1

18.02.2009 r.

Ćwiczenia I

Konsultacje: czwartek 13:00 – 14:00
Mail:

ewa.jastrzę[e-mail]

Dwa kolokwia:
1.

1 kwietnia 2009 r.,

2.

20 maja 2009 r.

Poprawa pierwszego i drugiego kolokwium: 29 maja 2009 r.
Wyniki poprawy i wpisy: 3 czerwca 2009 r.
Podręcznik: „Makroekonomia” Begg 2003-2007

2

25.02.2009 r.

Ćwiczenia II

RACHUNEK DOCHODU NARODOWEGO I WIELKOŚCI POKREWNYCH

(PKB, PNB, DN)

Trzy klasyczne metody liczenia dochodu narodowego:

1.

Suma wydatków na dobra i usługi (finalne) różnych podmiotów gospodarczych:

gospodarstw domowych, przedsiębiorstw państwa i cudzoziemców,

2.

Suma wielkości produkcji różnych gałęzi gospodarski (suma wartości dodanej),

3.

Suma dochodów czynników wytwórczych.

Każda z tych trzech metod liczenia daje identyczny wynik:

1 = 2 = 3

Jest to jednak konsekwencją przyjętego systemu rachunkowości, a nie twierdzenia
dotyczącego funkcjonowania gospodarki.

SUMA WYDATKÓW NA DOBRA I USŁUGI (FINALNE) RÓŻNYCH PODMIOTÓW
GOSPODARCZYCH

Ad.1. Dochód = suma wydatków na dobra i usługi różnych podmiotów.

Faza I: Gospodarka zamknięta

GD + przeds.

KONSUMPCJA (C) – wydatki konsumpcyjne gospodarstw domowych:

• zakup dóbr konsumpcyjnych trwałego użytku (pralki, samochody itp…),
• dobra konsumpcyjne nietrwałego użytku (żywność, ubrania, benzyna),
• usługi (medyczne, kształcenie),
• wydatki na zakup nowego mieszkania lub domu NIE są są zaliczane do konsumpcji lecz

do inwestycji.

Gospodarstwa domowe mogą przeznaczyć na konsumpcję cały swój dochód Y, ale niekiedy
ich dochód jest dzielony na dwa elementy: konsumpcję C oraz oszczędności S.

Y = C + S

OCZĘDNOŚCI (S) – jest to ta część dochodu gospodarstwa domowego, która nie została
wydana na zakup dóbr i usług. Jest to więc nadwyżka dochodu nad konsumpcję.

S = Y – C

INWESTYCJE (I) – suma wydatków inwestycyjnych przedsiębiorstw.
Rodzaje inwestycji:

• Inwestycje w kapitał trwały – zakupy nowych dóbr kapitałowych do długotrwałego

użytku (fabryki, maszyny, wyposażenie),

• Inwestycje w zapasy (inwestycje krótkotrwałe) – kapitał obrotowy,

• Inwestycje mieszkaniowe – wydatki gospodarstw domowych na zakup domu/mieszkania.
ZAPASY to dobra trzymane obecnie w przedsiębiorstwie na potrzeby przyszłej produkcji lub
sprzedaży (zaliczane są do inwestycji).

3

ZASÓB KAPITAŁU – jest to całkowita fizyczna ilość kapitału produkcyjnego
zaangażowanego w gospodarce. Zasób ten może wzrastać z roku na rok w wyniku
inwestowania. Ze względu na nieustanne zużywanie się zasobów kapitałowych część
inwestycji przeznaczona jest na zastąpienie zużytego zasobu kapitału i nie przyczynia się
do wzrostu całkowitych zasobów kapitału.

AMORTYZACJA – ubytek roczny istniejących zasobów kapitałowych zużycie kapitału
trwałego.

Inwestycje brutto – Amortyzacja = Inwestycje netto

Faza I: Gospodarka zamknięta

W najprostszym modelu gospodarki (bez państwa i zagranicy) według pierwszej metody
dochód to suma wydatków na dobra i usługi (finalne) różnych podmiotów gospodarczych –
gospodarstw domowych i przedsiębiorstw.

Y = C + I

Ale równocześnie:

Y = C + S => S = Y – C

Po podstawieniu

C + I = C + S

I = S – warunek równowagi w najprostszym modelu gospodarki (bez państwa i zagranicy).

Oznacza on, że faktyczne oszczędności muszą być równe faktycznym inwestycjom.

Faza II: Gospodarka zamknięta z udziałem państwa (bez zagranicy)

Państwo jest obecne w gospodarce jako podmiot zgłaszający zapotrzebowanie na różnego
rodzaju produkty i usługi, które nabywa.

WYDATKI RZĄDOWE G – są to wydatki na dobra i usługi różnego szczebla od
centralnego poprzez regionalny, samorządowy do lokalnego.

Y = C + S – B + Td – dochód mierzony od strony wydatków

Równocześnie:

Y = C + I + G + X – Z – Te - dochód mierzony od strony wydatków

Porównując te równania:

C + S – B + Td = C + I + G + X – Z – Te

Uzyskamy warunek równowagi:

S – I = (G + B – Td – Te) + X – Z

Ad.2. Dochód mierzony od strony wydatków

PKB (Produkt Krajowy Brutto) – miara wielkości produkcji wytworzonej przez czynniki
wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju (miara wartości produkcji wytworzonej
w gospodarce kraju).

PKB w cenach rynkowych – PKB mp (łącznie z podatkami pośrednimi):

PKB mp = C + I + G + NX

4

PKB w cenach czynników wytwórczych – PKB fp

PKB fp = C + I + G + NX – Te

PKB fp = PKB mp – Te

PNB (Produkt Narodowy Brutto) – miara całkowitego dochodu gospodarki narodowej
(całkowitych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju, niezależnie od
miejsca/kraju świadczenie usług przez czynniki produkcji).

PNB w cenach rynkowych – PNB mp

PNB mp = C + I + G + NX + Dw

PNB mp = PKB mp + Dw

Dw

– dochody netto z tytułu własności za granicą

PNB w cenach czynników wytwórczych – PNB fp

PNB fp = C + I + G + NX + Dw - Te

PNB fp = PNB mp – Te

PNB fp = PKB fp + Dw

Dochód Narodowy (DN) inaczej Produkt Narodowy Netto (PNN)

PNN fp = PNB fp - Amortyzacja

fp = mp – Te

N = K + Dw

Dochód rozporządzalny:

Yd = Y + B – Td gdzie Y = PKB fp

Dochód to suma wielkości produkcji różnych gałęzi gospodarki (suma wartości dodanej)

Dobra finalne = dobra nabyte przez ostatecznego użytkownika

• dobra konsumpcyjne gospodarstw domowych

• dobra kapitałowe (inwestycyjne) nabywane przez przedsiębiorstwa np. maszyny (ale też

zaliczamy tu mieszkania/domy nabywane przez gospodarstwa domowe)

Dobra pośrednie = dobra częściowo przetworzone, stanowią nakład w procesie produkcji

w innych przedsiębiorstwach gdzie są w całości zużywane

WARTOŚĆ DODANA – przyrost wartości dóbr w wyniku określonego (danego) procesu
produkcji – wartość dodaną tworzą tylko przedsiębiorstwa.

