Wykład z osobowości

FREUD

Mamy spojrzeć na psychoanalizę jako na teorię osobowści, nie jako na teorię kliniczną. Ma
wyjaśniać różnice między ludźmi, ale również genezę, strukturę i dynamikę metawzoru
zachowania. Trzeba przyjżeć się przesłankom z jakich wyrosła, pytaniom, na które ma
odpowiadać?

Trzeba zaczać od pewnego tła. Zaplecza historyczno-kulturowego. Do czego Freud się odwołuje,
kogo wielbi, jakie zaporzyczenia.

1865-1939
mieszczańska, wiktoriańska obyczajowość
staranne wykształcenie ogólne
języki obce
filozofia, zwłaszcza romantyków niemieckich

Pewnych tekstów po prostu nie zrozumiemy, bo nie mamy pewnej wiedzy, którą on nabył.
Filozofia romantyków niemieckich – do niej się odwoływał. Ptymat ducha nad materią. Nadanie
zjawiskom pewnej celowości, oraz pewnego rodzaju woli działający w osobie poza ja.

Znał wiele języków.

Okres bujnego rozwoju nauki:
-humanistyka
-nauki przyrodnicze: zasada zachowania energii (Helmhotz)
rozwój psychologii
p.akademicka
behawioryzm

Ale Freud był lekarzem neurologiem, a potem psychiatrą.

W początkach pracy Freuda obejmuje trochę paradygmat Newtonowski.

Ujęcie energii psychicznej wzorowanej trochę na pojęciu energii fizycznej.

Zasada zachowania energii- ilość energii w układzie jest stała, ale zmienia się tylko jej postać.
Będzie to widoczne przy tym jak treści przechodzą z nieświadomej w świadomą.

Zaczyna się rozwijać psychologia. Freud lekceważył współczesną psychologię. Psychoanaliza nie
potrzebuje wątpliwych uzasadnionej (eksperymentalność). Ale dla Junga już to miało znaczenie.

Freud pracował w paradygmacie medycznym – prymat praktyki nad teorią. Niedookreślenia
twierdzeń, dowodzenie poprzez skuteczność (praktykę). Jeśli coś działa to stosuje to dla dobra
pacjenta nawet jeśli nie wiem, co to jest i na czym polega.

Freud uważał się przede wszystkim za lekarza!! Psychiatrą był z konieczności!
BIOLOGIę bardzo lubił – uważał, że później cała psychoanaliza będzie potwierdzona przez
biologię.

Posługiwał się skojarzeniami, analogiami, z historii kultury itp., ale przyszłość psychoanalizy

widział tak, że będzie to dziedzina biologii.

Kim byli pacjenci Freuda – kilkanaście osób.
Pozostawił 6 pełnych opisów przypadków z czego 1 z nich sam nie prowadził.
Co dziennie 1h spotkanie 5 razy w tygodniu przez 2-3 lata. Duża wiedze się zdobywa o danej
osobie.

Dobre towarzystwo, poza słuzącą Freudów. Towarzystwo znane i bogate było to z reguły, a Freud
fałszował często opisy, objawy, płeć itp. Tak naprawdę kiedy to czytamy to mamy do czynienia z
przypadkiem jako exemplum – ma nam pokazać działanie pewnego mechanizmu. Udowodnieniem
jego teorii.

Biografom udalo się już ustalić tożsamość pacjentów, ale nie wiadomo jak bardzo

Psychoanaliza jest pierwszą teorią osobowości w pełnym tego słowa znaczeniu. Tam gdzie jest to
hermeneutycznie to zaczyna się od Freuda, ale on nie używał terminu osobowości, bo opisuje
pewne najbardziej ogólne prawa rządzące zachowaniem, całościowe ujęcie psychiki. Jest to bardzo
pojemna teoria, także każde zachowanie może być przez nią analizowane.
Jest to kliniczna teoria osobowości.

Dane kliniczne, zebrane w toku praktyki klinicznej
Studium przypadku, jednostka jako przedmiot zainteresowania
Badanie w warunkach klinicznych, nie eksperymentalnych
Metody zbierania danych: hipnoza, metoda wolnych skojarzen, analiza marzeń sennych,
obreswacja..... i autoanaliza!

Zmianiał zdanie często, po czym zawsze mówił, że tak zawsze twierdził. Nie mógł się zdecydować
jaką perspektywę przyjąć. W końcu zdecydował się na łatwy, literacki język, ale nie jest
całkowitym brakiem dyscypliny.
Jego argumentacje nie są też całkowicie subiektywne. Język jest metaforyczny, ale nie jest też
bardzo chaotyczny. Dobrze się czyta. Musi się obejść bez ścisłych definicji, ale był to okres
przejściowy.

