Układ naczyniowy

Rola układu krążenia

- przewodzenie krwi w zamkniętym układzie
- wymiana substancji odżywczych i komórek krwi
między układem krążenia a narządami i tkankami ustroju

Podział:

• część krwionośna
- krążenie wielkie
- krążenie małe

• część limfatyczna

•

Tętnice

- wszystkie naczynia, które wiodą krew z serca do narządów
ciała bez względu na jej fizjologiczny skład

•

Żyły

- naczynia, które odprowadzają krew z narządów do serca,
również niezależnie od fizjologicznego składu krążącej
w nich krwi

•

Naczynia włosowate

- sieć naczyń łącząca żyły i tętnice

Budowa i czynność ściany naczyń krwionośnych

•

naczynia włosowate

- cienkie, regularne cewy o średnicy od 6 do 30µ
- przekrój łączny 800 razy większy niż aorty
- ściana zbudowana z jednowarstwowego nabłonka
płaskiego - śródbłonka, który wyściela poza tym wszystkie
inne naczynia krwionośne i limfatyczne oraz serce
- zwężanie, a nawet zamknięcie naczynia włosowatego

•

sieci włosowate

- trójwymiarowe - charakterystyczne dla danego narządu
- dwuwymiarowe - np.. W przegrodach międzypęcherzykowych
płuc, w błonie surowiczej jelita
- naczynia włosowate przewodzące
- naczynia włosowate zwykłe

•

tętnice

- duże, średnie, małe (tętniczki)
- tętniczki przechodzą w naczynia przedwłosowate,
które przedłużają się we włośniczki przewodzące

•

naczynia przedwłosowate

- pod warstwą nabłonka mają komórki mięśniowe gładkie
ułożone okrężnie lub biegnące spiralnie

•

tętnice małe

- średnica 1 - 2mm
- komórki mięśniowe łączą się w warstwę ciągłą
- między warstwą mięśniową, a śródbłonkiem pojawia się
tkanka łączna pod postacią podłużnych włókien sprężystych
- błona wewnętrzna (śródbłonek), błona środkowa (mięśniówka
i tkanka łączna), błona zewnętrzna (przydanka)

•

tętnice średnie

- średnica od tętnicy promieniowej do wielkości tętnicy pachowej
- grubsza łącznotkankowa błona wewnętrzna, czasem podzielona
na warstwy błonę środkową, błonę zewnętrzną

•

tętnice duże

- typ tętnic sprężystych
- gruba, ponad 100µ błona wewnętrzna: śródbłonek, warstwa
podśródbłonkowa, warstwę środkową, warstwę zewnętrzną

•

żyły

- budowa ściany z trzech osłonek jak w naczyniach tętniczych
- ściany cieńsze
- ciśnienie krwi tuż za włośniczkami wynosi ok. 20mmHg,
w żyle głównej dolnej 2mmHg

•

naczynia zawłosowate

- różnią się od naczyń włosowatych średnicą i mniej regularnym
kształtem

• małe naczynia żylne (żyłki)
- komórki mięśniowe pojawiają się w odcinkach narażonych
na rozciąganie, później łączą się w warstwę ciągłą

•

żyły średnie

- różnorodna budowa - żyły typowe mają bardzo cienką błonę
wewnętrzną, błona mięśniowa i w niektórych żyłach pęczki
mięśniowe

• żyły średnie c.d

- żyły włóknisto-mięśniowe - błona środkowa zawiera
zawiera więcej tkanki łącznej włóknistej niż mięśniowej
- żyły włókniste - tkanki mięśniowej może nie być, przydanka
cienka lub może jej nie być.

• żyły duże

- podobne do odmiany żył włóknisto sprężystych,
- mają mało komórek mięśniowych w błonie środkowej
dużo w błonie zewnętrznej

Krążenie wielkie:

- obie połowy serca całkowicie oddzielone od siebie
- wszystkie naczynia łączące się z jedną lub drugą połową
całkowicie oddzielone od siebie
- lewa połowa serca, tętnice - krew dla całego ustroju,
naczynia włosowate - stanowią miejsce wymiany materii
między krwią a tkankami
- naczynia włosowate łączą się w żyły
- żyły krążenia wielkiego prowadzą krew do prawej połowy
serca
- wszystkie sieci włosowate zaopatruje ta sama wielka tętnica
aorta, wychodząca z lewego serca
- wszystkie sieci włosowate zbierają się w dwa pnie żylne,
żyłę główną dolną i górną, które uchodzą do prawego serca
- tętnice wielkiego krążenia przekształcają rytmiczny, tętniący prąd
krwi w prąd ciągły, konieczny dla równomiernego odżywiania tkanek

Krążenie małe (płucne):

- prowadzi krew, która powraca do prawego serca z całego ustroju,
do płuc, dalej do lewego serca
- pień płucny, tętnica płucna prawa i lewa prowadzą z prawego serca
krew żylną (zużytą) do płuc
- żyły płucne prawa i lewa prowadzą krew tętniczą do lewego serca,
skąd ponownie rozpoczyna ona swa drogę do docelowych narządów
za pomocą wielkiego krążenia

Podział naczyń:

- naczynia wychodzące z serca to tętnice
- naczynia wchodzące do serca to żyły

Układ wrotny:

- krew płynie głównie w schemacie
tętnica, sieć włosowata, żyła

- żyła wrotna - naczynie położone między jelitami a wątrobą

- krew w układzie wrotnym płynie w schemacie
tętnica jelitowa, sieć włosowata jelita, żyła wrotna, sieć
włosowata wątroby, żyłą wątrobowa

- prze sieci włosowate na obu końcach musi przepływać
taka sama ilość krwi, w przeciwnym razie dochodzi do uszkodzenia
żyły wrotnej, co może prowadzić do uszkodzenia wątroby

