Zmysły - podobieństwa

Układ sensoryczny – przetwarzanie informacji

zmysłowej na sygnały nerwowe

1. Bodziec dystalny - proksymalny
np. obiekt w polu widzenia – obraz na siatkówce
obiekt wydający dźwięk – drgania błony bębenkowej

charakteryzuje je:
-siła,
np. subiektywnie jaśniejsze, głośniejsze

-jakość,
np. wzrokowe: fale o różnej długości (barwa)
słuchowe: fale o różnej częstotliwości (wysokość)

- czas trwania – „wykrywacze nowości”

Układ sensoryczny – przetwarzanie

informacji zmysłowej na sygnały nerwowe

2. Typy receptorów wrażliwe na różne typy
energii

mechanoreceptory

chemoreceptory

fotoreceptory

nocyceptory

termoreceptory

[Liczba różnych typów receptorów jest z reguły
znacznie mniejsza niż liczba różnych możliwych
cech bodźców. Każdy receptor odpowiada na
pewne spektrum bodźców.]

Zasada mieszania i dopasowania

Głosi, że możemy odczuwać o wiele więcej

rodzajów wrażeń, niż posiadamy rodzajów
receptorów.

Teoria Younga –Helmholtza
Podstawą widzenia barw
jest obecność w siatkówce
3 rodzajów czopków
zawierających różne
fotopigmenty o innym
poziomie absorbcji
promieni świetlnych

Czopki niebieskoczułe
r440 – 450nm

Czopki zielonoczułe
r530 – 540nm

Czopki czerwonoczułe
r660 - 680

Hight frequency

Low frequency

Base:

narrow and tight

Apex:

wide and loose

Hair cells

Basilar membrane

Stapes

3. Rejestracja sensoryczna

transdukcja
kodowanie

Układ sensoryczny –

przetwarzanie informacji

zmysłowej na sygnały

nerwowe

4. Wrażenia (czucie)

somatyczne

chemiczne

wzrokowe

dźwiękowe

CECHY WRAŻEŃ

Jakość – rodzaj wrażenia i na jaki narząd zmysłów działa
Intensywność – wartość natężenia bodźca
T trwania – adaptacja, hamowanie oboczne (Hartline)

Układ sensoryczny – przetwarzanie

informacji zmysłowej na sygnały

nerwowe

Podobna logika organizacji funkcjonalnej i anatomicznej

różnych układów percepcyjnych

1. Receptory oraz komórki nerwowe mają swoje pola

recepcyjne:

Pole recepcyjne to obszar, którego stymulacja

odpowiednim bodźcem wpływa na zmianę aktywności
danej komórki, np. pola recepcyjne komórek
nerwowych mają obszary pobudzające i hamujące.

2. Organizacja topograficzna (retonotopia, somatotopia,

tonotopia):

Tonotopia – organizacja topograficzna zmysłu

słuchu

Podobnie jak w procesie widzenia, w którym

wzorzec aktywacji na oku jest powielany w
odpowiednim obszarze mózgu (np. komórki
typu M – pole V5, V5A), tak i w procesie
słyszenia rozmieszczenie przestrzenne wibracji
w błonie podstawowej jest powielane w
mózgu.

Ten model pokazuje, jak
człowiek by wyglądał gdyby
każda część jego ciała rosła
proporcjonalnie do obszaru
kory,

która

ten

obszar

kontroluje

(podobnie

we

wzroku: obraz padający na
obszar dołka środkowego,
poza nim, a obszar kory).

Narząd słuchu

Zakres słyszenia: 20Hz – 20000 Hz (liczba cykli na sekundę)
Zakres płaczu dziecka: 2000 – 5000 Hz

Częstotliwość – Hz
(wysokość)
Amplituda – dB
(głośność)

Części narządu słuchu

1. ucho zewnętrzne:
- małżowina uszna
- przewód słuchowy
- błona bębenkowa
2. ucho środkowe:
- młoteczek
- kowadełko
- strzemiączko
3. ucho wewnętrzne:
- ślimak (błona podstawna, komórki włoskowe)
- przewody półkoliste
- nerw słuchowy

Błona bębenkowa 22 x 1 powierzchni strzemiączka = spotęgowanie bodźca o 27 razy

Przewód zewnętrzny

Błona
bębenkowa

Trąbka
Eustachiusza

Ślimak

Nerw
słuchowy

Kanały półkoliste

Okienko owalne

Młoteczek

Kowadełko

Strzemiączko

Otwarte
okienko

Dźwięk

Ruch błony podstawnej powoduje przesunięcie narządu Cortiego w
płaszczyźnie przód - tył. To powoduje wychylenia rzęsek komórek
włoskowych.

2 warstwy:

- warstwa wewnętrzna komórek:

90% nerwu słuchowego, dokładne
różnicowanie dźwięku

- warstwa zewnętrzna komórek:

10% nerwu słuchowego, wykrywanie
obecności dźwięku

Dwie teorie przetwarzania fal dźwiękowych w błonie

podstawowej na spostrzegany dźwięk:

1. Teoria częstotliwości:
większe częstotliwości powodują większe

pobudzenie neuronowe.

Wada: Nie tłumaczy ona słyszenia bardzo

wysokich dźwięków.

2. Teoria miejsca:
różne częstotliwości pobudzają różne miejsca

na błonie podstawowej.

Hight frequency

Low frequency

Base:

narrow and tight

Apex:

wide and loose

Hair cells

Basilar membrane

Stapes

Analogie słuch - wzrok

1. błona podstawna – siatkówka

2. komórki włoskowe - fotoreceptory

Analogie słuch – wzrok c.d.

• Co dwoje oczu to nie jedno, co dwoje uszu to

nie jedno.

• Analiza sceny słuchowej, wzrokowej;

spostrzeganie kategorialne.