1
REDUKCJA EMISJI
Podstawa prawna do zarządzania emisjami:
SYSTEM EU ETS:
Dyrektywa PE i Rady
2009/29/WE
nowelizuj
ą
ca Dyrektyw
ę
2003/87/WE
Transpozycja dnia 31 grudnia 2012 r.
SYSTEM non ETS
:
Decyzja PE i Rady
2009/406/WE
EU ETS= SHE UE – system handlu emisjami UE
System non ETS = Obejmuje zakłady nie wł
ą
czone do SHE UE
http://ec.europa.eu/clima/documentation/ets/benchmarking_en.htm
- metodologia rozdziału bezpłatnych pozwole
ń
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady
2009/29/WE
z dnia 23 kwietnia 2009 r.
zmieniaj
ą
ca dyrektyw
ę
2003/87/WE w celu usprawnienia i rozszerzenia
wspólnotowego systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych
(Tekst maj
ą
cy znaczenie dla EOG)
PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,
uwzgl
ę
dniaj
ą
c Traktat ustanawiaj
ą
cy Wspólnot
ę
Europejsk
ą
,
w szczególno
ś
ci jego art. 175 ust.1,
uwzgl
ę
dniaj
ą
c wniosek Komisji,
uwzgl
ę
dniaj
ą
c opini
ę
Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego,
uwzgl
ę
dniaj
ą
c opini
ę
Komitetu Regionów,
stanowi
ą
c zgodnie z procedur
ą
okre
ś
lon
ą
w art. 251
Traktatu,
a tak
ż
e maj
ą
c na uwadze, co nast
ę
puje:
EOG – kraje UE + EFTA (Islandia, Liechtenstein, Norwegia ale bez Szwajcarii)
• Połowa lat 80-ych:
naukowe dowody istnienia zwi
ą
zku
pomi
ę
dzy zmianami klimatu w skali globalnej a
działalno
ś
ci
ą
człowieka.
• Rok 1988:
Ś
wiatowa Organizacja Meteorologiczna
(WMO) i Program
Ś
rodowiska Narodów Zjednoczonych
(UNEP) powołały Mi
ę
dzyrz
ą
dowy Panel ds. Zmian
Klimatu (IPCC).
• Cel powołania panelu:
bli
ż
sze rozpoznanie tych
zale
ż
no
ś
ci.
• Grudzie
ń
1990:
przyj
ę
cie rezolucji 45/212 przez
Zgromadzenie Ogólne NZ w sprawie rozpocz
ę
cia
procesu mi
ę
dzynarodowych negocjacji ramowej
konwencji w sprawie zmian klimatu.
• Społeczno
ść
mi
ę
dzynarodowa
(Mimo licznych kontrowersji:)
zdecydowała
si
ę
na sformalizowanie współpracy w celu powstrzymania
tego procesu,
– 9 maja 1992 r. w Nowym Jorku została sporz
ą
dzona
Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w
sprawie zmian klimatu
(Konwencja Klimatyczna - UNFCCC).
– wyło
ż
ono j
ą
do podpisu 4 czerwca 1992 r. na konferencji
w Rio de Janeiro (Szczyt Ziemi),
– Konwencja Klimatyczna weszła w
ż
ycie w dniu 21 marca
1994 r., a Polsk
ę
obj
ę
ła z dniem 26 pa
ź
dziernika 1994 r.
– Konwencj
ę
ratyfikowały 192 pa
ń
stwa.
UNFCCC - United Nations Framework Convention for Climate Change
Budowa atmosfery
Poczynaj
ą
c od najni
ż
szej warstwy
(sfery) s
ą
to:
1. Troposfera 0-11 km (6 – 8)km
nad biegunami, (15 -17) km nad
równikiem. 4/5 masy atmosfery.
2. Stratosfera 11-50 km
3. Mezosfera 55-80 km
4. Termosfera >85 km
5. Jonosfera 85-800-1000 km
6. Egzosfera >800-1000 km
Efekt cieplarniany
•
Absorpcja promieniowania
podczerwonego odbitego od ziemi
przez gazy cieplarniane zwi
ę
ksza
temperatur
ę
troposfery – mały efekt.