Konsumpcja C, inwestycje oraz wydatki rządowe G różnią się między sobą tylko typem
podmiotu gospodarczego dokonującego zakupu, a nie rodzajem kupowanego produktu.
Jedynym wyjątkiem są zakupy mieszkaniowe, które są inwestycjami niezależnie od tego kto
jest nabywcą.

Państwo jest obecne w gospodarce także jako podmiot pobierający podatki:

− podatki bezpośrednie Td – nakładane na dochody (czynsze, płace, odsetki, zyski)
− podatki pośrednie Te – nazywane podatkami od wydatków (VAT, akcyza).

5

Państwo dokonuje także płatno

ści transferowych B – są to wpłaty (świadczenia społeczne),

które nie wiążą się z koniecznością świadczenia w zamian jakichkolwiek dóbr czy czynności
(emerytury, zasiłki dla bezrobotnych).

W gospodarce zamkniętej z udziałem państwa według pierwszej metody (dochód to suma
wydatków na dobra i usługi finalne) różnych podmiotów gospodarczych:

Y = C + I + G – Te

Po wprowadzeniu państwa do gospodarki dochód gospodarstw domowych należy
rozpatrywać jako dochód gospodarstwa domowego Yd. Jest do dochód gospodarstwa
domowego po uwzględnieniu podatków bezpośrednich oraz płatności transferowych.
Informuje on ile gospodarstwo domowe może przeznaczyć na wydatki i oszczędności.

Yd = Y + B – Td

Po podstawieniu (do Yd = C + S) i przekształceniu otrzymujemy:

Y = C + S – B + Td – dochód mierzony od strony dochodów

Równocześnie:

Y = C + I + G – Te – dochód mierzony od strony wydatków

Porównując te równania uzyskamy:

C + S – B + Td = C + I + G – Te

S – I = G + B – Td - Te

Faza III: Gospodarka otwarta z udziałem państwa
EKSPORT X – wywóz za granicę towarów pochodzenia krajowego lub w znacznym stopniu
przetwarzanych w kraju w celu ich sprzedaży i świadczenia usług cudzoziemcom.

IMPORT Z – polega na przywozie towarów z zagranicy w celu wykorzystania ich na rynku
wewnętrznym oraz na przyjęciu usług od cudzoziemców.

EKSPORT NETTO NX – jest to różnica pomiędzy eksportem a importem. Jest to inaczej
saldo bilansu handlowego.

NX = X – Z

− X – Z > 0 => NX > 0 - nadwyżka bilansu handlowego

− X – Z < 0 => NX < 0 - deficyt bilansu handlowego

− X – Z = 0 => NX > 0 - równowaga bilansu handlowego

Przychód ze sprzedaży dóbr wyprodukowanych w danym przedsiębiorstwie – suma, jaką
przedsiębiorstwo musi zapłacić innym przedsiębiorstwom za zużyte przez siebie dobra
pośrednie (nakłady w procesie produkcji swoich dóbr).

PKB w tej metodzie jest sumą wartości dodanej wytworzonej przez wszystkie
przedsiębiorstwa.

Ad.3. Suma dochodów czynników wytwórczych

Czynniki wytwórcze to inaczej nakłady niezbędne w procesie produkcji (praca, kapitał,
ziemia)

Czynnikami produkcji w ostatecznym rozrachunku dysponują gospodarstwa domowe i
dysponują własną pracą, ale także są faktycznymi właścicielami przedsiębiorstw (wykładają

6

pieniądze, jako indywidualni przedsiębiorcy i udziałowcy w spółkach czy akcjonariusze w
zamian za prawo do udziału w zysku przedsiębiorstwa).

Dochody czynników wytwórczych tj. gospodarstw domowych:

• wynagrodzenia i płace pracowników,
• zyski będące dochodem właściciela,
• czynsze płacone przez najemcę właścicielowi za wynajem,
• odsetki od lokat bankowych,
• renta gruntowa i opłaty za dzierżawę.

PKB w tej metodzie jest sumą dochodów czynników wytwórczych.

W rachunku dochodu narodowego wykorzystujemy koncepcję ruchu okrężnego.

Polega on na współzależności pomiędzy transferami rzeczowym a pieniężnymi w gospodarce.

Rysunek 192. Str. 24

Dochody czynników produkcji = wydatki gospodarstw domowych na dobra i usługi.
Wydatki na dobra i usługi = wartość dóbr i usług (produkcji).
Wartość wytwarzanej produkcji = wartość dochodów gospodarstw domowych.
Alternatywne mierniki dobrobytu

PKB to jeden z podstawowych mierników dochodu narodowego. PKB jest miarą wielkości
gospodarki.

PKB nominalny oblicza się według bieżącej wartości pieniądza (ceny bieżące), PKB realny
natomiast według realnej wartości pieniądza (ceny stałe w roku bazowym), a więc
uwzględniając inflację. Wzrost lub spadek realnego PKB stanowi miarę wzrostu
gospodarczego.

Czyste PKB jest złą miarą dobrobytu społeczeństwa ponieważ nie uwzględnia liczby
ludności. Z tego powodu jako miarę dobrobytu używa się PKB per capita, czyli PKB w
przeliczeniu na osobę. Mimo tego zabiegu również PKB per capita krytykowane jest jako
niedokładny wskaźnik ekonomiczny ilustrujący poziom gospodarczy danego kraju.

Z tego powodu opracowano inne wskaźniki poziomu życia między innymi: HDI

HDI (Human development index) wskaźnik rozwoju społecznego – to syntetyczny miernik
wprowadzony przez ONZ dla porównań międzynarodowych, opisujący efekty w zakresie
społeczno-ekonomicznego rozwoju poszczególnych krajów.

Do obliczenia syntetycznego miernika HDI wykorzystywane są następujące mierniki
podstawowe:

• przeciętne dalsze trwanie życia,
• ogólny wskaźnik solaryzacji brutto dla wszystkich poziomów nauczania,
• wskaźnik umiejętności czytania ze zrozumieniem i pisania,
• PKB per capita w USD linowy według parytetu nabywczego waluty.

7

04.03.2009 r.

