1

Mgr inż. Dariusz Stawiarski

Warszawa, 7 lutego 2006

PIAP, Warszawa

Wymagania techniczne i ekologiczne dla stacji demontażu

i punktów zbierania pojazdów wycofanych z eksploatacji

oraz podstawowe metody spełniania tych wymagań

1. Uwagi wstępne

Opracowanie prezentowane na naradzie dotyczącej zorganizowanej w dniu 7 lutego 2006 r. W

Warszawie przez Ministerstwo Środowiska. Prezentowane opracowanie składa się z dwóch
części o następujących tytułach:
• „Rozwiązania techniczne oraz ekologiczne dla stacji demontażu i punktów zbierania

działających zgodnie z ustawą z dnia 20 stycznia 2005 o recyklingu pojazdów wycofanych z
eksploatacji”

• „Wyposażenie techniczne dla stacji demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji”

1

2. Rozwiązania techniczne i ekologiczne dla stacji demontażu i punktów zbierania pojazdów

wycofanych z eksploatacji oraz podstawowe metody spełniania tych wymagań

2.1. Rozwiązania dla stacji demontażu

Stacja demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji (skrót SDP) realizować musi zgodnie z

artykułem 3 pkt 10 Ustawy z dnia 20 stycznia 2005 o recyklingu pojazdów wycofanych z
eksploatacji zwanej dalej „ustawą” następujące czynności

a

) usunięcie z pojazdów wycofanych z eksploatacji elementów i substancji niebezpiecznych, w

tym płynów,
b) wymontowanie z pojazdów wycofanych z eksploatacji przedmiotów wyposażenia i części
nadających się do ponownego użycia,
c) wymontowanie z pojazdów wycofanych z eksploatacji elementów nadających się do odzysku
lub recyklingu;

Ponadto stacja musi zapewnić właściwe:

− przyjmowanie pojazdów wycofanych z eksploatacji (skrót PWE) od ich właścicieli

− magazynowanie przyjętych PWE oraz usuniętych z nich materiałów, części i

zespołów, w tym części i zespołów przeznaczonych do ponownego użytku jako części
zamienne

1

Tekst opracowania (w wersji elektronicznej) może być przesłany przez PIAP na życzenie Urzędów Wojewódzkich

i Wojewódzkich Inspektoratów Ochrony Środowiska zainteresowanych tematyką recyklingu pojazdów wycofanych
z eksploatacji oraz poziomem technicznym i ekologicznym
- stacji demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji
- punktów zbierania pojazdów wycofanych z eksploatacji
realizującym zadania wynikające z ustawy z dnia 20 stycznia 2005 o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji

2

W związku z tym, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki i Pracy, o którym mowa w

art. 22 ustawy, w sprawie minimalnych wymagań dla stacji demontażu oraz sposobu demontażu
pojazdów

wycofanych z eksploatacji, na stacji demontażu powinny istnieć następujące sektory:

Sektor I – Przyjmowania PWE
Sektor II – Magazynowania przyjętych (nieosuszonych) PWE
Sektor III – Usuwania materiałów niebezpiecznych z PWE
Sektor IV – Demontażu części i materiałów z PWE
Sektor V – Magazynowania części i materiałów wymontowanych z PWE
Sektor VI – Magazynowania osuszonych i zdemontowanych PWE

I. Sektor przyjmowania PWE

W sektorze przyjmowania PWE, w którym powinno istnieć odpowiednie pomieszczenie dla
obsługi właścicieli PWE przekazujących pojazdy do stacji, powinny być zainstalowane
wymagane rozporządzeniem:

− Waga samochodowa (lub inne urządzenie ważące) o zakresie ważenia minimum

3,5 Mg

− Metalowa szafa na gromadzenie dokumentów związanych z przyjmowaniem

pojazdów

Zalecane jest ze względów technicznych i ekonomicznych ( aczkolwiek nie wymaga tego

cytowane rozporządzenie) aby w sektorze tym stosowane było również specjalistyczne
urządzenie diagnostyczne dla dokonania oceny stanu technicznego części i zespołów
mechanicznych przyjmowanego pojazdu które, przeznaczone byłyby, po ich wymontowaniu z
pojazdu, do sprzedaży przez stację jako sprawne części zamienne.

Przykładowe rozwiązanie Sektora przyjmowania PWE przedstawia rys. 1.

Pojazdy wycofane z eksploatacji dostarczane do stacji (w tym wraki pojazdów i pojazdy

rozbite) wprowadzane są na teren stacji przez bramę wjazdową (1). Po ich zważeniu na wadze
samochodowej (2) są one wprowadzane na stanowisko (4) wyposażone w specjalne urządzenie
diagnostyczne dla PWE, pozwalające dokonywać oceny stanu technicznego części PWE
przeznaczonych do sprzedaży jako części zamienne. Wraki pojazdów oraz pojazdy rozbite, lub
inne, które nie mogą być wprowadzone na stanowisko diagnostyczne, są kierowane na plac (5),
usytuowany na zewnątrz hali, pod zadaszeniem, naprzeciw kantoru przyjmowania pojazdów, w
którym załatwiane są wszystkie sprawy formalne i finansowe związane z PWE.
Ważenie przyjmowanych PWE i odpadów wywożonych ze stacji umożliwia prowadzenie
ewidencji odpadów zgodnej z obowiązującymi przepisami, oraz określenie stopnia odzysku
części i materiałów z PWE wymaganego ustawą.

Istnienie dwu stanowisk przyjmowania PWE (na hali i pod zadaszeniem) pozwala na

usprawnienie przyjmowania pojazdów do stacji i uniknięcie ewentualnych "wąskich gardeł".

3

Rys. 1. Przykład rozwiązania Sektora przyjmowania PWE

1 – brama wjazdowa
2 – waga
3 – kantor przyjęć
4 – urządzenie diagnostyczne do testowania zespołów PWE przeznaczonych do sprzedaży
5 – miejsce przyjmowania wraków i pojazdów rozbitych
6 – parking pojazdów przyjętych (nie osuszonych)
S – separator koalescencyjny

Przykładowe urządzenia służące do testowania zespołów mechanicznych i elektro-

mechanicznych PWE przeznaczone do sprzedaży (np. silnika, skrzyni biegów, sprzęgła, wału
napędowego, przekładni, prądnicy lub alternatora, rozrusznika itp.). Przykład takiego urządzenia
testującego przedstawiono na rys. 7.

II. Sektor magazynowania przyjętych (nie osuszonych) PWE

Po przyjęciu do stacji pojazdy wycofane z eksploatacji jeszcze nie osuszone są kierowane na

parking (6), na których oczekiwać będą na osuszenie i usunięcie z nich pozostałych odpadów
niebezpiecznych a następnie na demontaż.

Parking (6) ma nawierzchnię utwardzoną, nieprzepuszczalną dla olejów i paliw (ze względu

na możliwość wyciekania tych płynów z PWE na podłoże). Powierzchnia parkingu powinna być
nie mniejsza niż 200m

2

. Spływ wód opadowych i innych z parkingu powinien być ujęty przez

korytka ściekowe i przewody rurowe a następnie kierowany do separatora koalescencyjnego
substancji ropopochodnych.
Podstawowe znaczenie dla ochrony ziemi i wód na terenie stacji i w jej otoczeniu ma:

− Istnienie na terenie stacji utwardzonych powierzchni nieprzepuszczalnych dla olejów i

pozostałych płynów eksploatacyjnych z PWE w miejscach narażonych na wycieki
tych płynów.

− Zbieranie wszystkich płynów eksploatacyjnych pochodzących z PWE rozlanych na

powierzchniach stacji, usuwanie tych płynów (np. za pomocą odpowiednich

4

sorbentów wchłaniających je) oraz skierowanie ich wraz z innymi ściekami siecią
rynienek i przewodów do odpowiedniego separatora koalescencyjnego w celu
oczyszczenia ścieków do tego stopnia, aby mogły być, bez szkody dla środowiska,
odprowadzone do kanalizacji miejskiej lub do gruntu.

