Pierwsze kroki z Zotero
Spis streści:
Trzy ważne informacje dla polskich użytkowników Zotero
............................................................................................
Gdy Zotero rozpoznaje pozycje ze stron internetowych
........................................................................
....................................................................................................
................................................................................................
........................................................................
Eksportowanie elementów z kolekcji
.....................................................
.........................................................................
...................................................................................
tłum. Anna Chlebicka, Paweł Krzyworzeka
1
Pierwsze kroki z Zotero
Trzy ważne informacje dla polskich
użytkowników Zotero
Wersje językowe
Zainstalowany program Zotero najprawdopodobniej wyświetli się w polskiej wersji
językowej (Zotero rozpoznaje lokalizację Firefoksa). Lokalizacje można jednak zmieniać.
Jeśli na przykład zachodzi potrzeba użycia rozszerzenia w wersji angielskiej
(przygotowujemy bibliografię do publikacji po angielsku) należy przełączyć lokalizację
przeglądarki na angielską. Najłatwiej wykonać to za pomocą rozszerzenia
lub samodzielnie zmienić ten parametr w ustawieniach przeglądarki. Można to
wykonać w następujący sposób:
•
w pasku adresu przeglądarki wpisać about:config
•
znaleźć wiersz general.useragent.locale wpisując tę nazwę w polu filtru
•
kliknąć dwukrotnie na nazwie opcji i w wyświetlonym okienku zmienić wartość pl-
PL na en-US
•
ponownie uruchomić przeglądarkę
W analogiczny sposób należy powrócić do polskiej lokalizacji.
Podczas pobierania informacji o publikacji ze strony internetowej Zotero automatycznie
zmienia pierwsze litery każdego wyrazu w polu Tytuł na wielkie litery.
tłum. Anna Chlebicka, Paweł Krzyworzeka
2
Pierwsze kroki z Zotero
Można wyłączyć tę opcję w następujący sposób:
•
w pasku adresu przeglądarki wpisać about:config
•
znaleźć wiersz extensions.zotero.capitalizeTitles wpisując tę nazwę w polu filtru
•
zmienić wartość z true na false klikając dwukrotnie na wyświetlonej nazwie opcji
•
ponownie uruchomić przeglądarkę
Polskie litery
Automatyczne Zotero ma ustawione skróty klawiaturowe, które wchodzą w konflikt z
kombinacją klawiszy przy pisaniu polskich liter (Alt + litera). Uniemożliwia to wpisywanie
polskich słów! Należy zatem zmienić litery (Z, L, N, O, A, C) w zakładce „Skróty
klawiaturowe” w ustawieniach Zotero na inne, neutralne (np.: W, R, D, Y, I, P).
tłum. Anna Chlebicka, Paweł Krzyworzeka
3
Pierwsze kroki z Zotero
Start z Zotero
Najlepszym sposobem na rozpoczęcie pracy z Zotero jest obejrzenie
(dostępne w języku angielskim). W celu znalezienia większej ilości filmów
instruktażowych zajrzyj na stronę
(znajdują się tam samouczki w języku
angielskim).
Zotero działa w ramach przeglądarki Firefox, która musi być otwarta, abyś miał dostęp do
swojej naukowej kolekcji. Nie musisz jednak być online, aby korzystać z Zotero. Funkcje
takie, jak notatki, wyszukiwanie czy organizowanie działają równie dobrze w trybie offline,
choć, oczywiście, nie będziesz wówczas w stanie przeglądać części internetowych pozycji z
twojej kolekcji ani gromadzić nowych internetowych materiałów.
W oknie Zotero znajdziesz całą swoją kolekcję: dane bibliograficzne, pliki i dokumenty,
notatki oraz inne pozycje, takie jak obrazy czy zrzuty ekranu stron internetowych.
Aby otworzyć okno Zotero, kliknij ikonę w prawym dolnym rogu przeglądarki.
Okno Zotero
W ten sposób na ekranie pojawia się panel ze wszystkimi zebranymi przez ciebie cytatami,
kolekcjami i notatkami.
Okno Zotero zamyka się poprzez kliknięcie ikony X w jego prawym górnym roku, bądź przez
powtórne kliknięcie na logo programu. Możesz otwierać i zamykać okno Zotero w dowolnym
momencie, jeśli tylko masz otwartą przeglądarkę Firefox. Okno Zotero nie musi być otwarte,
aby móc wykonać „szybkie zapisywanie” materiałów, które chce się dodać do kolekcji.
