Sowiecka klasyka dźwiękowa lat 30. – twórcy, dzieła, ideologia

1932 – spotkanie przedstawicieli władz, którzy określili założenia doktryny polityczno-estetycznej,
zlikwidowano wszystkie stowarzyszenia i grupy artystyczne w tym RAPP.

1. Grigorij Kozincew i Leonid Trauberg – „Samotna” – 1931 – o młodej nauczycielce, która

podejmuję walkę o nowy, lepszy, komunistyczny świat. Lokalny koloryt, film posługuje się
głównie napisami, ale interesująca ścieżka dźwiękowa. Realistyczne obrazy największym
walorem.
- „Trylogia o Maksymie” (młodość, powrót, Maksym) 1935/7/9 – na początku miał to być film
„Bolszewik”, ale przerwano zdjęcia po tygodniu. Akcja pierwszej części zaczyna się jeszcze
przed wojną, Maksym jest takim ludycznym bohaterem, pracuje sobie w fabryce i pod
wpływem młodej nauczycielki i przejęty śmiercią przyjaciół wkracza na właściwą drogę. 2
część – działania rewolucjonistów i samego Maksyma, 3 – pierwszemu okresowi po
październiku 1917. Film spodobał się Stalinowi. Maksym = proletariusz, obrazował siłę
proletariatu wobec zakłamanej inteligencji i mieszczaństwa.

2. Nikołaj Ekk – „Bezdomni” 1931 – pierwszy dźwiękowy film fabularny. Film o

przedrewolucyjnej fali bezdomności dzieci, często je wtedy mordowano, ale film oczywiście
był o tym, że je resocjalizują, i o tym, jak rozwiązywać poważne problemy wychowawcze.
„wzorzec wychowania komunistycznego”. Ekk był uczniemMayerholda.

3. Bracia Wasiljewowie – „Czapajew” 1934 - Film, oparty na wspomnieniach komisarza

Furmanowa, opowiada o autentycznej postaci, dowódcy jednego z oddziałów Armii
Czerwonej, Czapajewie i jego przyjaźni z przysłanym mu przez partię w 1919 roku młodym
komisarzem. Pod wpływem komisarza odnosząca zwycięstwa, ale niezdyscyplinowana
żołnierska masa przekształciła się w świetnie zorganizowany oddział. „Szarzyzna” zdjęć,
ważny bohater – prawdziwy, realny. Film typowo socrealistyczny. Borys Baboczkin
Czapajew

4. Grigorij Aleksandrow – „Świat się śmieje” 1934 – Żeby nie było, rosyjska kinematografia

proponowała też rozrywkę. Przeniesienia schematów hollywoodzkich na sowiecki grunt.
Bardzo profesjonalna ekipa, muzyka Dunajweskiego. Lubow Orłowa – główna rola, potem
żona reżysera. Kostek Potiechin, pastuch znad Morza Czarnego, kocha muzykę i często
przygrywa swojej trzodzie na fujarce. Talent chłopaka wzbudza zainteresowanie młodego
profesora wiolinistyki. Pod jego kierunkiem Kostek uczy się grać na skrzypcach, robiąc szybkie
postępy. Pewnego dnia Elena, ekscentryczna panna z dobrego domu, bierze omyłkowo
Kostka za słynnego dyrygenta Leopolda Fraschiniego. Nie dziwią jej nawet rubaszne maniery
pastucha, gdyż uznaje je za przejaw oryginalności artysty. Elena zaprasza Kostka na przyjęcie
do swojej luksusowej nadmorskiej willi. Z winy Potiechina przyjęcie kończy się wielką klapą.
Kilka miesięcy później Kostek wyrusza do Moskwy, gdzie odnosi sukces. Potem Aleksandrow
tworzył filmy o podobnej tematyce, jednak tam propaganda wysuwała się na pierwszy plan.