•
Efekty wtórne – wi
ę
ksze zmiany
klimatyczne z powodu zwi
ę
kszonej
ilo
ść
pary wodnej w atmosferze
(wy
ż
sza temperatura troposfery)
• Cel Konwencji:
stabilizacja st
ęż
enia gazów cieplarnianych (GC) w atmosferze
oraz zapobieganie niebezpiecznym antropogenicznym oddziaływaniom na system
klimatyczny przy zapewnieniu zrównowa
ż
onego rozwoju gospodarczego.
•
Protokół z Kioto 11.12.1997:
– skonkretyzowanie zapisów Konwencji,
– wszedł w
ż
ycie 16.02.2005),
– do 05.05.2009 Protokół ratyfikowały 184 pa
ń
stwa.
– Polska podpisała Protokół 15.07.1998, a ratyfikowała13.12. 2002.
• GC zgodnie z protokołem z Kioto:
– dwutlenek w
ę
gla (CO
2
),
– metan (CH
4
),
– podtlenek azotu (N
2
O),
– fluorow
ę
glowodory (HFC),
– perfluorow
ę
glowodory (PFC),
– sze
ś
ciofluorek siarki (SF
6
)
Greenhouse gas emissions’ means
the emission of carbon dioxide (CO
2
),
methane (CH
4
), nitrous oxide (N
2
O),
hydrofluorocarbons (HFCs),
perfluorocarbons (PFCs) and sulphur
hexafluoride (SF
6
)
2
• Rozkład obowi
ą
zków:
wi
ę
kszy dla pa
ń
stw rozwini
ę
tych
i znajduj
ą
cych si
ę
w procesie przechodzenia do gospodarki rynkowej, ni
ż
dla rozwijaj
ą
cych si
ę
:
– zobowi
ą
zanie pa
ń
stw rozwini
ę
tych
:
sumaryczna
redukcja emisji GC w latach 2008 - 2012 o co najmniej 5% w stosunku
do poziomu z 1990 r.,
– zobowi
ą
zanie krajów UE
:
zmniejszenie emisji GC w
okresie 5 lat (2008-12) o 8% w stosunku do poziomu roku 1990.
– Polska
:
zmniejszenie GC o 6% w stosunku do roku 1988.
• Mechanizmy rynkowe
(zwane mechanizmami elastycznymi)
zmniejszenia emisji GC:
– mechanizm wspólnych wdro
ż
e
ń
(Joint Implementation JI),
– mechanizm czystego rozwoju (Clean Development Mechanism - CDM),
– mi
ę
dzynarodowy handel emisjami (International Emission Trading IET).
Mechanizm wspólnych wdro
ż
e
ń
(Joint Implementation JI),
•
dotyczy krajów rozwini
ę
tych i z gospodark
ą
w okresie przej
ś
ciowym,
•
mo
ż
liwo
ść
zaliczenia w poczet redukcji emisji GC w danym kraju uzgodnionej cz
ęś
ci
redukcji emisji uzyskanej w wyniku inwestycji w innym kraju w postaci jednostek
redukcji emisji (ERU).
•
ł
ą
czny limit emisji nie ulega zmianie.
Mechanizm czystego rozwoju
(Clean Development Mechanism - CDM)
•
w zamian za realizacj
ę
czystej ekologicznie i efektywnej ekonomicznie inwestycji na
terenie krajów – dany kraj otrzymuje jednostki po
ś
wiadczonej redukcji emisji
(CER) b
ę
d
ą
ce rezultatem projektu.
•
ł
ą
czny limit emisji ulega zwi
ę
kszeniu na skutek pozyskania jednostek emisji od
pa
ń
stw nie maj
ą
cych zobowi
ą
za
ń
.
Mi
ę
dzynarodowy handel emisjami
(International Emission Trading IET).
•
Pozwala sprzeda
ć
innemu krajowi nadwy
ż
ki uzyskanych redukcji emisji gazów
cieplarnianych w stosunku do zobowi
ą
za
ń
,
•
Emisje staj
ą
si
ę
przedmiotem handlu na rynku mi
ę
dzynarodowym.
