organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce

background image

Zarzadzanie bezpieczeństwem pożarowym

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż. poż. Marek Finc

www.marand-ppoz.pl

Spis treści


Wykaz używanych skrótów ........................................................................................................... 2

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce. ................................................... 3

Rozdział 1.

1.2. Pojęcie i znaczenie ochrony przeciwpożarowej. .............................................................. 3

1.3. Zadania ustawowe ochrony przeciwpożarowej. .............................................................. 5

1.4. Struktura organizacyjna ochrony przeciwpożarowej. ...................................................... 8

1.5. Kwalifikacje osób realizujących czynności w zakresie ochrony przeciwpożarowej. ...... 13

1.6. Funkcjonowanie ochrony przeciwpożarowej w ramach administracji zespolonej. ....... 17

Zapobieganie powstawania i rozprzestrzeniania się pożarów i innych miejscowych

Rozdział 2.
zagrożeń.

20

2.1.

Ochrona przeciwpożarowa obiektów i terenów. ........................................................... 20

2.2.

Zadania właścicieli obiektów i terenów w zapewnieniu warunków ochrony

przeciwpożarowej. .................................................................................................................. 23

2.3.

Popularyzacja ochrony przeciwpożarowej w społeczeństwie. ...................................... 28

Organizacja i realizacja działań ratowniczych. ........................................................ 31

Rozdział 3.

3.1. Organizacja krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego. .............................................. 31

3.2. Zakładowe służby ratownicze. ....................................................................................... 35

3.3. Wojskowa Ochrona Przeciwpożarowa. .......................................................................... 40

3.4. Dziedziny ratownicze. ..................................................................................................... 43

3.5. Organizacja i prowadzenie działań ratowniczych. ......................................................... 46

3.6. Organizacja struktur i zadania Centralnego Odwodu Operacyjnego. ............................ 50

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

2

Wykaz używanych skrótów

CNBOP

Centrum Naukowo Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej

dso

dźwiękowy system ostrzegawczy

GOPR

Górskie ochotnicze Pogotowie Ratunkowe

JOT

jednostka operacyjno-techniczna

JRG

jednostka ratowniczo-gaśnicza

ksrg

krajowy system ratowniczo-gaśniczy

OSP

Ochotnicza Straż Pożarna

MDP

Młodzieżowe Drużyny Pożarnicze

PISM

Polski Instytut Spraw Międzynarodowych

ppoż

przeciwpożarowy

PSP

Państwowa Straż Pożarna

SAR

Służba Poszukiwawczo-Ratownicza

SA PSP

Szkoła Aspirantów Państwowej Straży Pożarnej

SGSP

Szkoła Główna Służby Pożarniczej

SITP

Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Pożarnictwa

ssp

system sygnalizacji pożaru

SSP

Szkoła Specjalistów Pożarnictwa

sug

stałe urządzenia gaśnicze

TOPR

Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe

WOP

Wojskowa Ochrona Przeciwpożarowa

WOPR

Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe

MON

Ministerstwo Obrony Narodowej

PCK

Polski Czerwony Krzyż

ZHP

Związek Harcerstwa Polskiego

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

3

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce.

Rozdział 1.

1.2.

Pojęcie i znaczenie ochrony przeciwpożarowej.

Konstytucyjnym

obowiązkiem

państwa

polskiego

jest

zapewnienie

bezpieczeństwa obywateli. Gwarantuje to Konstytucja RP która stanowi

1

:

„Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium,

zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli,

strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się

zasadą zrównoważonego rozwoju”. Państwo nasze wypełnia ten obowiązek przez

powołanie i utrzymywanie sił i środków, których zadaniem jest ochrona ludności przed

zagrożeniami wynikającymi z działalności sił przyrody i człowieka.

Odpowiedzialność za bezpieczeństwo wewnętrzne państwa spoczywa w Polsce

na wielu podmiotach. Można ją przypisać wszystkim organom administracji rządowej

i samorządowej. W zakresie kompetencji instytucjom publicznym, organizacjom

i stowarzyszeniom. Część odpowiedzialności ponoszą też obywatele naszego państwa

funkcjonujący w różnego rodzaju grupach, wspólnotach, społecznościach oraz

instytucjach.

Ochrona przeciwpożarowa jest jednym z elementów systemu powszechnego

bezpieczeństwa wewnętrznego państwa

2

. Jest systemem organizacyjno-prawnym,

polegającym na realizacji przedsięwzięć mających na celu ochronę życia, zdrowia,

mienia lub środowiska przed pożarem, klęską żywiołową lub innym miejscowym

zagrożeniem.

Rosnące tempo życia codziennego dzisiejszego społeczeństwa powoduje wzrost

zagrożenia dla życia, zdrowia, środowiska i mienia człowieka. Część zagrożeń wynika

z wielkiego rozwoju techniki, a inne wynikają z działania sił przyrody i są całkowicie

niezależne od człowieka. Naturalną tendencją jest zapobieganie powstawaniu szkód,

krzywd i zagrożeń, ale całkowite ich wyeliminowanie nie jest możliwe. W sytuacji, gdy

pomimo podjętych działań prewencyjnych zagrożenie lub szkoda powstaje, pomoc

poszkodowanym zobowiązane są nieść służby ratownicze do tego celu powołane.

1

Art. 5 Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Dz. U. 1997, Nr 78, poz.483

2

Dębski S., Górka-Winter B., Kryterium Bezpieczeństwa Międzynarodowego Państwa. Warszawa: PISM

2003, s. 33-43.

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

4

Zasadnicze znaczenie dla funkcjonowania ochrony przeciwpożarowej ma

obowiązujące prawo. Nowoczesne rozwiązania prawne są skutecznym środkiem do

zapewnienia wysokiego poziomu bezpieczeństwa pożarowego w państwie.

Podstawowym aktem prawnym regulującym problematykę ochrony

przeciwpożarowej i określającym pojęcia z nią związane jest Ustawa o ochronie

przeciwpożarowej

3

, która jest też podstawą do wydania szeregu szczegółowych aktów

wykonawczych.

Ochrona przeciwpożarowa polega na realizacji przedsięwzięć mających na celu

ochronę życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed pożarem, klęską żywiołową lub

innym miejscowym zagrożeniem. Realizowane to jest poprzez zapobieganie

powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożaru, klęski żywiołowej lub innego

miejscowego zagrożenia czyli zapewnienie koniecznych warunków ochrony technicznej

nieruchomościom i ruchomościom, oraz tworzenie warunków organizacyjnych

i formalnoprawnych zapewniających ochronę ludzi i mienia, a także

przeciwdziałających powstawaniu lub minimalizujących skutki pożaru, klęski

żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia. Kolejnym sposobem realizacji jest

zapewnienie sił i środków do zwalczania pożaru, klęski żywiołowej lub innego

miejscowego zagrożenia, oraz prowadzenie działań ratowniczych.

Ustawa definiuje też podstawowe pojęcia z zakresu ochrony przeciwpożarowej

4

:

Działania ratownicze - rozumie się przez to każdą czynność podjętą w celu

ochrony życia, zdrowia, mienia lub środowiska, a także likwidację przyczyn powstania

pożaru, wystąpienia klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia.

Inne miejscowe zagrożenie - rozumie się przez to zdarzenie wynikające

z rozwoju cywilizacyjnego i naturalnych praw przyrody nie będące pożarem ani klęską

żywiołową, stanowiące zagrożenie dla życia, zdrowia, mienia lub środowiska, któremu

zapobieżenie lub którego usunięcie skutków nie wymaga zastosowania nadzwyczajnych

środków.

Krajowy system ratowniczo-gaśniczy – rozumie się przez to integralną część

organizacji bezpieczeństwa wewnętrznego państwa, obejmującą, w celu ratowania

życia, zdrowia, mienia lub środowiska, prognozowanie, rozpoznawanie i zwalczanie

pożarów, klęsk żywiołowych lub innych miejscowych zagrożeń; system ten skupia

3

Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej. Dz. U. 1991, Nr 81 poz. 351 ze zm.

4

tamże, Art. 2 .

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

5

jednostki ochrony przeciwpożarowej, inne służby, inspekcje, straże, instytucje oraz

podmioty, które dobrowolnie w drodze umowy cywilnoprawnej zgodziły się

współdziałać w akcjach ratowniczych.

Budowę struktur nowoczesnego systemu ratowniczego w kraju oparto na

Państwowej Straży Pożarnej (PSP) i Ochotniczych Strażach Pożarnych (OSP).

Państwowa Straż Pożarna została powołana w 1992 r w wyniku restrukturyzacji

Zawodowej Straży Pożarnej w ramach wdrażania w życie nowej koncepcji ochrony

przeciwpożarowej w Polsce. Nowe rozwiązania organizacyjno-prawne dotyczące

szerokiego zakresu ratownictwa zostały wymuszone zmianami ustrojowymi,

politycznymi i gospodarczymi w Polsce dokonanymi na przełomie lat osiemdziesiątych

i dziewięćdziesiątych, a także wzrostem różnego rodzaju zagrożeń. Ramy prawne

funkcjonowania PSP zostały ujęte w kilku aktach prawnych, jednakże najważniejsze

z nich to ustawa o ochronie przeciwpożarowej i ustawa o Państwowej Straży Pożarnej.

Ochotnicze Straże Pożarne (OSP) są stowarzyszeniami. Stowarzyszenie

5

to

dobrowolne, samorządne i trwałe zrzeszenie o celach niezarobkowych. Podlega ono

obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego.

1.3.

Zadania ustawowe ochrony przeciwpożarowej.

Zadania i obowiązki z zakresu ochrony przeciwpożarowej mają charakter

powszechny. Świadczą o tym m.in. takie zapisy:

Osoba fizyczna, osoba prawna, organizacja lub instytucja korzystając ze

środowiska, budynku, obiektu lub terenu są obowiązane zabezpieczyć je przed

zagrożeniem pożarowym lub innym miejscowym zagrożeniem, a właściciel, zarządca

lub użytkownik budynku, obiektu lub terenu, a także podmioty, o których tu mowa,

ponoszą odpowiedzialność za naruszenie przepisów przeciwpożarowych

6

.

Jeżeli korzystamy z hotelu, kina czy lasu, to za nasze bezpieczeństwo odpowiada

jego właściciel lub zarządca. Ale jednocześnie my ponosimy odpowiedzialność za

zachowanie niezgodne z przepisami ppoż. i nie chodzi tu tylko o postepowanie

mandatowe, ale również o odpowiedzialność za spowodowanie śmierci, kalectwa czy

strat materialnych.

5

Sarnecki P., Prawo o stowarzyszeniach. Komentarz, Kraków 2007, s. 7.

6

Art. 3 Ustawy o ochronie przeciwpożarowej

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

6

Zgodnie z art. 9 ustawy „Kto zauważy pożar, klęskę żywiołową lub inne

miejscowe zagrożenie, obowiązany jest niezwłocznie zawiadomić osoby znajdujące się

w strefie zagrożenia oraz jednostkę ochrony przeciwpożarowej bądź policję lub wójta

albo sołtysa”. W tym zakresie jest duża świadomość i odpowiedzialność społeczeństwa,

a powszechność telefonów komórkowych sprawia, że powiadamianie służb

o zagrożeniach realizowane jest w większości przypadków bardzo szybko. Sposobem

na realizację powiadamiania straży są też coraz powszechniej stosowane systemy

automatycznego przekazywania informacji do PSP przez systemy sygnalizacji pożarów.

Za realizację polityki państwa w zakresie ochrony przeciwpożarowej

odpowiada Minister właściwy do spraw wewnętrznych. Pełni on też nadzór nad

funkcjonowaniem krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego.