Zależność morfologiczna

•

kierunek naczyń

- tętnica do swojego obszaru unaczynienia zasadniczo
biegnie najkrótsza, prostą drogą
- droga okrężna - jeśli narząd w rozwoju ustroju przemieszcza się
- kierunek łukowaty - jeżeli narząd ma dużą ruchomość (tt. tarczowe)
- przebieg wężowaty lub śrubowaty - jeżeli zaopatruje narząd
zmiennej pojemności (macica), w procesie starzenia się
- większe naczynia przebiegają po stronie zginaczy stawów
(nie dochodzi do mechanicznego zahamowania przepływu krwi)

•

rozgałęzienia tętnic: gałęzie boczne i końcowe

- tętnice leżą zazwyczaj głęboko, silnie ochraniane
- towarzyszą im zwykle 2-3 żyły, rzadko pojedyncza

Zależność morfologiczna c.d.

• żyły dzielimy na głębokie i powierzchowne
- żyły głębokie stanowią wszystkie żyły towarzyszące oraz
nieliczne żyły samotne
- żyły powierzchowne - stanowią naczynia, którym nie towarzyszą
tętnice
- zastawki żylne - przeważnie występują w żyłach gdzie
krążenie odbywa się przeciw sile ciężkości (kończyny) oraz tam
gdzie mogą być uciskane przez działanie mięśni
- zastawki ścienne
- zastawki ujściowe

Układ naczyń tętniczych

Tętnice krążenia małego

•

pień płucny

- rozpoczyna się na przedłużeniu stożka tętniczego komory
prawej trzema wypukleniami - zatokami pnia płucnego, które
odpowiadają trzem płatkom półksiężycowatym zastawki pnia
płucnego (inaczej opuszki pnia płucnego)
- zatacza mały łuk, wklęsłością skierowany do tyłu
- średnica 40-60mm
- na całej długości objęty workiem osierdziowym
- położony do przodu od aorty wstępującej, a później po stronie
lewej
- dzieli się na tętnice płucną prawą i lewą

•

tętnica płucna prawa

- średnica ok.. 24mm
- długość ok.. 35mm, jest zmienna,
często prawa dłuższa ok.. 50mm
- leży ku tyłowi od aorty wstępującej i żyły głównej górnej
oraz do przodu od prawego oskrzela

•

tętnica płucna lewa

- kieruje się ku górze i tyłowi
- przebiega do przodu od aorty zstępującej

•

więzadło tętnicze

- rozpoczyna się na górnej stronie podziału pnia płucnego lub na
początku t. płucnej prawej i biegnie do powierzchni dolnej łuku
aorty w miejscu przejścia w aortę zstępującą, w życiu płodowym
jest otwartym naczyniem, do 3miesiąca życia zarasta

Tętnice płucne rozgałęziają się na tętnice płatowe i następnie
segmentowe i.t.d.

Tętnice krążenia wielkiego

•

aorta

- tętnica główna jest wielkim pniem, od którego odchodzą
wszystkie naczynia prowadzące krew utlenioną do całego
ustroju
- rozpoczyna się na przedłużenia stożka tętniczego komory
lewej serca
- położona w śródpiersiu przednim, wstępuje 5-7cm ku górze
- zatacza łuk ku tyłowi, przechodzi do śródpiersia tylnego na lewą
stronę kręgosłupa, który osiąga na poziomie 3-4 kręgu piersiowego
- najwyższy punkt łuku aorty znajduje się 2-3cm poniżej górnego
brzegu rękojeści mostka
- z końcowego punktu łuku, ściśle przylegając do kręgosłupa zstępuje
do rozworu aortowego przepony, przesuwając się z powierzchni
lewej trzonów kręgów na ich powierzchnie przednią
- kończy się na wysokości dolnej trzeciej części trzonu 4 kręgu
lędźwiowego dzieląc pozornie się na tt. biodrowe wspólne
- w rzeczywistości przedłuża się w słabe naczynie nieparzyste
t. krzyżową pośrodkową

•

aorta c.d.:

- podział na: aortę wstępującą, łuk aorty, aortę zstępującą
- wymiary: długość odpowiednio 50-70mm, 45-55mm,
aorta piersiowa 190-220mm, aorta brzuszna 150mm;
średnica odpowiednio 32mm, 24mm, aorty piersiowej
u góry 23mm, u dołu 22mm, aorty brzusznej u góry 20mm,
u dołu 17mm

•

aorta wstępująca

- rozpoczyna się opuszką powstałą z trzech zatok aorty
- objęta workiem osierdziowym
- kieruje się do góry, w stronę prawa i nieco do przodu
- kończy się przy przyczepie osierdzia
- do ok.. 50 roku życia węższa od pnia płucnego, później szersza

•

łuk aorty

- leżu do tyłu od rękojeści mostka
- łączy aortę wstępującą z zstępującą
- rozpoczyna się na poziomie drugiego stawu mostkowo-żebrowego
lewego i biegnie do góry i do tyłu po stronie lewej tchawicy
i przełyku, później do dołu kończąc się na stronie lewej trzonu
3-4 kręgu piersiowego
- odchodzą od niego: pień ramienno głowowy,
tętnica szyjna wspólna lewa, tętnica podobojczykowa lewa
- po odejściu tych naczyń przekrój łuku aorty zmniejsza się
tworząc cieśń aorty (między odejściem t. podobojczykowej lewej,
a przyczepem więzadła tętniczego).

