Budowanie strategii inwestycyjnej

1

BRE Bank Securities

Budowanie strategii inwestycyjnej

( Paweł Szczepanik, makler DI BRE)

Prawie wszyscy doradcy i twórcy produktów inwestycyjnych obiecują łatwą drogę do bogactwa lub
przynajmniej sugerują, że wielkie zyski na giełdzie mogą być zrobione łatwo i szybko. Prawie wszystkie
książki, seminaria, video i inne edukacyjne produkty zostawiają potencjalnego inwestora w przekonaniu, że
jeśli podąży on za ich instrukcjami, to krzywa kapitału inwestora będzie się podnosić pod kątem nie
mniejszym niż 45 stopni. Jakiekolwiek wpadki będą niewielkie i z małymi konsekwencjami. Żaden z tych
promocyjnych materiałów nawet nie sugeruje, że handel lub inwestowanie może powodować straty o wiele
częstsze niż zyski.

Handel na giełdzie to taki sam business jak każdy inny
Trading nie jest niczym innym jak każda inna działalność gospodarcza. Sukces nie zostanie osiągnięty
dopóki właściciel firmy nie rozpozna otoczenia, w którym prowadzi swoje interesy. Pamiętajmy, że zawsze
mamy wybór i to my podejmujemy decyzje, za które jutro będziemy odpowiadać. Wszystkie materiały
edukacyjne mówią o paśmie sukcesów, nikt w nich nie wspomina o stratach. A nawet jeśli omawia się
przypadek strat, to tylko w kategorii nieczęstego i mało ważnego zdarzenia. Dlaczego tak się dzieje?
Dlatego, że nikt nie kupi systemu, który może generować straty.

Każda transakcja jest potencjalnie zyskowna i potencjalnie stratna. Nigdy nie wiemy, co wyniknie z
transakcji. Jedynym wyjściem jest planowanie straty w każdej transakcji. Zawsze musimy sobie zadać
pytanie, jaka musi być aktywność rynku, która potwierdzi lub zaneguje naszą opinię o nim. Należy zacząć
myśleć jak trader a nie jak gracz. Gracz opiera swoje transakcje na strachu, nadziei, zadowoleniu i wielu
innych nieracjonalnych emocjach. Odnoszący sukces trader opiera swoje transakcje na obiektywnej
analizie i prawdopodobieństwie wystąpienia zdarzenia. Większość uczestników rynku marzy o tym, aby
dobrze analizować rynek. Co ciekawe wielu analityków nigdy nie będzie dobrymi traderami. Oznacza to, że
dobry analityk może nie zarabiać na giełdzie, gdyż nie będzie potrafił zawierać poprawnych transakcji. Z
kolei dobry trader nie musi być dobrym analitykiem, aby odnieść na giełdzie sukces.

Plan i reguły dotyczące inwestowania
Zanim inwestor określi swoje ulubione techniki otwierania pozycji na rynku musi się zastanowić, jaka jest
jego filozofia inwestowania. Przez filozofię inwestowania rozumiemy styl inwestycyjny i cele, jakie przed
sobą stawia inwestor. Filozofia opisuje to, czego inwestor próbuje dokonać na rynku. Po pierwsze należy
określić ramę czasową, w której zamierzamy się poruszać. Czy naszym celem jest robienie transakcji w
krótkim, średnim czy długim terminie? Co dla nas oznacza krótki, średni oraz długi termin? Należy sobie
odpowiedzieć na pytania jaka rama czasowa jest priorytetowa dla nas. Czy będzie to wykres godzinowy,
dzienny a może tygodniowy? Po drugie należy sobie odpowiedzieć na pytanie, które techniki wchodzenia
w rynek włączymy do naszego planu inwestycyjnego. Czy szukamy wyłącznie technik służących do
otwierania pozycji zgodnych z trendem czy szukamy okazji do gry na zmianę trendu? A może jesteśmy
zainteresowani stosowaniem obu technik? Po trzecie należy się zastanowić, jakie są nasze ogólne
parametry dotyczące ekspozycji kapitału, które jesteśmy w stanie zaakceptować (np. czy ekspozycja 100
pkt na kontraktach nas interesuje)? Kolejne pytanie: jaki jest akceptowalny poziom zysków, dla którego
warto przeprowadzić transakcję np. czy warto wchodzić dla 20 pkt na kontrakcie?