Removal units (jednostki pochłaniania) - RMU
System EU ETS (SHE UE):
• Wywodzi si
ę
ze zobowi
ą
za
ń
PC UE w
ramach Protokołu Kioto
• System ETS zacz
ą
ł działa
ć
w roku 2005 i
obejmuje 3 fazy
Faza 1 - pilotażowa
01.01.2005 – 31.12.2007
• obejmowała emisje CO
2
generowane przez:
– obiekty przemysłu energetycznego i ciepłowniczego
(elektrownie o
mocy ponad 20 MW),
– obiekty w innych wybranych energochłonnych sektorach
przemysłowych:
spalarnie, rafinerie ropy naftowej, piece koksownicze,
huty
ż
elaza i stali oraz cementownie, cegielnie, huty szkła, zakłady
produkuj
ą
ce wapno, ceramik
ę
, miazg
ę
i papier.
• EU ETS koncentruje si
ę
na tych emisjach, które mo
ż
na z
du
żą
dokładno
ś
ci
ą
zmierzy
ć
i zweryfikowa
ć
.
Ł
ą
cznie było około10 ty
ś
zakładów w 27 PC (w Polsce 878 instalacji
)
Faza 1
• Zadania pierwszej fazy:
– zainicjowanie wolnego handlu uprawnieniami do emisji
na terenie UE,
– ustalenie ceny emisji dwutlenku w
ę
gla,
– stworzenie niezb
ę
dnej infrastruktury:
• do monitorowania,
• zgłaszania,
• weryfikacji rzeczywistych emisji przedsi
ę
biorstw obj
ę
tych
systemem.
Efekty:
– generowanie corocznych zweryfikowanych danych na
temat emisji stworzyło dobr
ą
podstaw
ę
dla wyznaczania
limitów krajowych uprawnie
ń
na potrzeby fazy 2.
– PC sporz
ą
dzały krajowe plany rozdziału uprawnie
ń
(NAP)
do emisji 95% uprawnie
ń
bezpłatnie a tylko 5% na
aukcjach.
Ogólna liczba uprawnie
ń
w Polsce na lata 2005-2007 = 717 300 000.
Jedno uprawnienie = jedna tona CO
2
3
Faza 2
01.01.2008 – 31.12.2012
•
Wł
ą
czono emisje N
2
O powstaj
ą
cego przy produkcji kwasu
azotowego.
•
ETS obejmuje tak
ż
e Islandi
ę
, Liechtenstein i Norwegi
ę
.
•
Komisja zmniejszyła liczb
ę
uprawnie
ń
o 6,5% w stosunku do 2005r.
•
co najmniej 90% uprawnie
ń
bezpłatnie, reszta na aukcjach.
•
system obejmuje około 11 tys. obiektów w UE, co stanowi prawie
50% ł
ą
cznej emisji CO
2
i ~ 40% ogólnych emisji GC.
•
Restrykcyjne podej
ś
cie Komisji do Krajowych Planów Rozdziału
Uprawnie
ń
(KPRU) do emisji CO
2
.Komisja zmniejszyła
proponowane przez PC plany uprawnie
ń
o 10,5%
•
Liczba uprawnie
ń
na emisj
ę
CO
2
w roku 2008 wyniosła 2,08 mld
Cena EUA – jedno pozwolenie
• W roku 2010: 12-15 euro.
• W okresie 2013 -2020: oczekuje si
ę
,
ż
e
warto
ść
EUA b
ę
dzie si
ę
zawiera
ć
w
przedziale 30-50 euro
• Cena jednego uprawnienia
– w roku 2010: 12-15 euro.
– w okresie 2013 -2020: oczekuje si
ę
,
ż
e warto
ść
EUA
b
ę
dzie si
ę
zawiera
ć
w przedziale 30-50 euro
• system ETS nie obejmuje sektora transportu (20%
emisji GC).
• od roku 2012 EU ETS obejmie tak
ż
e emisje CO
2
pochodz
ą
ce z lotnictwa cywilnego
(oznacza to
ż
e wszystkie linie
lotnicze wykonuj
ą
ce loty do i z lotnisk europejskich b
ę
d
ą
zobowi
ą
zane do uzyskania uprawnie
ń
do emisji
wygenerowanych podczas tych lotów). Od 1 stycznia 2012 LL 15% emisji b
ę
d
ą
musiały kupowa
ć
na
aukcjach,
• Energochłonne sektory i podsektory nara
ż
one na znacz
ą
ce
ryzyko „wycieku” CO
2
” b
ę
d
ą
w dalszym ci
ą
gu otrzymywa
ć
bezpłatnie uprawnienia do emisji GC
(cementowy, wapienniczy, papierniczy,
koksowniczy…).