•

aorta piersiowa

- górna część aorty zstępującej
- przebiega w śródpiersiu tylnym klp
- leży na stronie lewej trzonów kręgów, niżej przedkręgowo
- rozpoczyna się na wysokości 3-4 lub 5 kręgu piersiowego,
kończy się na poziomie dolnej części 12 kręgu piersiowego

•

aorta brzuszna

- biegnie na powierzchni przedniej kręgów lędźwiowych,
tylko nieznacznie przesunięta na stronę lewą
- sięga od 12 kręgu piersiowego do dolnej części 4 kręgu
lędźwiowego
- odchodzą od niej: pień trzewny, tętnica krezkowa górna
tętnice krezkowe dolne, tt. nerkowe

Tętnice głowy i szyi

•

tętnica szyjna wspólna

- która dzieli się na tętnice szyjne

•

tętnica szyjna zewnętrzna

- ukrwienie powierzchni głowy, twarz, część szyi

•

tętnica szyjna wewnętrzna

- ukrwienie mózgowia i oka

•

tętnica kręgowa

- gałąź tętnicy podobojczykowej

- ukrwienie mózgowia

•

Oba źródła unaczynienia łączy ze sobą koło tętnicze mózgu

•

tętnica szyjna wspólna

- najsilniejsza tętnica szyi
- grubość 8 mm
- nie oddaje bocznych gałęzi, nie traci na grubości

•

prawa tętnica szyjna wspólna

- rozpoczyna się w miejscu rozdwojenia pnia ramienno-głowowego
- do tyłu od górnego brzegu stawu mostkowo-obojczykowego prawego
- przebiega wyłącznie w obrębie szyi

•

lewa tętnica szyjna wspólna

- wychodzi z najwyższej części łuku aorty
- dłuższa od prawej o całą długość pnia ramienno-głowowego

•

wyróżniamy część piersiową tętnicy szyjnej wspólnej lewej

- biegnie skośnie, do góry, w stronę lewą, jamy śródpiersia górnego
przedniego

•

część szyjną obu tętnic

•

część szyjną obu tętnic szyjnych wspólnych

- są do siebie podobne

- biegną stromo do góry, nieco rozbieżnie
- wstępują w obręb trójkąta tętnicy wspólnej
- sięgają do wysokości górnego brzegu chrząstki tarczowatej
gdzie dzielą się na gałęzie końcowe
- w kącie podziału leży kłębek szyjny

•

zatoka tętnicy szyjnej wspólnej

- górny odcinek tętnicy szyjnej wspólnej poszerzony stąd
druga nazwa opuszka tętnicy szyjnej wspólnej
- poszerzenie obejmuje również poszerzenie początkowego
odcinka tętnicy szyjnej wewnętrznej, rzadziej tętnicy
szyjnej zewnętrznej
- u dorosłych występuje w 9 przypadkach na 10
- narząd regulujący ciśnienie tętnicze krwi
- zatoka lewa często silniej rozwinięta
- odruch zatoki tętnicy szyjnej

•

tętnica szyjna wewnętrzna

- grubość około 5-6mm
- zapewnia ukrwienie przedniej części mózgowia, oka, wysyła
gałęzie do czoła i nosa
- biegnie do otworu zewnętrznego kanału t szyjnej na podstawie
czaszki, przechodzi przez zatokę jamistą i dzieli się gałęzie
końcowe
- w części szyjnej nie odchodzą gałęzie, w kanale tętnicy szyjnej
i zatoce jamistej odchodzą drobne naczynia
- poza naczyniami mózgowia najważniejsze odgałęzienie to

•

tętnica oczna

, która poza okiem zapewnia ukrwienie całej zawartości

oczodołu i między innymi zatokę klinową, czołowa, nasadę nosa,
oponę twardą przedniego dołu czaszki

Gałęzie mózgowe tętnicy szyjnej wewnętrznej

• tętnica łącząca tylna
- cienkie, krótkie naczynie długości około 12-15mm, uchodzi do
tętnicy tylnej mózgu
- tętnica ta łączy obszar prądu krwi tętnicy szyjnej wewnętrznej
z obszarem tętnicy podobojczykowej podobojczykowej

• tętnica naczyniówkowa
- długie, cienkie naczynie, doprowadza krew do splotu
naczyniówkowego komory bocznej

• tętnica przednia mózgu
- odchodzi pod kątem prostym od tętnicy szyjnej wewnętrznej, stanowi
jej przednią gałąź końcową
- łączy się z tętnica strony drugiej za pomocą tętnicy łączącej przedniej,
jest to naczynie długości około 4 mm
- tętnica przednia mózgu zapewnia ukrwienie ciała modzelowatego,
węchomózgowia, płata czołowego i ciemieniowego

Gałęzie mózgowe tętnicy szyjnej wewnętrznej c.d.

• tętnica środkowa mózgu
- najsilniejsza gałąź t. szyjnej wewnętrznej

Koło tętnicze mózgu

• tętnice przednie mózgu

• tętnica łącząca przednia

• tętnice tylne mózgu

• tętnica szyjna wewnętrzna

• tętnica łącząca tylna

•

tętnica szyjna zewnętrzna

- tętnica typu mięśniowego
- od początku oddaje liczne gałęzie boczne, jej grubość znacznie
zmniejsza się
- biegnie odchylając się przyśrodkowo i do przodu w kierunku kąta
żuchwy
- kończy dzieląc się na tętnicę szczękową i skroniową
powierzchowną
- zapewnia ukrwienie szyi, szkielet twarzy i jej części miękki,
trzewa szyi - język, gardło, krtań, gruczoł tarczowy, ściany
jamy ustnej i częściowo jamy nosowej oraz zatokę szczękową