Utwardzoną powierzchnię, nieprzepuszczalną dla olejów i pozostałych płynów

eksploatacyjnych na terenie stacji można wykonać dwiema metodami:
Metoda I. Przez pokrycie nawierzchni betonowej warstwą odpowiedniego tworzywa

(zazwyczaj na bazie żywicy epoksydowej). W takim przypadku należy zwrócić
szczególną uwagę na odpowiednio wysoką wytrzymałość wierzchniej warstwy
betonowej, zapewniającej właściwą przyczepność do siebie obu warstw oraz
odporność warstwy betonowej na rozwarstwienia i uszkodzenia. Przy tym sposobie
zabezpieczenia powierzchni należy również zwrócić baczną uwagę na odpowiednie
wypełnienie tworzywem elastycznym szczelin dylatacyjnych w betonie dla uniknięcia
pęknięć. Przykładowe rozwiązanie takiego uszczelnienia przedstawia rysunek 2.

Metoda II. Przez umieszczenie pod warstwą betonu lub kostki brukowej nieprzepuszczalnej

folii chroniącej przed przedostaniem się olejów i innych płynów eksploatacyjnych do
wód gruntowych. Na rys. 3 przedstawiono schematyczną strukturę szczelnej
nawierzchni na terenie zakładu, uzyskaną przy zastosowaniu folii z polietylenu o
wysokiej gęstości (PEHD). Przy realizacji takiego uszczelnienia należy starannie
przygotować powierzchnię, na której układa się folię, w celu uniknięcia jej rozdarcia,
zaś krawędzie folii wywinąć przy krawężnikach i całość połączyć (np. przez
zgrzewanie) dla utworzenia szczelnej niecki.

Metodę I (tańszą) można stosować skutecznie w budynkach stacji, w których panują

temperatury dodatnie i w których nawierzchnie nie są narażone na uszkodzenia powstające przy
intensywnych ruchu pojazdów.

Metodę II (zazwyczaj droższą) należy stosować dla powierzchni narażonych na intensywny

ruch pojazdów i bezpośrednie wpływy atmosferyczne.

W odniesieniu do obu metod niezbędne jest kierowanie ścieków z tych powierzchni przez

system korytek lub / i przewodów rurowych do separatora substancji ropopochodnych.

Celowe jest również, szczególnie w odniesieniu do metody I stosowanie sorbentów do

neutralizacji plam olejowych na powierzchni stacji.

5

Rys. 2. Przykładowa struktura szczelnej nawierzchni z zastosowaniem powłoki chemoodpornej

1 -powłoka chemoodporna na bazie żywicy epoksydowej,
2 – powłoka gruntująca,
3 – obrobiona zewnętrznie stara powłoka betonowa reprofilowana warstwą wiążącą

Przy usuwaniu substancji ropopochodnych z parkingów należy uwzględnić wpływ

intensywnych niekiedy odpadów atmosferycznych powodujących okresową dużą ilość ścieków,
zanieczyszczonych płynami eksploatacyjnymi z PWE, kierowanych wiatrem w stronę
powierzchni nieutwardzonych i przepuszczalnych lub bezpośrednio do wlotów do kanalizacji.

Dla zapobieżenia tej sytuacji niezbędne jest więc ograniczenie tych parkingów odpowiednio

szczelnymi krawężnikami, a w miejscach przejazdu pojazdów mechanicznych odpowiednimi
korytkami ściekowymi przykrytymi rusztami (kratkami) o wytrzymałości odpowiadającej
rodzajowi obciążeń transportowych (w przypadku stacji demontażu głównie przejazdom wózków
widłowych). Korytka (rys. 4c) kierują strumień ścieków przez system odstojników do separatora,
w tym przypadku separatora koalescencyjnego olejów i paliw, a następnie do kanalizacji lub do
ziemi. Korytka tworzą zazwyczaj tzw. system odwodnień liniowych (rys. 4a). Możliwy jest
również np. w budynkach, wiatach system odwodnień punktowych ze studzienkami
odpływowymi (rys. 4b).

6

a)

b)

Rys. 3. Przykładowa struktura szczelnej nawierzchni z zastosowaniem

folii polietylenowej

a) nowa nawierzchnia, b) istniejąca dotychczas nawierzchnia betonowa
1 – beton klasy B-25,
2 – beton klasy B-10,
3 – podsypka,
4 – folia polietylenowa PEHD grubości 2 ~ 3 mm,
5 – stara nawierzchnia betonowa odpowiednio obrobiona,
6 – krawężniki
7 – kostka

7

Rys. 4. Przykład ujęcia ścieków na terenie stacji

a) ujęcie liniowe,
b) ujęcie punktowe,
c) korytko i jego posadowienie
1 – nawierzchnia betonowa,
2 – warstwa nośna,
3 – dylatacja,
4 – pierścień betonowy,
5 – grunt
6 – folia,
7 – korytko ściekowe,
8 – ruszt

a)

b)

c)

8

Separatory koalecencyjne są urządzeniami typu przepływowego tzn. w urządzeniach tych w

sposób mechaniczny następuje oddzielenie (separacja) olei wolnych od reszty ścieków podczas
ich przepływu. Dodatkowo separatory koalescencyjne wyposażone są we wkłady koalescencyjne,
których zadaniem jest zwiększenie powierzchni aktywnej w separatorze i poprzez to wzbudzenie
lub przyspieszenie zjawiska koalescencji tj. powiększenia się kropel produktów ropopochodnych
i wypływania ich nad powierzchnię wody. W zależności od producenta separatora jako materiał
koalescencyjny wykorzystywane są np.: gąbki poliuretanowe, żaluzje stalowe, pakiety mające
strukturę plastra miodu itp.

Schemat przepływowy separatora, przykładowego, krajowego przedstawia rysunek 5a zaś jego

budowę rys.5b. W separatorze przedstawionym na rys. 5 następuje wydzielenie zarówno
lżejszych od wody substancji ropopochodnych jak, i cięższej od wody zawiesiny. Na wlocie
separatora (1) wyposażonym w deflektor znajduje się osadnik wstępny (2), służący do
zatrzymywania zawiesiny łatwo opadającej. Następnie ścieki poprzez kratę rzadką (3) wpływają
do komory wlotowej, kierującej ścieki do koalescencyjnego wkładu wielostrumieniowego (4),
umieszczonego w dolnej części komory koalescencyjnej. We wkładzie wielostrumieniowym o
przepływie współprądowym następuje koalescencja cząstek substancji ropopochodnych i
wypływanie ich w postaci kropli na powierzchnię ścieków oraz sedymentacja części zawiesiny i
jej opadanie do przestrzeni podfiltrowej. Następnie ścieki wypływają z separatora do odbiornika
naturalnego lub kanalizacji poprzez zasyfonowany odpływ (6) wyposażony w automatyczne
zamknięcie pływakowe (5) zamykające się w chwili przepełnienia separatora zgromadzonymi w
nim substancjami ropopochodnymi. Dzieje się tak na skutek tego, iż pływak połączony z
zaworem w separatorze przepełnionym zostaje zanurzony w pełni w substancji ropopochodnej i
tonie, a w wyniku tego związany z nim zawór zamyka odpływ ścieków.

a)

b)

Rys 5. Separator koalescencyjny substancji ropopochodnych

a – schemat przepływowy; b – budowa separatora

9

Ochrona powierzchni ziemi i wód na terenie stacji jest jednym z działań najbardziej

odpowiedzialnych i wymagających znacznych inwestycji. Ochrona ta jest szczególnie
wymagana w tych sektorach stacji lub ich częściach, w których istnieje największe zagrożenie
wycieków płynów eksploatacyjnych z PWE. Są to:

− parking przyjętych a nie osuszonych PWE

− sektor usuwania materiałów niebezpiecznych z PWE (w tym miejsca osuszania PWE)

− sektor demontażu PWE (i ich zespołów)

− miejsca magazynowania płynów usuniętych z PWE

W odniesieniu do magazynowania płynów eksploatacyjnych usuniętych z PWE oraz zespołów z
PWE przeznaczonych do ponownego użycia zabezpieczeniem mogą być odpowiednie miski lub
wanny przechwytujące.

