HARMONOGRAM ĆWICZEŃ

D l a M B M :

NR

PRACOWNI

ZESPÓŁ

KOLOKWIA

I TESTY

-I

-II

-III

-IV

-V

-VI

-VII

-VIII



0

0

0

0

0

0

0

0

Test - BHP



C1

C2

C3

C4

C5

C6

C7

C8

wejściówka



C8

C1

C2

C3

C4

C5

C6

C7

wejściówka



C7

C8

C1

C2

C3

C4

C5

C6

wejściówka



C6

C7

C8

C1

C2

C3

C4

C5

wejściówka



C5

C6

C7

C8

C1

C2

C3

C4

wejściówka



C4

C5

C6

C7

C8

C1

C2

C3

wejściówka

D l a M I T :

NR

PRACOWNI

ZESPÓŁ

KOLOKWIA

I TESTY

-I

-II

-III

-IV

-V

-VI



0

0

0

0

0

0

Test - BHP



C1

C2

C3/4

C5

C6

C7/8

wejściówka



C7/8

C1

C2

C3/4

C5

C6

wejściówka



C6

C7/8

C1

C2

C3/4

C5

wejściówka



C5

C6

C7/8

C1

C2

C3/4

wejściówka



C3/4

C5

C6

C7/8

C1

C2

wejściówka



C2

C3/4

C5

C6

C7/8

C1

wejściówka

C3/4, C7/8

– ćwiczenia do wyboru

TEMATYKA ĆWICZEŃ

NR

TYTUŁ

C0

INSTRUKCJE BHP
OMÓWIENIE WARUNKÓW ZALICZENIA PRZEDMIOTU

C1

POMIAR pH; REAKCJE HYDROLIZY
I ZOBOJĘTNIANIA

C2

ANALIZA JAKO

ŚCIOWA ROZTWORÓW

C3

OZNACZANIE TWARDOŚCI WODY

C4

ILOŚCIOWE OZNACZANIE BARWNIKA METODĄ
SPEKTROFOTOMETRYCZNĄ

C5

KOROZJA ELEKTROCHEMICZNA

C6

EMULSJE

C7

POWŁOKI MALARSKIE

C8

OTRZYMYWANIE KLEJÓW

ZAKRES

MATERIAŁU

NA

KOLOKWIA

Ćw.C1. Pomiar pH; reakcje hydrolizy i zobojętniania
Definicje pH i pOH. Wartości pH i pOH w roztworach kwaśnych, obojętnych
i zasadowych. Obliczanie

pH i pOH mocnych kwasów jednoprotonowych i zasad

jednowodorotlenowych.

Wskaźniki pH.

Zapisywanie wzorów związków chemicznych. Podział elektrolitów na mocne i słabe.
Zapisywanie równań reakcji dysocjacji kwasów, wodorotlenków i soli, a także reakcji
zobojętniania i hydrolizy soli w postaci cząsteczkowej i jonowej.

Ćw.C2. Analiza jakościowa roztworów
Definicja reakcji charaktery

stycznej (analitycznej). Zastosowania analizy jakościowej.

Zapisywanie równań reakcji analitycznych wybranych kationów (Pb

2+

, Cu

2+

, Fe

3+

,

Ni

2+

) i anionów (Cl

-

, SO

4

2-

,

CO

3

2-

). Związki trudnorozpuszczalne (osady).

Ćw.C3. Oznaczanie twardości wody
Definicje

twardości wody (węglanowa, całkowita, stała). Właściwości wód twardych

i miękkich. Usuwanie twardości węglanowej – reakcje chemiczne. Inne metody
zmiękczania wody.

Ćw.C4. Ilościowe oznaczanie barwnika metodą spektrofotometryczną
Stężenie procentowe i molowe – definicje, obliczanie. Metody analizy ilościowej.
Absorpcja światła w roztworach barwnych (absorbancja, transmitancja, prawo
Lamberta-Beera).

Ćw.C5. Korozja elektrochemiczna
Ogniwo korozyjne. Metody ochrony metali przed korozją. Mechanizm działania
powłok katodowych i anodowych. Inhibitory oraz stymulatory korozji. Pasywacja.