•

gałęzie tętnicy szyjnej zewnętrznej

•

przednie

- t. tarczowa górna
- t. językowa
- t. twarzowa

•

przyśrodkowa

- t. gardłowa wstępująca

•

tylne

- t. potyliczna
- t. uszna tylna

•

końcowe

- t. skroniowa powierzchowna
- t. szczękowa

Tętnice kończyny górnej

•

tętnica podobojczykowa

- przed przebiegiem pod obojczykiem oddaje liczne gałęzie
do głowy i szyi
- po stronie prawej odchodzi od pnia ramienno-głowowego
- po stronie lewej bezpośrednio od łuku aorty i jest 4-5cm dłuższa
- biegnie łukiem wypukłym do góry, nad osklepkiem opłucnej,
nad I żebrem
- w połowie długości obojczyka, między nim a I żebrem opuszcza
szyję i kończy się na brzegu zewnętrznym I żebra
- kieruje się dalej do jamy pachowej i przyjmuje nazwę tętnicy
pachowej

Gałęzie tętnicy podobojczykowej

•

t. kręgowa

- odchodzi samodzielnie do góry
- pierwsza i najsilniejsza gałąź, wstępuje do otworu wyrostka
poprzecznego 6 kręgu, na stoku kości potylicznej obie tętnice
łączą się ze sobą tworząc t. podstawną, która kończy się tętnicami
tylnymi mózgu

•

t. piersiowa wewnętrzna

- odchodzi samodzielnie do dołu

•

pień tarczowo-szyjny

- t. tarczowa dolna
- t. nadłopatkowa
- t. poprzeczna szyi

•

pień żebrowo-szyjny

- t. szyjna głęboka
- tętnica międzyżebrowa najwyższa

•

tętnica piersiowa wewnętrzna

- prawie tej samej grubości co tętnica kręgowa
- biegnie w dół , do tyłu od chrząstek żeber prawdziwych
- w okolicy 6 przestrzeni międzyżebrowej dzieli się na
-

t. mięśniowo-przeponową

-

t. nadbrzuszną górną

•

tętnica pachowa

- kończy się na brzegu dolnym mięśnia piersiowego większego
- zapewnia ukrwienie barku i ściany bocznej klatki piersiowej

•

gałęzie tętnicy pachowej

- pierwsza grupa odchodząca z odcinka bliższego powyżej
m. piersiowego mniejszego - t. piersiowa największa,
t. piersiowo-barkowa,
- druga grupa odchodząca z części środkowej - gałęzie podłopatkowe
- trzecia grupa odchodząca poniżej m. piersiowego mniejszego - tętnica
piersiowa boczna, t. podłopatkowa, t. przednia okalająca ramię,
t. tylna okalająca ramię

•

tętnica ramienna

- bezpośrednie przedłużenie tętnicy pachowej
- biegnie wydłuż ramienia, stanowi jego główny pień tętniczy
- rozpoczyna się na brzegu dolnym m. piersiowego większego
i kończy w dole łokciowym 1-2cm powyżej szczeliny stawu
łokciowego
- biegnie w linii odpowiadającej bruździe przyśrodkowej ramienia

•

gałęzie tętnicy ramiennej

- gałęzie mięśniowe

- t. głęboka ramienia - dzieli się na t. poboczną środkową
i promieniową
- t. poboczna łokciowa górna
- tętnica poboczna łokciowa dolna
Wszystkie cztery tętnice tworzą sieć stawową łokcia.

Tętnice przedramienia

• rozdwojenie tętnicy ramiennej leży zwykle w dole łokciowym

• z podziału powstaje tętnica łokciowa i promieniowa

• przebiegają obie po stronie przedniej przedramienia

• dochodzą do ręki po jej stronie dłoniowej

• łączą się ze sobą tworząc łuki dłoniowe - powierzchowny i głęboki

• komora przednia zginaczy jest bardzo obficie unaczyniona

• komora tylna prostowników jest słabiej unaczyniona, praktycznie
przez niezbyt silna gałąź tętnicy łokciowej - tętnicę międzykostną
tylną

•

tętnica promieniowa

- w przedłużeniu tętnicy ramiennej kieruje się na stronę przednią
przedramienia
- rozpoczyna się w dole łokciowym
- biegnie wydłuż brzegu przyśrodkowego m. ramienno-promieniowego
- wnika między podstawy 1 i 2 kości śródręcza, kierując się na
powierzchnię dłoniową ręki
- kończy się w łuku dłoniowym głębokim

•

gałęzie tętnicy promieniowej

- t. wsteczna promieniowa
- gałąź dłoniowa nadgarstka
- gałąź dłoniowa powierzchowna
- gałąź grzbietowa nadgarstka
- tętnica grzbietowa I śródręcza
- tętnica główna kciuka

•

tętnica łokciowa

- jest gałęzią przyśrodkową rozdwojenia tętnicy ramiennej
- przebiega od dołu łokciowego głęboko między warstwą
powierzchowną i głęboką zginaczy przedramienia
- od górnej trzeciej części przedramienia biegnie co raz bardziej
powierzchownie
- na nadgarstek wstępuje po stronie promieniowej kości grochowatej
- poniżej przechodzi w łuk dłoniowy powierzchowny

•

gałęzie tętnicy łokciowej

- t. wsteczna łokciowa
- gałąź dłoniowa nadgarstka
- gałąź dłoniowa głęboka
- gałąź grzbietowa nadgarstka
- t. międzykostna wspólna

Tętnice ręki

• naczynia leżące poniżej linii stawowej promieniowo-nadgarstkowej

• sieć grzbietowa nadgarstka

• sieć dłoniowa nadgarstka

• łuk dłoniowy powierzchowny

• łuk dłoniowy głęboki

• tętnice grzbietu ręki

• tętnice palców

Gałęzie aorty

•

około trzydzieści gałęzi

•

gałęzie trzewne aorty piersiowej

- gałęzie oskrzelowe
- gałęzie przełykowe
- gałęzie śródpiersiowe
- gałęzie osierdziowe