Ćwiczenia III

Zad. 1

W gospodarce zamkniętej działa 6 przedsiębiorstw wytwarzających stal, aluminium, gumę,
maszyny, opony i sterowane samoloty. Producent samolotów sprzedaje swój produkt
końcowym użytkownikom za 10 000 j.p. W procesie produkcji zużywa opony, które kupuje
za 500 j.p., aluminium za 1 000 j.p. i maszyny za 2 000 j.p. Producent opon nabywa gumę
za 200 j.p., a producent maszyn zużywa stal za 1 000 j.p. Oblicz Dochód Narodowy
wszystkimi klasycznymi metodami oraz różnice między rzeczywistym PKB, a wartością
transakcji zawartych w takiej gospodarce.

3 klasyczne metody

Dobra

Sprzedawca

Nabywca

Wartość

transakcji

1. Wydatki

na dobra

finalne

2. Wartość

dodana

3. Dochody

czynników

wytwórczych

Stal

Producent
stali

Producent
maszyn

1 000

------------

1 000

1 000

Aluminium

Producent
aluminium

Producent
samolotów

1 000

------------

1 000

1 000

Guma

Producent
gumy

Producent
opon

200

------------

200

200

Maszyny

*

Producent
maszyn

Producent
samolotów

2 000

2 000

(2 000 - 1 000)

1 000

1 000

Opony

Producent
opon

Producent
samolotów

500

------------

(500 – 200)

300

300

Sterowane
samoloty

*

Producent
samolotów

Konsument

10 000

10 000

[10 000 –

(1 000 + 500)]

8 500

8 500

∑

14 700

12 000

12 000

12 000

* Produkt końcowy

• Suma wartości transakcji = 14 700
• Dochód: 1 = 2 = 3 = 12 000

8

Zad. 2

W pewnej gospodarce wytwarzanych jest kilka dóbr. Producent samochodów sprzedaje swój produkt
ostatecznym nabywcom za 12 000 j.p. Producent aluminium sprzedaje je producentowi samochodów
za 2 000 j.p. Producent rudy żelaza sprzedaje rudę producentowi stali za 500 j.p. i za 2 500 j.p.
producentowi maszyn. Producent gumy sprzedaje swój produkt producentowi opon za 800 j.p., a
producent opon sprzedaje je producentowi samochodów za 1 200 j.p. Producent hamulców kupuje
włókna węglowe od ich producentów za 400 j.p. i sprzedaje produkowane z nich hamulce
producentowi samochodów za 600 j.p. Producent samochodów kupuje ponadto maszyny za 3 500 j.p. i
elementy konstrukcyjne za 1 500 j.p. Oblicz dochód narodowy trzema klasycznymi metodami. Oblicz
różnice między sumą wartości transakcji zawartych w tej gospodarce, a rzeczywistym PKB.

3 klasyczne metody

Dobra

Sprzedawca

Nabywca

Wartość

transakcji

1. Wydatki

na dobra

finalne

2. Wartość

dodana

3. Dochody

czynników

wytwórczych

Samoloty

*

Producent
samochodów

Konsument

12 000

12 000

6 700

6 700

Aluminium

Producent
aluminium

Producent
samochodów

2 000

2 000

2 000

Ruda żelaza

Producent
rudy żelaza

Producent stali

500

500

500

Ruda żelaza

Producent
Rudy żelaza

Producent
maszyn

2 500

2 500

2 500

Stal

Producent
stali

Producent
elementów
konstrukcyjnych

1 000

500

500

Guma

Producent
gumy

Producent opon

800

800

800

Opona

Producent
opon

Producent
samochodów

1 200

400

400

Włókna
węglowe

Producent
włókien
węglowych

Producent
hamulców

400

400

400

Hamulce

Producent
hamulców

Producent
samochodów

600

200

200

Maszyny

Producent
maszyn

Producent
samochodów

3 500

3 500

1 000

1 000

Elementy
konstrukcyjne

Producent
elementów
konstruk.

Producent
samochodów

1 500

500

500

∑

26 000

15 500

15 500

15 500

* Produkt końcowy

Różnica = 10 500

Nominalny PKB – mierzy się w cenach bieżących tj. takich które istniały w okresie gdy
osiągano składające się na PKB dochody

Realny PKB (PKB w cenach stałych) – koryguje nominalny PKB o skutki inflacji i wyraża go
w cenach istniejących w pewnym okresie, najczęściej określanym jako rok bazowy

Deflator PKB – jest to stosunek nominalnego PKB (w cenach bieżących) do PKB w ujęciu
realnym (w cenach stałych), wyrażony w postaci wskaźnika odzwierciedlającego zmiany cen
wszystkich dóbr.

PKB nominalny

Deflator PKB =

PKB realny

* 100

9

Zad. 3

W pewnej gospodarce w latach 2002 – 2004 produkowano 5 dóbr: M, Y, S, Z, A. Uzupełnij poniższą tabelę przyjmując, że rokiem bazowym
jest:

1)

Rok poprzedni

2)

Rok 2002

Oblicz:

a)

Nominalny PKB dla 2002, 2003, 2004 r.,

b)

Realny PKB dla 2002, 2003, 2004 r.,

c)

Deflator PKB dla 2002, 2003, 2004 r.,

d)

Roczne stopy deflatora oraz jego interpretację

Ilość

Cena

Wartość produkcji

w cenach bieżących

Wartość produkcji

w cenach stałych

(rok bazowy – rok

poprzedni)

Wartość produkcji

w cenach stałych

(rok bazowy – rok 2002)

Dobro

2002 2003 2004 2002 2003 2004 2002

2003

2004

2002

2003

2004

2002

2003

2004

M

60

100

80

2

3

2

120

*

300

160

-

200

**

240

120

200

160

Y

80

100

90

4

5

5

320

560

450

-

400

450

320

400

360

S

100

120

150

6

7

5

600

840

750

-

720

1 050

600

720

900

Z

120

100

110

8

9

10

960

900

1 100

-

800

990

960

800

880

A

140

160

180

10

11

12

1 400

1 760

2 160

-

1 600

1 980

1 400

1 600

1 800

PKB nominalny

PKB realny

PKB realny

∑

3 400

4 300

4 620

Brak

danych

3 720

4 710

3 400

3 720

4 100

*

Ilość * cena z danego roku

**

Ilość * cena z roku poprzedniego ( 1) )

a)

Roczna stopa wzrostu PKB w 2003 nominalny =

Roczna stopa wzrostu PKB w 2004 nominalny =
(w stosunku do 2003)

4300 – 3400

3400

* 100% = 26,47%

4620 – 4300

4300

* 100% = 7,44%

10

b)

Roczna stopa wzrostu PKB realnego w 2003 = brak danych

Roczna stopa wzrostu PKB realnego w 2004 =


Wzrósł PKB realny w 2004 roku w stosunku do 2003 o 26,61 % - interpretacja rocznej stopy wzrostu

c)

Deflator PKB w 2002 r. = brak danych
Deflator PKB w 2003 r. =



Interpretacja deflatora – w roku 2003 łączny poziom cen ze wszystkich dóbr wytworzonych w gospodarce wzrósł w stosunku do roku
poprzedniego (2002) o 15,6%
Deflator PKB w 2004 r. =


W roku 2004 łączny poziom cen wszystkich dóbr wytworzonych w gospodarce zmalał w stosunku do roku 2003 o 2%

2) c)

Deflator PKB w 2002=

Deflator w roku bazowym zawsze jest równy 100.
W 2002 roku łączny poziom cen wszystkich dóbr wytworzonych w gospodarce nie zmienił się w stosunku do roku 2002.