Przykład dotyczący filozofii inwestowania. Oczywiście każdy z traderów ma inny zestaw planu i reguł
inwestycyjnych. Np. celem inwestora jest zidentyfikowanie kierunku trendu długoterminowego i
dokonywanie krótkoterminowych transakcji trwających od jednego do trzech dni, ale tylko i wyłącznie w
kierunku istniejącego trendu. Zlecenie zabezpieczające stop musi być stawiane bardzo blisko rynku. Celem
jest szybki i mały zysk w bardzo krótkiej ramie czasowej. Tak jak w każdej innej dziedzinie wymagana jest
specjalizacja i raczej niemożliwe jest stosowanie innej strategii jednocześnie. Każdy, kto osiąga sukces
specjalizuje się tylko i wyłącznie w jednej technice. Filozofia inwestycyjna określa nasz styl handlu oraz
generalne parametry, na podstawie których zrealizujemy nasze cele. Ww. przykład jest tylko przykładem.
Każdy musi sam przemyśleć swoją filozofię, swoje cele inwestycyjne. Nie jest to jednak miejsce na
zawieszanie się na szczegółach, muszą to być proste zasady, zgodnie z którymi będziemy dążyć do
zrealizowania naszego celu. Zapamiętajmy, że planem jest fundamentalny zbiór zasad na podstawie
których podejmujemy swoje decyzje inwestycyjne. Plan opisuje podstawy strategii i taktyki, którymi się
będziemy posługiwać każdego dnia. Zawiera fundamentalne podstawy, którymi należy się kierować. Nie
zawiera jednak szczegółów dotyczących danej akcji. W ten sposób doszliśmy do różnicy między systemem
inwestycyjnym a strategia inwestycyjną – widać jaka przepaść dzieli oba te podejścia.

Budowanie strategii inwestycyjnej

2

BRE Bank Securities

Zlecenia stop - loss
Celem analizy dynamicznej jest identyfikowanie okazji w kontekście metod analitycznych. Metody analizy
nie opisują idealnie pozycji każdego rynku przez cały czas. Nie jest to celem analizy technicznej. Jej cel to
identyfikowanie rynków, które obecnie znajdują się w pozycji pozwalającej na transakcję charakteryzującą
się niskim ryzykiem i małą ekspozycją kapitału. Najważniejszym składnikiem tradingu jest kontrolowanie
strat i identyfikacja poziomów dla zleceń obronnych. Jest to jedyny czynnik, który trader może kontrolować
przez cały czas. Potencjalny zysk jest zawsze niczym innym jak osądem i nigdy nie może być ściśle
zdefiniowany. Dziwią mnie materiały, w których uczy się, że stosunek zysku do ryzyka powinien wynosić 1
do 3. Zysku nie można założyć. Nie można go zdefiniować, można tylko zdefiniować potencjalną stratę.
Zlecenie zabezpieczające stop musi być zawsze określone w kontekście tej samej metodologii analitycznej,
która wywołała transakcję. Chodzi o to, że rynek musi pokazać swoim zachowaniem, że neguje pierwotny
układ. Poziom zlecenia stop musi być zawsze określony przed wejściem w rynek. Przed otwarciem pozycji
należy zadać sobie pytanie: „jaka aktywność rynku zaneguje przyczynę, dla której otworzyłem pozycje na
rynku” – to jest nasza linia obrony. Należy pozwolić, aby rynek sam nas wyrzucił z rynku. Lepiej żeby rynek
wyrzucił nas z pozycji aniżeli abyśmy sami próbowali brać zysk z zasięgu cenowego. Oczywiście jeśli rynek
dochodzi do prognozowanego poziomu cenowego lub trend jest bliski zakończenia w naszym mniemaniu,
zlecenie stop powinno być podciągnięte bliżej rynku np. tick poniżej wczorajszego dołka lub gdy rynek
zamknie się poniżej otwarcia itd. To chroni tradera przed wyjściem z rynku, podczas gdy ten będzie
kontynuował trend. Ryzykujemy tylko małą część zysku z nadzieją na większy profit. W przypadku wielu
pozycji część można zamknąć na targacie, a do części pozostałej podciągnąć stopa.

Zlecenia odwracające
Zawsze rozważamy czy wystawiony stop nie powinien być zleceniem odwracającym stop and reverse. Czy
nasza analizuje wskazuje, że jeśli rynek przejdzie nasz stop to oznacza, że trend pójdzie w nowym
kierunku? Jest to sprawa godna rozważenia. Zalecenie jest następujące: stop and reverse rozważamy
wtedy, gdy takie samo zlecenie w odwrotnym kierunku złożylibyśmy gdybyśmy nie mieli pozycji.
Ciekawostką jest, że traderzy nie lubią grać zleceń odwracających. Pamiętajmy jednak, że naszym
biznesem jest trading a nie przewidywanie przyszłości. Naszym celem jest handel zgodnie z ruchem rynku,
a nie dążenie do posiadania racji przez cały czas.