tłum. Anna Chlebicka, Paweł Krzyworzeka
4
Pierwsze kroki z Zotero
Gdy Zotero rozpoznaje pozycje ze stron
internetowych
Prawdopodobnie najważniejszą właściwością Zotero jest umiejętność rozpoznawania przez
program pozycji bibliograficznych (takich jak książki czy artykuły z czasopism), które
oglądasz na stronach internetowych. Na przykład, kiedy przeglądasz dane ksiązki w
internetowym katalogu bibliotecznym, w pasku adresu w przeglądarce pojawia się ikona
książki. Szukaj jej na górze okna przeglądarki, tam, gdzie pojawia się adres oglądanej strony
internetowej:
Wystarczy kliknąć na ikonę książki, a Zotero zapisze wszystkie dane bibliograficzne w twojej
bibliotece (nie jest przy tym konieczne otwieranie okna Zotero). Jeśli szukasz zestawu pozycji
(np. listy rezultatów wyszukiwania w Google Scholar lub LexisNexis), w tym samym miejscu
pojawi się ikona folderu. Kliknięcie na nią spowoduje otwarcie listy pozycji z okienkiem przy
każdej. Wybierz te, które chcesz zachować, a Zotero dokończy za ciebie robotę.
Jeśli pracujesz akurat w obrębie którejś z twoich kolekcji (to znaczy, kiedy w lewej kolumnie
w oknie Zotero zaznaczona jest jedna z kolekcji, a nie „Moja Biblioteka”), dane zostaną
skopiowane zarówno do tego folderu jak i do twojej ogólnej biblioteki.
Zotero rozpoznaje informacje poprzez „translatory stron”. Translatory Zotero powinny
współpracować z większością katalogów bibliotecznych, częścią popularnych stron, takich
jak Amazon, czy New York Times i wieloma bazami (JSTOR itp.). Wystarczy poszukać
pojawiających się w pasku adresu ikon (aby znaleźć więcej informacji i stron do
wypróbowania zajrzyj na listę kompatybilnych stron
). Z czasem zespół
Zotero będzie wzbogacał listę. Nie musisz jednak wracać tutaj w poszukiwaniu owych
dodatkowych traslatorów, będą one co jakiś czas automatycznie dodawane do twojej instalacji
Zotero.
tłum. Anna Chlebicka, Paweł Krzyworzeka
5
Pierwsze kroki z Zotero
Trzy kolumny okna Zotero
Lewa kolumna zawiera całą twoją bibliotekę oraz poszczególne kolekcje, które są
podzbiorami „Mojej Biblioteki”, środkowa pokazuje pozycje wyróżnionej w lewej kolumnie
kolekcji; w prawej znajdziemy informacje na temat pozycji, którą wybierzemy w kolumnie
środkowej.
“Moja Biblioteka” zawiera wszystkie dane bibliograficzne, pliki i notatki, które zapisałeś,
ściągnąłeś z sieci lub wprowadziłeś do programu. Aby umieścić wybrane pozycje w
konkretnej kolekcji, przeciągnij je na ikonę foldera danej kolekcji i upuść. Każda kolekcja
może posiadać nieograniczoną liczbę podkolekcji lub folderów. Istnieje także możliwość
zapisania wyników wyszukiwania, zawierających wszystkie pozycje spełniające zdefiniowane
przez ciebie kryteria, jako nowego folderu w lewej kolumnie. W celu skasowania pozycji lub
kolekcji, wybierz ją i naciśnij klawisz „delete”. Klikając prawym przyciskiem myszy (lub
przycisku „control” w przypadku Maców) na pozycje lub kolekcje otwierasz menu z listą
innych funkcji.
LEWA KOLUMNA
tłum. Anna Chlebicka, Paweł Krzyworzeka
6
Pierwsze kroki z Zotero
dodaj nową kolekcję
zarządzaj etykietami
impotuj/eksportuj kolekcje, zmień ustawienia Zotero, wyświetl informacje o Zotero (w
tym informacje o posiadanej wersji programu i jego autorach)
twoja biblioteka Zotero, zawierająca wszystkie dodane do programu pozycje
kolekcja (podzbiór twojej biblioteki)
ŚRODKOWA KOLUMNA
dodaj nowy element ręcznie
dodaj aktywną stronę internetową do swojej kolekcji
dodaj link do tej strony internetowej (to działa podobnie do zakładki, natomiast dodawanie
strony jako pełnej pozycji w kolekcji przy użyciu , pozwala na zapisywanie informacji
bibliograficznych, różnych notatek i załączników)
wykonaj zrzut ekranu bieżącej strony internetowej (zrzuty ekranu mogą być przeciągnięte i
upuszczone do dowolnego folderu bądź pozycji)
wykonaj szukanie zaawansowane
dodaj osobną notatkę
notatka
książka
artykuł z czasopisma
artykuł z gazety
tłum. Anna Chlebicka, Paweł Krzyworzeka