Hipnoza mu zbytnio nie wychodziła – był osobowością silną, autorytatarną, ale nie mógł zaskarbić
sobie zaufania pacjentów, więc odrzucił hipnozę

Freud – metoda wolnych skojarzeń, analiza marzeń sennych, ale przede wszystkim obserwatorem
był.

Mógł zauważać bardzo subtelne cechy zachowań swoich pacjentów. Freud – żaden człowiek nie
potrafi ukryć swoich komunikatów, uważny obserwator dotrze do informacji nawet pomimo ich
chęci itp.

Dobry psychoanalityk zapamięta to co trzeba – niechętnie robił notatki. Stawiał siebie ponad własną
teorią. Pomimo autoanalizy – poświęcał po 30 min każdego dnia, ale nie uznawał siebie za
przedmiot psychoanalizy.

Opisać wyjaśniać pozwalać na predykcje w zakresie – cechy teorii osobowości

Cztery kwestie, poruszane przez każdą dobrą teorię osobowości:
geneza o. --> skrypt
struktura o.

Dynamika o --> Freud Z. O psychoanalizie
rozwój o. --> Pervin i john lindzey i Hall
(patologie)

Została tylko struktura, bo reszta będzie na ćwiczeniach.

Punkt wyjścia Z.Freuda

Teoria

–

problem psychofizyczny

–

aparat psychiczny:
metafora
termi techniczny (nadznaczenie biologiczne, nadznaczenie psychologiczne??)

Praktyka:
-neurologiczna: specyficzne przypadki zaburzeń, np. AnnaO.
-hipoteza o nieświadomym życiu psychicznym

Podział psychiki na świadomość i nieświadomość jest głównym założeniem psychoanalizy

Mamy dostęp do stanów psychicznych swoich i z relacji do innych, ale nie znamy stanów przejścia
między nimi (czym?!)

1.

metafora – etykieta – nazwa – mapy psychiki APARAT PSYCHICZNY – koncepcja

Zaburzenie o podłożu organicznym miał styczność jak jeszcze był neurologiem. To sugerowałoo
jakichś zaburzeniach fizycznych, ale w badaniu lekarskim stwierdzano, że pacjent jest zdrowy, co
wykluczało organiczne podłoże schorzenia.
Freud się zaczął zastanawiać, co jest źródłem tej dolegliwości.
W toku rozmowy objawy te ustępują, zwłaszcza jeśli przypomnimy sobie sytuacje kiedy te objawy
po raz pierwszy wystąpiły. Sytuacje te były przykre i pbolesne i były jakoś usunięte z pamięci, ale
są w jakiś sposób aktywne i dają objawy.

To gdzie te rzeczy są? Jak ich nie widać i nie ma ich w pamięci?

To, że istnieje idea, że jest coś takiego jak nieświadomość to było już wcześniej zgłębiana.
Nieświadomość – 16 znaczeń słowa.
Nie można jej doświadczyć, chyba, że raczej w postaci pustki.
Nie poznajemy, ale o niej wnioskujemy.
Traktujemy to jako konstrukt o różnym znaczeniu:

–

ktoś nie świadomy czegoś

–

nieuświadomionej emocji

Podział psychiki na część świadomą i nieświadomę – Psychologia.

Jung już się np. Nie starał unikać quazi osobowego charakteru świadomości i nieświadomości..

Życie psychiczne może być świadome albo i nie.

Ujęcie energetyczne – tylko do języka opisu i to nie sa dwie odrębne teorie

–

pojęcia: energia psychiczna, popęd, opór, tłumienie, wyparcie, mechanizmy obronne,
nieświadome motywy

–

energia psychiczna: z procesów metabolicznych krąży w aparacie psychicznym

Ujęcie topograficzne:

–

mapa, plan psychiki

–

zastosowanie metafor przestrzennych

Energia – pozyskujemy ją z procesów metabolicznych, czyli z tego co jemy. Freud był materialistą.

Każdy organizm dyponuje odpowiednią ilością energii psychicznej, która krąży w ukłądzie, która
tylko zmienia swoją postać, ale nie znika i nie uchodzii.

Popęd my rozumiemy jak o potrzebie, ale Freud definiował jako wymagania stawiane życiu
psychicznemu.

Jeśli ujmujemy popęd jako jakąś siłę to ona ma swój cel, przedmiot, kierunek, zwrot itp.

Ilość popędów jest nieograniczona, ale daje się je sprowadzić do form: Eros (popęd życia) i
Tanatosa (popędu śmierci)

Eros – seksualizm i ta część popędu związana z życiem to libido
Ważniejszy jest Tanatos – energia psychiczna zmierza do utrzymania równowagi – redukacja
popędu, potrzeby, do braku pobudzenia.
Życie, aktywność org. Zmierza do redukcji wszelkiego napięcia, czyli do śmierci i to dotyczy
każdej struktury.