Minister właściwy do spraw wewnętrznych określa w drodze rozporządzeń miedzy

innymi:

1) szczegółowe zasady nadzoru nad ochroną przeciwpożarową w poszczególnych

dziedzinach gospodarki narodowej,

2) szczegółowe

zasady

ochrony

przeciwpożarowej

i

zabezpieczenia

przeciwpożarowego budynków, obiektów lub terenów oraz ich wyposażenia

w sprzęt, urządzenia przeciwpożarowe i ratownicze,

3) warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie,

4) rodzaje budynków, obiektów lub terenów, w których wymagana jest instalacja

sygnalizacyjno-alarmowa,

5) szczegółowe zasady organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego oraz

zasady, zakres i tryb włączania do niego jednostek ochrony przeciwpożarowej,

6) szczegółowe

zasady kierowania i współdziałania jednostek ochrony

przeciwpożarowej biorących udział w działaniu ratowniczym,

7) wymagania w zakresie wykształcenia i kwalifikacji zawodowych oraz warunków

psychofizycznych dla osób podejmujących pracę w jednostkach ochrony

przeciwpożarowej,

8) szczegółowe zasady zwrotu kosztów za udział w działaniu ratowniczym jednostek

ochrony przeciwpożarowej poza terenem własnego działania,

9) szczegółowe zasady i sposób odpłatności za szkolenia organizowane przez PSP

dla pracowników jednostek ochrony przeciwpożarowej i członków ochotniczych

straży pożarnych,

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

7

10) tryb, zakres i szczegółowe zasady przeprowadzania czynności kontrolno

-rozpoznawczych, kwalifikacje i tryb wyznaczania osób uprawnionych do

czynności kontrolno-rozpoznawczych oraz wzór upoważnienia do ich

przeprowadzania,

11) zasady, właściwość i tryb postępowania komisji lekarskich MSWiA w sprawach

oceny zdolności fizycznej i psychicznej do służby w Państwowej Straży Pożarnej,

12) zasady postępowania, obowiązki i uprawnienia strażaków PSP.

Ponadto minister spraw wewnętrznych w porozumieniu z zainteresowanymi

ministrami określa, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady przeciwpożarowego

zaopatrzenia wodnego, ratownictwa technicznego, chemicznego i ekologicznego oraz

warunki, którym powinny odpowiadać drogi przeciwpożarowe, siedziby i terytorialny

zasięg działania komend rejonowych PSP.

Państwowa Straż Pożarna zgodnie z ustawą o PSP

7

została powołana jako zawodowa,

umundurowana i wyposażona w specjalistyczny sprzęt formacja, przeznaczona do walki

z pożarami, klęskami żywiołowymi i innymi miejscowymi zagrożeniami.

Do jej podstawowych zadań zgodnie z ustawą o PSP

8

należy:

1) rozpoznawanie zagrożeń pożarowych i innych miejscowych zagrożeń,

2) organizowanie i prowadzenie akcji ratowniczych w czasie pożarów, klęsk

żywiołowych lub likwidacji miejscowych zagrożeń,

3) wykonywanie pomocniczych specjalistycznych czynności ratowniczych

w czasie klęsk żywiołowych lub likwidacji miejscowych zagrożeń przez inne

służby ratownicze,

4) kształcenie kadr dla potrzeb Państwowej Straży Pożarnej i innych jednostek

ochrony przeciwpożarowej oraz powszechnego systemu ochrony ludności,

5) nadzór nad przestrzeganiem przepisów przeciwpożarowych,

6) prowadzenie prac naukowo-badawczych w zakresie ochrony przeciwpożarowej

oraz ochrony ludności,

7) współpraca z Szefem Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych w zakresie

niezbędnym do realizacji jego zadań ustawowych,

7

Art. 1 Ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej. Dz. U. 1991, Nr 88, poz. 400.

8

Art. 2 Ustawy o Państwowej Straży Pożarnej ….

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

8

8) współdziałanie ze strażami pożarnymi i służbami ratowniczymi innych państw

oraz ich organizacjami międzynarodowymi na podstawie wiążących

Rzeczpospolitą Polską umów międzynarodowych oraz odrębnych przepisów,

9) realizacja innych zadań wynikających z wiążących Rzeczpospolitą Polską umów

międzynarodowych na zasadach i w zakresie w nich określonych,

Fundamentalne założenia dla realizacji zadań przez jednostki PSP,

a w szczególności przez Jednostki Ratowniczo-Gaśnicze stanowi zapis ustawy

o ochronie ppoż.

9

Ochrona przeciwpożarowa polega na realizacji przedsięwzięć

mających na celu ochronę życia, zdrowia mienia lub środowiska przed pożarem, klęską

żywiołową lub innym zdarzeniem wynikającym z rozwoju cywilizacyjnego

i naturalnych praw przyrody (np. katastrofy techniczne, chemiczne, ekologiczne)

stanowiącym zagrożenie dla życia, zdrowia, mienia lub środowiska.”

Przedsięwzięcia te realizowane są poprzez:

1) zapobieganie powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożaru, klęski żywiołowej

lub innego miejscowego zagrożenia,

2) zapewnienie sił i środków do zwalczania pożaru, klęski żywiołowej lub innego

miejscowego zagrożenia,

3) prowadzenie działań ratowniczych.

1.4.

Struktura organizacyjna ochrony przeciwpożarowej.

Za realizację polityki państwa w zakresie ochrony przeciwpożarowej odpowiada

Minister właściwy do spraw wewnętrznych.

Działania ratownicze zgodnie z ustawą prowadzą umundurowane i wyposażone

w specjalistyczny sprzęt, przeznaczone do walki z pożarami, klęskami żywiołowymi

lub innymi miejscowymi zagrożeniami jednostki ochrony przeciwpożarowej

10

. Art. 15

ustawy wymienia jednostki ochrony przeciwpożarowej, które (za wyjątkiem związku

ochotniczych straży pożarnych) prowadzą działania ratownicze:

1) jednostki organizacyjne Państwowej Straży Pożarnej,

la) jednostki organizacyjne Wojskowej Ochrony Przeciwpożarowej,

2) zakładowa straż pożarna,

3) zakładowa służba ratownicza,

9

Art. 1 Ustawy o ochronie przeciwpożarowej …

10

Art. 16a i 22 Ustawy o ochronie przeciwpożarowej …

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

9

4) gminna zawodowa straż pożarna,

4a) powiatowa (miejska) zawodowa straż pożarna,

5) terenowa służba ratownicza,

6) ochotnicza straż pożarna,

7) związek ochotniczych straży pożarnych,

8) inne jednostki ratownicze.

Działania poszczególnych jednostek ochrony przeciwpożarowej, okoliczności i warunki

udziału tych jednostek w działaniach ratowniczych określone są w Rozporządzeniu

Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie organizacji ksrg

11

.

Za realizację zadań z zakresu ochrony przeciwpożarowej odpowiada Komendant

Główny Państwowej Straży Pożarnej jako centralny organ administracji państwowej

w tych sprawach. W zakresie ustalonym przez ministra spraw wewnętrznych

i administracji zadania ochrony przeciwpożarowej realizują przez sprawowanie nadzoru

również inni ministrowie, przewodniczący komisji lub komitetów sprawujących funkcje

naczelnych organów administracji państwowej, kierownicy urzędów centralnych,

prezesi zarządów głównych organizacji społecznych, organy administracji rządowej

i samorządowej w stosunku do podległych im jednostek organizacyjnych oraz

podmiotów gospodarczych, dla których są organami założycielskimi. W ramach

nadzoru nad ochroną przeciwpożarową organy sprawujące ten nadzór są uprawnione do

kontroli oraz do wydawania wiążących zaleceń kontrolowanym podmiotom.

Państwowa Straż Pożarna jest służbą - organem administracji rządowej

12

o charakterze ratowniczym i inspekcyjno-kontrolnym (funkcje inspekcyjno-kontrolne

zawsze są wykonywane w imieniu państwa, wyłącznie przez organy administracji

rządowej). Służbę w Państwowej Straży Pożarnej pełnią zgodnie z ustawą

13

o PSP,

funkcjonariusze pożarnictwa, zwani dalej „strażakami”.

Na strukturę organizacyjną PSP, zgodnie z ustawą o PSP

14

składa się sześć rodzajów

jednostek organizacyjnych: Komenda Główna, komendy wojewódzkie, komendy

powiatowe (miejskie), Szkoła Główna Służby Pożarniczej oraz pozostałe szkoły,

11

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 lutego 2011 r. w sprawie

szczegółowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego. Dz.U. 2011, Nr 46, poz.
239.

12

Gołębiewski W. Zarys prawa i administracji w ochronie przeciwpożarowej. Poznań: Szkoła

Aspirantów Państwowej Straży Pożarnej w Poznaniu, 1998, s. 19-32.

13

Art. 3 Ustawy o Państwowej Straży Pożarnej ….

14

Art.8 tamże.

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

10

jednostki badawczo-rozwojowe i Centralne Muzeum Pożarnictwa. W skład komendy

wojewódzkiej PSP mogą wchodzić ośrodki szkolenia, a w skład komendy powiatowej

(miejskiej) i szkół wchodzą jednostki ratowniczo-gaśnicze.

Rysunek 1

Schemat organizacyjny Państwowej Straży Pożarnej

15

Organami Państwowej Straży Pożarnej są:

Komendant Główny PSP (organ centralny),

komendanci wojewódzcy PSP (organy wojewódzkie),

komendanci powiatowi (miejscy) PSP (organy powiatowe (miejskie)),

komendanci szkół pożarniczych,

dyrektor

Centrum

Naukowo-Badawczego

Ochrony Przeciwpożarowej

w Józefowie,

dyrektor Centralnego Muzeum Pożarnictwa w Mysłowicach.

Podstawowe zadania organów PSP określone zostały w ustawie

16

:

Komendant Główny:

kieruje pracą Komendy Głównej PSP,

15

Schemat organizacyjny Państwowej Straży Pożarnej [on—line]. Warszawa: Komenda Główna

Państwowej Straży Pożarnej [dostęp 7 marca 2014]. Struktura. Dostępny w Word Wide Wed:
http://www.straz.gov.pl/page/index.php?str=2255

16

Art. 10 Ustawy o Państwowej Straży Pożarnej ….

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

11

kieruje krajowym systemem ratowniczo-gaśniczym,

analizuje zagrożenia pożarowe i inne miejscowe zagrożenia,

organizuje kształcenie i szkolenie w jednostkach organizacyjnych PSP,

sprawuje nadzór nad szkołami pożarniczymi, jednostkami badawczymi,

ośrodkami szkolenia i Centralnym Muzeum Pożarniczym,

inicjuje i przygotowuje projekty aktów normatywnych dotyczących ochrony

przeciwpożarowej i ratownictwa,

powołuje

i

odwołuje

rzeczoznawców

do

spraw

zabezpieczeń

przeciwpożarowych,

podejmuje decyzję o wprowadzeniu podwyższonej gotowości operacyjnej

w PSP w sytuacjach zwiększonego zagrożenia pożarami, awariami i klęskami,

prowadzi współpracę międzynarodową,

uczestniczy w przygotowywaniu i wykonywaniu umów międzynarodowych

w zakresie ochrony przeciwpożarowej,

kieruje jednostki organizacyjne PSP do akcji ratowniczych i humanitarnych

poza granicami państwa w ramach umów międzynarodowych

Komendant wojewódzki PSP wykonuje w imieniu wojewody zadania i kompetencje

określone w ustawach.

Komendant powiatowy (miejski) PSP jest organem właściwym w postepowaniu

administracyjnym w sprawach związanych z wykonywaniem zadań i kompetencji PSP,

jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.