Deflator 2003 =

Wzrósł o 15,6 % w stosunku do roku 2002.

Deflator 2004 =

Wzrósł o 12,68 % w stosunku do roku 2002

4710 – 3720

3720

* 100% = 26,61%

PKB nominalny 2003

4300

PKB realny 2003

* 100% =

3720

* 100% = 115,6

4620
4710

* 100% = 98%

Def. PKB nominalny 2002

3400

Def. PKB realny 2002

* 100% =

3400

* 100% = 100

4300
3720

* 100% = 115,6

4620
4100

* 100% = 112,68

11

11.03.2009 r.

Ćwiczenia IV

Zad. 4

Tablica zawiera składniki produktu narodowego hipotetycznego kraju ujęte od strony
dochodów i wydatków. Wszystkie wielkości wyrażone są w tys. [t]. Na podstawie poniższych
danych oblicz od strony wydatków:

a)

PKB w cenach rynkowych,

b)

PKB w cenach czynników wytwórczych,

c)

PNB w cenach rynkowych,

d)

PNB w cenach czynników wytwórczych,

e)

PNN w cenach rynkowych,

f)

DN,

g)

PKB od strony dochodowej.

a)

PKB w cenach rynkowych = PKB mp = C

+ I + G + X – Z = (1) + (14 + 9 + 8) + (4)
(10) – (13) = 325 + 16 + 131 + 6 +125 +
153 – 165 =591

b)

PKB fp = PKBmp – Te = 591 - 92 = 499

c)

PNB mp = C + I + G + X – Z + Dw =

PKB mp + Dw = 591 + 7 = 598

d)

PNB fp = PNB mp – Te = PKB fp + Dw

PNB mp – Te = 598 – 92 = 506
PKB fp + Dw = 499 + 7 = 506

e)

PNN mp = PNB mp – Amortyzacja = 598

– 52 = 546

f)

DN = PNB fp – Amortyzacja = 506 – 52 =

454

g)

PKB fp = 2 + 6 + 16 + 11 + 15 + 12 = 61

+ 112 + 5 + 304 + 56 – 4 = 534

534 ≠ 499 – powinny być równe, ich
nierówność wynika z błędów
statystycznych

C – Konsumpcja
I - Inwestycje
G – wydatki rządowe (na dobra i usługi)
X - Eksport
Z - Import
NX – Import - Eksport
Te – Podatki pośrednie
Td – Podatki bezpośrednie
Dw – dochody czynników wywórczych
B- płatności transferowe (świadczenia społeczne)

Lp.

Składniki

Wartość

[tys. j.p.]

1.

Wydatki konsumentów

325

2.

Dochody czynników
wytwórczych

61

3.

Dochody netto z tytułu
własności za granicą

7

4.

Wydatki rządowe

125

5.

Podatki od wydatków

92

6.

Zyski

112

7.

Amortyzacja

52

8.

Zmiany stanu zapasów

6

9.

Inwestycje

131

10.

Eksport

153

11.

Płace

304

12.

Wynagrodzenia pozostałych
czynników produkcji

-4

13.

Import

165

14.

Wydatki na zakup
nieruchomości

16

15.

Czynsze

56

16.

Odsetki od ulokowanego
kapitału

5

12

18.03.2009 r.

Ćwiczenia V

Zad. 5
Oblicz:

a)

DN od strony wydatków

b)

PKB od strony dochodowej – wszystkie dochody w gospodarce

a)

PNN fp

DN = PNB fp – Amortyzacja

PNB fp = PNB mp – Te

PNB mp = C + I + G + X – Z + Dw

DN = C + I + G + X – Z + Dw – Te – Amort.

DN = 350 + 90 + 10 – 10 + 200 + 20 - 40 +

10 – 12 – 20 = 598 tys. j.p.

C = 350

I = 90 + 10 – 10

G = 200 + 20

NX = 40

I b – wszystkie inwestycje w gospodarce = In

+ Amortyzacja

3 składniki inwestycji:

•

Brutto lub netto

•

Wydatki na nieruchomości

•

Zapasy

DN = 598 tys. j.p.
Odp. Dochód narodowy netto wynosi 598 tys.
jednostek pieniężnych.

b)

PKB fp = 20 + 90 + 8 + 300 + 80 + 18 + 100

+ 14 + 5 + 1 = 636

Odp. PKB liczony od strony dochodowej w
tej gospodarce (Wszystkie dochody w tej
gospodarce) wynosi 636 tys. j.p.

Lp.

Składniki

Wartość

1.

Akcyza

12

2.

Dochody z czynszu

20

3.

Dochody czynników
wytwórczych

90

4.

Dochody netto z
tytułu własności za
granicą

10

5.

Deficyt bilansu
handlowego

- 40

6.

Inwestycje brutto

150

7.

Inwestycje netto

90

8.

Odsetki od lokat
bankowych

8

9.

Płace

300

10. Renty i emerytury

80

11. VAT

20

12.

Wydatki
konsumentów

350

13.

Wydatki na zakup
nieruchomości

10

14.

Wydatki rządowe na
infrastrukturę

20

15.

Wydatki
konsumpcyjne
państwa

200

16.

Wynagrodzenia
pozostałych
czynników produkcji

18

17.

Zmiany stanu
zapasów

- 10

18. Zyski przedsiębiorstw

100

19.

Dochody z pracy
najemnej

14

20. Napiwki

5

21.

Dochód ze sprzedaży
warzyw na bazarze

1

13

25.03.2009 r.

Ćwiczenia VI

Zad. 6

I.

W pewnej gospodarce dochód kształtuje się w przedziale <50,500> i zmienia się co

50 jednostek.

Gospodarstwa

domowe

przeznaczają

60%

swoich

dochodów

na konsumpcję. Inwestycje planowane mają w całości charakter autonomiczny i wynoszą
80 przy każdym poziomie dochodów. Oblicz:
a)

Poziom konsumpcji

b)

Oszczędności

c)

Nieplanowaną zmianę zapasów

d)

Popyt globalny

e)

Wyznacz dochód gwarantujący równowagę 3 metodami

f)

Wykreśl krzywą popytu globalnego i przedstaw graficznie równowagę

g)

Wartość mnożnika

Y

Yd

(dochód

rozporządzalny)

C

I

plan.