•

•gałęzie ścienne aorty piersiowej

- tętnice przeponowe górne
- tętnice międzyżebrowe tylne
- tętnica podżebrowa

•

gałęzie aorty brzusznej

• parzyste gałęzie ścienne
- zaopatrują kości mięśnie i skórę ściany brzucha

• parzyste gałęzie trzewne
- odżywiają głównie narządy układu moczowo-płciowego

• nieparzyste gałęzie trzewne
- odżywiają głównie narządy układu pokarmowego od części
brzusznej przełyku do odbytnicy

Gałęzie ścienne aorty brzusznej

•

tętnica przeponowa

- parzysta
- odchodzi na wysokości 12 kręgu piersiowego
- odchodzą od niej gałęzie do otrzewnej, wątroby, przełyku
oraz tętnica nadnerczowa górna

•

tętnice lędźwiowe

- analogiczne do tętnic międzyżebrowych tylnych
- każda oddaje silną gałąź grzbietową

Gałęzie parzyste trzewne aorty brzusznej

•

tętnica nadnerczowa środkowa

- odchodzi między pniem trzewnym a początkiem tętnicy
krezkowej górnej
- zespala się z pozostałymi tętnicami nadnerczowymi i oddaje
naczyńka do łuku tętniczego okołonerkowego

•

tętnica nerkowa

- duże silne, krótkie naczynia
- średnica około 6-8mm
- odchodzą na wysokości chrząstki między 1 a 2 kręgiem lędźwiowym

•

gałęzie tętnicy nerkowej

: tętnica nadnerczowa dolna, gałęzie

moczowodowe, gałęzie torebki tłuszczowej, gałęzie końcowe,
w nerce dzielą się na tt. międzypłatowe

Gałęzie parzyste trzewne aorty brzusznej c.d.

•

tętnica jądrowa i tętnica jajnikowa

- odchodzą poniżej tętnic nerkowych
- na wysokości drugiego lub rzadziej trzeciego kręgu lędźwiowego

•

tętnica jądrowa

- tętnica jądrowa biegnie zaotrzewnowo
- dzieli się na kilka gałęzi, zaopatrują najądrze zespalając się z tętnicą
nasieniowodu

•

tętnica jajnikowa

- krótsza od jądrowej
- nie opuszcza jamy brzusznej
- zespala się z gałęzią jajnikowa tętnicy macicznej tworząc tętniczy
łuk jajnikowy

Gałęzie nieparzyste trzewne aorty brzusznej

•

pień trzewny

- grube, krótkie naczynie
- długość około 15-20mm, wyjątkowo 30mm
- odchodzi na wysokości chrząstki między 12 kręgiem piersiowym
a pierwszym lędźwiowym
- koniec pnia trzewnego leży nad górnym brzegiem trzustki
- dzieli się na trzy gałęzie:
-

tętnicę żołądkową lewą

- najmniejsza gałąź

-

tętnica wątrobowa wspólna

- pośredniej grubości, oddaje

gałęzie: trzustkowe, wątrobową właściwą, żołądkowo-dwunastniczą,
tętnica wątrobowa właściwa oddaje gałąź - t. żołądkową prawą
i w okolicy wnęki wątroby dzieli się na gałęzie prawą i lewą
-

tętnica śledzionowa

- najsilniejsza gałąź pnia trzewnego, dzieli się

5-8 gałęzi wchodzących do śledziony, oddaje gałęzie: tt. żołądkowe
krótkie, t. żołądkowo-sieciową lewą

•

tętnica krezkowa górna

- silne naczynie
- zaopatruje całe jelito cienkie, bez bliższej połowy dwunastnicy,
prawie połowę jelita grubego - do 2/3 okrężnicy poprzecznej
- odchodzi nieznacznie poniżej pnia trzewnego
- kończy się w dole biodrowym prawym, gdzie zespala się z własną
gałęzią t. krętniczo-okrężniczą
- gałęzie tętnicy krezkowej górnej: tt. jelita czczego i krętego (10-18
gałęzi), t. trzustkowo-dwunastnicza dolna, t. krętniczo-okrężnicza,
t. okrężnicza prawa, t. okrężnicza środkowa

• tętnica krezkowa dolna

- najniższa gałąź boczna aorty

- znacznie cieńsza niż t. krezkowa górna
- zaopatruje lewą część okrężnicy oraz większość odbytnicy
- odchodzi na wysokości dolnej połowy 3 kręgu lędźwiowego
- tętnica odbytnicza górna stanowi jej gałąź końcową
- gałęzie t. krezkowej dolnej:
- t. okrężnicza lewa
- tt. okrężnicy esowatej
- t. odbytnicza górną

Gałęzie końcowe aorty

•

tętnica biodrowa wspólna

• tętnica krzyżowa pośrodkowa

•

tętnica biodrowa wspólna

- zaopatruje kończynę dolną i miednicę
- rozpoczyna się na wysokości dolnej trzeciej części trzonu
czwartego kręgu lędźwiowego
- kończy się w miejscu podziału na t. biodrową zewnętrzną
i wewnętrzną na wysokości dolnego brzegu 5 kręgu lędźwiowego
- średnica od 8-14mm
- długość ok. 5 cm

Tętnice kończyny dolnej i miednicy

•

tętnica biodrowa wewnętrzna

- zaopatruje ściany i trzewa miednicy
- rozpoczyna się na wysokości dolnego brzegu 5 kręgu lędźwiowego,
w miejscu rozdwojenia tętnicy biodrowej wspólnej
- dwa główne pnie: przedni i tylny

•

pień tylny

- zagina się silnie ku tyłowi w kierunku otworu kulszowego
większego
- oddaje tylko gałęzie ścienne:
- t. biodrowo-lędźwiowa
- tt. Krzyżowe boczne
- t. pośladkowa górna