III. Sektor usuwania odpadów niebezpiecznych ( w tym płynów) z PWE

W sektorze tym z pojazdów wycofanych z eksploatacji usuwane są zgodnie z uprzednio
cytowanym rozporządzeniem Ministra Gospodarki i Pracy:

a) oleje silnikowe, przekładniowe, hydrauliczne. Sposób postępowania z nimi określa

rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy a dnia 4 sierpnia 2004 w sprawie
szczegółowego sposobu postępowania z olejami odpadowymi (Dz. Ust. Nr 192 poz.
1968)

b) pozostałe płyny eksploatacyjne (paliwo ciekłe, płyny chłodnicze, oraz płyny ze

spryskiwaczy i płyny hamulcowe)

c) akumulatory
d) paliwo gazowe wraz ze zbiornikami (jakie są zainstalowane w pojeździe)
e) płyny (freon) zawarte w urządzeniach klimatyzacyjnych pojazdu
f) katalizatory spalin
g) elementy wyposażenia zawierające materiały wybuchowe (do uruchamiania poduszek

powietrznych i napinaczy pasów bezpieczeństwa)

h) kondensatory elektryczne (w których zawarte są substancję stwarzające szczególne

zagrożenia)

i) elementy zawierające rtęć

Usuwanie płynów eksploatacyjnych wymienionych w pkt. a i b powinno być zlokalizowane w

budynku mającym nawierzchnię szczelną (wykonaną metodą I lub II) i dokonywane przy
zastosowaniu specjalistycznych urządzeń do osuszania pojazdów opisanych w rozdziale 3.3.2,
3.3.3. Ścieki z osuszania pojazdów powinny być kierowane do separatora zainstalowanego w
stacji. Zaleca się, aby usunięte z PWE przy pomocy specjalistycznych urządzeń płyny
eksploatacyjne, wymienione w pkt. a i b, były przepompowywane przewodami rurowymi do
dużych zbiorników zlokalizowanych w sektorze magazynowania odpadów i usytuowanych
możliwe blisko sektora usuwania odpadów niebezpiecznych.

Akumulatory, wymontowane z PWE akumulatory powinny być umieszczone w specjalnych

szczelnych pojemnikach na akumulatory wyłożonych materiałem odpornym na działanie kwasów
zawartych w akumulatorach.

Płyny (freony) usunięte z układów klimatyzacyjnych przy pomocy specjalnych urządzeń do

ich przepompowania (opisanych w rozdziale 3 w pkt 3.3.4) powinny być magazynowane w
szczelnych, oznakowanych zbiornikach .

10

Podobnie jak z płynami z układów klimatyzacyjnych z paliwem gazowym należy postępować

w odniesieniu do zbiorników na paliwo gazowe zainstalowanych w PWE. Należy podkreślić, iż
w przypadku braku w stacji specjalistycznego sprzętu do przepompowywania freonu lub paliwa
gazowego, urządzenia zawierające te płyny powinny być wymontowane bez ich uszkodzenia i
rozszczelnienia, a nastepnie przekazane przez stacje demontażu do przedsiębiorstw zajmujących
się ich wykorzystaniem (w tym opróżnianiem i magazynowaniem).

Poduszki powietrzne i napinacze pasów bezpieczeństwa powinny być w tym sektorze stacji

demontażu neutralizowane (lub wymontowywane i magazynowane) ściśle wg instrukcji
producentów pojazdów.

Kondensatory, w których zawarte są substancje stwarzające szczególne zagrożenia oraz

części zawierające rtęć powinny być demontowane i magazynowane w zamykanych
pojemnikach, odpowiednio oznaczonych.

Katalizatory mogą być demontowane również w sektorze demontażu części i zespołów,

muszą jednak być magazynowane jako odpady niebezpieczne w osobnych zamykanych
pojemnikach odpowiednio oznakowanych.


IV. Sektor demontażu części i materiałów PWE

W sektorze demontażu części i materiałów z PWE zlokalizowanym w budynku mającym

szczelną podłogę i urządzenia zbierające ewentualne wycieki (np. w postaci odpowiednich
pochyleń podłogi i studzienek połączonych z separatorem koalescencyjnym) powinny być
zainstalowane urządzenia wspomagające demontaż PWE opisane w rozdziale 3 jak np.
podnośnik samochodowy, obrotnica samochodów, wyciągarka silników, urządzenia do
demontażu szyb drzwiowych, szyb klejonych oraz urządzenia do demontażu kół.

W części tego sektora przeznaczonym do demontażu pojazdów większych niż osobowe

(samochody dostawcze, ciężarowe, autobusy), które to pojazdy stacja również będzie
przyjmować i wydawać stosowne zaświadczenia o ich demontażu, stosowane powinno być nieco
inne wyposażenie wspomagające demontaż oraz inne ukształtowanie miejsc demontażu.
Dla wspomagania wymontowania z tych pojazdów ciężkich zespołów powinna być
zainstalowana pod stropem, lub na ramie jezdnej, wyciągarka łańcuchowa. Wyciągarka ta
powinna być stosowana również do podtrzymania dachu pojazdu i innych elementów pojazdu
przy ich odcinaniu. W miejscu demontażu tych pojazdów powinien być wykonany kanał, a w
nim zainstalowany podnośnik kanałowy podtrzymujący wymontowywane zespoły.

W sektorze demontażu PWE powinno być również wydzielone stanowisko (np. stół

warsztatowy) do demontażu zespołów napędowych pojazdów, które nie będą przeznaczone do
sprzedaży jako części zamienne, lecz będą demontowane aby oddzielić z nich różne materiały
(głównie metale kolorowe). Na stanowisku tym powinna być zainstalowana wyciągarka
podtrzymująca demontowane zespoły. Zaleca się, aby w sektorze demontażu PWE była
zainstalowana nieduża myjka pracująca w obiegu zamkniętym do mycia zespołów
wymontowanych z PWE, a przeznaczonych do sprzedaży jako części zamienne.
Zaleca się ponadto, aby w sektorze demontażu PWE pojazd był demontowany kolejno na
stanowisku „demontażu od góry” w trakcie którego demontowane byłyby wartościowe części
dostępne w normalnej pozycji pojazdu, a następnie po obróceniu go (np. na obrotnicy) lub
podniesieniu na podnośniku demontowane były zespoły dostępne „od dołu” (układ wydechowy,
katalizator, zawieszenie, koła) Zalecane jest aby transport pomiędzy stanowiskami sektora
usuwania odpadów niebezpiecznych i demontażu PWE odbywał się na wózkach transportowych

11

(przedstawionych w rozdziale 3.6 na rys.22) dla łatwej manipulacji pojazdem, który dość często
nie ma sprawnego układu jezdnego i kół.
W sektorze demontażu powinny znajdować się przy każdym stanowisku pojemniki na
zdemontowane materiały i części z PWE. Zawartość tych pojemników, wywożonych z sektora
demontażu (zazwyczaj wózkami widłowymi) jest przesypywana zazwyczaj do większych
kontenerów lub układana na regały usytuowane w sektorze magazynowania części i materiałów.
Przykładowe rozwiązanie takich pojemników przedstawione jest w rozdziale 3.3.6. Przy
umieszczaniu części i materiałów w tych pojemnikach i kontenerach należy kierować się przede
wszystkim taką selekcją materiałów i części aby umożliwiała ona największy poziom recyklingu,
odzysku i ponownego użycia części i materiałów.