AD

S

NZZ

I

fakt.

C

1

I

p

1

AD

1

S

1

NZZ

1

I f

1

50

50

30

80

110

20

-60

20

40

60

100

10

-50

10

100

100

60

80

140

40

-40

40

80

60

140

20

-40

20

150

150

90

80

170

60

-20

60

120

60

180

30

-30

30

200

200

120

80

200

80

0

80

160

60

220

40

-20

40

250

250

150

80

230

100

20

100

200

60

260

50

-10

50

300

300

180

80

260

120

40

120

240

60

300

60

0

60

350

350

210

80

290

140

60

140

280

60

340

70

10

70

400

400

240

80

320

160

80

160

320

60

380

80

20

80

450

450

270

80

350

180

100

180

360

60

420

90

30

90

500

500

300

80

380

200

120

200

400

60

460

100

40

100

1.

Yd = Y + B – Td ( B i Td – tylko w państwie)

2.

C = Y – S lub C = KSK * Y + C

0

KSK = 0,6
C

0

= 0 – niewiadoma (nie jest podana)

3.

I p = 80

4.

AD = C + I

5.

S = Y – C lub S = KSO * Y – C

0

KSO + KSK = 1
6.

NZZ = Y – AD

7.

I faktyczne = I planowane + NZZ.

e) Wyznaczenie dochodu gwarantującego równowagę 3 metodami:

1)

AD = Y dla Y = 200

AD = C + I + G + NX ( G + NX – państwo),
I = 80
C = KSK * Y – C

0

C

0

= 0

AD = KSK * Y + 80 = 0,6 * Y + 80 – funkcja popytu globalnego
Y = 0,6 * Y + 80
0,4*Y = 80
Y = 200
2)

NZZ = 0

14

Y - AD = NZZ
Y – AD = 0
Y = AD

AD = KSK * Y + 80 = 0,6 * Y + 80 – funkcja popytu globalnego
Y = 0,6 * Y + 80
0,4*Y = 80
Y = 200
3)

I p = S

S = Y – C = Y – 0,6*Y = 0,4*Y
0,4*Y = 80
Y = 200

K =



K =

1

1

1 – KSK

=

KSO

1

10

0,4

=

4

=

2,5

200

80

200

I = 80

C = 0,6

AD = 0,6 + 80

45

O

Y

AD

C

I

15

II.

Co się stanie w gospodarce jeśli gospodarstwa domowe zwiększą swoją konsumpcję

do 80 % dochodów, a poziom inwestycji zmaleje o 20.

C

1:

KSK = 0,8

C

1

= 0,8*Y

Wyznaczenie dochodu gwarantującego równowagę 3 metodami:

1)

AD = Y dla Y = 200

AD = C + I
I = 60
AD = KSK * Y + 60
AD = 0,8 * Y + 60
Y = 0,6 * Y + 60
0,8*Y = 60
Y = 300

2)

NZZ = 0

Y - AD = NZZ
Y – AD = 0
Y = AD

AD = C + I
I = 60
AD = KSK * Y + 60
AD = 0,8 * Y + 60
Y = 0,6 * Y + 60
0,8*Y = 60
Y = 300

3)

I p

1

= S

1

S

1

= Y – C = Y – 0,8*Y = 0,2*Y

0,2*Y = 60
Y = 300

300

60

300

I = 60

C = 0,8

AD = 0,8 + 60

45

O

Y

AD

C

I

16

Co się stanie z dochodem Y

1

w stanie równowagi jeśli inwestycje wzrosną o 16. Wyznacz

nową wartość dochodu w stanie równowagi metodą mnożnikową.



Y

2

= Y

1

+ ∆Y = 380

∆

I = 16

∆

Y = K * ∆I = 5 * 16 = 80

K = 2,5

KSK = 0,6

K

1

= 5

KSK = 0,8

Metody mnożnikowej nie możemy stosować przy zmianie stosunku do konsumpcji.

Zad. 7

Gospodarka zamknięta bez budżetu państwa opisana jest następującymi wzorami:

C = 0,8 * Y + 200
I = 300

a)

Oblicz poziom dochodu (produkcji w stanie równowagi)

b)

Co by się stało z dochodem w równowadze gdyby inwestycje wzrosły o 50?

Każdy podpunkt rozwiąż dwoma sposobami

a)

1) AD = Y

C + I = Y
0,8 * Y + 200 + 300 = Y
0,2 * Y = 500
Y = 2500

2) Ip = S

KSO * Y – C

0

= 300

0,2 * Y – 200 = 300
0,2 * Y = 500
Y = 2500

b)

1)

∆

Y = ∆I * K = 50 * 5 = 250

Dochód wzrósł nam o 250
Y

1

= 250 + 2500 = 2750

2) Ip = S

I

1

= I + ∆I => I

1

= 300 + 50 = 350

1

1

1

K

1

=

1 – KSK

=

1 – 0,8

=

0,2

5

∆

Y

K=

∆

I

1

K=

1 - KSK

1

K=

0,2

= 5

∆

Y

K=

∆

I

17

S = Y – C
S = Y – 0,8 * Y + 200
S = 0,2 * Y + 200
Ip

1

= 5 => 350 = 0,2 * Y – 200

550 = 0,2 * Y
Y = 2750

18

29.04.2009 r.

Ćwiczenia VII

Zad. 8
I.

W pewnej gospodarce dochód kształtuje się w przedziale <20;200> i zmienia się co 20.

Państwo wprowadziło podatki w wysokości 20 % dochodów i jednocześnie określiło
poziom dochodów wynoszący 44. Gospodarstwa domowe przeznaczają 50 % swoich
dochodów na konsumpcję, a przedsiębiorstwa dokonują inwestycji na poziomie 40:

a)

Uzupełnij tabelę obliczając dla każdego poziomu dochodu narodowego:

• popyt globalny,
• podatki netto,
• dochód rozporządzalny,
• oszczędności,
• nieplanowaną zmianę zapasów,
• saldo budżetu państwa

Y

NT

Yd

C

S

I

G

AD

NZZ

Saldo budżetu

państwa

20

4

16

8

8

40

44

92

-72

-40

40

8

32

16

16

40

44

100

-60

-36

60

12

48

24

24

40

44

108

-48

-32

80

16

64

32

32

40

44

116

-36

-28

100

20

80

40

40

40

44

124

-24

-24

120

24

96

48

48

40

44

132

-12

-20

140

28

112

56

56

40

44

140

0

-16

160

32

128

64

64

40

44

148

12

-12

180

36

144

72

72

40

44

156

24

-8

200

40

160

80

80

40

44

164

36

-4

1.

NT = t * Y

t = 0,2

2.