•

pień przedni

- kończy się w dolnej części otworu kulszowego większego
- oddaje gałęzie ścienne:
- t. zasłonowa
- t. t. pośladkowa dolna (gałąź końcowa)
- oraz oddaje gałęzie trzewne:
- t. pępkowa z gałęziami - tt. pęcherzowe górne
- t. pęcherzowa dolna
- t. nasieniowodu ( u kobiet t. maciczna)
- t. odbytnicza środkowa
- t. sromowa wewnętrzna (druga gałąź końcowa)

•

tętnica biodrowa zewnętrzna

- stanowi przednio-boczna gałąź tętnicy biodrowej wspólnej
- zapewnia ukrwienie części wolnej kończyny dolnej
i przedniej ściany brzucha
- więzadło pachwinowe dzieli ten pień tętniczy na dwie części
- powyżej niego t. biodrowa zewnętrzna
- poniżej niego t. udowa

•

gałęzie tętnicy biodrowej zewnętrznej

- t. nadbrzuszna dolna - kończy się powyżej pępka
- t. głęboka okalająca biodro - mniejsza od poprzedniego,
kończy się w okolicy kolca biodrowego przedniego górnego

•

tętnica udowa

- stanowi przedłużenie t. biodrowej zewnętrznej
- długość około 25 - 35cm, średnica 8 - 9mm
- zaopatruje w krew nie tylko udo, ale również dolną część
przedniej ściany brzucha
- przebiega od więzadła pachwinowego, w połowie jego długości,
kieruje się pionowo do dołu, odchyla się nieco przyśrodkowo
i do tyłu
- kończy się 4 cm powyżej kłykcia przyśrodkowego kości udowej,
w miejscu gdzie naczynie przechodzi na tylną stronę kończyny
do dołu podkolanowego, przyjmuje tam nazwę t. podkolanowej

•

gałęzie tętnicy udowej

- tuż poniżej więzadła pachwinowego odchodzą trzy niewielkie
naczynia skórne
- t. nadbrzuszna
- t. powierzchowna okalająca biodro
- tt. sromowe zewnętrzne
- tętnica głęboka uda - główna gałąź t. udowej,
która prawie całkowicie obejmuje
zaopatrzenie uda w krew
- t. zstępująca kolana

•

tętnica głęboka uda

- główne naczynie tej części kończyny, wysyła do niej prawie
wszystkie gałęzie mięśniowe i szkieletowe
- rozpoczyna się 3 - 6cm poniżej więzadła pachwinowego
z tylno-bocznego obwodu t. udowej, początkowo biegnie
równolegle do niej, następnie wnika w szczelinę między
prostowniki a przywodziciele

•gałęzie t. głębokiej uda

- t. boczna okalająca - ukrwienie stawu biodrowego
i mięśnia czworogłowego uda
- t. przyśrodkowa okalająca udo - słabsza od poprzedniej, dzieli się
na gałąź powierzchowna i głęboką
- tt. przeszywające - w liczbie 2 - 5, najczęściej 3

•

tętnica podkolanowa

- biegnie w przedłużeniu tętnicy udowej
- długość ok.. 16 - 18 cm, grubość około 7mm
- granica górna w rozworze ścięgnistym przywodzicieli
- biegnie w dole podkolanowym
- na swoim końcu rozdwaja się na t. piszczelową przednią i tylną

•

gałęzie tętnicy podkolanowej

- sieć stawowa kolana
- sieć rzepki - jej część środkowa na przedniej stronie kolana
- tętnice łydkowe
- tętnice kolana - w liczbie pięciu: dwóch górnych, dwóch
dolnych i tętnicy środkowej kolana - jedynej, która nie
tworzy sieci stawowej kolana , ani sieci rzepki

Tętnice podudzia

•

tętnica piszczelowa tylna

- biegnie w przedłużeniu pnia
- wraz ze swoja główną gałęzią, tętnicą strzałkową pozostaje
w komorze tylnej (zginaczy) goleni

•

tętnica piszczelowa przednia

- bardziej się od niego odchyla, przechodząc do komory
przedniej (prostowników) goleni

•

tętnica piszczelowa przednia

- rozpoczyna się poniżej mięśnia podkolanowego
- kończy się na wysokości troczka dolnego prostowników goleni,
gdzie przechodzi w tętnicę grzbietową stopy

•

gałęzie tętnicy piszczelowej przedniej

- t. wsteczna piszczelowa tylna
- t. wsteczna piszczelowa przednia
- t. kostkowa przednia przyśrodkowa
- t. kostkowa przednia boczna
- gałęzie mięśniowe

•

tętnica piszczelowa tylna

- rozpoczyna się na poziomie łuku ścięgnistego m. płaszczkowatego
- kończy się u wejścia do kanału kostki przyśrodkowej

•

gałęzie tętnicy piszczelowej tylnej

- t. strzałkowa - silna i główna gałąź
- gałąź okalająca strzałkę
- tętnice odżywczą piszczeli
- gałąź kostki przyśrodkowej
- gałęzie piętowe

•

tętnica strzałkowa - rozgałęzienia

- t. odżywczą strzałki
- gałąź przeszywającą
- gałąź łączącą
- gałąź kostki bocznej
- gałęzie piętowe

Tętnice stopy

•

tętnica grzbietowa stopy

- przedłużenie tętnicy piszczelowej przedniej

•

tętnice podeszwowe

- przyśrodkowa i boczna stanowią gałęzie końcowe tętnicy
piszczelowej tylnej

•

tętnica grzbietowa stopy

- kończy się na końcu bliższym pierwszej przestrzeni międzykostnej
śródstopia oddając dwie gałęzie końcowe:
- t. grzbietową I śródstopia
- gałąź podeszwową głęboką

•

gałęzie tętnicy grzbietowej stopy

- tt. przyśrodkowe stepu
- t. boczna stępu
- t łukowata - wytwarza sieć grzbietowa stopy, do palców wysyła
tt. grzbietowe śródstopia, gałęzie przeszywające,
tt. grzbietowe palców