V. Sektor magazynowania części i materiałów zdemontowanych PWE

Sektor magazynowania części i materiałów zdemontowanych PWE jest zazwyczaj największym
powierzchniowo sektorem w stacji demontażu i składa się z:

1. magazynu wyposażenia i części samochodowych pochodzących ze zdemontowanych

PWE przeznaczonych do sprzedaży przez stację

2. magazynu odpadów z demontażu PWE w tym odpadów niebezpiecznych i odpadów

innych niż niebezpieczne

• W odniesieniu do magazynu poz. 1 wymagane jest aby:

− Zespoły pojazdów np. silniki zawierające oleje (i inne płyny) były magazynowane

w sposób zabezpieczający przed ewentualnymi wyciekami z nich płynów na
podłoże (np. przez umieszczenie pod nimi odpowiednich wanien
przechwytujących olej). Ponadto sposób magazynowania części powinien
zabezpieczać części magazynowania przed ich uszkodzeniem

•

W

odniesieniu do magazynowania odpadów

niebezpiecznych

pochodzących z demontażu PWE szczególne zagrożenia mogą stwarzać płyny
eksploatacyjne umieszczone w zbiornikach usytuowanych w tym sektorze stacji.
Wymagania dla tych zbiorników określa cytowane wcześniej rozporządzenie ministra
Gospodarki i Pracy z dnia 4 sierpnia 2004 w sprawie szczegółowego sposobu
postępowania z olejami odpadowymi Dz. U. Nr 192 poz.1968.

Zagrożenia pożarowe stwarzać mogą również zbiorniki na paliwa dlatego też zbiorniki te

muszą posiadać atesty na gromadzenie w nich paliw, w tym szczególnie ważne jest aby posiadały
one zabezpieczenie przez ich przepełnieniem. W miejscach ich instalowania muszą one być
również zgromadzone sprawne środki gaśnicze.

Zagrożenia pożarowe stwarzają również stosy opon z PWE. Stosy te mogą również grozić

obsunięciem się i spowodowaniem obrażeń ludzi.

Kontenery na odpady stałe usytuowane w tym sektorze powinny być tak usytuowane aby

istniał do nich wygodny dostęp dla pojazdów wywożących te odpady z terenu stacji.


VI. Sektor magazynowania osuszonych i zdemontowanych PWE

Osuszone i zdemontowane PWE mogą być magazynowane na utwardzonej powierzchni.
Dopuszczalne jest układanie ich w stosach zabezpieczonych przed osunięciem. W sektorze tym
może być zainstalowana spłaszczarka karoserii (przykład patrz rozdz. 3.7) pozwalająca na

12

spłaszczenie karoserii dla ekonomicznego ich transportu np. do strzępiarek. Na terenie sektora
powinny być zapewnione dogodne warunki manewrowania pojazdów wywożących
zdemontowane PWE z terenu stacji.

2.2. Rozwiązania dla punktów zbierania pojazdów wycofanych z eksploatacji

W punkcie zbierania pojazdów wycofanych z eksploatacji (PZP) realizowane być powinny

następujące czynności:

a) przyjmowanie PWE od ich właścicieli i wykonanie przy tym czynności określone w

ustawie z dnia 20 stycznia 2005 o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji

b) magazynowanie przyjętych PWE

Ustawa nie określa czyim obowiązkiem jest transport PWE z punktu zbierania PWE do stacji

demontażu PWE. Określać to powinny umowy zawarte między punktem zbierania (PZP) a stacją
demontażu (SDP).

Projekt rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy dotyczący minimalnych wymagań dla

punktu zbierania pojazdów, o którym mowa w art. 32 ust.2 ustawy określa, iż punkt zbierania
PWE powinien być wyposażony w:

1. Wagę lub inne urządzenie ważące o skali ważenia minimum 3,5 Mg
2. Szafę metalową do przechowywania dokumentacji przyjętych pojazdów
3. Utwardzony, szczelny parking do magazynowania przyjętych PWE o powierzchni nie

mniejszej niż 200m

2

posiadający urządzenia do ujmowania odcieków połączone z

separatorem substancji ropopochodnych

4. Odpowiednią ilość sorbentów zapewniających ochronę środowiska w przypadku

ewentualnych wycieków płynów eksploatacyjnych z pojazdów

Wymaga się również aby w punkt zbierania PWE posiadał pomieszczenie dla przyjmowania

właścicieli PWE przekazujących do punktu swe pojazdy.

Opisana powyżej działalność punktu zbierania PWE odpowiada działalności sektora I

Przyjmowania pojazdów i sektora II Magazynowania przyjętych (nieosuszonych) PWE stacji
demontażu pojazdów z tym iż przedstawione przykłady w części I niniejszego opracowania
(rys.1) urządzenie diagnostyczne nie jest zalecane w PZP gdyż punkt zbierania nie wykonuje
żadnych czynności demontażu PWE i odzysku z nich części.

Natomiast zalecane w cz.1 wykonanie szczelnej nawierzchni parkingu (przedstawione na

rys.3), ujęcie ścieków parkingu (rys.4) oraz separator koalescencyjny (rys.5) odnosić się mogą w
pełni do punktu zbierania pojazdów.

13

3. Wyposażenie dla stacji demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji i punktów

zbierania pojazdów

3.1. Wprowadzenie

Zasady postępowania ze złomowanymi pojazdami określa Ustawa z dnia 20 stycznia 2005 r.

o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (skrót PWE). Prowadzenie działalności według
zasad zapisanych w ustawie, tj. w sposób zapewniający ochronę życia i zdrowia ludzi oraz
ochronę środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, zapewnić mogą jedynie stacje
demontażu i punkty zbierania pojazdów z odpowiednim wyposażeniem technicznym.

Wyposażenie techniczne stacji demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji (PWE), obok

wymaganych cech funkcjonalnych, powinno zapewniać bezpieczeństwo użytkownikowi oraz
skutecznie chronić środowisko przed skażeniem powierzchni ziemi i wód niebezpiecznymi
materiałami znajdującymi się w demontowanych pojazdach. Powinno ono również pomóc w
osiągnięciu przez stację demontażu wyznaczonych w ustawie poziomów odzysku i recyklingu
pojazdów wycofanych z eksploatacji, a także powinno zapewnić możliwość zbierania danych do
dokumentowania i wyliczania osiągniętych przez stację demontaży poziomów odzysku i
recyklingu.

Technologia demontażu części i zespołów PWE stosowane w stacjach demontażu w wielu

przypadkach znacznie różni się od tej, którą wykorzystują warsztaty naprawcze. Odnosi się to
zwłaszcza do przypadków wyjmowania z pojazdów części z przeznaczeniem wyłącznie do
odzysku materiałowego. Demontaż części nie przeznaczonych na sprzedaż, wykonywany jest
przeważnie szybkimi metodami, nie stosowanymi w warsztatach naprawczych takimi jak:
odcinanie, wyrywanie, wyłamywanie czy rozbijanie - skracającymi do minimum czas ich
rozłączania i minimalizującymi koszty. Urządzenia przeznaczone do osuszania i demontażu
złomowanych pojazdów muszą być przystosowane do znacznie trudniejszych warunków pracy
niż w warsztatach naprawczych. W większości przypadków do stacji demontażu trafiają pojazdy
długo nie używane, przywożone na lawetach. Usuwany z nich olej jest zimny, zgęstniały, z dużą
ilością osadów i zanieczyszczeń.

Istotnym źródłem dochodu stacji demontażu pojazdów jest sprzedaż, pozyskanych z

demontowanych pojazdów, części do ponownego użycia. Ustawa nakazuje przy obliczaniu
poziomów odzysku i recyklingu przedmioty wyposażenia i części pojazdów pochodzące z
demontażu a przeznaczone do ponownego użycia zaliczać do odzysku i recyklingu. Stąd ważną
czynnością jest testowanie przyjmowanego do demontażu samochodu w celu oceny stanu
technicznego jego zespołów, które mają największą szansę na sprzedaż indywidualnym
nabywcom jako części zamienne. Badania umożliwiają też ułożenie tzw. strategii demontażu dla
pojazdu tj. wytypowanie części, które należy starannie wymontować, dbając o zabezpieczenie
tych części przed uszkodzeniem w czasie demontażu i magazynowania na terenie stacji.

W niniejszym tekście omówione zostaną przykładowe urządzenia krajowe i zagraniczne, w

które powinny być wyposażone stacje demontażu po to aby mogły one pozyskiwać części i
materiały z PWE w sposób bezpieczny, mało pracochłonny i przyjazny dla środowiska.