Faza 3
Lata 2013 - 2020
• Od 2013r. PC sprzedaj
ą
wszystkie uprawnienia nie
przydzielone jako bezpłatne
• Aukcje: podstawowa metoda rozdziału uprawnie
ń
do emisji.
• Na mocy
Decyzji nr 2010/634/UE
Komisja ustaliła,
ż
e
całkowita liczba uprawnie
ń
do sprzeda
ż
y na aukcjach w
2013 roku wyniesie
2 039 152 882
.
• Cz
ęść
wybranych sektorów przemysłu, w drodze wyj
ą
tku,
zostanie wył
ą
czona z procedury aukcyjnej.
• Pocz
ą
wszy od 2013 liczba uprawnie
ń
do emisji b
ę
dzie
corocznie liniowo zmniejszania ze współczynnikiem 1,74%.
Ogólna liczba uprawnie
ń
na do emisji w
kolejnych latach
1,74%
1,74
1,74
1,74
1,74
1,74
1,74
2 039 152 882
1 790 784 061
Rozdział uprawnie
ń
:
a)
88% proporcjonalnie do udziału danego pa
ń
stwa
członkowskiego w zweryfikowanych emisjach w ramach
systemu wspólnotowego ETS za rok 2005 lub w
ś
rednich
emisjach w latach 2005–2007,w zale
ż
no
ś
ci od tego, która z
tych wielko
ś
ci jest wi
ę
ksza
;
4
10 %
Szwecja
41 %
Słowacja
20 %
Słowenia
53 %
Rumunia
16 %
Portugalia
39 %
Polska
23 %
Malta
28 %
Węgry
10 %
Luksemburg
46 %
Litwa
56 %
Łotwa
20 %
Cypr
2 %
Włochy
13 %
Hiszpania
17 %
Grecja
42 %
Estonia
31 %
Republika Czeska
53 %
Bułgaria
10 %
Belgia
Wzrost udziału uprawnień, które
mają być sprzedane na aukcji
przez państwa członkowskie w
interesie solidarności i wzrostu
we Wspólnocie
b)
10% uprawnie
ń
b
ę
dzie rozdzielonych wg wska
ź
nika
PKB/mieszka
ń
ca,
zwi
ę
kszaj
ą
c liczb
ę
uprawnie
ń
, które te PC
sprzedaj
ą
na aukcji
3 %
Słowacja
29 %
Rumunia
27 %
Polska
7 %
Litwa
4 %
Łotwa
5 %
Węgry
6 %
Estonia
4 %
Republika Czeska
15 %
Bułgaria
Rozdział 2%
uprawnień
Kraj
Rozdzielenie 2% uprawnień
odzwierciedlające wcześniejsze wysiłki
niektórych PC na rzecz redukcji GC
c) 2% uprawnie
ń
rozdysponowanych w nawi
ą
zaniu
do dotychczasowych wysiłków redukcyjnych.
2% uprawnie
ń
b
ę
dzie rozdzielonych
mi
ę
dzy PC, których
emisje GC w 2005 r.
były przynajmniej o
20 % ni
ż
sze od ich
emisji w roku
bazowym maj
ą
cym
w odniesieniu do
nich zastosowanie
na mocy protokołu z
Kioto.