Otwieranie pozycji na przebicie wsparcia lub oporu (breakout)
Jest to pierwsza technika, od której można zacząć. Cała trudność polega na znalezieniu punktu, w którym
możemy kontrolować ryzyko. Proste wybicie jest najprostszą metodą zdyscyplinowanych technik wejścia do
nauczenia się i wypraktykowania. Ma to miejsce wtedy, kiedy rynek wybija się z ustalonego, dobrze
znanego przedziału cenowego w nową strefę aktywności. Te poziomy są łatwo definiowane na wykresach,
są to strefy gdzie rynek łapie równowagę. Jeśli ilość stopów jest wystarczająca rynek rusza ostro. Jeśli
stopów nie ma w wystarczającej ilości rynek robi fałszywe wybicie i wraca do poprzedniej strefy cenowej. W
takiej sytuacji nie chcemy trzymać pozycji branej na wybicie. Bardzo prosta strategia, ale niezwykle
efektywna. Metoda breakoutu pracuje najlepiej, kiedy gramy zgodnie z dominującym trendem. Poziom
wybicia jest definiowany poprzez pojedynczy dołek, szczyt lub serię podwójnych dołków lub szczytów. Im
mocniejsza strefa tym silniejsze powinno być wybicie, dlatego gra na wybicie podwójnego dna lub szczytu
jest lepsza niż na wybicie pojedynczego. Te strefy są niezwykle istotne dla potwierdzenia trendu. Dla wielu
traderów te poziomy są podstawową wartością w ich trading planie. To, czego szukają przez cały czas to
miejsce gdzie trend będzie kontynuowany i gdzie znajduje się bezpieczne miejsce do otwarcia pozycji tak,
aby kontrolować ryzyko. Jeśli dobrze opanuje się tą metodę można żyć z niej do końca swoich dni nie
robiąc nic innego. Najlepsze okazje powstają wtedy, kiedy breakouty występują na pędzącym w kierunku
głównego trendu rynku. Dlatego ogromne znaczenie ma właściwa ocena siły i kierunku trendu. Jest to
pierwsza przeszkoda, z którą należy się uporać.

Dużym wsparciem dla inwestora z punktu widzenia oceny siły i kierunku trendu jest jego makler
prowadzący. Zanim zostanie wybrany makler prowadzący, z którym będzie się współpracować należy iść i
zrobić z nim wywiad. Dobry makler prowadzący często jest największym kapitałem inwestora. Dzięki
maklerowi Klient jest informowany. Bycie poinformowanym to osiągnięcie przewagi na rynku. Jest
konieczne pozwolenie dobremu maklerowi informować inwestora o fundamentach i bieżącej
psychologicznej euforii i desperacji, które są powszechne w codziennych fluktuacjach rynku. Maklerzy
ostrzegają o specjalnych wydarzeniach, które mogą się pojawić i które mogą zamieszać opinią ludzi o
bieżącym trendzie. Bycie poinformowanym jest najważniejsze w biznesie zwanym spekulacją. Wielokrotnie
czyta się i słyszy jak technicy mówią, że nie potrzeba znać fundamentów. Wszystko, czego potrzeba to
znajomość ceny. Inwestorzy, którzy w to wierzą są zazwyczaj graczami systemowymi lub zwolennikami

Budowanie strategii inwestycyjnej

3

BRE Bank Securities

teorii fal. Jeżeli rzeczywiście chcemy odnieść sukces musimy podążać za informacjami i informacjami
fundamentalnymi. Kiedy na podstawie ww. czynników ocenimy jaki jest kierunek rynku możemy zacząć
handlować w tym kierunku. Idea polega na tym, że kiedy np. dzienny trend jest spadkowy to należy grać
krótkie na wykresach godzinowych.

Następny etap to ochrona kapitału. Są dwa sposoby zabezpieczenia kapitału poprzez stop loss w
omawianej technice otwierania pozycji. Pierwszy to tzw. bulldog stop czyli tzw. stop wartościowy np. 3 lub 4
punkty, jeśli rynek nie podąża we właściwym kierunku. Drugi sposób to postawienie obrony na ostatnim
low/high swing lub na low/high z ostatnich dwóch dni lub na low/high świecy wybijającej. Osobiście
preferuję w przypadku wybicia w górę ustawianie linii obrony na dnie świecy wybijającej. Dobrym sposobem
praktykowanym przez niektórych traderów jest kombinacja metod. Np. handlujemy 2 kontraktami i jeden
zabezpieczamy bulldog stopem a drugi na ostatnim swingu.