14

3.2. Urządzenia do testowania części w stacjach demontażu PWE

3.2.1. Cel i korzyści wynikające z testowania części z PWE

Przed demontażem pojazdu wycofanego z eksploatacji zaleca się sprawdzenie jego

podstawowych zespołów, w celu określenia ich stanu technicznego. Wyniki testów pozwalają w
sposób racjonalny i ekonomicznie uzasadniony ustalić strategię demontażu pojazdu. Stan
techniczny części oraz zapotrzebowanie zgłaszane ze strony klientów na używane zespoły
samochodowe są głównymi kryteriami decydującymi o opłacalności ponoszenia nakładów na
bardziej pracochłonne, ostrożne wymontowanie ich z wyeksploatowanych pojazdów.
Sprawdzanie stanu technicznego podstawowych części w samochodach przeznaczonych do
demontażu najprościej i najtaniej jest przeprowadzać przed jego demontażem.

Testowanie zespołów przeznaczonych na sprzedaż przyczynia się też do zintensyfikowania

sprzedaży części używanych. Klienci chętniej kupują części samochodowe sprawdzone i
zaopatrzone w wydruk raportu z wynikami pomiarów przeprowadzonych podczas testowania
części, niż części używane, o niewiadomym stanie. Prezentowanie w magazynach stacji wraz z
wynikami podstawowych sprawdzeń, przeprowadzonych przez zakład demontażu samochodów,
zwiększa zaufanie klienta, co korzystnie odbija się na wynikach sprzedaży. Ocena stanu
zewnętrznych elementów nadwozia, foteli, szyb, opon odbywa się zazwyczaj przez oględziny i
nie stwarza żadnych problemów. Natomiast szybkie sprawdzenie stanu technicznego zespołów
mechanicznych lub elektromechanicznych w PWE, jak: silnik, skrzynia biegów, sprzęgło,
przekładnia główna, alternator nie jest już takie proste, bez użycia specjalistycznych urządzeń
pomiarowych i urządzeń umożliwiających napęd testowanych zespołów nawet przy braku
możliwości uruchomienia silnika. Dlatego też celowe jest wyposażanie stacji demontażu w
urządzenia do testowania przyjmowanych PWE.

Koszty poniesione na to wyposażenie szybko się zwracają dzięki poprawie jakości

sprzedawanych części, wzrostowi renomy stacji i zwiększeniu liczby klientów chętniej
kupujących sprawdzane części zamienne pochodzące z pojazdów wycofanych z eksploatacji.

3.2.2. Urządzenia do testowania części w PWE

Do sprawdzania stanu technicznego silnika, zespołów przeniesienia napędu, a także

urządzeń wyposażenia elektrycznego takich jak prądnice i alternatory w przypadku, gdy
niemożliwe jest uruchomienie silnika samochodu, przeznaczone jest przykładowe urządzenie z
rolkami napędzającymi koła samochodu, współpracujące z testerem części samochodowych.

Rolki (rys. 6) zbudowane są z czterech ułożyskowanych bębnów: napędowych 1, i

biernych 2 zamocowanych wraz z napędzającym je silnikiem elektrycznym 3 na ramie nośnej.
Przeniesienie napędu z silnika na parę bębnów napędowych odbywa się poprzez paski zębate 4.
Gwarantuje to cichobieżność rolek, niezbędną przy testowaniu przez osłuchanie elementów
przeniesienia napędu, takich jak np. skrzynia biegów i przekładnia główna. Bezstopniową
nastawę prędkości obrotowej, łagodny rozruch i zatrzymanie oraz możliwość wykonywania
nawrotów zapewnia układ sterowania prędkością obrotową silnika rolek oparty na przemienniku
częstotliwości. Rolki standardowo wyposażane są w przenośny panel operacyjny, umożliwiający
zdalne włączanie, zatrzymywanie, zmianę kierunku obrotu i bezstopniową nastawę prędkości

15

obrotowej rolek przez operatora np. z kabiny testowanego samochodu. Rolki posiadają
zabezpieczenie 8 przed niezamierzonym wyjechaniem z nich samochodu w trakcie testowania
oraz hamulec 7 blokujący bęben i umożliwiający samodzielny wyjazd samochodu z rolek po
zakończeniu cyklu sprawdzeń.

Rys. 6. Rolki napędowe pod koła samochodu

Rolki instaluje się w wybetonowanym zagłębieniu posadzki, najwygodniej w miejscu

przyjmowania pojazdów do stacji demontażu. Testowany pojazd wprowadza się kołami
napędowymi na bębny rolek. Przy pomocy rolek, bez pomocy silnika pojazdu, uruchamiany jest
cały układ napędowy samochodu. Na stanowisku wyposażonym w rolki można więc sprawdzać
stan i pracę takich zespołów napędowych jak: sprzęgło, skrzynia biegów i przekładnia główna,
można też mierzyć ciśnienie sprężania w cylindrach silnika oraz ciśnienie oleju w układzie
smarowania.

Rolki umożliwiają również napęd testowanych elektromechanicznych zespołów

samochodowych jak np. prądnica czy alternator, w celu wykonania pomiarów podstawowych
parametrów technicznych tych zespołów. Pomiary wykonywane są typowym testerem
diagnostycznym zawierającym niezbędne do wykonania sprawdzeń przyrządy pomiarowe. Rys. 7
przedstawia testowanie zespołów na stanowisku wyposażonym w rolki napędowe.

16

Rys. 7. Testowanie silnika na stanowisku wyposażonym w rolki napędowe.

Tester umożliwia wykonanie pomiarów ciśnienia sprężania zarówno w silnikach

gaźnikowych, jak i w silnikach wysokoprężnych oraz ciśnienia oleju w układzie smarowania
silnika. Dzięki wyposażeniu w sondę cęgową prąd można również mierzyć parametry
elektryczne bez konieczności rozłączania przewodów instalacji elektrycznej. W celu
przeprowadzenia pomiaru wystarczy tylko objąć szczękami sondy przewód, w którym płynie
mierzony prąd.

3.3. Urządzenia do osuszania PWE

3.3.1. Konieczność usuwania płynów eksploatacyjnych

Płyny eksploatacyjne stanowią poważne zagrożenie ekologiczne i zagrożenie dla

bezpieczeństwa. Pozostawienie w demontowanym samochodzie olejów, płynów hamulcowych i
chłodniczych zagraża środowisku zarówno w stacji demontażu jak i w zakładzie przerobu złomu,
do którego trafia częściowo zdemontowany samochód. Pozostawione w zbiorniku
samochodowym paliwo grozi pożarem. Dlatego też najważniejszą czynnością poprzedzającą
demontaż pojazdów jest ich osuszenie tj. usunięcie z nich paliwa, olejów silnikowych i
przekładniowych, płynu chłodniczego, płynu hamulcowego, płynu ze spryskiwacza szyb i innych.

Zgodnie z wymaganiami ochrony środowiska w urządzenia do osuszania demontowanych

samochodów powinny być wyposażone wszystkie stacje demontażu pojazdów wycofanych z
eksploatacji.

17

3.3.2. Urządzenia do usuwania olejów, płynów chłodniczych i hamulcowych

oraz czynnika chłodniczego z układu klimatyzacji

Oleje, płyny chłodnicze, hamulcowe, płyny ze spryskiwaczy itp. usuwa się z PWE przy

zastosowaniu urządzeń zaopatrzonych w pompy ssąco-tłoczące, lub urządzeń eżektorowe
wytwarzające podciśnienie. Urządzenia te, dzięki stosowaniu podciśnienia pneumatycznego,
zapewniają skuteczne usunięcie:
• przepracowanych olejów z zespołów napędowych (silnik, skrzynia biegów, przekładnie),

• płynu hamulcowego z układu hamulcowego PWE,

• płynu chłodniczego

• płynu do spryskiwania szyb.