Zgodnie z ustawą o PSP w skład komendy powiatowej (miejskiej) Państwowej Straży

Pożarnej wchodzą jednostki ratowniczo-gaśnicze. Jednostki znajdują się też

w strukturach szkół pożarniczych.

Jednostka Ratowniczo-Gaśnicza jest podstawową jednostką organizacyjną PSP,

posiadającą siły i środki umożliwiające samodzielne organizowanie i prowadzenie akcji

ratowniczej w czasie walki z pożarami oraz likwidacji miejscowego zagrożenia. Liczbę

jednostek niezbędnych do realizacji zadań ratowniczych na obszarze powiatu określa się

w zależności od warunków lokalnych, a w szczególności od:

częstotliwości występowania pożarów, klęsk żywiołowych i innych

miejscowych zagrożeń wymagających podjęcia akcji ratowniczych lub

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

12

pomocniczych specjalistycznych czynności ratowniczych Państwowej Straży

Pożarnej,

powierzchni i ukształtowania terenu powiatu, sieci dróg i innych warunków

mających wpływ na czas podjęcia działań ratowniczych, gęstości zaludnienia na

obszarze powiatu,

rozmieszczenia oraz możliwości taktyczno-technicznych sił i środków innych

jednostek ochrony przeciwpożarowej, służb i podmiotów ratowniczych

działających na obszarze powiatu, wchodzących w skład krajowego systemu

ratowniczo-gaśniczego,

potrzeb określonych w planach ratowniczych powiatu.

Strukturę Jednostki Ratowniczo-Gaśniczej stanowią:

Dowódca i zastępca dowódcy JRG pracujący w systemie 8-godzinnym i załoga,

pełniąca służbę w układzie trójzmianowym 24/48 godz. Każda zmiana służbowa

podzielona jest na sekcje i zastępy.

Sekcją jest pododdział w sile dwóch zastępów, liczący od dziewięciu do

dwunastu ratowników, w tym dowódca. Natomiast zastęp tworzy od trzech do sześciu

ratowników, w tym dowódca wyposażony w pojazd przystosowany do realizacji

zadania ratowniczego

17

.

Dla zapewnienia skuteczności i bezpieczeństwa działań służbom w zakresie

niezawodnego wyposażenia i przygotowania wyposażenia obiektów, a osobom

zagrożonym w samodzielnym podjęciu działań, opuszczeniu miejsc zagrożonych i

przetrwaniu do czasu nadejścia pomocy, prowadzone są badania i certyfikacje przez

Centrum Naukowo Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej

18

. Warunkiem dopuszczeniu

sprzętu do użytkowania w PSP jest uzyskanie certyfikatu CNBOP.

Organizacjami społecznymi działającymi w strukturach ochrony przeciwpożarowej

są ochotnicze straże pożarne. Stowarzyszenie Ochotnicza Straż Pożarna działa w

określonej miejscowości na podstawie: ustawy Prawo o stowarzyszeniach

19

oraz

ustawy o ochronie przeciwpożarowej, a także w oparciu o przygotowany przez siebie i

17

Par. 6.1 Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 lutego 2011 r.

w sprawie szczegółowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego. Dz. U. 2011,
Nr 46, poz. 239.

18

Wróblewski D. Rola i miejsce Centrum Naukowo Badawczego Ochrony Przeciwpożarowej w systemie

bezpieczeństwa powszechnego. Bezpieczeństwo i Technika Pożarnicza. Kwartalnik Centrum Naukowo
Badawczego Ochrony Przeciwpożarowej
2006, nr 01, s. 9-16.

19

Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach. Dz. U. 1989, Nr 20, poz. 104.

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

13

uchwalony statut. Władzami OSP są: walne zgromadzenie, zarząd i komisja rewizyjna.

Jednostką operacyjno-techniczna kieruje naczelnik, funkcje reprezentacyjne w OSP na

zewnątrz sprawuje prezes, który kieruje pracami zarządu.

Członkowie OSP dzielą się na członków zwyczajnych (czynnych), wspierających

i honorowych. W ramach OSP powoływane są też Młodzieżowe Drużyny Pożarnicze

(MDP) dla młodzieży w wieku od 11 do 18 lat.

Ochotnicze straże pożarne mogą powoływać jednostki operacyjno-techniczne,

których podstawowym zadaniem jest prowadzenie działalności ratowniczo-gaśniczej.

Jednostki w zależności od posiadanego sprzętu i liczby członków uprawnionych do

udziału w akcjach podzielone są na cztery kategorie. Jednostki mogą być włączone do

ksrg. Stowarzyszenie OSP posiada osobowość prawną i może być członkiem Związku

Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej.

Związek Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej jest

ogólnopolskim, samorządnym, trwałym stowarzyszeniem, które zrzesza Ochotnicze

Straże Pożarne i inne osoby prawne w celu reprezentowania ich interesów oraz

propagowania i realizacji celów statutowych. Związek jest kontynuatorem chlubnych

tradycji ruchu strażackiego wyrażających się w niesieniu bezinteresownej pomocy

ludziom i służeniu ojczyźnie. Związek może tworzyć oddziały wojewódzkie,

powiatowe i gminne.

1.5.

Kwalifikacje osób realizujących czynności w zakresie ochrony

przeciwpożarowej.

Zgodnie z ustawą o Państwowej Straży Pożarnej do podstawowych zadań PSP

należy miedzy innymi kształcenie kadr dla potrzeb Państwowej Straży Pożarnej

i innych jednostek ochrony przeciwpożarowej oraz powszechnego systemu ochrony

ludności.

Dla realizacji zadań w zakresie kształcenia Państwowa Straż Pożarna stworzyła własny

system kształcenia i szkolenia. Składa się on z dwóch podsystemów, z których jeden

odpowiada za podwyższanie kwalifikacji ogólnych przygotowując młodych ludzi do

zawodu strażaka, technika pożarnictwa lub inżyniera pożarnictwa, natomiast drugi

związany jest z podwyższaniem kwalifikacji zawodowych w strukturach straży. System

ten dotyczy również strażaków zatrudnionych w zakładowych strażach pożarnych.

System kształcenia tworzą:

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

14

16 ośrodków szkolenia w komendach wojewódzkich PSP,

Szkoła Podoficerska Państwowej Straży Pożarnej w Bydgoszczy,

szkoły aspirantów PSP w Krakowie, Częstochowie i Poznaniu,

(w randze szkół policealnych) kształcące w zawodzie technik pożarnictwa,

Szkoła Główna Służby Pożarniczej w Warszawie, kształcąca na studiach

pierwszego stopnia - inżynierów pożarnictwa oraz na studiach drugiego stopnia

- magistrów inżynierów pożarnictwa.

Przyjęty system zgodny jest z powszechnym systemem edukacji, co oznacza między

innymi, że jest on otwarty na każdym poziomie dla młodych ludzi, starających się

związać swoją przyszłość ze strażą pożarną, po spełnieniu wymagań obowiązujących

kandydatów na etapie rekrutacji.

Ośrodki szkolenia i szkoły PSP realizują kształcenie kwalifikacyjne oraz szkolenia

doskonalące, w tym kursy specjalistyczne. Zatrudniają strażaków i inne osoby,

z przygotowaniem specjalistycznym, a także osoby wspomagające proces nauczania.

Wykładowcy rozwijają swoje zawodowe kompetencje na różnego rodzaju sympozjach

i warsztatach. Ponadto do prowadzenia niektórych zajęć, czy tematów zatrudniani są

zewnętrzni specjaliści, np. lekarze, prawnicy, eksperci w różnych dziedzinach. Szkoły

i ośrodki posiadają poligony, na których przeprowadzane są ćwiczenia z zakresu

ratownictwa chemicznego, ekologicznego, technicznego oraz gaszenia pożarów.

Szkoły, chcąc zapewnić wysoki poziom kształcenia posiadają specjalistyczne

laboratoria i pracownie z niezbędnym wyposażeniem, które dają słuchaczom możliwość

bezpiecznej obserwacji i przeprowadzania eksperymentów odwzorowujących zjawiska

występujące w trakcie działań ratowniczych.

Dla podniesienia poziomu szkolenia i dostosowania go do standardów obowiązujących

w innych krajach członkowskich Unii Europejskiej PSP nawiązała z nimi współpracę w

zakresie kształcenia i szkolenia zawodowego. Przykładem jest udział w projekcie

Leonardo da Vinci

20

umożliwiający współpracę i wymianę doświadczeń w zakresie

szkolenia.

Tak więc by zostać strażakiem PSP są do wyboru dwie drogi, jedna to kształcenie

dzienne w zawodzie technik pożarnictwa lub inżynier pożarnictwa. Druga to podjęcie

20

Chmiel M. Poznanie mechanizmu rozwoju i zarzadzania oraz systemów szkolenia w europejskich

strażach pożarnych. Międzynarodowa konferencja naukowa z okazji jubileuszu XX-lecia powołania
Państwowej Straży Pożarnej. Inżynieria bezpieczeństwa a zagrożenia cywilizacyjne
. Częstochowa 2012,
s. 9-20.

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

15

służby w Państwowej Straży Pożarnej, ukończenie kursu kwalifikacyjnego

uprawniającego do wykonywania zawodu strażaka, następnie w zależności od chęci,

możliwości i umiejętności dalsze kształcenie w systemie zaocznym na poziomie

technika lub inżyniera pożarnictwa. Strażacy po ukończeniu kursów pracują i rozwijają

się jako podoficerowie, po szkole aspirantów pracują i rozwijają się w korpusie

aspirantów, a po Szkole Głównej Służby Pożarniczej zostają oficerami. W PSP dla

każdego korpusu przewidziane są odpowiednie funkcje i stanowiska.

Kadry dla potrzeb wojska szkoli Centrum Szkolenia Logistyki w Grudziądzu,

w struktury którego wchodzi Szkoła Specjalistów Pożarnictwa.

Do głównych zadań SSP należy:

szkolenie żołnierzy i pracowników wojska na kursach specjalistycznych

i doskonalących w zawodzie strażaka;

prowadzenie szkoleń certyfikujących przed wyjazdem w rejon Polskich

Kontyngentów Wojskowych;

szkolenie z zakresu kwalifikowanej pierwszej pomocy;

realizacja sesji egzaminacyjnych na klasy kwalifikacyjne dla żołnierzy w grupie

osobowej ochrony przeciwpożarowej na potrzeby Sił Zbrojnych RP;

wdrażanie nowoczesnych metod nauczania oraz modernizacja i rozbudowa bazy

dydaktycznej.

Szkolenie realizowane jest w oparciu o programy szkolenia w zawodzie strażaka

jednostki ochrony przeciwpożarowej na poziomie podstawowym i uzupełniającym,

tożsame z programami z zatwierdzonymi przez Komendanta Głównego Państwowej

Straży Pożarnej. Rocznie na potrzeby wszystkich rodzajów Sił Zbrojnych RP SSP

kształci około 1100 słuchaczy.

Strażacy Ochotniczych Straży Pożarnych z uwagi na fakt, że w ramach ksrg podczas

akcji ratowniczo-gaśniczych wykonują podobne zadania co strażacy PSP muszą zdobyć

porównywalne z nimi umiejętności. Kształcenie strażaków OSP realizowane jest na

kursach kwalifikacyjnych OSP organizowanych przez Państwową Straż Pożarną.

Istnieje też możliwość kształcenia w oparciu o e-learnig internetowy uzupełniony

zajęciami praktycznymi, zakończony egzaminem organizowanym przez PSP. Osobne

kursy realizowane są dla naczelników i prezesów OSP w zakresie zarzadzania

i kierowania jednostkami. Programy kształcenia strażaków OSP zatwierdza Komendant

Główny Państwowej Straży Pożarnej.