•

tętnica podeszwowa przyśrodkowa

- kończy się dzieląc na gałąź powierzchowną i głęboką

•

tętnica podeszwowa boczna

- silniejsza gałąź
- przechodzi w łuk podeszwowy

•

łuk podeszwowy

- odpowiada łukowi dłoniowemu głębokiemu
- leży na stronie podeszwowej części bliższych kości śródstopia
od 2 do 4
- grubość łuku zmniejsza się od strony bocznej do przyśrodkowej
- oddaje gałęzie tylne do kości, stawów i mięśni stępu
- oddaje gałęzie przednie - tt. podeszwowe śródstopia
- tt. podeszwowe śródstopia rozdwajają się na tt. podeszwowe palców

Układ naczyń żylnych

Żyły krążenia małego

•

żyły płucne

- żyła płucna górna
- żyła płucna dolna

- doprowadzają krew z płuc do lewego przedsionka
- nie są ostro odgraniczone od przedsionka, biorac udział w jego
wytwarzaniu
- krótki odcinek końcowy, mogą więc do przedsionka uchodzić
cztery żyły płucne
- leżą poniżej tt. płucnych
- żyły płucne prawe są dłuższe niż lewe
- żyły płucne nie mają zastawek

Żyły krążenia wielkiego

•

żyła główna górna

- powrót krwi z górnej połowy ciała

•

żyła główna dolna

- powrót krwi z dolnej połowy ciała

•

żyła główna górna

- powstaje z połączenia 2 żył ramienno-głowowych
- na wysokości I stawu mostkowo-żebrowego
-

żyła ramienno-głowowa

- powstaje z połączenia żyły podobojczykowej oraz żył szyjnych
- połączenie u nasady szyi
-

żyła nieparzysta

- odprowadza krew z klatki piersiowej oraz piersiowego
odcinka kręgosłupa
- uchodzi do żyły głównej dolnej od tyłu

•

żyła główna dolna

- leży po prawe stronie aorty brzusznej
- powstaje z połączenia żył biodrowych wspólnych
-

żyła biodrowa wspólna

powstaje z połączenia

- żyły biodrowej zewnętrznej - odprowadza krew z kończyny dolnej
- oraz żyły biodrowej wewnętrznej - odprowadza krew
głównie z miednicy
- obszar drenowania krwi przez żyłę główną dolna tylko w części
pokrywa się z ukrwieniem przez aortę brzuszna ze względu na układ

żyły wrotnej

Żyły głowy i szyi

• żyły mózgowia, opony twardej, ściany kostnej czaszki

• żyły powierzchowne głowy i szyi

• żyły głębokie głowy i szyi

• trzy pnie żylne odprowadzają krew z głowy i szyi
- żyła szyjna wewnętrzna
- żyła szyjna zewnętrzna
- żyła szyjna przednia

•

żyły mózgowia

- żyły mózgowia kierują się zupełnie innymi drogami niż tętnice
mózgowia
- odpływ krwi z mózgowia i opony twardej wspólny przez zatoki
żylne
- żyły mózgowia cienkie, nie zawierają mięśniówki
- dzielą się na żyły głębokie i powierzchowne
- żyły głębokie uchodzą do nieparzystego pnia żyły wielkiej mózgu
- obie grupy uchodzą również do zatok opony twardej

Żyły mózgowia, opony twardej i jej zatoki orz żyły ściany czaszki

•

żyły ściany czaszki

- żyły śródkościa
- przebiegają w kanałach śródkościa, są cienkie
- duża zmienność
- żyły wypustowe
- stanowią głównie odpływ żył wewnętrznych
- tworzą sploty: otworu owalnego, splot kanału
nerwu podjęzykowego i splot żylny t. szyjnej
wewnętrznej

•

żyły opony twardej mózgowia czyli żyły oponowe

- żyły oponowe
- podwójne żyły oponowe środkowe, biegną w towarzystwie
tętnicy
- nie maja zastawek
- odprowadzają krew do splotu skrzydłowego
- drobne żyły oponowe towarzysza tętnicom i uchodzą
bezpośrednio do sąsiednich zatok

•

zatoki opony twardej

- główne przewody, które zbierają krew żylną z mózgowia, oczodołu,
opony twardej i kości czaszki
- do nich uchodzą żyły: mózgowia, oczne, błędnika, opony twardej
mózgowia oraz żyły śródkościa
- największe zatoki biegną wzdłuż linii przyczepu sierpa mózgu
i namiotu móżdżku
- zatoka strzałkowa górna
- zatoka strzałkowa dolna
- zatoka prosta - powstaje z połączenia żyły wielkiej mózgu
i zatoki strzałkowej dolnej
- zatoka poprzeczna - najobszerniejsza zatoka
- zatoka esowata
- zatoka potyliczna
- zatoka jamista - leży po obu stronach siodła tureckiego

•

żyły oczne

- żyła oczna górna - uchodzi do zatoki jamistej, przebieg w
przybliżeniu odpowiada t. ocznej
- żyła oczna dolna - układa się w pobliżu dna oczodołu,
uchodzi również do zatoki jamistej
- obie żyły oczne nie maja zastawek

•

powierzchowne żyły głowy i szyi

•

żyła twarzowa

- obszar rozprzestrzenienia zbliżony do tętnicy szyjnej zewnętrznej
- rozpoczyna się jako żyła kątowa w przyśrodkowym kacie oka
- uchodzi do żyły szyjnej wewnętrznej

•

żyła szyjna zewnętrzna

- przebieg od kata żuchwy do polowy długości obojczyka
- uchodzi do żyły podobojczykowej, często do żyły szyjnej
wewnętrznej lub ramienno-głowowej
- zawiera 2 pary zastawek