7
Pierwsze kroki z Zotero
film
plik
link do pliku
link do strony internetowej
zrzut ekranu strony internetowej
to tylko najbardziej popularne typy pozycji w kolekcji, inne ikony, takie jak dzieła sztuki, pliki
audio etc, pojawią się, gdy dodasz je do swojej biblioteki
PRAWA KOLUMNA
minimalizuj/maksymalizuj
zamknij okno zotero
wyświetla strony internetowe powiązane z daną pozycją (o ile
takowe istnieją)
wyszukuje artykuły i książki w lokalnych bibliotekach
(przy użyciu OpenURL)
dane bibliograficzne, które możesz edytować klikając na poszczególne pola
notatki, które stworzyłeś na temat danej pozycji (są one automatycznie zapisywane
w trakcie ich tworzenia)
tłum. Anna Chlebicka, Paweł Krzyworzeka
8
Pierwsze kroki z Zotero
pliki, PDF-y, obrazy, linki oraz zrzuty ekranu stron internetowych załączone do
danej pozycji
etykiety, które przyporządkowałeś danej pozycji; Zotero może także
automatycznie przechwycić hasła przedmiotowe przyporządkowane książkom (zgodnie z
klasyfikacją Biblioteki Kongresu Stanów Zjednoczonych) i słowa kluczowe artykułów
inne elementy, które powiązałeś z tą pozycją
otwórz/zamknij okno Zotero
Notowanie
Większości użytkowników nie wystarcza czytanie i gromadzenie źródeł, chcieliby także móc
tworzyć notatki na ich temat. Wszyscy robimy drobne gryzmoły na marginesach książek,
post-itach i w notatnikach (prawdziwych i wirtualnych). Zotero ułatwia przechowywanie
wszystkich tych adnotacji, dopisków i notatek w jednym miejscu, pozwalającym na ich
przeszukiwanie. Kliknij na poniższy zrzut ekranu, aby obejrzeć filmik instruktażowy na temat
notatek lub czytaj dalej.
Na górze środkowej kolumny panelu Zotero znajduje się pięć ikon. Żółty kwadrat ze znakiem
“plus” po prawej stronie to ikona „samodzielnej notatki”. Kliknij na nią, aby stworzyć nową
notatkę.
tłum. Anna Chlebicka, Paweł Krzyworzeka
9
Pierwsze kroki z Zotero
Możesz także tworzyć notatki na temat poszczególnych pozycji z kolekcji. Aby to zrobić,
wybierz odpowiednią pozycję i kliknij zakładkę „Notatki” w prawej kolumnie. Teraz możesz
kliknąć przycisk „dodaj”, aby załączyć notatkę.
Etykiety i selektor etykiet
Etykietowanie jest prostą metodą kategoryzowania pozycji poprzez przyporządkowywanie im
opisujących je słów. Możesz oznaczyć informacje dowolnym odpowiadającym ci słowem
kluczowym lub terminem, który chciałbyś przypisać do konkretnej pozycji. Etykiety
pozwalają na przeszukiwanie informacji na swój własny sposób, poprzez kategorie, które
samemu uzna się za odpowiednie. Zapraszamy do obejrzenia screencastów związanych z
etykietami i selektorem etykiet.
tłum. Anna Chlebicka, Paweł Krzyworzeka
10
Pierwsze kroki z Zotero
Etykiety
Selektor etykiet
Aby dodać etykietę do dowolnej pozycji wystarczy wybrać zakładkę “Etykiety”
w
prawej kolumnie i kliknąć przycisk „Dodaj”
, a następnie wpisać swoją etykietę.
Kiedy dodasz etykietę, pojawi się ona także w selektorze etykiet w lewej kolumnie.
Selektor etykiet, umieszczony w lewym dolnym rogu panelu Zotero, umożliwia skorzystanie
z dodatkowego poziomu zarządzania informacjami, komplementarnego w stosunku do
systemów związanych z tworzeniem kolekcji i wyszukiwaniem. Selektor pojawia się na
ekranie lub znika z niego po kliknięciu przycisku „wyświetl/ukryj selektor etykiet” (
).
Selektor aktualizuje spis etykiet, na podstawie słów, które przyporządkowujesz
poszczególnym pozycjom swojej biblioteki. Poprzez kliknięcie na dowolną z etykiet, możesz
przefiltrować pozycje ze swojej biblioteki, kolekcji i zapisanych wyszukiwań przy użyciu
wybranej przez ciebie liczby etykiet
Selektor etykiet domyślnie pokazuje wszystkie etykiety przyporządkowane pozycjom z
bieżącego folderu. Po kliknięciu na daną etykietę, środkowa kolumna zaktualizuje się,
pokazując jedynie te pozycje, które zostały oznaczone wybraną etykietą. Możesz wybrać
kilka etykiet, aby zawęzić wyszukiwanie w środkowej kolumnie, lub klikając ponownie na
etykietę anulować jej wybór.
