo - móżdżkowego - wychodzą do przewodu słuchowego wew., VII wychodzi przez otwór rylcowo-sutkowy;
n. VIII z kąta mostowo - móżdżkowego wychodzi do przewodu słuchowego wew. pozostaje w błędniku;
n. IX, X, i XI cięgiem z bruzdy bocznej tylnej rdzenia przedłużonego; przez otwór żyły szyjnej;
n. XII z bruzdy bocznej przedniej, przez kanał n. podjęzykowego.
Ad 3.
W podziale tradycyjnym nn. I; II; VIII to nerwy mieszane między układowo czyli somatyczno - autonomiczne.
Ad 4.
Nerw trójdzielny jest najsilniejszym nerwem czaszkowym, zawiera on włókna czuciowe - ze zwoju półksiężycowatego i włókna ruchowe z jądra ruchowego SVE. Nerw trójdzielny dzieli się wielokrotnie oddając najpierw gałęzie I - rzędowe (n. oczny; n. szczękowy i żuchwowy), które z kolei oddają gałęzie II - rzędowe, a te gałęzie III - rzędowe. Powstaje w ten sposób jakby rusztowanie czuciowe twarzy.
Nervus trigeminus zaopatruje czuciowo całą twarz - od szczytu głowy po bródkę, bocznie wykraczając poza małżowiny uszne. Zaopatruje oponę twardą wszystkich trzech dołów czaszki oraz wszystkie zatoki opony twardej. Unerwia ponadto błonę włóknistą i naczyniową gałki ocznej, okostną oczodołu z gruczołem łzowym (czuciowo), jamę nosową z zatokami obocznymi jamę ustną z językiem i zębami. Ruchowo zaopatruje tylko 4 mięśnie żuciowe czuciowe tj.: m. skroniowy; m. żwacz; m. skrzydłowy boczny i przyśrodkowy oraz n. żuchwowo - gnykowy i brzusiec m. dwubrzuścowego. Spośród jego gałęzi I - rzędowych n. oczny i n. Szczękowy są wyłącznie czuciowe, a n. żuchwowy prócz włókien czuciowych wiedzie wszystkie włókna ruchowe nerwu trójdzielnego.
Prócz funkcji unerwiającej nerw trójdzielny spełnia również funkcje pomocniczą dla przebiegu włókien parasympatycznych oraz służy jako zawieszka dla zwojów parasympatycznych.
Do n. ocznego podwiesza się - zwój rzęskowy; do n. szczękowego - zwój skrzydłowo - podniebienny; a do n. żuchwowego - zwój podżuchwowy i uszny.
V1
Nerw V1 oddaje trzy gałęzie tj.:
n. czołowy;
n. łzowy;
n. nosowo - rzęskowy.
Na n. nosowo - rzęskowym zawiesza się zwój rzęskowy, odchodzą od niego n. rzęskowe krótkie z 3 rodzajami włókien tj.:
czuciowymi;
parasympatycznymi (od n. III);
sympatycznymi (od splotu tętnicy szyjnej wew.)
N. oczny zaopatruje czuciowo piętro górne twarzy, powyżej szpary ocznej, aż do szczytu głowy; nos zew. i jamę nosową; dół przedni i tylny czaszki z zatokami opony twardej; gruczoł łzowy; błonę włóknista i naczyniowa gałki ocznej.
V2
N. szczękowy oddaje 3 gałęzie tj.:
n. jarzmowy;
n. podoczodołowy;
nn. skrzydłowo - podniebienne.
Wszystkie przebiegają w kanałach kostnych. Na nn. skrzydłowo - podniebiennych zawiesza się zwój skrzydłowo - podniebienny, który zasilany jest parasympatycznie przez nerw skalisty większy od VIIa.
Włókna pozazwojowe tego nerwu wspinają się po n. jarzmowym aż do gruczołu łzowego. N. szczękowy zaopatruje tylko czuciowe, środkowe piętro twarzy, pomiędzy szpara oczną a szparą ust z wyłączeniem nosa. Ponadto cz. tylną jamy nosowej, podniebienie miękkie, twarde z zębami i dziąsłami górnymi.
V3
N. żuchwowy oddaje 5 gałęzi przegrupowanych w dwie grupy tj.: gr. przednia i gr. tylna.
Grupa przednia prowadzi włókna czuciowe dla 4 mm. żuciowych i jeden n. policzkowy.
W grupie tylnej są 3 nerwy czuciowe tj.:
n. językowy;
n. zębodołowy dolny;
n. uszno - skroniowy.
N. zębodołowy dolny prócz włókien czuciowych oddaje nerw ruchowy żuchwowo - gnykowy dla m. żuchwowo - gnykowego i brzuśca przedniego m. dwubrzuścowego.
Na n. językowym zawiesza się zwój podżuchwowy zasilany przez strunę bębenkową od n. VIIa, a na n. skrzydłowo - przyśrodkowym zawiesza się zwój uszny zasilany przez n. skalisty mniejszy.
N. żuchwowy zaopatruje czuciowo dolne piętro twarzy, poniżej szpary ust, której rzut wykracza poza za obręb żuchwy. Zaopatruje ponadto język, okolice podjęzykową, zęby i dziąsła dolne oraz 3 ślinianki.
Wszystkie 3 gałęzie n. trójdzielnego wychodzą na twarz w jednej linii.
V1- przez otwór oczodołowy; V2 - przez otwór podoczodołowy; V3 - przez otwór bródkowy. Są to tzw. punkty uciskowe, w których występują bolesności przy stanach zapalnych n. trójdzielnego jak i okostnej.
4
Wykład XVII - 08.05.01r.