5. Jefim Dzigan – „My z Kronsztadu” 1936–scenariusz Wsiewołoda Wiszniewskiego. Film

opowiada o wydarzeniach z października 1919 r. Białogwardziści, pod dowództwem generała
Judenicza, oblegają Piotrogród. Na odsiecz miastu przybywają czerwoni marynarze z
Kronsztadu, którzy jednak zostali pokonani i strąceni do morza. Ocalał tylko ArtiemBałaszow
(GeorgiBushuyev), który poprowadzi nowy desant marynarzy. Pomimo historycznego

zakłamania, ten film posiada walory inscenizacyjne (scena egzekucji marynarzy) Bohater =
kolektyw.

6. Josif Chejfik – „Delegat floty” 1937 – o początkowym okresie rewolucji, stary profesor

(Michaił Czerkasow – miał 30 lat) nawraca się i przyłącza do bolszewików.
- „Ziemia woła” – 1939, film o kołchoźnicy, która zostaje wybrana na deputowaną. Znane
powiedzenie lenina, że każda kucharka może nauczyć się rządzenia państwem. Symbol z
ducha marksistowskiego równouprawnienia płci.

7. Siergiej Eisenstein

• Stare i nowe – 1929, jeszcze bez dźwięku
• Wyjazd do Europy Zach żeby zapoznać się z nowinkami technicznymi
• „Romans sentymentalny” – 20 minutowa impresja muzyczna
• Podróż do Meksyku – tam nakręcił krótkometrażowe „Trzęsienie ziemi” oraz „Niech

żyje meksyk!” – historia kraju od czasu Majów do wojny domowej z XX wieku

• Tymczasem w rosji propaganda na całego, rezygnują z awangardowej poetyki, robią

filmy o industrializacji i takie tam.

• Po Meksyku nie robił filmów, zarzucano mu, że nie wpisuje się w socrealizm.
• 1935 – „łąki bieżyńskie” – Estetyzacja rzeczywistości, mit młodocianej ofiary.
• 1937 – „Aleksander Newski” – duże walory plastyczne, teatralna, symboliczna

średniowieczna scenieria, realizm zastąpiony stylizacją. Ekspresyjna fotografia 
sztuczność rzeczywistości. Krok w postępie muzyki filmowej, zestrojenie muzyki i
kadrów. (montaż pionowy)

8. Wsiewołod Pudowkin

• 1933 – „Dezerter” – o ruchu robotnicznym w Niemczech, nagrywany w Leningradzie.

Robotnik walczy z kapitalizmem, potem wątpi, wysyłają go do Rosji gdzie nawraca się
na komunizm. Trochę jeszcze był dziwny z tym dźwiękiem, nie zawsze spójny z
obrazem

• 1939 – „Minim i Pożarski” – wpisuje się, w nurt historyczny popularny w latach 30.

Historia wypędzenia Polaków z Moskwy i zakończenia Wielkiej Smuty

• 1942 – „Surowar” – o wybitnym generale carycy Katarzyny.

9. Aleksander Dowżenko

• 1931 – „Iwan” – apologia stalinowskiego przemysłu.
• 1934 – „Aerograd”- Na Dalekim Wschodzie, nad Oceanem Spokojnym, władza

radziecka buduje kluczowe strategicznie miasto Aerograd. Kraj jest penetrowany
przez wrogich japońskich agentów z sąsiedniej Mandżurii. Mieszkający w tajdze
myśliwy Stiepan Głuszak napotyka dwóch z nich. Jednego z nich zabija, drugi mu
umyka. Ocalały agent japoński zamierza wykorzystać do swoich celów, niechętną
władzy radzieckiej, miejscową grupę "starowierców". Wykorzystanie egzotycznej
przyrody i tajemniczości azjatyckiego świata.

• 1939 – „Szczors” – antypolskie akcenty. Niezwykły, jak na komunistyczne kino

bohater – przystojny, trochę romantyczny, elegancki.

10. Lew Kuleszow – „Gorizont” -1932
11. Dużo filmów o Leninie – Michaił Romm – trylogia o Leninie.
12. Rozkwit kina dziecięcego  kształtowanie ideologiczne od najmłodszego.