Urządzenia do osuszania PWE zapobiegają mieszaniu ze sobą w trakcie usuwania płynów,

których odzysk jest przeprowadzany wg odmiennych technologii i umożliwiają selektywne ich
magazynowanie. Zapewniają one usuwanie płynów eksploatacyjnych zgodnie z wymaganiami
ochrony środowiska, dzięki m.in.:
− ochronnym miskom zabezpieczającym podłoże przed ewentualnymi wyciekami płynów

podczas osuszania PWE,

− zabezpieczeniu przed przepełnieniem pojemników z płynami w urządzeniach

− wyposażeniu urządzeń do osuszania PWE w pochłaniacze par usuwanych płynów,

− wygodnemu przepompowywaniu płynów z pojemników jezdnych zainstalowanych na

urządzeniach osuszających do zbiorników służących do magazynowania tych płynów na
stacji.
Przykładowe krajowe rozwiązania urządzeń do usuwania płynów eksploatacyjnych z PWE

oraz sposób ich działania i użytkowania przedstawiono na rys. 8. Urządzenie składa się z trzech
osobnych pojemników jezdnych przeznaczonych na różne rodzaje usuwanych płynów (oleje,
płyny hamulcowe, płyny chłodnicze) i zespołu pneumatycznego wytwarzającego zależnie od
potrzeby podciśnienie lub nadciśnienie. W celu opróżnienia pojemnika urządzenia podłącza się
zasilanie pneumatyczne do innego przyłącza, uzyskując nadciśnienie potrzebne do przetłoczenia
zawartości pojemnika do większego zbiornika, w którym płyn ten jest magazynowany na stacji i
następnie przekazywany odbiorcom do odzysku.

18

Opróżnianie zbiornika przejściowego


Urządzenie DCU zostaje połączone, pneumatyczną
pompą olejową zainstalowaną na rurociągu
prowadzącym, z dużym dwupłaszczowym
zbiornikiem magazynującym zaopatrzonym we

k ź ik

li j

j

ł i i

19

Rys. 8. Przykładowe rozwiązanie urządzeń od usuwania płynów eksploatacyjnych z PWE
a) sposoby usuwania płynów z PWE i opróżniania zbiornika urządzenia

b)

widok ogólny zestawu urządzeń

Opisywane urządzenia do osuszania PWE z pojemnikami jezdnymi umożliwiają dojazd do

każdego miejsca na stacji demontażu, gdzie zachodzi potrzeba usunięcia płynów
eksploatacyjnych. Często bowiem na stacjach wydzielone są osobne stanowiska do osuszania
pojazdów osobowych, inne do osuszania pojazdów ciężarowych lub autobusów i oddzielne do
osuszania pojazdów rozbitych i wraków.

Zagraniczni producenci urządzeń osuszających oferują tez kompletne stanowiska osuszania

pojazdów wycofanych z eksploatacji, wyposażone w niezbędne urządzenia, narzędzia i zbiorniki
magazynowe do różnych płynów eksploatacyjnych. Podłogę stanowiska tworzy szczelna
metalowa wanna przykryta kratownicą, która chroni podłoże przed skażeniem ewentualnymi
wyciekami płynów z pojazdów. Przykładowe takie stanowisko osuszania pokazano na rys. 9.
Osuszany samochód stawiany jest przy pomocy wózka widłowego na specjalnym stelażu.

20

Odciągane z niego płyny odprowadzane są osobnymi przewodami i kierowane do odpowiednich
zbiorników.

Rys. 9. Kompleksowe stanowisko osuszania pojazdów

3.3.3. Urządzenia do usuwania paliwa

W inny sposób postępuje się z pozostawionym w zbiornikach PWE paliwem płynnym.

Usuwa się je zazwyczaj przy pomocy specjalnych, urządzeń pneumatycznych, które wykonują
otwór w dnie zbiornika paliwa, przez który paliwo odprowadzane jest przewodami do
hermetycznie zamykanych metalowych pojemników (kanistrów).

W nowszych pojazdach zbiorniki bywają coraz częściej zainstalowane tak, że nie ma do

nich dostępu od spodu pojazdu bądź nie mogą być przebijane ze względu na wykonanie
zbiornika z tworzywa sztucznego. W takich przypadkach paliwo wysysa się po odkręceniu
pokrywy zasłaniającej otwór czujnika poziomu paliwa lub / i pompy podającej paliwo.

Przykładowe urządzenie do przepompowywania paliwa zaopatrzone w przewoźny

zbiornik, paliwa, pneumatyczną pompę do paliwa oraz specjalne wyposażenie wraz z kompletem
przewodów pokazano na rys. 10.

Po napełnieniu pojemnika jezdnego w urządzeniu do usuwania paliwa, jego zawartość

przepompowuje się do większych zbiorników, gdzie jest magazynowane dla dalszego
wykorzystania. W większości przypadków paliwo to, po przefiltrowaniu, wykorzystywane bywa
na stacji do pojazdów transportu wewnętrznego. Przepompowywanie odbywa się przy pomocy
pompy specjalnie przystosowanej do przetłaczania paliwa.

21

Rys. 10. Urządzenie jezdne do usuwania i przepompowywania paliwa z pompą pneumatyczną.

Jej konstrukcja i specjalny napęd (silnik elektryczny lub pneumatyczny) zapewniają

bezpieczeństwo pożarowe. Przy przepompowywaniu paliwo prowadzone jest przewodami. Dzięki
temu wyeliminowane jest niebezpieczne przelewanie paliwa otwartym strumieniem.

3.3.4. Urządzenia do usuwania czynnika chłodniczego z instalacji klimatyzacyjnej

W samochodach z klimatyzacją środkiem stwarzającym zagrożenie dla środowiska jest

czynnik chłodniczy, którym napełniona jest instalacja, a zwłaszcza czynnik R12 – popularnie
nazywany freonem. Emisja freonu do atmosfery powoduje niszczenie warstwy ozonowej. W
latach 90-tych większość krajów przystąpiła do Konwencji Wiedeńskiej oraz Protokołu
Montrealskiego, godząc się na zamrożenie produkcji freonów na poziomie z roku 1986.

22

Od 1994 roku producenci zaczęli zastępować czynnik
R12

w

agregatach

klimatyzacyjnych

bardziej

przyjaznym dla środowiska czynnikiem 134a.

Stacje demontażu na ogół wymontowują cały

układ klimatyzacji, nie rozszczelniając obwodu z
czynnikiem

chłodniczym.

Wymontowane

ze

złomowanych samochodów układy klimatyzacyjne
oddawane są do wyspecjalizowanych zakładów w celu
usunięcia czynnika chłodniczego i poddania go
procesom recyklingu.

Duże stacje demontażu, które same chciałyby

usuwać czynnik chłodniczy z układów klimatyzacji
muszą być wyposażone w urządzenia do usuwania
czynnika chłodniczego. Przykład takiego urządzenia
przedstawiono na rys. 11.

Rys. 11. Urządzenie do usuwania czynnika chłodniczego z

samochodowych układów klimatyzacyjnych

3.3.5. Urządzenia do usuwania oleju z amortyzatorów i sprężyn gazowych

Przy demontażu PWE wymagane jest również usunięcie oleju z amortyzatorów i sprężyn

gazowych przeznaczonych do recyklingu materiałowego. Proces osuszania tych nierozbieralnych
zespołów jest kłopotliwy bez zastosowania urządzeń opracowanych do tego celu.

Przykładowe specjalistyczne urządzenie do usuwania oleju z amortyzatorów i sprężyn

gazowych przedstawiono na rys. 12. Urządzenie składa się z wiertarki z napędem
pneumatycznym wykonującej otwory w płaszczu amortyzatora oraz odpowiednio uszczelnionego
odprowadzenia umożliwiającego podłączenie przewodu ssącego, odprowadzającego olej z
amortyzatora do zbiornika podciśnieniowego (analogicznego jak na rys. 8). Urządzenie to może
być stosowane również do usuwania oleju i gazu ze sprężyn gazowych z PWE.

23

Rys. 12. Specjalistyczne urządzenie do usuwania oleju i gazu z amortyzatorów i sprężyn

gazowych

3.3.6. Zbiorniki do gromadzenia płynów pozyskanych z PWE

Pozyskane podczas osuszania PWE płyny (poza paliwami) są zbierane na stanowisku

osuszania w niewielkich zbiornikach, najczęściej o pojemności 20 do 80 litrów, stanowiących
wyposażenie jezdnych urządzeń osuszających. Ich wielkość jest wystarczająca do osuszenia od
kilku do kilkunastu samochodów, a zarazem nie stwarza problemów przy manewrowaniu nimi na
stanowisku pracy.