Ćw.C6. Emulsje
Pojęcia zawiesiny, dyspersji, emulsji. Definicje faz składowych emulsji. Typy emulsji.
Stabilizacja i destabilizacja emulsji. Pojęcia emulgatora, surfaktanta, środka
powierzchniowo-czynnego.

Ćw.C7. Powłoki malarskie

Podstawowe składniki farb. Substancje stosowane jako napełniacze w kompozycjach
malarskich. Spoiwa polimerowe

– definicja polimeru, przykłady polimerów

naturalnych i syntetycznych. Cechy dobrej po

włoki malarskiej. Funkcje powłok

malarskich.

Ćw.C8. Otrzymywanie klejów
Podstawowe składniki klejów. Polimery – definicja polimeru, przykłady polimerów
naturalnych i syntetycznych. Pojęcia adhezji i kohezji. Cechy dobrej spoiny klejowej.

UWAGA !

KOLOKWIA

– „WEJŚCIÓWKI”

O

DBYWAJĄ SIĘ NA KAŻDYCH ZAJĘCIACH

I DOTYCZĄ WYKONYWANEGO W DANYM TYGODNIU ĆWICZENIA

TEMATYKA

WYKŁADÓW (MBM, MIT)

1. Budowa atomu

2. Układ okresowy pierwiastków

3. Wiązania chemiczne; klasyfikacja związków chemicznych

4. Roztwory i emulsje

5. Pomiary pH

6. Podstawowe reakcje chemiczne (zobojętnianie, wypieranie, strącanie

osadów, hydroliza soli)

7. Analiza jakościowa

8. Analiza ilościowa roztworów

9. Analiza wody

10. Procesy utleniania i redukcji; akumulatory

11. Elektroliza; nakładanie powłok galwanicznych

12. Szereg napięciowy metali

13. Procesy korozji

14. Polimery

15. Sterowanie reakcją chemiczną

LITERATURA PODSTAWOWA

1.

Bielański A., Chemia ogólna i nieorganiczna, PWN 1996

2.

Pajdowski L., Chemia ogólna, PWN 1985

3.

Lee J.D., Zwięzła chemia nieorganiczna, PWN 1994

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA

1.

Lango M., Lango D., Ćwiczenia laboratoryjne z chemii ogólnej, skrypt
ATR 1990

2. Uhlig H., Korozja i jej zapobieganie, PWN 1980
3.

Floriańczyk Z., Penczka S., Chemia polimerów, Oficyna Wydawnicza
Politechniki Warszawskiej 2001

SCHEMAT OPRACOWANIA ĆWICZENIA

Bydgoszcz, dn. ...........................

..........................................
..........................................
(imiona i nazwiska osób
wykonujących ćwiczenie)
.........................................

(zespół)

ĆWICZENIE NR „x”

............................................................................................................

(tytuł ćwiczenia)

1. ...............................................................................................

(temat doświadczenia)

a) Wykonane operacje

b) Wyniki, obserwacje

c) Równania reakcji, obliczenia, wykresy

d) Wniosek

2. ...............................................................................................

(temat doświadczenia)

a) Wykonane operacje

b) Wyniki, obserwacje

c) Równania reakcji, obliczenia, wykresy

d) Wniosek

itd.

REGULAMIN PRACY

W laboratorium chemicznym znajdują się różne odczynniki i aparatura. Bezpieczne
posługiwanie się nimi wymaga uwagi, dokładności, zachowania czystości i porządku
oraz znajomości przepisów BHP.

Podczas przebywania i pracy w laboratorium należy przestrzegać niżej podanych
wskazówek:

1.

Przed przystąpieniem do pracy zapoznać się z instrukcją BHP.

2.

Do laboratorium przychodzić po zaznajomieniu się z częścią teoretyczną

i wskazówkami dotyczącymi wykonania wyznaczonego ćwiczenia. Znajomość
urządzeń i sprzętu laboratoryjnego, techniki wykonania podstawowych
czynności, a także sposobu wykonania każdego ćwiczenia jest warunkiem
bezpieczne

j pracy i otrzymania prawidłowych wyników.

3.

Pracować uważnie, nie rozsypując chemikaliów i nie rozlewając roztworów.

W przypadku ich rozsypania lub rozlania należy je usunąć ze stanowiska
pracy do pojemników przeznaczonych na odpady, a stół wytrzeć do sucha.
Nie wolno rozsypanych lub rozlanych chemikaliów wprowadzać z powrotem
do naczyń, z których zostały pobrane.