Najszybszym sposobem odnalezienie etykiety na liście jest wpisanie części szukanego słowa
w okienku „Filtr:”. Wybrane wcześniej etykiety, które nie pasują do wpisanego w filtr słowa,
pozostają zaznaczone, pozwala to szybko odszukać i wybrać wiele etykiet. Po kliknięciu
przycisku „Odznacz wszystkie” w centralnym panelu ponownie pojawią się wszystkie
elementy tego folderu.
tłum. Anna Chlebicka, Paweł Krzyworzeka
11
Pierwsze kroki z Zotero
W selektorze etykiet można zarządzać wszystkimi etykietami w zbiorze. Po kliknięciu
prawym przyciskiem myszy na etykietę pojawiają się dwie opcje: zmiana nazwy etykiety i
usunięcie etykiety (oba działania zostają zastosowane do wszystkich elementów, do których
jest przypisana dana etykieta). Można również przypisać wiele elementów do etykiet poprzez
przeciągnięcie elementów ze środkowej kolumny na wybrane etykiety w selektorze. Do tego
pomocne może okazać się zaznaczenie okienka „Wyświetl wszystkie etykiety” – normalnie
selektor wyświetla tylko etykiety bieżących elementów (wybranej kolekcji, czy wybranego
elementu), po zaznaczeniu „Wyświetl wszystkie etykiety” w selektorze pojawią się również te
etykiety (szarą czcionką), które nie są przypisane do elementów z aktualnego widoku. Można
wtedy przeciągać elementy ze środkowej kolumny do szarych etykiet.
Niektóre elementy zapisywane są w Zotero już z dołączonymi etykietami. Jeśli Zotero w
opisie katalogowym wykryje informacje klasyfikacyjne lub inne metadane może użyć tych
informacji do stworzenia etykiet, np.: nagłówki tematyczne rekordów OPAC (Online Public
Access Catalog) podczas zapisywania elementu w Zotero stają się etykietami. Możesz
zarządzać tymi etykietami w taki sam sposób, jak etykietami dodawanymi ręcznie.
Eksportowanie elementów z kolekcji
Elementy z kolekcji można wyeksportować na kilka sposobów. Zotero może wygenerować
sformatowaną bibliografię jako dokument RTF, plik HTML lub bezpośrednio do MS Word i
Open Office poprzez użycie specjalnych dodatków do tych edytorów. Można również
stworzyć w pełni sformatowaną bibliografię przeciągając elementy z Zotero bezpośrednio do
dowolnego dokumentu tekstowego. Zotero pozwala także na eksport kolekcji do innych
narzędzi bibliograficznych, jak Endnote, Refworks.
tłum. Anna Chlebicka, Paweł Krzyworzeka
12
Pierwsze kroki z Zotero
Automatyczne
dodawanie
odnośników
bibliograficznych w dokumencie MS Word
Automatycznie wygenerowana
sformatowana bibliografia
Zarchiwizuj strony www
Jak widać, Zotero jest potężnym narzędziem do zbierania i zarządzania danymi
bibliograficznymi. Ale to jeszcze nie wszystko! Zotero jest również świetnym narzędziem do
archiwizowania i opisywania stron internetowych (filmik w języku angielskim).
Wyróżniaj tekst
i dodawaj adnotacje
Kliknij “Utwórz nowy element z aktywnej strony” ( ) , Zotero zapisze kopię tej strony w
twojej bibliotece. Żeby zobaczyć zarchiwizowaną stronę internetową, kliknij dwa razy na
ikonę zrzutu ekranu ( ) przypisaną do utworzonego elementu.
W lewym górnym rogu pojawi się pasek adnotacji.
tłum. Anna Chlebicka, Paweł Krzyworzeka
13
Pierwsze kroki z Zotero
Kliknij ikonę “Wyróżnij tekst” – kursor zmieni się w narzędzie do wyróżniania. Kliknij
“Zdejmij wyróżnienie” - kursor zmieni się w narzędzie do anulowania wyróżnienia.
Żeby dodać adnotację: kliknij “Dodaj adnotację” i kliknij w miejsce na stronie, w którym
chcesz umieścić adnotację, każde kolejne kliknięcie spowoduje dodanie adnotacji. Możesz
zmienić wielkość, skasować, przenieść i zwinąć adnotację (patrz rysunek powyżej).
Dalsze informacje
Więcej o Zotero dowiesz się z:
Jeśli masz pytania, w pierwszej kolejności zajrzyj na stronę
, jeśli
tam nie znajdziesz odpowiedzi, przeszukaj
. Zachęcamy też do subskrypcji
bloga, dzięki któremu będziesz miał najświeższe informacje o Zotero.
Uwagi do tekstu prosimy zgłaszać na adres: pawel.krzyworzeka(at)uw.edu.pl
tłum. Anna Chlebicka, Paweł Krzyworzeka
14