Zużyty płyn hamulcowy ze względu na niewielkie jego ilości w samochodzie może być

gromadzony w szczelnych kanistrach 20 l lub w metalowych beczkach 200 l.

Większe zbiorniki, powinny być przewidziane do gromadzenia na stacji olejów i płynów

chłodniczych, przed oddaniem ich do specjalistycznych zakładów prowadzących ich
przetwórstwo. Zbiorniki te znajdują się zwykle poza halą demontażu w magazynie płynów
eksploatacyjnych uzyskanych z PWE. Na zbiorniku powinien być umieszczony napis
informujący o tym jaki płyn jest w nim magazynowany. Wielkość zbiorników do
magazynowania płynów pozyskanych w procesie osuszania pojazdów dobiera się zależnie od
przerobu stacji demontażu.

Zbiorniki do magazynowania przepracowanych olejów mogą dostarczać nieodpłatnie firmy

prowadzące ich zbiórkę. Przykład zbiornika dostarczanego do SDS przez Rafinerię Jedlicze do
gromadzenia olejów z PWE przedstawia rys. 13. Jest to zbiornik jednopłaszczowy, o pojemności
1000 l, wykonany z tworzywa sztucznego, w osłonie z prętów metalowych, ustawiony na palecie.
Posiada on szeroki otwór wlewowy, który wykorzystywany jest również do przepompowywania
zgromadzonego oleju do cysterny transportującej przepracowany olej do rafinerii. Zbiorniki tego
typu, chociaż obecnie bardzo rozpowszechnione, nie gwarantują w pełni bezpieczeństwa

24

ekologicznego. W przypadku ich pęknięcia lub przypadkowego przedziurawienia zawartość
zbiornika wylewa się, powodując skażenie gleby. Dlatego też zbiorniki te, jak również i inne
zbiorniki jednopłaszczowe (nawet metalowe), zawierające płyny niebezpieczne, umieszcza się na
wannach przechwytujących lub w nieckach o uszczelnionej powierzchni i objętości nie mniejszej
od pojemności zbiornika.

Rys. 13. Zbiornik na płyny
eksploatacyjne jednopłaszczowy z
tworzywa sztucznego

Rys. 14. Zbiornik na płyny eksploatacyjne

dwupłaszczowy z tworzywa
sztucznego w osłonie metalowej

Na rys. 14 pokazany jest zbiornik o pojemności 1000 l dwupłaszczowy. Składa się on ze

zbiornika wewnętrznego wykonanego z tworzywa sztucznego i zewnętrznego szczelnego
płaszcza metalowego chroniącego zbiornik wewnętrzny przed uszkodzeniem. Zbiornik posiada
przyłącza do napełniania i opróżniania, wskaźnik poziomu płynu i sygnalizator przecieków.
Zbiorniki wykonane z tworzywa sztucznego najczęściej wykonywane są do pojemności 1000 –
1200 l.

Większe zbiorniki wykonywane są w całości z metalu w formie walczaków leżących lub

stojących. Na rys. 15. pokazano przykład dwupłaszczowego zbiornika, wykonanego w całości z
metalu, w którym mogą być przechowywane płyny eksploatacyjne i paliwa. Spełnia on
wymagania bezpieczeństwa obowiązujące dla zbiorników przeznaczonych do magazynowania
paliw i płynów niebezpiecznych. Podwójne ścianki, nie dopuszczają do wylania się zawartości po
pęknięciu ścianki wewnętrznej lub przebiciu ścianki zewnętrznej. Ścianki zewnętrzna i
wewnętrzna zbiornika chronione są przed korozją przez cynkowanie ogniowe. Zbiorniki
zaopatrzone są w sygnalizator przepełnienia, sygnalizator przecieków oraz odpowiednie
przyłącza umożliwiające jego napełnianie i opróżnianie. Pomiar ilości płynu w zbiorniku odbywa
się metalowym przymiarem.

25

Rys. 15. Zbiornik metalowy
dwupłaszczowy, stojący do
magazynowania płynów
eksploatacyjnych i paliw o pojemności do
2500 l

3.4. Wyposażenie stacji demontażu ułatwiające demontaż PWE

3.4.1. Urządzenia podnośnikowe

Do demontażu samochodów, np. dla wymontowania silnika, części zawieszenia, układu

wydechowego itp., a także do osuszania samochodów, konieczne jest uniesienie pojazdu.
Najwygodniejsze do tych celów są podnośniki dwusłupowe o nastawnych punktach podparcia
unoszonego samochodu. Podnośnik taki, przedstawiony na rys. 16. zapewnia wygodny dostęp do
wszystkich zespołów samochodowych od spodu uniesionego pojazdu.

Rys. 16. Podnośnik dwukolumnowy z napędem mechanicznym

26

Często, zamiast podnośników stosuje się stelaże stalowe o wysokości ok. 2 m, na których

samochód ustawia się wózkiem widłowym. Niedogodnością tego rozwiązania, stosowanego przy
demontażu, jest często niezbyt stabilne ustawienie na stelażu, o stałym rozstawie belek nośnych,
różnych wielkości samochodów, a także ograniczony dostęp do zespołów samochodu
zasłoniętych konstrukcją stelaża.

Stelaże stalowe, są natomiast bardzo przydatne na stanowiskach usuwania paliwa.

Stanowiska te, ze względów bezpieczeństwa pożarowego oraz w celu ochrony pracowników
zakładu demontażu i pomieszczeń przed oparami paliwa, zaleca się umieszczać na zewnątrz hali
demontażu.

3.4.2. Wyciągarki silników

Do demontażu silnika lub bloku napędowego z samochodu metodą „od góry” przydatne są na

stacji jezdne wyciągarki silników (rys. 17), umożliwiające uniesienie i przewiezienie na regał lub
paletę wyjętego zespołu. Wyciągarka posiada napęd hydrauliczny z ręczną pompą uruchamianą
dźwignią. Przy ich wyborze trzeba zwrócić uwagę, aby posiadały możliwie duże koła, które nie
stwarzają dużych oporów przy pchaniu wyciągarki obciążonej wyjętym zespołem
samochodowym.

Rys. 17. Przykładowe rozwiązanie wyciągarki silników

27

3.4.3. Obrotnica samochodów

Demontaż zespołów zawieszenia, osi przednich i tylnych, kół, amortyzatorów, katalizatorów,

układu wydechowego i innych znacznie wygodniej prowadzi się po obróceniu samochodu, tak
aby płyta podłogowa zajmowała pozycję zbliżoną do pionowej. W tym położeniu jest łatwy
dostęp do wymienionych zespołów i możliwe jest używanie przy demontażu narzędzi
hydraulicznych lub pneumatycznych zawieszonych na odciążnikach. Do obracania samochodów
osobowych służą obrotnice hydrauliczne, pokazane przykładowo na rys. 18.

Rys. 18. Hydrauliczna obrotnica samochodów

3.4.4. Urządzenia do usuwania szyb samochodowych

Urządzenie usuwania szyb hartowanych z drzwi samochodów zapewniające do szybkie i

bezpieczne odzyskanie stłuczki szklanej przedstawia rys. 19. Urządzeni to wprowadza się ręcznie
w otwarte drzwi samochodu, tak aby fartuchy urządzenia osłoniły szybę z obu stron. Następnie
specjalnym narzędziem, przez otwory w fartuchu, wybija się szybę. Stłuczka szklana opada do
pojemnika, którego zawartość przesypuje się do zbiornika, w którym magazynowana jest
stłuczka szklana.

28

Rys. 19. Urządzenie do usuwania szyb hartowanych z drzwi PWE

Coraz więcej oddawanych jest do złomowanych samochodów z przednią i tylną szybą

przyklejaną do karoserii. Narzędzie usuwania takich szyb poprzez ich wycięcie przedstawiono na
rys. 20. Narzędzie składa się z napędu elektrycznego, zaopatrzonego w specjalną metalową,
dwuczęściową osłonę. Osłona posiada przyłącze, służące do zainstalowania zamkniętego
zbiornika pyłu szklanego lub do połączenia odsysacza pyłu.