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

16

Do pracy w Lotniskowych Strażach Pożarnych przyjmowani są kandydaci, którzy

kierowani są na szkolenie w zawodzie strażak do szkół pożarniczych PSP. W LSP

przechodzą specjalistyczne szkolenia doskonalące, wynikające ze specyfiki pracy.

Przynajmniej raz na trzy lata muszą wziąć udział w szkoleniu z ratownictwa

lotniskowego. Szkolenie takie przeprowadzają specjaliści zajmujący się ratownictwem

i ochroną przeciwpożarową w lotnictwie, funkcjonariusze PSP i specjaliści z zakresu

budowy i eksploatacji statków powietrznych. Strażacy LSP korzystają również ze

szkoleń prowadzonych w ośrodku International Fire Trenning Center SERCO

w Teeisede w Wielkiej Brytani, akredytowanym przez ICAO (Międzynarodową

Organizację Lotnictwa Cywilnego)

21

.

Strażacy ksrg obok kwalifikacji pożarniczych zobowiązani są ukończyć szkolenie

z zakresu udzielania kwalifikowanej pierwszej pomocy zakończone egzaminem

państwowym

22

. Zasady nabywania uprawnień ratownika przez strażaków PSP, określa

rozporządzenie w sprawie szkoleń w zakresie kwalifikowanej pierwszej pomocy.

23

Zasady nabywania uprawnień ratownika w pozostałych podmiotach KSRG, określa

rozporządzenie w sprawie kursu w zakresie kwalifikowanej pierwszej pomocy

24

.

Kadry wykonujące czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej w zakładach

pracy, to osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje określone w ustawie

25

. Osoby

powinny posiadać co najmniej wykształcenie średnie i ukończone szkolenie

inspektorów ochrony przeciwpożarowej lub mieć tytuł zawodowy technika pożarnictwa

lub uzyskać uznanie kwalifikacji do wykonywania zawodu technika pożarnictwa w toku

postępowania o uznanie nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej,

w państwach członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) -

stronach umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub w Konfederacji

Szwajcarskiej kwalifikacji do wykonywania zawodu regulowanego - technika

pożarnictwa.

Szkolenie Inspektorów pożarnictwa realizowane jest przez szkoły pożarnicze PSP.

21

Wójcik A. W trzy minuty do celu. Przegląd pożarniczy 2011, nr5, s.24-26.

22

Ustawa z dnia 8 września 2006 roku o Państwowym Ratownictwie Medycznym. Dz. U. 2006, Nr 191,

poz. 1410.

23

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Ministra Obrony Narodowej z dnia

12 grudnia 2008 r. w sprawie szkoleń w zakresie kwalifikowanej pierwszej pomocy. Dz. U. 2008, Nr 229,
poz. 1537 z póź. zm.

24

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 19 marca 2007 r. w sprawie kursu w zakresie kwalifikowanej

pierwszej pomocy. Dz. U. 2007, Nr 60, poz. 408.

25

Art. 4, ust.2 Ustawy o ochronie przeciwpożarowej ….

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

17

Osoby wyznaczone do wykonywania zadań w zakładzie pracy z zakresu ochrony

pożarowej na podstawie zapisów w kodeksie pracy art. 209

1

nie muszą posiadać

specjalistycznych kwalifikacji, obowiązuje je przejście przeszkolenia w zakresie

nałożonych zadań.

1.6.

Funkcjonowanie ochrony przeciwpożarowej w ramach administracji

zespolonej.

Na funkcjonowanie i zasady działania powszechnego systemu ratownictwa

w obecnym kształcie zasadniczy wpływ miała reforma administracyjna z 24 lipca 1998

r wprowadzająca trójstopniowy podział terytorialny państwa, osadzający PSP w

nowych realiach terytorialnych.

Do 1998 r w PSP obowiązywała struktura dopasowana do centralistycznego modelu

administracji specjalnej o hierarchicznym podporzadkowaniu, polegającym na

całkowitym uzależnieniu służbowym i osobowym. Reforma administracyjna

wprowadziła obowiązujący model administracji zespolonej, w której osią działania jest

układ terytorialny, a nie branżowy, w której odpowiedzialność za wykonanie

podstawowych funkcji państwa na określonym obszarze spoczywa na oznaczonym

jednoosobowym organie (wojewoda, starosta).

Państwo zapewnia bezpieczeństwo obywateli, powierzając realizację tych zadań Radzie

Ministrów

26

, a tym samym wojewodom, którzy są przedstawicielami Rady Ministrów

w województwie i jako organy administracji rządowej zgodnie z ustawą

27

wykonują

zadania administracji publicznej. Państwowa Straż Pożarna wykonuje w imieniu Rady

Ministrów na obszarze kraju, a w imieniu wojewody na terenie województwa określone

ustawami zadania z zakresu bezpieczeństwa pożarowego obywateli i ratownictwa.

Państwowa Straż Pożarna jest organem administracji rządowej o charakterze

inspekcyjno-kontrolnym

28

.

Ustawowa konstrukcja funkcjonowania PSP w administracji rządowej pozwala przy

zachowaniu niezbędnego zakresu niezależności działania na prowadzenie na

określonym obszarze terytorialnym spójnej polityki bezpieczeństwa.

26

Art.146 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej ……

27

Art. 146. Ustawy z 23 stycznia 2009 r, o wojewodzie i administracji rządowej w województwie. Dz. U.

Nr 31, poz. 206 ze zm.

28

Skoczylas J., Prawo Ratownicze, wydanie 2. Warszawa 2011, s.247.

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

18

W ramach zespolenia konieczna jest zgoda wojewody na powołanie komendanta

wojewódzkiego PSP

29

. Nie jest to jednak zwierzchnictwo służbowe, ponieważ ani

wojewoda ani starosta nie są przełożonymi komendantów straży. Podporządkowanie

wojewodzie i staroście jest zwierzchnictwem ogólnym szczególnego rodzaju wyrażonej

prawnie w konstrukcji zespolenia rozumianej jako zasady organizacyjnej aparatu

administracyjnego funkcjonującego pod szyldem zespolonej administracji rządowej

i powiatowej. Na poziomie województwa straże zespolone są z administracją rządową,

a na poziomie powiatu nie tracąc swojego rządowego charakteru zespolone są

z administracją samorządową. Zadania i kompetencje organów administracji rządowej

w województwie wykonywane są w oparciu o urzędy wojewódzkie (chyba ze ustawa

stanowi inaczej). Komendanci PSP wykonują swoje zadania przy pomocy Komendy

Głównej PSP w oparciu o komendy wojewódzkie i powiatowe. Regulamin

organizacyjny komendy wojewódzkiej PSP jest ustalany przez komendanta

wojewódzkiego i zatwierdzany przez komendanta głównego, po zasięgnięciu opinii

wojewody, a komendy powiatowej (miejskie) ustalany przez komendanta powiatowego

i zatwierdzany przez komendanta wojewódzkiego.

Zespolenie osobowe wyraża się wpływem na obsadę stanowisk komendanta

wojewódzkiego przez wojewodę i komendanta powiatowego przez starostę.

Komendanta wojewódzkiego PSP powołuje spośród oficerów PSP Minister właściwy

do spraw wewnętrznych na wniosek Komendanta Wojewódzkiego PSP złożony po

uzyskaniu zgody wojewody. Komendanta Powiatowego (miejskiego) PSP powołuje

spośród oficerów w porozumieniu ze starostą komendant wojewódzki.

Zespolenie kompetencyjne polega na tym, że zadania i kompetencje PSP na terenie

województwa wykonuje wojewoda przy pomocy komendanta wojewódzkiego oraz

komendant powiatowy (miejski). W postepowaniu administracyjnym w zakresie zadań

i kompetencji PSP, jeśli ustawy nie stanowią inaczej, organem właściwym jest

komendant powiatowy (miejski) PSP.

Komendanci powiatowi (miejscy) wykonują swoje zadania w oparciu o komendy.

Komendy powiatowe (miejskie) może tworzyć, likwidować, wojewoda na wniosek

starosty zaopiniowany przez właściwego komendanta.

W zespoleniu powiatowym nie występuje aspekt kompetencyjny taki jak w przypadku

wojewódzkim. Komendant powiatowy jest organem administracji rządowej, a nie

29

Art.12 Ustawy o Państwowej Straży Pożarnej …..

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

19

samorządowej. Starosta sprawując zwierzchnictwo w stosunku do straży pożarnej,

zatwierdza plany jej działania i uzgodnienia współpracy ze służbami i inspekcjami

powiatu. W przypadkach uzasadnionych zleca przeprowadzenie kontroli. Realizując

zadania z zakresu porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli tworzy komisje

bezpieczeństwa i porządku. Zadaniem komisji jest ocena zagrożeń bezpieczeństwa na

terenie powiatu, opiniowanie pracy straży i innych służb wykonujących zadania

z zakresu bezpieczeństwa obywateli. Rada powiatu (miasta) przynajmniej raz w roku

rozpatruje informację komendanta powiatowego (miejskiego) o stanie bezpieczeństwa

pożarowego powiatu.

W przypadku wystąpienia bezpośredniego zagrożenia niebezpieczeństwa w zakresie

ochrony przeciwpożarowej, wójt, burmistrz, prezydent miasta lub starosta może wydać

komendantowi powiatowemu polecenie podjęcia działań w zakresie właściwości PSP,

zmierzających do usunięcia zagrożeń. Polecenie podlega natychmiastowemu

wykonaniu, odpowiedzialność za treść i skutki polecenia ponosi wydający polecenie.

Polecenie nie może dotyczyć wykonania konkretnej czynności służbowej, nie może też

określać sposobu wykonania zadania przez Państwową Straż Pożarną.

Zatem organy administracji ogólnej (wójt, starosta, wojewoda), nie mogą

bezpośrednio wpływać na decyzje kierującego akcją. Organy administracji ogólnej mają

prawo zwrócić się do właściwego komendanta PSP z poleceniem podjęcia działań w

zakresie właściwości PSP, ale nie do kierującego akcją. Ma to swoje logiczne

uzasadnienie. Przecież skoro działania mają być dopiero podjęte, to kierujący jeszcze

nie został powołany. Skoro jednak wojewoda wykonuje zadania PSP przy pomocy

komendanta wojewódzkiego, to formalnie lub nieformalnie, ale ma wpływ na sposób

realizacji zadań przez PSP

30

.

30

Skomra W., Kim jest kierujący akcją ratowniczą. Warszawa: Przegląd Pożarniczy 2005, nr 9, s. 30-32.

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

20

Zapobieganie powstawania i rozprzestrzeniania się pożarów

Rozdział 2.

i innych miejscowych zagrożeń.

2.1.

Ochrona przeciwpożarowa obiektów i terenów.

Zapewnienie odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa budynków jest procesem

złożonym i ustawicznym. Trwa od fazy planowania, poprzez budowę i cały czas

eksploatacji do czasu jego likwidacji. Podstawowe warunki ochrony przeciwpożarowej

obiektów wyznaczają dwie ustawy: prawo budowlane

31

i

o

ochronie

przeciwpożarowej

32

. Zobowiązują one inwestorów i wykonawców do takiego

zaprojektowania i wykonania budynku by spełniał on wszystkie wymogi

bezpieczeństwa w tym bezpieczeństwa pożarowego. Ustawy nakładają również na

właścicieli i zarządców obowiązki dotyczące bezpiecznej eksploatacji użytkowanych

obiektów. Przepisy techniczno-budowlane współistnieją i funkcjonują wraz z Polskimi

Normami, które uzupełniają i uszczegóławiają wymagania techniczne. Podstawowym

przepisem techniczno-budowlanym regulującym warunki techniczne jakie pod

względem bezpieczeństwa pożarowego powinny spełniać budynki jest rozporządzenie

Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać

obiekty budowlane i ich usytuowanie

33

.