4.

Wszystkie naczynia zamykać zawsze tymi samymi korkami lub pipetkami.

Przekładanie korków lub pipetek powoduje zanieczyszczenie odczynników
i o

trzymanie błędnych wyników ćwiczeń.

5.

Nie przestawiać naczyń z odczynnikami chemicznymi w inne miejsce.

6.

Uszkodzenie aparatury, sprzętu laboratoryjnego i naczyń zgłaszać

prowadzącemu ćwiczenia.

7.

Stłuczone szkło i papiery wrzucać do odpowiednich pojemników na odpady,

a nie do zlewów.

8.

Podczas ćwiczeń zachować ciszę. W razie konieczności porozumiewać

się półgłosem.

9.

Przemieszczać się ostrożnie uważając, aby nie potrącić pracujących kolegów.

10.

Podczas pracy dbać o czystość i porządek na wyznaczonym miejscu oraz

w c

ałym laboratorium. Za czystość i porządek na miejscu przeznaczonym

dla danego ćwiczenia odpowiadają studenci, którzy je wykonują.

11.

W pracowni chemicznej obowiązuje bezwzględny zakaz spożywania posiłków

oraz napojów!

INSTRUKCJA BHP

W celu uniknięcia wypadku zatrucia, pożaru, oparzenia, porażenia lub zranienia
podczas wykonywania ćwiczeń laboratoryjnych, należy przestrzegać niżej
przytoczonych zaleceń:

1.

Ćwiczenia w pracowni chemicznej student może odrabiać tylko wtedy, gdy

zaopatrzony jest w odpowiednie środki ochrony osobistej, tj. fartuch oraz
okulary ochronne. Ponadto osoby posiadające długie włosy zobowiązane są
do ich związania na czas pracy w laboratorium.

2.

Ćwiczenia z substancjami szkodliwymi dla zdrowia, tj. stężonymi kwasami

i amoniakiem, siarkowodorem, chlorowodorem, fluorowodorem, tlenkami azotu
lub siarki, a także rozpuszczalnikami organicznymi, wykonywać tylko pod
włączonym wyciągiem.

3.

Wyjątkowo uważnie pracować ze stężonymi kwasami i zasadami. Ze względu

na właściwości żrące mogą one spowodować oparzenie oczu, ciała
i zniszczenie odzieży. Nie naciągać ich ustami do pipety!

4.

Ze względu na silnie egzotermiczny charakter procesu rozcieńczania

stężonego kwasu siarkowego(VI) wlewać go ostrożnie do wody, a nigdy
odwrotnie.

5.

Nie nachylać się nad naczyniem, w którym zachodzi reakcja chemiczna.

6.

Przy wykonywaniu ćwiczenia posługiwać się takimi ilościami i stężeniami

odczynników chemicznych, jakie są zalecane w instrukcji.

7.

Nie pracować z substancjami łatwopalnymi w pobliżu otwartego ognia.

Nie brać do rąk rozgrzanych naczyń, palników gazowych, w których
„przeskoczył” płomień i innego rozgrzanego sprzętu. Gorące, a zwłaszcza
rozżarzone przedmioty, stawiać na płytce ognioodpornej. Pilnować, aby
po zgaszeniu palnika kurki gazowe zostały dokładnie zamknięte.

8. P

odczas ogrzewania cieczy w probówce nad palnikiem gazowym uważać, aby

otwór probówki był skierowany w stronę bezpieczną dla eksperymentatora
i osób znajdujących się w pobliżu.

9.

Przed przystąpieniem do pracy z urządzeniami elektrycznymi sprawdzić

prawidłowość połączeń, nie zapominając o przewodach uziemiających.

10.

Nie korzystać z uszkodzonych probówek i innych naczyń szklanych.

11.

Nie wąchać bezpośrednio substancji chemicznej, a tylko korek naczynia,

w którym jest ona zamknięta.

12.

Resztki odczynników pozostałe po wykonaniu ćwiczenia przenieść

do pojemników na odpady, zgodnie z ich przeznaczeniem.

13.

W przypadku oparzenia, zranienia itp. postępować zgodnie z zasadami

udzielania pierwszej pomocy oraz zgłosić ten fakt prowadzącemu ćwiczenia.