Yd = Y - NT

Yd = Y – t * Y = (1-t) * Y

3.

C = KSK * Yd

KSK = 0,5

4.

S = Yd – C

S = KSO * Yd

5.

AD = C + I + G

6.

NZZ = Y - AD

7.

Saldo budżetu państwa = NT – G

b)

Wyznacz dochód i poziom produkcji odpowiadający równowadze makroekonomicznej

trzema metodami:

1.

AD = Y dla Y = 140

AD = C + I + G
AD = KSK * Yd + I + G
AD = KSK * Y * (1-t) + I + G
AD = 0,5 * Y * (1 - 0,2) + 40 + 44

19

AD = 0,5 * 0,8 * Y + 84
AD = 0,4 * Y + 84
Y = 0,4 * Y + 84
0,6 * Y = 84
Y = 140

2.

NZZ = 0

Y – AD = NZZ
Y – AD = 0
Y = AD
AD = C + I + G
AD = KSK * Yd + I + G
AD = KSK * Y * (1-t) + I + G
AD = 0,5 * Y * (1 - 0,2) + 40 + 44
AD = 0,5 * 0,8 * Y + 84
AD = 0,4 * Y + 84
Y = 0,4 * Y + 84
0,6 * Y = 84
Y = 140

3.

S + NT = I + G

Popyty
autonomiczne

KSO * Yd + Y * t = 84
KSO * (Y – NT) + Y * t = 84

S = KSO * Yd

0,5 * (Y – Y * t) + Y * t = 84

KSK + KSO = 1

0,5 * 0,8 * Y + Y * 0,2 = 84
0,6 * Y = 84
Y = 140

c)

Oblicz mnożnik

1

K=

1 – KSK * (1-t)

1

1

K=

1 – 0,5 * (1-0,2)

=

0,6

= 1,6

20

II.

Państwo uznając, że gospodarka cechuje się zbyt niskim poziomem dochodu wprowadziło

zmiany w prowadzonej polityce polegające na zmniejszeniu ciężaru podatkowego
do 10 % i zwiększeniu o 5% wydatków państwa. W odpowiedzi na to przedsiębiorstwa
zwiększyły inwestycje do 90.

a)

Uzupełnij tabelę

Y

NT

Yd

C

S

I

G

AD

NZZ

Saldo budżetu

państwa

20

2

18

9

9

90

49

148

-128

-47

40

4

36

18

18

90

49

157

-117

-45

60

6

54

27

27

90

49

166

-106

-43

80

8

72

36

36

90

49

175

-95

-41

100

10

90

45

45

90

49

184

-84

-39

120

12

108

54

54

90

49

193

-73

-37

140

14

126

63

63

90

49

202

-62

-35

160

16

144

72

72

90

49

211

-51

-33

180

18

162

81

81

90

49

220

-40

-31

200

20

180

90

90

90

49

229

-29

-29

NT = t * Y

t = 0,1

Yd = Y – NT = Y – t * Y = (1- t) * Y

C = KSK * Yd

C = KSK (1-t) * Y

b)

Co się stało z dochodem w stanie równowagi?

1.

AD = Y

Y = C + I + G
C = KSK * (1-t) * Y
C = 0,5 * (1 – 0,1) * Y
C = 0,45 * Y
Y = 0,45 * Y + 90 + 49
0,55 * Y = 139
Y = 253

2.

NZZ = 0

Y – AD = NZZ
Y = AD
Y = C + I + G
C = KSK * (1-t) * Y
C = 0,5 * (1 – 0,1) * Y
C = 0,45 * Y
Y = 0,45 * Y + 90 + 49
0,55 * Y = 139
Y = 253

3.

S + NT = I + G

KSO * Yd + Y * t = 139
KSO * Y (1-t) + Y * t = 139
0,5 * 0,9 * Y + 0,1 * Y = 139
0,55 * Y = 139
Y = 253

21

c)

Oblicz mnożnik.

d)

Jak wprowadzone zmiany wpłynęły na saldo budżetu w warunkach równowagi

makroekonomicznej

Y

1

= 140

I faza równowagi makroekonomicznej

Y

2

= 253

II faza równowagi makroekonomicznej

I.

NT – G (140)

NT = t * Y
NT – G = 0,2 * Y – 44
140 * 0,2 - 44 = 28 – 44 = -16

II.

NT – G (253)

NT = t * Y
NT – G = 0,1 * Y – 49 = 0,1 * 253 – 49 = -23,7

1

K=

1 – KSK * (1-t)

1

1

K=

1 – 0,5 * (1-0,1)

=

0,55

= 1,8

22

06.05.2009 r.

Ćwiczenia VIII

Zad. 9

I.

W pewnej gospodarce otwartej dochód narodowy zmienia się w sposób skokowy co 50

w przedziale <50,500>. Planowana konsumpcja gospodarstw domowych wynosi 60 % ich
dochodów. Krańcowa skłonność do importu podmiotów gospodarczych wynosi 0,2.
Wydatki państwa wynoszą 80, a przedsiębiorstwa dokonują inwestycji o charakterze
autonomicznym na poziomie 104. Łączny poziom eksportu wynosi 50, a państwo
ustanowiło podatki na poziomie 30 % dochodów:

a)

Uzupełnij tabelę obliczając dla każdego poziomu dochodu narodowego:

• popyt globalny,
• podatki netto,
• dochód rozporządzalny,
• oszczędności,
• nieplanowaną zmianę zapasów,
• saldo budżetu państwa,
• saldo bilansu handlowego

Y

NT

Yd

C

S

I

G

X

Z

Saldo

bilansu

handlowego

(NX)

AD

NZZ

Saldo

budżetu

państwowego

50

15

35

21

14

104

80

50

10

40

245

-195

-65

100

30

70

42

28

104

80

50

20

30

256

-156

-50

150

45

105

63

42

104

80

50

30

20

267

-117

-35

200

60

140

84

56

104

80

50

40

10

278

-78

-20

250

75

175

105

70

104

80

50

50

0

289

-39

-5

300

90

210

126

84

104

80

50

60

-10

300

0

10

350 105

245

147

98

104

80

50

70

-20

311

39

25

400 120

280

168 112 104

80

50

80

-30

322

78

40

450 135

315

189 126 104

80

50

90

-40

333

117

55

500 150

350

210 140 104

80

50

100

-50

344

156

70

1.

NT = Y * t

t = 0,3

2.

Yd = Y – NT

3.

C = KSK * Yd + C

0

C = KSK * (1 – t) * Y

C = KSK * (Y – Y * t)

C

0

– konsumpcja autonomiczna

KSK = 0,6

4.

S = Yd – C

S = Yd * KSO – C

0

KSO = 0,4

5.

Z = KSI * Y

KSI = 0,2

23

6.

NX = X – Z

7.

AD = C + I + G + NX

8.