Zgodnie z rozporządzeniem budynek i urządzenia z nim związane powinny być

zaprojektowane i wykonane w sposób zapewniający w razie pożaru:

1) nośność konstrukcji przez czas wynikający z rozporządzenia,

2) ograniczenie rozprzestrzeniania się ognia i dymu w budynku,

3) ograniczenie rozprzestrzeniania się pożaru na sąsiednie budynki,

4) możliwość ewakuacji ludzi, a także uwzględniający bezpieczeństwo ekip

ratowniczych.

W celu niedopuszczenia do sytuacji w których może powstać pożar Minister Spraw

wewnętrznych w drodze rozporządzenia określił czynności zabronione w zakresie

ochrony przeciwpożarowej

34

, które mogą spowodować pożar, jego rozprzestrzenianie

31

Ustawa prawo budowlane. Tekst jednolity Dz. U. 2006, Nr 156, poz. 1118 ze zm.

32

Ustawa o ochronie przeciwpożarowej ….

33

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych,

jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Dz. U. 2002, Nr75, poz. 690 ze zm.

34

Par 4. Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w

sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków i innych obiektów budowlanych. Dz. U. 2010, Nr 109,
poz.119.

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

21

się oraz utrudnić działania ratownicze lub ewakuacyjne. Rozporządzenie reguluje

między innymi: zasady używania ognia otwartego, użytkowania instalacji i urządzeń,

garażowania pojazdów, składowania materiałów palnych czy zamykania drzwi

ewakuacyjnych.

Jeżeli w obiekcie powstanie pożar, to musi on być tak zbudowany by z każdego miejsca

przeznaczonego do przebywania ludzi zapewnić odpowiednie warunki ewakuacji,

umożliwiające szybkie i bezpieczne opuszczenie strefy zagrożonej. Warunki ewakuacji

muszą być dostosowane do liczby i stanu osób przebywających w obiekcie poprzez

zabezpieczenie dostatecznej liczby, wysokości i szerokości wyjść ewakuacyjnych,

dopuszczalnej długości i szerokości przejść i dojść ewakuacyjnych. Drogi ewakuacyjne

muszą być zabezpieczone przed zadymieniem, zapewniać oświetlenie ewakuacyjne oraz

możliwość rozgłaszania sygnałów ostrzegawczych i komunikatów głosowych. W

sytuacji gdy budynek nie spełnia warunków technicznych w zakresie ewakuacji ludzi

uznaje się go za zagrażający życiu. W przypadku występowania rozbieżności pomiędzy

wymaganiami

techniczno-budowlanymi

dla dróg ewakuacyjnych a stanem

rzeczywistym, konieczne jest zasięgniecie opinii rzeczoznawcy do spraw zabezpieczeń

przeciwpożarowych i podjęcie natychmiastowych działań zmierzających do usunięcia

stwierdzonych nieprawidłowości. Na podstawie ekspertyzy wykonanej przez

rzeczoznawcę można wystąpić do właściwego komendanta wojewódzkiego PSP o

wyrażenie zgody na spełnienie wymagań w zakresie bezpieczeństwa pożarowego w

obiekcie w sposób inny, niż przewidują to przepisy techniczno-budowlane pod

warunkiem zastosowania wskazanych w ekspertyzie zastępczych zabezpieczeń

pożarowych.

W celu podniesienia poziomu bezpieczeństwa obiektów wyposaża się je w urządzenia

przeciwpożarowe. Do urządzeń tych zaliczamy:

1) systemy sygnalizacji pożaru (SSP) służące do samoczynnego wykrywania

i przekazywania informacji o pożarze.

2) stałe urządzenia gaśnicze (SUG) związane na stałe z obiektem, zawierające zapas

środka gaśniczego i uruchamiane samoczynnie we wczesnej fazie rozwoju

pożaru,

3) dźwiękowy system ostrzegawczy (DSO) umożliwiającego rozgłaszanie sygnałów

ostrzegawczych i komunikatów głosowych na potrzeby bezpieczeństwa osób

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

22

przebywających w obiekcie, nadawanych automatycznie po otrzymaniu sygnału

z systemu sygnalizacji pożarowej, a także przez operatora,

4) urządzenia oddymiające -klapy i okna dymowe uaktywniane automatycznie lub

ręcznie,

5) awaryjne oświetlenie ewakuacyjne włączające się w przypadku zaniku napięcia

zasilania lub wyłączenia głównej rozdzielni prądu,

6) przeciwpożarowe wyłączniki prądu, wyłączające dopływ prądu do wszystkich

urządzeń za wyjątkiem urządzeń przeciwpożarowych.

Wykaz

budynków,

w których należy stosować obligatoryjnie urządzenia

przeciwpożarowe zawarty został w rozporządzeniu

35

. Urządzenia mogą być stosowane

w obiektach nie wyszczególnionych rozporządzeniem, w celu podniesienia poziomu

bezpieczeństwa pożarowego obiektu. Obowiązek stosowania w budynku urządzeń może

wynikać też z przyjętych rozwiązań zastępczych ( ponadstandardowych ) innych niż

określają to przepisy techniczno-budowlane, określonych szczegółowo w ekspertyzie

rzeczoznawcy ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych zatwierdzonej decyzją

Komendanta Wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej, jeżeli ekspertyza taka była

wykonywana. Przyjęte rozwiązanie ma zapewnić zabezpieczenie przeciwpożarowe

obiektu, rekompensując niezgodności wynikające z przepisów prawa.

Jednym z ważnych elementów ochrony przeciwpożarowej dla obiektów i terenu

mającym przede wszystkim zapewnić swobodny dojazd pojazdom ratowniczym straży

pożarnych do poszczególnych obiektów lub składowisk materiałów palnych,

stanowiących zewnętrzne strefy pożarowe są drogi pożarowe. Warunki ochrony

pożarowej dla obiektów w zakresie zapewnienia dróg pożarowych zostały określone w

rozporządzeniu w sprawie dróg pożarowych

36

. Zgodnie z postanowieniami zawartymi

w rozporządzeniu, drogi pożarowe są podstawowym kryterium warunkującym

konieczność zapewnienia drogi pożarowej do budynku jest klasyfikacja pożarowa

budynku oraz kryterium wysokości.

35

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ochrony przeciwpożarowej

36

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 24 lipca 2009 r. w sprawie

przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych. Dz. U. 2009, Nr 124, poz. 1030.

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

23

W tym samym rozporządzeniu określone zostały też wymagania w zakresie

przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę. Rozporządzenia określa warunki dla sieci

wodociągowej przeciwpożarowej, hydrantów pożarowych oraz pompowni pożarowych.

Zaopatrzenie w wodę dla celów przeciwpożarowych realizowane może być poprzez sieć

przeciwpożarową wodociągową lub przeciwpożarowe zbiorniki wodne ze stanowiskami

czerpania wody dla sprzętu umożliwiającego pobór i tłoczenie wody .

Bezpieczeństwo obiektów i terenów realizowane jest poprzez bezpiecznie

zaprojektowany i urządzony obiekt (bezpieczeństwo bierne), zastosowanie

technicznych systemów zabezpieczeń (bezpieczeństwo aktywne) oraz bezpieczne

użytkowanie czyli wypełnianie zadań z zakresu ochrony przeciwpożarowej przez

właścicieli i użytkowników obiektów.

2.2.

Zadania właścicieli obiektów i terenów w zapewnieniu warunków

ochrony przeciwpożarowej.

Przedsiębiorcy prowadząc działalność produkcyjną, usługową, czy handlową

oraz właściciele lub zarządcy obiektów i terenów użyteczności publicznej są

zobowiązani do przestrzegania wymagań, zarządzeń i przepisów z zakresu ochrony

przeciwpożarowej. Warunkiem niezbędnym do realizacji zadań z zakresu ochrony

przeciwpożarowej jest znajomość regulacji prawnych obowiązujących w tym zakresie

oraz praktyczne ich respektowanie w tym sprawowanie nadzoru nad ich stosowaniem.

Wśród zagrożeń z którymi spotykają się pracodawcy występują zagrożenia pożarowe,

a także inne, np. techniczne, chemiczne, ekologiczne, itp.. Są to więc zagrożenia dla

życia i zdrowia ludzi, ale również dla mienia i środowiska. Wynikają one z rozwoju

procesów cywilizacyjnych i technologicznych, pojawienia się nowych materiałów

i surowców oraz żywiołowego rozwoju szeregu zakładów i firm prowadzących

różnoraką działalność gospodarczą.

Ochrona przeciwpożarowa w firmach i instytucjach polega głównie na realizacji

przedsięwzięć mających na celu ochronę życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed

pożarem, klęską żywiołową lub innym miejscowym zagrożeniem poprzez zapobieganie

powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożaru, klęski żywiołowej lub innego

miejscowego zagrożenia,

Sprawnie funkcjonujący system ochrony przeciwpożarowej w firmie, zakładzie pracy,

czy instytucji jest gwarantem prawidłowego wykonywania obowiązków z zakresu

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

24

ochrony przeciwpożarowej. Z uwagi na różnorodność działających zakładów pracy,

charakter ich działalności, rodzaj produkcji, wykorzystywane technologie nie jest

możliwe ustalenie jednego uniwersalnego wzorca dla wszystkich zakładów pracy.

Ustawa o ochronie przeciwpożarowej

37

stanowi, że każda osoba fizyczna, prawna,

organizacja lub instytucja korzystająca z budynku, obiektu lub terenu zobowiązana jest

zabezpieczyć użytkowany budynek, obiekt lub teren przed zagrożeniem pożarowym lub

innym miejscowym zagrożeniem.

Właściciel, zarządca lub użytkownik budynku, obiektu lub terenu, zapewniając jego

ochronę przeciwpożarową, obowiązany jest w szczególności:

1) przestrzegać przeciwpożarowych wymagań budowlanych, instalacyjnych

i technologicznych,

2) wyposażyć budynek, obiekt lub teren w sprzęt pożarniczy i ratowniczy oraz

środki gaśnicze zgodnie z zasadami określonymi w odrębnych przepisach,

3) zapewnić konserwację i naprawy sprzętu oraz urządzeń pożarniczych

i ratowniczych, zgodnie z zasadami i wymaganiami gwarantującymi sprawne

i niezawodne ich funkcjonowanie,

4) zapewnić osobom przebywającym w budynku, obiekcie lub na terenie

bezpieczeństwo i możliwość ewakuacji,

5) przygotować budynek, obiekt lub teren do prowadzenia akcji ratowniczej,

6) zaznajomić pracowników z przepisami przeciwpożarowymi,

7) ustalić sposoby postępowania na wypadek powstania pożaru, klęski żywiołowej

lub innego miejscowego zagrożenia.

Już przy zagospodarowaniu i uzbrajaniu terenu właściwe urzędy, instytucje,

organizacje, przedsiębiorcy lub osoby fizyczne są obowiązane uwzględnić wymagania

w zakresie ochrony przeciwpożarowej. Autorzy dokumentacji projektowej zapewniają

jej zgodność z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej. Obowiązkowi uzgodnienia ,

w celu potwierdzenia zgodności zawartych w nich rozwiązań z wymaganiami ochrony

przeciwpożarowej wymagają projekty budowlane. W wypadku rozbudowy lub

przebudowy obiektów uzgodnienie jest wymagane, gdy ze względu na charakter lub

rozmiar robót jest niezbędne sporządzenie projektu budowlanego

38

.