Otwieranie pozycji na odrzucenie wsparcia/oporu w trendzie wzrostowym/spadkowym
Pospolity opis techniczny tego układu jest podwójnym szczytem lub podwójnym dnem w środku rynku
trendowego. Zazwyczaj formacja ta oznacza pchnięcie rynku w kierunku trendu. Polega to na sprzedawaniu
siły na trendzie spadkowym i kupowaniu słabości na rynku w trendzie wzrostowym. Nie wolno mylić tej
metody ze sprzedawaniem podwójnego szczytu na maksimum i kupowaniem podwójnego dna na minimum,
te dwa układy mają swoje odrębne zasady traderskie i nie wolno ich ze sobą łączyć. Technika, o której tu
mówimy jest prostym cofnięciem w trendzie. Kupno podwójnego dna w trendzie wzrostowym jest wspaniałą
okazją inwestycyjną m. in dlatego, że wystawiamy się na mała ekspozycję kapitału.

Formacje zwrotne tzw. trend - reversal
Szukający okazji traderzy często szukają okazji do tzw. podbić, czyli chcą handlować korektę. Trzeba mieć
wielkie szczęście, żeby korektę wyłapać, tylko kilku niewielu utalentowanych traderów to potrafi. Większość
czeka na korektę przez cały czas i pomija duże ruchy. Okazuje się po fakcie, że indeks spadł 1000 pkt a
inwestor szukał w tym czasie okazji do otwarcia długiej pozycji – jest to błąd i należy go w sobie zwalczać.
Podobnie próba gry na krótko w czasie hossy powoduje, że nie dość, że pomijamy duży ruch w górę, to
ponosimy wiele małych strat. Jedną z możliwości zagrania na szczyt rynku jest wybicie z klina
zwyżkującego dołem. Zanim omówimy tę technikę proponuję przypomnieć sobie jedną z zasad znanej od
100 lat teorii Dow’a.

Na poniższym wykresie widzimy przypomnienie teorii Dow’a. Przełamanie nastąpiło w punkcie S1. Gdyby
punkt B nie występował na wykresie musielibyśmy poczekać na zejście do punktu D podbicie do E i sygnał
sprzedaży w punkcie S2.

Budowanie strategii inwestycyjnej

4

BRE Bank Securities

Na wykresie kontraktów w skali godzinowej widzimy pewną odmianę klina noszącą nazwę Three Little
Indians (Trzech Małych Indian). Kiedy rynek wybija się z klina dołem dochodząc do 3250 mamy
wygenerowany wstępny sygnał sprzedaży. Nie podejmujemy żadnej akcji, gdyż sygnał może być fałszywy.
Po podbiciu do 3300 pojawia się okazja do zaprojektowania strategii na dzień następny. Jeśli kontrakt
przebije 3250 otwieramy krótką ze stopem na 3300 (niestety luka, pozycję otwieramy tylko wtedy jeśli nasz
trading plan na to pozwala). Przebicie 3230 potwierdza sygnał sprzedaży i jeżeli nasz trading plan nie
pozwolił na otwarcie krótkiej z 50 pkt stopem to mamy teraz okazje zrobić to ze stopem 20 pkt – otwarcie
krótkiej po 3230 ze stopem na 3250, czyli maksimum czarnej świecy wybijającej punkt A lub B. Logicznym
jest, że jeśli rynek ma spadać to nie powinien pokonywać punktu A. Warto zwrócić uwagę na fakt, że
traderzy, którzy otworzyli krótką po 3250 po spadku poniżej 3230 mogą przesunąć zlecenie stop na zero do
3250. Od tego momentu zarabiają nie ponosząc żadnego ryzyka – w najgorszym razie wyjdą na zero. Kliny
mają tę cenną cechę, że projektują minimalny zasięg spadków do podstawy klina – w naszym przypadku –
3125. Kolejną cenną cechą jest to, że w większości przypadków ten zasięg spełniają. Jest to przykład jak w
logiczny sposób można zyskać 100 pkt z logicznie ustawioną obroną. Na tym właśnie m. in polega trading-
cierpliwym czekaniu na ulubione układy i formacje. Kiedy na wykresie nic nie widać nie podejmuje się
żadnej akcji.

Na zakończenie przypomnijmy sobie jak wyglądała formacja kończąca w strefie 3950 na kontraktach
godzinowych. Kolejna odmiana Three Little Indians z zasięgiem minimalnym na 3760. Trudno było wtedy
zakładać, że spadek wyniesie ponad 1000 pkt. Pamiętajmy o jednej z podstawowych reguł: zysku nie
można zaplanować, gdyż jest nieograniczony. Można tylko zdefiniować potencjalną stratę.

Budowanie strategii inwestycyjnej

5

BRE Bank Securities

Makler
Paweł Szczepanik
Dom Inwestycyjny BRE Banku S.A.