NZZ = Y – AD

9.

Saldo budżetu państwa = NT - G

b)

Wyznacz dochód i poziom odpowiadający równowadze makroekonomicznej nie

odczytując z tabeli:

1. AD = C + I + G + NX

AD = KSK * Yd + 104 + 80 + X – Z
AD = KSK * Y * (1-t) + 184 + 50 – KSI * Y
AD = 0,6 * Y * (1 - 0,3) + 184 + 50 – 0,2 * Y
AD = 0,42 * Y + 234 – 0,2 * Y
AD = 0,22 * Y + 234
Y = 0,22 * Y + 234
0,78 * Y = 234
Y = 300

2. NZZ = 0

Y – AD = NZZ
Y – AD = 0
Y = AD
AD = C + I + G + NX
AD = KSK * Yd + 104 + 80 + X – Z
AD = KSK * Y * (1-t) + 184 + 50 – KSI * Y
AD = 0,6 * Y * (1 - 0,3) + 184 + 50 – 0,2 * Y
AD = 0,42 * Y + 234 – 0,2 * Y
AD = 0,22 * Y + 234
Y = 0,22 * Y + 234
0,78 * Y = 234
Y = 300

3. S + NT + Z = I + G + X

KSO * Yd + Y * t + KSI * Y = 104 + 80 + 50
KSO * (1-t) * Y + 0,3 * Y + 0,2 * Y = 234
0,4 * 0,7 * Y + 0,5 * Y = 234
0,28 * Y + 0,5 * Y = 234
0,78 * Y = 234
Y = 300

c)

Oblicz wielkość mnożnika w gospodarce

1

K=

1 – [(1 – t) * KSK – KSI]

1

1

K=

1 – [0,7 * 0,6 – 0,2]

=

0,78

= 1,28

24

d)

Wyznacz poziom dochodu odpowiadający równowadze budżetowej gdy dochody państwa

są równe wydatkom państwa

NT = G
(NT – G) = 0
NT = 80
NT = t * Y = 0,3 * Y
0,3 * Y = 80
Y = 266,6

e)

Wyznacz równowagę bilansu handlowego

X = Z
X – Z = 0
NX = 0
Z = KSI * Y
50 – 0,2 * Y = 0
0,2 * Y = 50
Y = 250

II.

W powyższej gospodarce rozpoczęto realizację reform na szeroką skalę polegających

między innymi na:

•

•

•

• obniżeniu stopy podatkowej do poziomu 0,2,
•

•

•

• zmniejszeniu wydatków państwa o 20,
•

•

•

• zwiększeniu wartości eksportu o 10.
Jednocześnie gospodarstwa domowe zwiększyły konsumpcję o 20 % swoich dochodów
w porównaniu do stanu wyjściowego. KSI i inwestycje pozostały na tym samym poziomie.

a)

Uzupełnij tabelę:

Y

NT

Yd

C

S

I

G

X

Z

Saldo

bilansu

handlowego

(NX)

AD

NZZ

Saldo

budżetu

państwowego

50

10

40

32

8

104

60

60

10

50

246

-196

-50

100

20

80

64

16

104

60

60

20

40

268

-168

-40

150

30

120

96

24

104

60

60

30

30

290

-140

-30

200

40

160

128

32

104

60

60

40

20

312

-112

-20

250

50

200

160

40

104

60

60

50

10

334

-84

-10

300

60

240

192

48

104

60

60

60

0

356

-56

0

350

70

280

224

56

104

60

60

70

-10

378

-28

10

400

80

320

256

64

104

60

60

80

-20

400

0

20

450

90

360

288

72

104

60

60

90

-30

422

28

30

500 100

400

320

80

104

60

60

100

-40

444

56

40

1.

NT = Y * t

t = 0,2

2.

Yd = Y – NT

3.

C = KSK * Yd + C

0

C = KSK * (1 – t) * Y

C = KSK * (Y – Y * t)

C

0

– konsumpcja autonomiczna

KSK = 0,8

25

4.

S = Yd – C

S = Yd * KSO – C

0

KSO = 0,2

5.

Z = KSI * Y

KSI = 0,2

6.

NX = X – Z

7.

AD = C + I + G + NX

8.

NZZ = Y – AD

9.

Saldo budżetu państwa = NT - G

b)

Co się stało z dochodem w stanie równowagi?

1. AD = C + I + G + NX

AD = KSK * Yd + 104 + 60 + X – Z
AD = KSK * Y * (1-t) + 104 + 60 + 60 – KSI * Y
AD = 0,8 * Y * (1 - 0,2) + 224 – 0,2 * Y
AD = 0,64 * Y + 224 – 0,2 * Y
AD = 0,44 * Y + 224
0,56 * Y = 224
Y = 400

2. NZZ = 0

Y – AD = NZZ
Y – AD = 0
Y = AD
AD = C + I + G + NX
AD = KSK * Yd + 104 + 60 + X – Z
AD = KSK * Y * (1-t) + 104 + 60 + 60 – KSI * Y
AD = 0,8 * Y * (1 - 0,2) + 224 – 0,2 * Y
AD = 0,64 * Y + 224 – 0,2 * Y
AD = 0,44 * Y + 224
0,56 * Y = 224
Y = 400

3. S + NT + Z = I + G + X

KSO * Yd + Y * t + KSI * Y = 104 + 60 + 60
KSO * (1-t) * Y + 0,2 * Y + 0,2 * Y = 224
KSO * 0,8 * Y + 0,4 * Y = 224
0,2 * 0,8 * Y + 0,4 * Y = 224
0,56 * Y = 224
Y = 400

c)

Wylicz mnożnik

1

K=

1 – (1 – t) * KSK + KSI

26

d)

Wyznacz poziom dochodu odpowiadający równowadze budżetowej gdy dochody

państwa są równe wydatkom państwa

NT – G = 0
NT = G
0,2 * Y = 60
Y = 300

e)

Oblicz poziom dochodu gwarantujący sumę bilansu handlowego

X – Z = 0
X = Z

Z = KSI * Y

60 = 0,2 * Y

Y = 300

1

1

K=

1 – 0,64 + 0,2

=

0,56

= 1,79

27

Kreacja pieniądza przez banki

(kredyt to też pieniądz!)

Założenia:

• wkład depozytowy

1 000 zł

• stopa rezerwy obowiązkowej

10 %

Ta kreacja pieniądza będzie trwać tak długo, dopóki łączna suma nowych depozytów nie
osiąga wartości 10 000 zł (czyli 10 % nowych depozytów będzie równa 10 000 zł).

Relacja między nowymi depozytami a wzrostem rezerw nazywana jest mnożnikiem podaży
pieniądza.

to, to samo co:

Przykład

Oblicz podaż pieniądza wykreowaną na podstawie 2 000 zł depozytu bankowego, złożonego
w banku komercyjnym, jeśli stopa rezerw obowiązkowych wynosi 5 %.