Sposób wykorzystywania dochodów
uzyskanych ze sprzeda
ż
y
uprawnie
ń
na aukcji
Decyduje PC
ale przynajmniej 50 % dochodów ze
sprzeda
ż
y uprawnie
ń
, w tym wszystkie dochody ze
sprzeda
ż
y uprawnie
ń
dodatkowych (10% i 2%), powinny
zosta
ć
wykorzystane na jeden lub wi
ę
ksz
ą
liczb
ę
nast
ę
puj
ą
cych celów:
– redukcja emisji GC,
– rozwój energii ze
ź
ródeł odnawialnych, jak równie
ż
rozwój innych technologii dla zrównowa
ż
onej
gospodarki niskoemisyjnej oraz pomoc w realizacji
zobowi
ą
zania UE dotycz
ą
cego zwi
ę
kszenia
efektywno
ś
ci energetycznej o 20 % do roku 2020;
– zach
ę
ty do przestawiania si
ę
na niskie emisje i publiczne
ś
rodki transportu;
– finansowanie bada
ń
i rozwoju w zakresie efektywno
ś
ci
energetycznej oraz czystych technologii w sektorach
obj
ę
tych niniejsz
ą
dyrektyw
ą
;
–
ś
rodki słu
żą
ce zwi
ę
kszeniu efektywno
ś
ci energetycznej i
termomodernizacji budynków,
– przeciwdziałanie wylesianiu i zalesianie;
– wychwytywanie i geologiczne składowanie CO
2
Kto ma prawo do bezpłatnych
uprawnie
ń
do emisji?
Odpowied
ź
:
wszystkie instalacje, z wyj
ą
tkiem:
• instalacji produkuj
ą
cych energi
ę
elektryczn
ą
,
• instalacji do wychwytywania CO
2
, ruroci
ą
gom do
transportu CO
2
i składowiskom CO
2
Przej
ś
ciowe zasady przydziału
bezpłatnych uprawnie
ń
Wytwarzanie Energii Elektrycznej
•
Nie przydziela si
ę ż
adnych bezpłatnych uprawnie
ń
nowym
instalacjom wytwarzaj
ą
cym energi
ę
elektryczn
ą
.
•
Nie ma przydziałów bezpłatnych uprawnie
ń
dla jakiejkolwiek formy
wytwarzania energii elektrycznej,
z wyj
ą
tkiem przej
ś
ciowo:
–
na modernizacj
ę
wytwarzania energii elektrycznej instalacjom, które
funkcjonowały przed dniem 31 grudnia 2008 lub, w przypadku
których proces inwestycyjny faktycznie rozpocz
ę
to do tego dnia, je
ś
li
spełniony jest jeden z nast
ę
puj
ą
cych warunków:
1.
w roku 2007 krajowa sie
ć
energii elektrycznej nie była po
ś
rednio lub
bezpo
ś
rednio poł
ą
czona z sieci
ą
systemu poł
ą
cze
ń
wzajemnych, któr
ą
zarz
ą
dza ENTSO-E
2.
w roku 2007 krajowa sie
ć
energii elektrycznej była jedynie bezpo
ś
rednio
lub po
ś
rednio poł
ą
czona z sieci
ą
zarz
ą
dzan
ą
przez ENTSO-E) poprzez
jedn
ą
lini
ę
o mocy przesyłowej mniejszej ni
ż
400 MW;
5
3. w roku 2006 ponad 30 % energii elektrycznej było wytwarzane
z paliwa kopalnego jednego rodzaju, a PKB/mieszka
ń
ca nie
przekroczył 50 %
ś
redniego PKB na mieszka
ń
ca EU.
– energii wytwarzanej z gazów wylotowych.
•
W 2013 r. całkowita liczba przej
ś
ciowo bezpłatnych uprawnie
ń
powinna by
ć
≤
70 %
ś
redniej rocznej liczby zweryfikowanych emisji
wytwórców energii elektrycznej za lata 2005–2007 dla danego PC.
•
Przydziały uprawnie
ń
dla prowadz
ą
cych instalacje s
ą
dokonywane na
podstawie przydziału uprawnie
ń
w ramach zweryfikowanych emisji z
lat 2005–2007 lub referencyjnej emisji jednostkowej GC, która mo
ż
e
uwzgl
ę
dnia
ć
ró
ż
ne paliwa w PC. Przydział bezpłatnych uprawnie
ń
b
ę
dzie stopniowo zmniejszany a
ż
do całkowitej likwidacji w roku
2020.
•
Bezpłatne uprawnienia s
ą
odejmowane od liczby uprawnie
ń
, jakie
dane pa
ń
stwo członkowskie mogłoby w zamian sprzeda
ć
na aukcji.