37

Art. 3 Ustawy o ochronie przeciwpożarowej ….

38

Ziębaczewski E., Dobry projekt podstawą sukcesu. Warszawa: Przegląd pożarniczy 2013, nr 1,

s. 12-14.

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

25

W stosunku do obiektów budowlanych komenda powiatowa (miejska) Państwowej

Straży Pożarnej, zgodnie z przepisami Prawa budowlanego ma prawo zająć

stanowisko przed przystąpieniem do jego użytkowania, po zawiadomieniu

o zakończeniu budowy obiektu budowlanego przez inwestora.

Instalacje i urządzenia techniczne, będące wyposażeniem obiektu, powinny pod

względem bezpieczeństwa pożarowego odpowiadać warunkom technicznym

określonym w Polskich Normach oraz przepisach szczególnych. Przez instalacje

i urządzenia techniczne rozumie się następujące instalacje oraz urządzenia: ogrzewcze,

wentylacyjne, dymowe i spalinowe, klimatyzacyjne, gazowe, elektroenergetyczne

i odgromowe, wodociągowe i kanalizacyjne, technologiczne.

Przy doborze instalacji i urządzeń należy uwzględnić funkcje i przeznaczenie obiektu

oraz wynikające stąd czynniki zagrożenia. Instalacje i urządzenia techniczne należy

użytkować i utrzymywać w stanie zgodnym z warunkami technicznymi

i wymaganiami ustalonymi przez producenta, w szczególności należy poddawać je

okresowym przeglądom i konserwacji. Wymagania przeciwpożarowe dotyczące

procesów technologicznych powinny być zawarte w instrukcjach technologiczno-

ruchowych. Ponadto instalacje i urządzenia techniczne winny być poddawane

okresowym przeglądom, kontrolom i badaniom. Wymagania dotyczące tych zagadnień

uregulowane są w przepisach różnej rangi począwszy od ustawy - Prawo budowlane,

poprzez przepisy rangi rozporządzeń i zarządzeń różnych ministrów, do Polskich Norm

i wytycznych.

Obiekty muszą być wyposażone w gaśnice, spełniające wymagania Polskich Norm

dotyczących gaśnic

39

.

Zgodnie z rozporządzeniem

40

urządzenia przeciwpożarowe w obiekcie powinny być

wykonane zgodnie z projektem uzgodnionym przez rzeczoznawcę do spraw

zabezpieczeń przeciwpożarowych, a warunkiem dopuszczenia do ich użytkowania jest

przeprowadzenie odpowiednich dla danego urządzenia prób i badań, potwierdzających

prawidłowość ich działania. Przeglądy techniczne i czynności konserwacyjne powinny

być przeprowadzane w okresach ustalonych przez producenta, nie rzadziej jednak niż

raz w roku.

39

§ 32.1. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ochrony

przeciwpożarowej budynków …..

40

tamże§ 3.1.

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

26

Zgodnie z rozporządzeniem

41

; z każdego miejsca w obiekcie, przeznaczonego do

przebywania ludzi, zapewnia się odpowiednie warunki ewakuacji, umożliwiające

szybkie i bezpieczne opuszczanie strefy zagrożonej lub objętej pożarem, dostosowane

do liczby i stanu sprawności osób przebywających w obiekcie oraz jego funkcji,

konstrukcji i wymiarów, a także zastosowanie technicznych środków zabezpieczenia

przeciwpożarowego.

Budynek, obiekt lub teren musi być przygotowany do prowadzenia akcji ratowniczej

między innymi poprzez zapewnienie dróg pożarowych i zaopatrzenia w wodę do

zewnętrznego gaszenia pożarów do obiektów z godnie z rozporządzeniem

42

.

Obowiązek prowadzenia szkoleń pracowników z zakresu ochrony przeciwpożarowej

wynika z ustawy o ochronie przeciwpożarowej

43

, oraz z Rozporządzenia Ministra

Gospodarki i Pracy

44

.

Ustawa o ochronie przeciwpożarowej stanowi, że właściciel budynku, obiektu

budowlanego lub terenu, zapewniając ich ochronę przeciwpożarową, jest obowiązany

między innymi: zapoznać pracowników z przepisami przeciwpożarowymi i ustalić

sposoby postępowania na wypadek powstania pożaru, klęski żywiołowej lub innego

miejscowego zagrożenia. Samo ustalenie sposobów postępowania na wypadek

powstania pożaru lub innego zagrożenia bez zapoznania z tymi zagadnieniami

pracowników, byłoby w istocie zapisem martwym, bez skutków zapewnienia

wymaganego poziomu ochrony życia i zdrowia pracowników.

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. z późn. zm. Kodeks Pracy w art. 209

1

stanowi, że

pracodawca ma obowiązek wyznaczyć pracowników, którzy będą realizować zadania

w zakresie zwalczania pożaru oraz prowadzenia ewakuacji osób. Zakres i poziom

przeszkolenia

wyznaczonych pracowników wynikać powinien ze specyfiki

występujących zagrożeń pożarowych w zakładzie pracy. Sam obowiązek wyznaczenia

pracowników do wykonywania określonych zadań stanowi, że zakres takiego

przeszkolenia powinien zapewniać należyty poziom wiedzy i umiejętności,

gwarantujących wykonywanie wskazanych zadań w sposób umiejętny i bezpieczny.

41

tamże § 15. 1

42

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca 2003r. w sprawie

przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych. Dz. U. 2003, Nr 121, poz. 1139.

43

Art. 4.1, pkt. 6 ustawy o ochronie przeciwpożarowej ….

44

Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie

bezpieczeństwa i higieny pracy. Dz. U. Nr 180, poz. 1860.

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

27

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 7 czerwca 2010 r.

roku w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków , innych obiektów budowlanych

i terenów w par.6.1. ust.6 określa, że Instrukcja Bezpieczeństwa Pożarowego w swoich

postanowieniach musi określać sposoby zapoznania użytkowników obiektu, w tym

zatrudnionych pracowników, z przepisami przeciwpożarowymi oraz treścią

przedmiotowej instrukcji. Forma zapoznawania z postanowieniami instrukcji nie została

precyzyjnie określona. Z uwagi na fakt, że Instrukcja jest dokumentem mającym

zapewniać bezpieczeństwo pożarowe środowiska pracy, a więc bezpieczeństwo

i ochronę życia i zdrowia pracownika oraz mienia zakładu, sposób zapoznawania

pracowników z postanowieniami Instrukcji musi gwarantować efektywność

w przekazie wiedzy oraz umiejętności postępowania na wypadek zagrożeń pożarowych

oraz zagrożeń pozostałych.

Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie

szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy nakłada obowiązek realizowania

w ramach szkoleń z bhp tematyki z zakresu ochrony przeciwpożarowej w wymiarze

określonym w programach szkolenia zawartych w przedmiotowym rozporządzeniu.

Sposoby postępowania na wypadek pożaru określone zostają w instrukcji

bezpieczeństwa pożarowego obiektu. Jeżeli dla obiektu nie jest wymagana instrukcja, to

pracodawca musi te sposoby ustalić i zapoznać z nimi pracowników i użytkowników

obiektu.

Wiedza z zakresu ochrony przeciwpożarowej jest bardzo rozległa dlatego

czynności, obowiązki i nadzór z tego zakresu mogą zostać powierzone firmie lub

osobom posiadającym odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie. Kwalifikacje osób

wykonujących czynności z zakresu ochrony ppoż. przedstawione zostały w kolejnym

punkcie niniejszego rozdziału. Zatrudnienie wymienionych osób jest czynnością

organizacyjną pracy w zakładzie i nie zdejmuje z właściciela odpowiedzialności za

zapewnienie bezpieczeństwa pożarowego w zakładzie.

Pracodawca ma ustawowy

45

obowiązek wyznaczenia osoby odpowiedzialnej za

wykonywanie czynności z zakresu zwalczania pożarów i prowadzenia ewakuacji osób

oraz zapewnienie łączności z wyspecjalizowanymi służbami w sytuacji zagrożenia

pożarowego. Zakres czynności i liczba osób przewidzianych do realizacji czynności

zależy od specyfiki zakładu, liczby zatrudnionych pracowników i innych osób

45

Art. 209

1

Ustawy Kodeks Pracy z dnia 26 czerwca 1974 r. Dz. U. 1974, Nr 24, poz. 141 ze zm.

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

28

przebywających na terenie zakładu. W przypadku zatrudniania tylko osób

młodocianych lub niepełnosprawnych, pracodawca może sam wykonywać wskazane

czynności. Osoby wyznaczone nie muszą legitymować się kwalifikacjami

przewidzianymi dla osób wykonujących czynności z zakresu ochrony

przeciwpożarowej.

Podstawowym dokumentem w zakładzie pracy ujmującym całościowo

zagadnienia bezpieczeństwa pożarowego w obiektach jest instrukcja bezpieczeństwa

pożarowego. Obowiązek sporządzenia instrukcji i zakres jaki musi obejmować reguluje

rozporządzenie w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów

budowlanych i terenów

46

.

Zakłady przemysłowe, w których występują substancje niebezpieczne w ilości

określonej rozporządzeniem Ministra Gospodarki

47

podzielone zostały na Zakłady

Dużego Ryzyka (ZDR) i Zakłady Zwiększonego Ryzyka (ZZR) wystąpienia awarii

przemysłowej i wymagają specjalnego traktowania. W ZDR występuje obowiązek

stworzenia Raportu o bezpieczeństwie i Planu Operacyjno-Ratowniczego

wewnętrznego i zewnętrznego.

Plany ratownicze są narzędziem wspomagania

decyzyjnego podczas awarii i katastrof

48

.

2.3.

Popularyzacja ochrony przeciwpożarowej w społeczeństwie.

Popularyzacja ochrony przeciwpożarowej to bardzo ważny element prewencji

pożarowej. Prewencja utożsamiana w pożarnictwie z profilaktyką lub inaczej

zapobieganiem pożarom jest zespołem działań zmierzających do zmniejszenia

zagrożenia pożarowego. Mając na celu zmniejszanie liczby powstających pożarów oraz

ograniczenie ich rozmiarów i skutków prewencja zmierza do ustalenia określonych

norm prawnych, zmiany niepożądanych zachowań ludzi, zaleca stosowanie środków

zabezpieczenia przeciwpożarowego i właściwych przedsięwzięć organizacyjnych. Jej

celem jest także oświatowo-wychowawcze oddziaływanie na społeczeństwo. Celem

46

Par. 6.1 Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w

sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów. Dz. U. 2010 nr
109 poz. 719.

47

Art. 248 ust.3 Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów i

ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do
zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej
.
Dz. U. 2002, Nr 58, poz. 535, z późniejszymi zmianami.

48

Jasińska Ł., Grosset R., Edukacja społeczeństwa w zakresie zagrożeń chemicznych. Warszawa:

Fundacja Edukacja i Technika Ratownictw 2006, s. 16-17.

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

29

popularyzacji ochrony przeciwpożarowej jest przekazywanie wiedzy jak największej

rzeszy społeczeństwa, a także kształtowanie aktywności na rzecz zapobiegania

pożarom. Istota popularyzacji polega na wyszukiwaniu wszelkich metod i środków do

uświadamiania społeczeństwu zjawisk powodujących powstawanie i rozszerzanie się

pożarów oraz wskazywaniu środków służących przeciwdziałaniu tym zjawiskom.