Rys. 20. Urządzenie do usuwania szyb przyklejonych do karoserii

29

3.4.5. Urządzenie do szybkiego oddzielania opon od felg w kołach samochodowych

Urządzenie o napędzie hydraulicznym, przedstawione na rys. 21 w ciągu kilkunastu

sekund deformuje felgę koła w taki sposób, że można ręcznie z łatwością rozdzielić felgę
metalową od opony i dętki w celu przekazania ich do osobnego recyklingu.

Rys. 21. Urządzenie do szybkiego oddzielania opon i dętek od felg w kołach PWE

3.5. Narzędzia

Niezbędne do prac przy demontażu PWE są różnorodne narzędzia uniwersalne. Szczególnie

przydatne odkręcania śrub, nakrętek lub do cięcia elementów utrudniających demontaż części z
PWE są narzędzia pneumatyczne, elektryczne lub hydrauliczne takie jak:
- pneumatyczne klucze udarowe,
- narzędzia elektryczne (wkrętaki, wiertarki, tarcze tnące),
- nożyce hydrauliczne.

3.6. Środki transportu wewnętrznego w stacji demontażu

W hali demontażu samochód między stanowiskami testowania, osuszania i demontażu

przemieszcza się najczęściej na własnych kołach przepychany przez pracowników stacji
demontażu.

30

Samochody z uszkodzonymi kołami, z zablokowanymi skrzyniami biegów czy przekładniami

głównymi lub samochody z zapieczonymi hamulcami, nie mogą być ręcznie przepychane. Aby
umożliwić jednak przemieszczanie takich samochodów przez pracowników, opracowane zostały
małe wózki o symbolu podstawiane koła samochodu (rys. 22). Po podstawieniu jednego lub kilku
takich wózków w miejsce niesprawnych kół pracownicy mogą przepychać samochód we
wszystkich kierunkach, bez względu na stan techniczny układu jezdnego samochodu.

Rys. 22. Wózki pod koła samochodów do transportu międzyoperacyjnego

Samochody rozbite w wypadkach drogowych, wygodnie jest przewozić między parkingiem a

halą demontażu oraz między stanowiskami przy pomocy wózków widłowych z napędem
spalinowym lub akumulatorowym. Wózki te służą również do przemieszczania kontenerów i
pojemników z materiałami i częściami z demontażu a także do przewożenia na miejsce
składowania karoserii do spłaszczania, czy też ich załadunku na samochody transportujące
karoserie do huty lub strzępiarki.

Wózki widłowe, szczególnie wózki z napędem akumulatorowym, są niezbędne do załadunku,

rozładunku transportów PWE, materiałów, oraz do przewożenia palet i pojemników na terenia
stacji. Są one również konieczne w magazynach części przeznaczonych na sprzedaż np. do
przemieszczania palet z silnikami lub blokami napędowymi, czy kontenerów na paletach
wypełnionych częściami przeznaczonymi do sprzedaży.

3.7. Prasy do spłaszczania karoserii

Liczba karoserii przewożonych jednym transportem do huty lub strzępiarki ma decydujący

wpływ na ekonomikę tej operacji. Należy wiec dążyć do zwiększenia liczby karoserii
ładowanych na samochód przez ich spłaszczanie.

Przykładową przewoźną prasę hydrauliczną do spłaszczania karoserii, która może

występować w wersji stacjonarnej lub mobilnej przedstawia rys. 23a. Prasa spłaszcza karoserie w
kilku taktach do wysokości ok. 25 -30 cm co umożliwia załadowanie na duży samochód nawet
do 30 sztuk karoserii (rys. 23b).

31

Rys. 23. Przewoźna prasa hydrauliczna do spłaszczania karoserii

a) - widok w stanie przygotowanym do przewozu, b) – transport spłaszczonych karoserii

32

3.9. Urządzenia do pomiaru masy pojazdów, materiałów i odpadów

Do pomiaru masy przyjmowanych pojazdów stacje demontażu muszą być wyposażone w

urządzenia ważące o minimalnym zakresie pomiarowym 3,5 Mg. Na rys. 24 przedstawiono wagę
samochodową z elektronicznym przeniesieniem wyników pomiarów do terminala umieszczonego w
biurze przyjęć, który ma połączenie z dużym wyświetlaczem cyfrowym, wskazującym wynik
pomiaru masy i komputerem oraz urządzeniem drukującym raporty.

Rys. 24. Waga samochodowa

Do rozliczeń z odbiorcami materiałów i odpadów oraz obligatoryjnej sprawozdawczości,

zwłaszcza przy mniejszych i niejednorodnych transportach pod względem rodzajów materiałów,
wygodnym sposobem pomiaru masy napełnionych pojemników lub koszy przygotowanych do
transportu na paletach jest stosowanie wózków paletowych z urządzeniem pomiarowym (rys. 25).
Zakres pomiarowy tego typu urządzeń wynosi 1 do 2 Mg.

Rys. 25. Wózek paletowy z urządzeniem do pomiaru masy

33

3.9. Urządzenia do mycia zespołów i części przeznaczonych do sprzedaży

Zespoły i części przeznaczone do sprzedaży po wymontowaniu z samochodu powinny być

oczyszczone, aby usunąć z ich powierzchni oleje i smary mogące zanieczyścić powierzchnie
magazynowe jak i w celu nadania im estetycznego wyglądu, wzbudzającego większe zaufanie
klienta do kupowanych używanych części i podnoszącego renomę stacji PWE. Do mycia
wymontowanych zespołów należy stosować urządzenia, które nie powodują zagrożenia dla
środowiska w procesie mycia i nie stwarzają użytkownikowi dodatkowych problemów
związanych z utylizacją niebezpiecznych pozostających po myciu produktów. Wymagania te
spełnia ekologiczna myjka (rys. 26).

Rys. 26. Ekologiczna myjka części z PWE przeznaczonych do sprzedaży

3.10. Pojemniki na akumulatory, materiały i odpady z demontażu

Pojemniki zwrotne na akumulatory z kwasem (rys. 27) dostarczane są przez zakłady

zajmujące się recyklingiem akumulatorów. Wykonane są ze stali i zamykane szczelną pokrywą.
Ich konstrukcja przystosowana jest do sztaplowania podczas transportu. Wewnątrz pojemniki
wyłożone są wykładziną kwasoodporną. Dopuszczalna nośność tego typu pojemników wynosi
ok. 1000 kg.

34

Rys. 27. Przykład pojemnika zwrotnego na zużyte akumulatory

Do magazynowania innych materiałów i odpadów z demontażu PWE na terenie stacji

demontażu używa się pojemników dwu wielkości. Mniejsze umieszcza się na hali demontażu, w
pobliżu stanowisk, na których demontuje się pojazdy. Po napełnieniu pojemniki te przewozi
wózkami widłowymi do większych (kilkutonowych) zamykanych kontenerów magazynowych,
umieszczonych na terenie stacji w miejscu z dogodnym dostępem dla samochodów
transportujących odpady do przedsiębiorstw zajmujących się ich odzyskiem. Rozładunek małych
pojemników do większych kontenerów jest uproszczony przy zastosowaniu pojemników
samowyładowczych (rys. 28) lub z uchylnym dnem (rys. 29). Pojemniki te transportowane są
wózkiem widłowym i rozładowywane przez samoczynnie po zwolnieniu przez operatora rygla za
pośrednictwem cięgła dostępnego z kabiny kierowcy.

Rys. 28. Pojemnik samowyładowczy

Rys. 29. Pojemnik z uchylnym dnem

35

Przykład kontenera magazynowego na odpady przedstawia rys. 30. Kontenery te zazwyczaj

są przystosowane do mechanicznego załadunku na samochody transportowe (bramowe lub
hakowe).

Rys. 30. Przykład kontenera magazynowego na odpady z PWE