Seks ma tylko na celu redukcję napięcia.

Ujęcie topograficzne – rysowanie planu lub mapy psychiki
To nie ma być opis słowny, ale przybliżenie czytelnikowi tego, o co mu chodzi .

Aparat psychiczny – działa hydraulicznie, tego typu metafory są bardzo częste.

Istnieją dwa opisy aparatu psychicznego

topografia I

–

świadome

–

przedświadome

–

nieświadomej

topografia II
-ID
-ego
-superego

W tym układzie krąży energia psychiczna; jej ilość jest stała.

Mieszkanie- ciemnego przedpokoju (nieświadome, wejście to salonu (przedświadome), a tam

człowiek z lampą oświetlający przedmioty (świadomość).
Świadomość jest stanem przejściowym – pojawia się i znika z tą lampą. Świadome są tylko te treści
objęte strumieniem światła – tylko tu i teraz!

Przedświadome może się stać świadome, ale może nie być. Tutaj mieści się magazyn pamięciowy –
jesteśmy w stanie przywołać w dowolnym momencie.

Nie jest to całkowita nieświadomość -
Nieświadome – nigdy się nie stały świadome, zostały stłumione, wyparte, wyyrzucone.
Nieswiadoma jest również sama struktura psychiki. Popędy nigdy nam się nie jawią.

Żyjąc zmierzamy do śmierci ... no kas. Nie jesteśmy świadomi naszych popędów.

Topografia I
Świadome:

–

treści aktualne itp.

Nieświadomość:

–

jest aktywna, jest psychiką samą w sobie

–

nielogiczna

–

nieobrazowa, chociaż przedstawialna

–

archaiczna, infantylna, seksualna

–

dysponuje dużą ilością energii psychicznej

–

wywiera przemozny wpływ na zachowanie

Nieświadomość w jakiś sposób jest podmiotem. Nie zna wahania wątpliwości, itp. Ale freud mówił,
że to tylko język – nie powinno się personifikować nieświadomości.

W nieświadomości mogą istnieć sprzeczne treści i nieświadomość nie ma z tym problemu, bo jest
nielogiczna, prymitywna itp. Wywiera wpływ na zachowanie.

Topografia II -

ID:
-pierwotne życie psychicznego
-charakter biologiczny
-zasada przyjemności
-brak kontaktu ze światem zewnętrznym

Id walczy z superego

Ego:

–

samowiedza, podmiotowość

–

kontakt ze światem zewznętrznym

–

zasada rzeczywisnści, kompromis

ID jest podstawą kształtowania się osobowośći. Dopiero potem z niego wyłaniają się pozostałe
dwie rzeczy. ID nie dąży do tego by się cieszyć, ale do tego, żeby przestać cierpieć!! ID nie ma
kontaktu ze światem zewn. Organizm wchodzi w relacje z rzeczywistością, więc tworzy się EGO
świadoma, samowiedza, władca ruchów dowolnych.

Ego kieruje się zasadą kompromisu – realizacja dążeń ID w zgodzie z rzeczywistością zewnętrzną.
Jeździec na dzikim koniu – nieszczęsna istosa

Superego:
rozwija się ok. 3r.ż.
Zawiera zinternalizowane normy społeczne, nakazy i zakazy,
wyłania się z id, ale podlega uczeniu
zasada doskonałości, hamowanie impulsów id, ale znowu z zaniedbaniem realiów świata
zewnętrznego

dowiadujemy się (trening toaletowy), że są pewne wymagania społęczne odnośnie naszego
zachowania. CZ jest karany za np. Niekorzystanie z nocnika.... Jest to taki wiek (3 lata), w którym
już się czegoś wymaga od osoby. Wchodzi w świat norm, które musi przyswoić i z nimi
postępować.

Superego nie jest racjonalne. Wymaga doskonałości CZ nawet wbrew realiom.

My to jesteśmy te trzy struktury razem.

Jak to jest przełożenie topografii na siebie:

Id: nieświadomej
Ego: świadome, troche przedświadome i nieświadomej
Superego: świadome – wymagania możemy sobie przypomnieć, ale absolutyzm jest niedostępny,
przedświadome i nieświadome.

Krytyka psychoanalizy:
Furia
-czarnowidztwo (skrajnie pesymistyczna wizja życia ludzkiego)
-rozpasany seksualizm
-patologizowanie
-skrajny determinizm

Krytyka metodologii
0niereplikowalność danych
-niemożnosć ilościowego opracowania danych
-informacje tylko od pacjenta
-duża podatność na uprzedzenia
-niemożliwa do stwierdzenia rzetelności i trafności

Tam gdzie nie ma świadomości nie ma winy.
Popęd sesualny działa również u dzieci – też był za to krytykowany