Zad. 10

Stopa rezerwy obowiązkowej wynosi 30 %. W banku komercyjnym zostają złożone depozyty
w wysokości 20 000 j.p. Na jaką kwotę pojedynczy bank będzie mógł maksymalnie udzielić
kredytu?

Rezerwa bankowa obowiązkowa (R) = 30 % * 20 000 j.p. = 6 000 j.p.
Depozyty:

20 000 * 70 % = 14 000

lub

20 000 – 6 000 = 14 000

Depozyty – maksymalna rezerwa obowiązkowa kredytu

10 000

1 000

= 10

1

1

Mnożnik podaży pieniądza =

Stopa rezerw obowiązkwych

=

0,1

= 10

2000 * 1

Podaż =

0,05

= 40 000 zł

1000 zł

100 zł rezerwy

strumień zasilający – 900 zł

90 zł rezerwy

Może iść na kredyt do systemu – 810 zł

81 zł rezerwy

729 zł

……

……

28

Zad. 11

Aktualne rezerwy banku komercyjnego wynoszą 9 000 j.p. natomiast depozyty złożono na
kwotę 30 000 j.p. Stopa rezerw obowiązkowych została ustalona przez bank centralny w
wysokości 15 %. Oblicz wielkość rezerw dobrowolnych tego banku.

Rezerwa – 9 000 j.p.
Rezerwa obowiązkowa = 30 000 j.p. * 15 % = 4 500 j.p.
Rezerwa dobrowolna = Rezerwa całkowita – Rezerwa obowiązkowa
Rezerwa dobrowolna = 9 000 – 4 500 = 4 500

Wielkość rezerwy obowiązkowej może zwiększyć akcję kredytową o 4 500

Zad. 12

Depozyty w banku komercyjnym wynoszą 100 000 j.p. Rezerwy całkowite wynoszą
37 000 j.p., natomiast stopa rezerw obowiązkowych 25 %. O ile wspomniany bank może
maksymalnie zwiększyć akcję kredytową, a na jaką kwotę może zrobić to cały system
bankowy?

Depozyty - 100 000 j.p.
Rezerwy całkowite - 37 000 j.p.
Stopa rezerw obowiązkowych - 25 %

25 % * 100 000 j.p. = 25 000 j.p.

37 000 j.p. – 25 000 j.p. = 12 000 j.p. – pojedynczy bank może zwiększyć akcję kredytową o

12 000 j.p.

Cały system może zwiększyć akcję kredytową o 48 000 j.p.

Zad. 13

W pewnej gospodarce zasób pieniądza wielkiej mocy wynosi 1 200 000 j.p. Bank centralny
nałożył na banki komercyjne obowiązek utrzymywania rezerw gotówkowych na poziomie
10 % wkładów. Nie bankowe podmioty gospodarcze utrzymują natomiast 40 % swoich
aktywów finansowych w postaci gotówki.

1)

Oblicz mnożnik kreacji pieniądza.

C

p

+ 1

Mnożnik kreacji

pieniądza

=

C

b

+ C

p

C

p

– stopa utrzymywania gotówki przez podmioty nie bankowe = 40 %

C

b

– zamierzona stopa rezerwy bankowej przez podmioty bankowe = 10 %

40 % + 1

1,4

m =

10 % + 40 %

=

0,5

= 2,8

1

12000 * 1

Podaż =

Stopa rezerw obowiązkwych

=

0,25

= 48 000 j.p.

29

2)

Oblicz podaż pieniądza w gospodarce

M1 = m * M

M – zasób bazy finansowej

M1 = 2,8 * 1 200 000 = 3 360 000 j.p.

3)

Co się stanie z mnożnikiem i podażą pieniądza jeśli bank centralny podniesie stopę rezerw

obowiązkowych o 5 %?

C

p

= 40 %

C

b

= 15 %

40 % + 1

1,4

m =

15 % + 40 %

=

0,55

= 2,54

Wartość mnożnika zmalała o 0,26.

M1 = 2,54 * 1 200 000 = 3 048 000 j.p.

Podaż pieniądza zmalała o 312 000 j.p.

4)

Co się stanie z mnożnikiem i podażą pieniądza w porównaniu do sytuacji wyjściowej, jeśli

nie bankowe podmioty gospodarcze zmniejszą do 30 % utrzymywaną wielkość gotówki?

30 % + 1

1,3

m =

10 % + 30 %

=

0,4

= 3,25

Wartość mnożnika wzrosła o 0,45.

M1 = 3,25 * 1 200 000 = 3 900 000 j.p.

Podaż pieniądza wzrosła o 540 000 j.p.

5)

Jak na podaż pieniądza w gospodarce wpłynie w sytuacji początkowej zakup przez bank

centralny papierów wartościowych na kwotę 200 000 j.p. od podmiotów bankowych?

m z punktu 1) = 2,8

Zakup papierów wartościowych za gotówkę zwiększa ilość pieniędzy w obiegu.

M = 1 200 000 + 200 000 = 1 400 000 j.p.

M1 = m * M = 2,8 * 1 400 000 = 3 920 000 j.p.

Zad. 14

Popyt na pieniądz dany jest wzorem M

d

= 300 - 4r. Bank centralny ustalił podaż pieniądza na

poziomie 200.

1)

W zaistniałych warunkach jaki poziom rynkowej stopy procentowej zapewni równowagę

rynku pieniężnego?

Równowaga:

popyt = podaż

M

s

= M

d

200 = 300 – 4r
4r = 100
r = 25 – stopa procentowa gwarantująca poziom równowagi rynku pieniężnego.

30

2)

Jeśli z jakichś powodów rynkowa stopa procentowa ukształtuje się na poziomie 40 % to

z jakim stanem rynku będziemy mieli do czynienia? Podaj konkretną wielkość.

300 – 4 * 40 = 300 – 160 = 140 – występuje nadwyżka podaży na pieniądz nad popytem

o 60

3)

Jeśli w wyniku wzrostu dochodu podmiotów gospodarczych popyt na pieniądz ulegnie

zmianie i wyniesie: M

d

= 400 – 4r to jak to wpłynie na równowagę rynku pieniężnego?

Popyt:

M

d

= 400 * 4r

Podaż:

200 (M

s

)

200 = 40 – 4r

4r = 200

r = 50 – stopa równowagi rynkowej wzrośnie o 25 % (50 – 25)

4)

Jak i o ile musiałaby zmienić się podaż pieniądza aby przy nowej krzywej popytu

równowaga rynku ukształtowała się przy stopie procentowej równej 15 % ?

M

s

= M

d

M

s

= 400 – 4 * 15

M

s

= 340 – podaż pieniądza powinna wzrosnąć o 140.