• głębokie żyły głowy i szyi

• splot skrzydłowy

- rozciąga się od dołu skrzydłowo podniebiennego do

szyjki żuchwy

•

dopływy szyjnej żyły ramienno-głowowej

- żyła kręgowa - odpowiada części szyjnej t. kręgowej
- żyła szyjna głęboka - grubsza niż kręgowa
- czasami uchodzi do żyły podobojczykowej
- para zastawek w ujściu

•

żyła szyjna wewnętrzna

- rozpoczyna się jako przedłużenie zatoki esowatej
- z żyłą podobojczykowa wytwarza żyłę ramienno-głowową
- najważniejsze dopływy: zatoki esowata, potyliczna,
skalista dolna, żyła językowa, twarzowa, gardłowe,
potyliczna, tarczowe górne

Żyły kończyny górnej

- tworzą dwa układy powierzchowny i głęboki
- żyły głębokie
- podwójnie towarzyszą tętnicom
- żyły łokciowe przechodzą w żyły towarzyszące t. ramiennej
- podwójne żyły ramienne przedłużają się w pojedynczą żyłę
pachowa i dalej podobojczykową
- żyły powierzchowne
- żyła odłokciowa, żyła odpromieniowa
- w okolicy zagięcia łokciowego łączą się w żyłę pośrodkową łokcia

Żyły klatki piersiowej i kręgosłupa

•

żyły klatki piersiowej:

- żyłę główną górną - położona w jamie przedniej śródpiersia, drenaż
odpowiada obszarowi który zaopatruje łuk aorty, długość ok. 6 - 8cm,
średnica ok. 20-22mm
- obie żyły ramienno-głowowe - powstają z połączenia żyły
podobojczykowej z żyłą szyjną wewnętrzną, miejsce połączenia
tworzy kąt żylny do którego uchodzi po stronie lewej przewód
piersiowy, po prawej przewód chłonny prawy
- układ żył nieparzystych - żyła nieparzysta biegnie na obwodzie
trzonów kręgów piersiowych, uchodzi do żyły głównej górnej, żyła
nieparzysta krótka stanowi jej główny dopływ, biegnie równolegle
do niej, oddzielona aortą piersiową
- żyły skórne przedniej ściany tułowia

• żyły kręgosłupa:
- tworzą gęste sploty naczyń na powierzchni zewnętrznej
kręgosłupa -

splot żylny kręgowy zewnętrzny

- jak i w samym kanale kręgowym -

splot żylny kręgowy

wewnętrzny

Gałęzie grzbietowe i rdzeniowe wszystkich żył segmentalnych
łączą je pośrednio z żyłą główną górną i dolną.
-

żyły trzonów kręgowych

-

żyły rdzenie i jego opon

Żyły kończyny dolnej

•

żyły powierzchowne

- szczególnie obficie rozwinięte na odciążonych częściach kończyny
- łuk żylny grzbietowy stopy
- z sieci żylnej grzbietowej i kostki przyśrodkowej powstaje żyła
odpiszczelowa - uchodzi do żyły udowej, z bocznej
odstrzałkowa - uchodzi do żyły podkolanowej

•

żyły głębokie

- począwszy od dołu podkolanowego żył towarzyszące podudzia
tworzą pojedynczy pień - żyłę podkolanową
- na udzie przyjmuje ona nazwę żyły udowej - śrubowato obejmując
tętnice udową
- powyżej więzadła pachwinowego zmienia nazwę na żyłę biodrową
zewnętrzną
- do przodu od stawu krzyżowo biodrowego łączy się z żyłą biodrowa
wewnętrzną tworząc żyłę biodrową wspólną, która odprowadza
krew do żyły głównej dolnej

Żyły brzucha i miednicy

• żyła główna dolna
- powstaje z połączenie żył biodrowych wspólnych
- miejsce to leży 1 - 2 cm poniżej rozdwojenia aorty
- jej przebieg w klp jest bardzo krótki ok.. 2.5 cm, uchodzi
do tylnej i dolnej części przedsionka
- całkowita długość ok.. 22 - 25cm
- dopływy:- żyły przeponowe
- żyły lędźwiowe
- żyły wątrobowe w liczbie 2 - 3, odbierają krew
doprowadzona do wątroby prze żyłę wrotną i t. wątrobową
- żyły nerkowe - nie zawiera zastawek, lewa grubsza łączy
żyły nadnerczową, jądrową lub jajnikową, po stronie prawej
żyły te bezpośrednio wpadają do żyły głównej dolnej`

Żyła wrotna

- krążeniem wrotnym nazywamy każdy układ tętniczy czy żylny
utworzony przez naczynie u obu swych końców przechodzące
w sieć naczyń włosowatych
- warunki te spełnia między innymi żyła wrotna
- obszar drenowania: cały przewód pokarmowy podprzeponowy
- układ wrotny wątroby wytwarza krążenie czynnościowe, które
służy przemianie materii
- koniec pnia żyły wrotnej leży we wnęce wątroby gdzie dzieli się
na gałąź prawa i lewą
- długość pnia wynosi ok. 8 -10cm, średnica 15 - 20mm
- wszystkie żyły układu wrotnego pozbawione są zastawek
- dopływy: - żyła krezkowa górna - największy dopływ
- żyła śledzionowa
- żyła krezkowa dolna

•

gałęzie boczne żyły wrotnej

- żyła żołądkowa lewa
- żyła żołądkowa prawa
- żyła przedodźwiernikowa
- żyła trzustkowo-dwunastnicza górna tylna
- żyłą pęcherzykowa - często podwójna, w 10% tylko
uchodzi do żyły wrotnej, najczęściej bezpośrednio do
miąższu wątroby
- żyła pępkowa

Układ naczyń chłonnych