Polska
spełnia ten
warunek
Instalacje przemysłowe, s
ieci ciepłownicze
i wysoko sprawna kogeneracja
a) Sektory nara
ż
one na wyciek CO
2
• Instalacje w sektorach nara
ż
onych na wyciek CO
2
otrzymaj
ą
bezpłatnie 100% uprawnie
ń
do emisji obliczonych na
podstawie referencyjnej emisji jednostkowej (benchmark)
GC zgodnie z Decyzj
ą
Komisji z 27.04.11.
• Referencyjna emisja jednostkowa dla wytwarzania danego
produktu stanowi
ś
redni
ą
wa
ż
on
ą
jednostkowych emisji GC
powstałych w 10% najmniej emisyjnych instalacji w UE.
n = liczba stanowi
ą
ca 10% ł
ą
cznej
liczby instalacji o najni
ż
szej emisji
jednostkowej k
i.
- oblicza si
ę
na podstawie danych
rzeczywistych z lat 2007 i 2008
(
)
(
)
;
10
10
2
10
∑
∑
=
i
i
i
i
produkcji
wielkosc
CO
ton
liczba
k
10
k
b) Sektory nienara
ż
one na wyciek CO
2
• Sektory nie uznane za nara
ż
one na wyciek CO
2
uzyskaj
ą
w roku 2013 bezpłatnie 80% uprawnie
ń
do
emisji obliczonych na podstawie referencyjnej emisji
jednostkowej GC. Ten przydział b
ę
dzie spadał liniowo do
poziomu 30% w 2020 a
ż
do całkowitej likwidacji w 2027r.
Sposób obliczania liczby bezpłatnych
uprawnie
ń
do emisji:
Liczba bezpłatnych uprawnie
ń
do emisji CO
2
dla danego
zakładu w roku 2013 = 0,8
×
k
10
×
roczna produkcja w
tonach.
W razie potrzeby, stosuje si
ę
jednolity mi
ę
dzysektorowy
współczynnik koryguj
ą
cy.
Rozró
ż
nia si
ę
nast
ę
puj
ą
ce rodzaje referencyjnych
emisji jednostkowych (benchmarks):
• produktu (dotyczy 52 produktów) w
(obejmuje 75%
emisji przemysłowych);
• ciepła
(20% emisji);
• paliwa
5% emisji
;
• proces emissions
(< 1% emisji)
produktu
tonę
CO
ton
2
ciepla
TJ
CO
ton
2
paliwa
tonę
CO
ton
2
Rezerwa dla nowych instalacji
• 5% uprawnie
ń
- ogólnowspólnotowa rezerwa dla
nowych instalacji
– Do 31 grudnia 2015 r. zostanie udost
ę
pnionych do
300 milionów uprawnie
ń
z rezerwy dla nowych
instalacji w celu wsparcia budowy i uruchomienia
• nie wi
ę
cej ni
ż
12 komercyjnych projektów demonstracyjnych,
których celem jest bezpieczne dla
ś
rodowiska
wychwytywanie i geologiczne składowanie CO2 (CCS),
• projektów demonstracyjnych w zakresie innowacyjnych
technologii energetyki odnawialnej na terytorium Unii.
Elektrownie, które istniały przez 31.12. 2008 lub ich budow
ę
wówczas rozpocz
ę
to w kraju
spełniaj
ą
cym warunki:
•
W roku 2007 krajowa sie
ć
energii elektrycznej nie była po
ś
rednio lub bezpo
ś
rednio poł
ą
czona z sieci
ą
systemu
poł
ą
cze
ń
wzajemnych, któr
ą
zarz
ą
dza ENTSO-E;
•
W roku 2007 krajowa sie
ć
energii elektrycznej była jedynie bezpo
ś
rednio lub po
ś
rednio poł
ą
czona z sieci
ą
zarz
ą
dzan
ą
przez ENTSO-E) poprzez jedn
ą
lini
ę
o mocy przesyłowej mniejszej ni
ż
400 MW;
•
Co najmniej 30% energii z jednego paliwa kopalnego i PKB na mieszka
ń
ca ni
ż
sze ni
ż
50%
ś
redniej UE.
Zmniejsza si
ę
ogóln
ą
liczb
ę
uprawnie
ń
o 1,74% rocznie
liniowo w okresie 2013-2020
WS – wysoka sprawno
ść
Wielko
ść
przydziałów bezpłatnych uprawnie
ń
w systemie
EU ETS - podsumowanie
CO
2