Rezultaty działań zależne są od stosowanych metod i środków a ich skuteczność

przejawia się w kształtowaniu świadomości istniejących zagrożeń dla życia i zdrowia

ludzi oraz ich mienia powodowanych przez pożary. Pobudzana przez popularyzację

świadomość wpływa na pełniejsze przestrzeganie przepisów przeciwpożarowych oraz

zasad, które zapewniają bezpieczeństwo i ochronę przed pożarami. Działania

propagandowe dają efekt w postaci nabycia i praktycznego stosowania wiedzy

z zakresu powstawania i rozszerzania się pożarów. Umożliwiają zdobycie umiejętności

służących przeciwdziałaniu pożarom, a także umiejętności pozwalających na

praktyczne działania przy zwalczaniu zagrożeń - np. użycie podręcznego sprzętu

gaśniczego.

Popularyzacją ochrony przeciwpożarowej zajmują się wszystkie jednostki

organizacyjne ochrony przeciwpożarowej. Prym wiodą w tym zakresie Ochotnicze

Straże Pożarne, które działając w małych społecznościach lokalnych docierają

bezpośrednio do szerokiego grona odbiorców. Umundurowani strażacy ochotnicy

uczestniczą we wszystkich imprezach i uroczystościach na terenie swoje gminy

i wykorzystują obecność do propagowania bezpieczeństwa pożarowego. Organizują

zawody pożarnicze, konkursy i turnieje promujące ochronę przeciwpożarową.

Do najpopularniejszych należą Ogólnopolski Turniej Wiedzy Pożarniczej przewidziany

dla dzieci i młodzieży uczącej się, oraz Ogólnopolski Konkurs Plastyczny

„Zapobiegamy Pożarom”. Związek wydaje miesięczni „Strażak” przeznaczony

zarówno dla członków OSP jak i dla osób niezrzeszonych zainteresowanych

problematyka ochrony przeciwpożarowej.

Państwowa Straż Pożarna organizuje pogadanki w szkołach i opracowuje

materiały popularyzujące bezpieczeństwo pożarowe, wydaje miesięcznik „Przegląd

pożarniczy”. Zakres tematyczny podejmowany przez strażaków jest bardzo szeroki

i obejmuje wszystkie zagrożenia z którymi możemy się spotkać i sposoby radzenia

sobie w sytuacjach ekstremalnych. Zagrożenia ze strony czadu, nazywanego cichym

zabójcą, nieczyszczonych kominów i kanałów wentylacyjnych, czy niesprawnych

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

30

urządzeń i instalacji to tylko niektóre z tematów przewodnich artykułów i pogadanek.

Zimą strażacy skupiają się na zagrożeniach ze strony zamarzniętych jezior, mrozu, czy

doraźnego dogrzewania pomieszczeń. Zawsze dają też kilka porad z zakresu udzielania

pierwszej pomocy. Dzieci i młodzież odwiedzają remizy straży pożarnych, a strażacy

organizują pokazy na terenie szkół i przedszkoli, gdzie jednym z elementów jest

oswajanie z mundurem strażackim. Państwowa Straż Pożarna uczestniczy w programie

„Bezpieczne życie” będącego jedną z form edukacji społeczeństwa realizowanym przy

współpracy z Szwedzką Ligą Obrony Cywilnej. Celem programu jest poprawa

bezpieczeństwa dzieci i młodzieży przebywających w różnych miejscach o różnych

porach roku

49

. Wymiernym efektem popularyzacji ochrony przeciwpożarowej jest

powszechna znajomość numeru alarmowego do straży pożarnej wśród małych dzieci,

które niejednokrotnie wzywały z powodzeniem straż pożarna ratując nie tylko swoje

życie ale i osób dorosłych.

W zakładach pracy gdzie funkcjonują zakładowe straże pożarne, skupiają się

one głównie na popularyzacji ochrony przeciwpożarowej na terenie własnego zakładu,

ukazując zagrożenia i wskazując prawidłowe zachowania na miejscu pracy.

W popularyzację ochrony przeciwpożarowej włączone są media: prasa, radio,

telewizja. Kampanie promujące ochronę przeciwpożarowa prowadzą też firmy

ubezpieczeniowe, dla których promowanie pozytywnych i bezpiecznych zachowań

przynosi wymierne skutki w postaci mniejszej ilości likwidowanych szkód pożarowych.

Zarówno Państwowa Straż Pożarna jak i ochotnicze straże pożarne promują

osoby i instytucje, które wyróżniły się w popularyzowaniu ochrony przeciwpożarowej,

wręczając im medale, odznaczenia czy listy pochwalne. Działalność straży pożarnej

i ludzi z nią związanych dokumentowana jest w kronikach i albumach

okolicznościowych promujących ochronę pożarowa i ludzi z nią związanych. Jest to

świadectwo, które od pokoleń dają poszczególni ludzie oraz całe rodziny zasłużone dla

ochrony

przeciwpożarowej

50

.

Obok

jednostek

ochrony

przeciwpożarowej

promowaniem ochrony przed pożarami zajmuje się również Stowarzyszenie Inżynierów

i Techników Pożarnictwa (SITP). Jest to organizacja naukowo-techniczna utworzona

49

Zmysłowski K., Adamiec R. Założenia i realizacja programu edukacyjnego „Bezpieczne życie” system

szkolenia z zakresu ochrony ludności i obrony cywilnej. Bydgoszcz: Szkoła Podoficerska Państwowej
Straży Pożarnej w Bydgoszczy, 2008, s. 64-72.

50

Finc M., Fokciński A., 100 lat Ochotniczej Straży Pożarnej w Dobrczu. Dobrcz: Komitet Obchodów 100-

lecia OSP Dobrcz 2008, s. 2.

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

31

w 1983 r., której celem jest szerzenie wiedzy i postępu technicznego w zakresie

ochrony przeciwpożarowej oraz popularyzowanie zagadnień z zakresu ochrony

przeciwpożarowej. Nie sposób oszacować ile nieszczęść udało się uniknąć ludziom,

dzięki wiedzy przekazywanej podczas promowania ochrony przeciwpożarowej, nikt

tego nie policzy ani nie zmierzy. Podana gałąź tonącemu w przerębli, telefon wykonany

do straży, ułożenie nieprzytomnego w „pozycji bocznej ustalonej” to rzeczy

wykonywane instynktownie, a przekazane nam w różnych formach edukacji pożarowej.

Organizacja i realizacja działań ratowniczych.

Rozdział 3.

3.1. Organizacja krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego.

Krajowy system ratowniczo-gaśniczy (ksrg) jest integralną część organizacji

bezpieczeństwa wewnętrznego obejmującą w celu ratowania życia, zdrowia, mienia lub

środowiska, prognozowanie, rozpoznawanie i zwalczanie pożarów, klęsk żywiołowych

lub innych miejscowych zagrożeń.

51

System ten skupia jednostki ochrony

przeciwpożarowej, inne służby, inspekcje, straże, instytucje oraz podmioty, które

dobrowolnie w drodze umowy cywilnoprawnej zgodziły się współdziałać w akcjach

ratowniczych.

52

. Ksrg jest systemem elastycznym, otwartym ściśle współpracującym

z otoczeniem.

Zgodnie z zapisem ustawy o PSP

53

, centralnym organem administracji rządowej

w sprawach organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego oraz ochrony

przeciwpożarowej jest Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej, podległy

ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych.

Utworzenie ksrg wymusił gwałtowny rozwój cywilizacyjny, wraz z którym pojawiły się

nowe zagrożenia, oprócz dominujących do tej pory zagrożeń pożarowych coraz większe

znaczenie mają katastrofy, awarie chemiczne, wypadki i katastrofy związane

z budownictwem i komunikacją.

Drugim ważnym powodem wymuszającym stworzenie nowego systemu ratowniczo-

gaśniczego były poważne trudności w skoordynowaniu działań wielu podmiotów

ratowniczych.

51

Schroeder M., Płotnica M., Żuber J. Krajowy system ratowniczo-gaśniczy w systemie bezpieczeństwa

państwa. Czy jesteśmy bezpieczni? Warszawa: Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej, 1994. s. 1

52

Art.2 pkt 4. Ustawy z 24 sierpnia 1991 r o ochronie przeciwpożarowej …..

53

Art. 9.1. Ustawy z 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej …..

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

32

Zmieniająca się sytuacja wewnętrzna w kraju oraz zmiana otoczenia zewnętrznego

spowodowała

między

innymi

konieczność

dostosowania

do

wymogów

międzynarodowych przepisów funkcjonowania portów czy lotnisk.

W wyniku postępującej prywatyzacji zakłady pracy zaczęły likwidować zakładowe

straże pożarne, wiele zakładów zbankrutowało co przyniosło likwidację kolejnych

straży. Zakłady które utrzymały zakładowe straże pożarne ze względów ekonomicznych

ograniczyły działalność ratowniczo-gaśniczą tylko do terenu zakładu. Podobne

zjawisko dotknęło również Ochotnicze Straże Pożarne, gdzie samorządy finansujące

straż zabroniły wyjazdów OSP poza teren własnej gminy.

Podstawowym założeniem w budowie systemu ratowniczo- gaśniczego było

stworzenie jednolitego i spójnego układu, skupiającego powiązane ze sobą różne

podmioty ratownicze, tak aby można było podjąć skutecznie każde działanie ratownicze

bez względu na miejsce, rodzaj i charakter prowadzonych działań.

Podstawę prawną funkcjonowania ksrg stanowi art. art.2 pkt 4 ustawy ppoż.,

zgodnie z którym Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji określił w drodze

rozporządzenia

54

szczegółowe zasady organizacji ksrg, które na podstawie monitoringu

funkcjonowania systemu oraz przemian prawnych zostały zmodyfikowane w nowym

rozporządzeniu

55

w 2011 r.

Konstrukcja systemu zakłada, że zasady realizacji podstawowych zadań ratowniczych

są niezmienne i dostosowane do specyfiki wszelkiego rodzaju zdarzeń, również zdarzeń

masowych lub klęsk żywiołowych, kiedy siły i środki ratownicze są niewystarczające,

a organizacja działań ratowniczych wymaga modyfikacji priorytetów oraz dokonania

uproszczeń w procedurach działania.

Organizatorem oraz bazą, na której opiera się ksrg jest Państwowa Straż Pożarna

z całym zapleczem kadrowym, sprzętowym i logistycznym.

W skład ksrg wchodzą więc wszystkie jednostki organizacyjne, oraz zgodnie z art. 20

i 23 ustawy o ochronie przeciwpożarowej inne podmioty ochrony przeciwpożarowej:

jednostki organizacyjne Wojskowej Ochrony Przeciwpożarowej,

ochotnicze straże pożarne,

54

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 29 grudnia 1999 r w sprawie

szczegółowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego. Dz. U. 1999, Nr 11, poz.
1311.

55

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 18 lutego 2011 r w sprawie

szczegółowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego. Dz. U. Nr 46, poz. 239.

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

33

zakładowe straże pożarne

zakładowe służby ratownicze,

powiatowe(miejskie) zawodowe straże pożarne

gminne zawodowe straże pożarne,

terenowe służby ratownicze

inne jednostki ratownicze.

Krajowy

system

ratowniczo-gaśniczy

wspomagają na zasadzie zawartych

porozumień

56

:

1.

Służby, inspekcje i straże:

Morska Służba Poszukiwawcza i Ratownicza (SAR)

Stacje Ratownictwa Górniczego,

Policja,

Straż Graniczna,

Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska,

Państwowa Agencja Atomistyki,

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej,

Lotnicze Pogotowie Ratunkowe,

2.

Organizacje pozarządowe:

Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe,

Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe,

Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe,

Związek Harcerstwa Polskiego,

Aeroklub Polski,

Polski Związek Alpinizmu,

Polski Czerwony Krzyż.

W ksrg funkcjonuje 498 jednostek ratowniczo-gaśniczych PSP (w tym 5

szkolnych), 3765 jednostek ochotniczej straży pożarnej, pięć zakładowych straży

pożarnych, cztery zakładowe służby ratownicze, 12 szpitali oraz 201 specjalistów

z różnych dziedzin ratownictwa. Ogółem jednostki ochrony przeciwpożarowej

56

Organizacja Krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego. [on—line]. Warszawa: Komenda Główna

Państwowej Straży Pożarnej [dostęp 7 marca 2014]. KSRG. Dostępny w Word Wide Wed:
http://www.straz.gov.pl/data/other/nowy_2.pdf.

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

34

włączone do ksrg postawiły do dyspozycji systemu ok. 24 tys. zawodowych strażaków,

130 tys. strażaków ochotników, 273 ratowników zakładowych straży pożarnych

57

.

Włączanie jednostek do ksrg reguluje rozporządzenie Ministra Spraw

Wewnętrznych i Administracji

58

zgodnie z rozporządzeniem do systemu mogą być

włączone jednostki ochrony przeciwpożarowej, których siły i środki są przewidziane do

użycia w planach działań ratowniczych oraz które posiadają: co najmniej dwa średnie

lub ciężkie samochody pożarnicze

59

, wyszkolonych ratowników w liczbie

zapewniającej pełną obsadę co najmniej dwóch samochodów pożarniczych, skuteczny

system łączności powiadamiania i alarmowania, urządzenia łączności w sieci radiowej

ksrg na potrzeby działań ratowniczych oraz która pozostaje w stałej gotowości do

podejmowania działań ratowniczych. Do ksrg może być włączona także jednostka,

która nie spełnia wymienionych wyżej warunków, jeśli jej działalność ma zastosowanie

w warunkach przewidzianych w planie działań ratowniczych. Ocenę tych warunków

przeprowadza właściwy miejscowo komendant rejonowy PSP.

Włączenie jednostki do ksrg jest poprzedzone zawarciem porozumienia między

właściwym miejscowo komendantem powiatowym PSP, podmiotem tworzącym

jednostkę oraz tą jednostką.

W Polsce istnieje około 20 tys. organizacji liczących około 3,5 mln. członków, których

czwarta część skupiona jest wokół ratownictwa- realizowanego poprzez udział w

działaniach ratowniczych oraz szkoleniu. Na podstawie raportu z powodzi w lipcu

1997 r: „Zadania ratownicze i wspomagające realizowane przez organizacje społeczne”

w akcji brało udział ok. 6,5 tys. harcerzy i 800 ratowników WOPR z łodziami

w zakresie: pomocy w ewakuacji, dostarczaniu żywności, patrolowaniu wałów, opieki

nad dziećmi i chorymi, dostarczaniem przesyłek, organizacji zbiórek dla powodzian

60

.

Struktura organizacyjna krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego

Ksrg zorganizowany jest na trzech poziomach:

powiatowym,

wojewódzkim,

57

Biuletyn informacyjny Państwowej Straży Pożarnej za rok 2013, s. 33-34.

58

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 14 września 1998 r w sprawie zakresu,

szczegółowych warunków i trybu włączania jednostek ochrony przeciwpożarowej do krajowego systemu
ratowniczo-gaśniczego
. Dz. U. Nr 121, poz.798.

59

PN-EN 1846-1:2000 Samochody pożarnicze.

60

Szchreder M., Osoby i zjawiska towarzyszące akcji ratowniczej. Poznań: Szkoła Aspirantów

Państwowej Straży Pożarnej w Poznaniu, 2002, s. 32-48.

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

35

krajowym.

Jeśli rodzaj i wielkość powstałego lub prognozowanego zdarzenia przekracza

możliwości sił i środków ksrg na poziomie powiatu, uruchomione zostają siły i środki

na poziomie województwa, a przy przekroczeniu możliwości sił wojewódzkich

uruchamiane zostają siły i środki systemu na poziomie krajowym.

Najwięcej zdarzeń obejmuje mały teren i wymaga tylko lokalnych sił, dlatego

podstawowym ogniwem funkcjonowania ksrg jest powiat.

Struktura jednostek ochrony przeciwpożarowej na potrzeby działań ratowniczych

W rozporządzeniu

61

wymieniono i zdefiniowano obowiązującą w ksrg strukturę: rota,

zastęp, sekcja, pluton, kompania, batalion, brygada i specjalistyczna grupa ratownicza.

Podmioty systemu nie będące jednostkami ochrony przeciwpożarowej mogą

zachować własną strukturę sił.

Podmioty systemu bez względu na strukturę do działań ratowniczych posiadają

jednolite oznakowanie osób funkcyjnych, pojazdów, kontenerów w sposób widoczny

dla innych uczestników działań w zakresie określonym przez Komendanta Głównego

PSP.

Rozwiązania strukturalno-organizacyjne krajowego systemu ratowniczo-

gaśniczego pozwalają na efektywne wykorzystanie potencjałów organizacyjnych,

technicznych i intelektualnych różnych podmiotów ratowniczych i współdziałających,

co prowadzi do tego, że system ten nie stanowi wyizolowanego składnika

bezpieczeństwa publicznego, lecz jego ważny czynnik, żywo reagujący na wszelkie

zmiany i w wysokim stopniu współdziałający z otoczeniem. Stąd też granice, w których

działa system są bardzo elastyczne, co przejawia się gotowością do wypełniania zadań

w każdych warunkach.

3.2. Zakładowe służby ratownicze.

Zakładowe służby ratownicze i zakładowe straże pożarne

zgodnie z ustawą

62

jednostkami ochrony przeciwpożarowej. Struktury te powoływane są i funkcjonują

w niektórych zakładach przemysłowych, według danych komendy głównej PSP tylko

dziewięć z nich włączonych jest w drodze porozumienia do ksrg. Wynika to głownie

61

Par.6.1. Rozporządzenia Ministra spraw wewnętrznych i administracji w sprawie krajowego systemu

ratowniczo-gaśniczego …..

62

Art. 15 pkt 2 i 3 Ustawy o ochronie przeciwpożarowej ….

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

36

z założenia, że powodem powołania tych służb było zabezpieczenie zakładu pracy,

który w przypadku wyjazdu jednostki poza teren pozostałby bez wymaganej ochrony.

Tworzyć, przekształcać lub likwidować zakładowe straże pożarne, zakładowe

służby ratownicze,

gminne (miejskie) albo powiatowe (miejskie) zawodowe straże

pożarne, terenowe służby ratownicze lub inne jednostki ratownicze zgodnie z ustawą

63

może Minister właściwy do spraw wewnętrznych, a za jego zgodą inni ministrowie,

wojewodowie, organy jednostek samorządu terytorialnego. Mogą też instytucje,

organizacje, osoby prawne lub fizyczne, za zgodą ministra właściwego do spraw

wewnętrznych, uwzględniając częstotliwość występowania pożarów, klęsk

żywiołowych i innych miejscowych zagrożeń oraz potrzeby w zakresie zapewnienia

należytej ochrony przeciwpożarowej na danym terenie.

Organizację i szczegółowe zasady funkcjonowania zakładowej straży pożarnej,

zakładowej służby ratowniczej zgodnie z ustawą

64

określają osoby prawne lub fizyczne

je tworzące, w porozumieniu i pod nadzorem komendanta wojewódzkiego Państwowej

Straży Pożarnej właściwego ze względu na teren działania.

Ustawowy obowiązek zapewnienia likwidacji pożarów i innych zagrożeń na

terenach zakładów pracy spoczywa na krajowym systemie ratowniczo-gaśniczym.

Natomiast w zakładach o szczególnym zagrożeniu, w tym zagrożeniu chemicznym

i ekologicznym, przepisy ustawy Prawo Ochrony Środowiska określają konieczność

tworzenia analizy zagrożeń w zakładach, sposobów ich eliminowania oraz

zapobiegania.

Jeżeli właściciel Zakładu Dużego Ryzyka lub Zwiększonego Ryzyka opracuje

Plan Ratowniczy Wewnętrzny w oparciu o Raport Bezpieczeństwa Zakładu, w którym

zawiera wszystkie elementy zapobiegania poważnym awariom oraz elementy

reagowania na zagrożenia i taki Plan zostanie zaakceptowany przez Komendanta

Wojewódzkiego PSP oraz WIOŚ, to z punktu formalno-prawnego sprawa

bezpieczeństwa pożarowego zakładu jest zakończona. Przepisy prawne nie nakładają na

pracodawcę obowiązku tworzenia i utrzymywania Zakładowych Służb Ratowniczych

i Zakładowych Straży Pożarnych, będących jednostkami ochrony przeciwpożarowych

w rozumieniu przepisów ustawy o ochronie przeciwpożarowej.

63

Art. 17. 1 i 2 tamże.

64

Art. 18 tamże.

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

37

Rozstrzygnięcia prawne nakładają na niektóre zakłady obowiązek posiadania

zakładowych służb ratowniczych. Dotyczy to dwóch obszarów. Pierwszy, to lotniskowe

straże pożarne, które w oparciu o krajowe i międzynarodowe prawo lotnicze muszą

funkcjonować na terenach portów lotniczych. Drugi przepis, który nakłada obowiązek

posiadania zakładowych organizacji, które realizują zadania ochrony przeciwpożarowej,

to zakłady górnicze. To są dwa przypadki które jednoznacznie wskazują, gdzie powinny

funkcjonować jednostki ochrony przeciwpożarowej o charakterze zawodowym.

W pozostałych przypadkach zakładowe jednostki funkcjonują w oparciu o analizę ryzyk

sytuacji niebezpiecznych. Tylko i wyłącznie prowadzący zakład ma prawo powołać

takie jednostki i w konsekwencji je utrzymywać.

W zakładach gdzie utworzono służby ratownicze lub straże zawodowe do jej

podstawowych zadań zalicza się:

1. Organizowanie i prowadzenie działań ratowniczych podczas pożarów, zagrożeń

chemicznych, innych miejscowych zagrożeń i klęsk żywiołowych.

2. Utrzymywanie w gotowości technicznej sprzętu i wyposażenia ratowniczego.

3. Organizowanie sił i środków przewidzianych w działaniach ratowniczych.

4. Analizowanie działań ratowniczych.

5. Prowadzenie działalności prewencyjnej w celu ograniczenia zagrożeń oraz ich

ewentualnych skutków.

6. Wykonywanie usług specjalistycznych dla zakładu.

7. Zabezpieczanie asysty przy pracach szczególnie niebezpiecznych.

8. Współdziałanie z właściwa służbą z zakresie obrony cywilnej.

9. Prowadzenie szkolenia i doskonalenia ratowników ZSP.

10. Opracowywanie planów i dokumentów operacyjno-ratowniczych zakładu.

Sposób i zakres wyposażenia służby ratowniczej w sprzęt i system ochrony

indywidualnej zależy od specyfiki zakładu.

Porozumienia w sprawie działalności i jej zakresu na terenie zewnętrznym zakładu

wynikać będzie głownie z możliwości w tym zakresie oraz rozliczeń finansowych.

Zakładowe straże pożarne i służby ratownicze funkcjonują w ok. 120 zakładach

przemysłowych, miedzy innymi w hutach, kopalniach, zakładach chemicznych,

zakładach energetycznych, petrochemicznych, rafineriach, komunikacji kolejowej,

portach lotniczych i morskich.

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

38

Ratownictwo górnicze.

Podstawowym aktem prawnym regulującym zagadnienia górnictwa w tym ratownictwa

górniczego jest ustawa Prawo geologiczne i górnicze

65

, która nakłada obowiązek

tworzenia służb ratowniczych Organizację i szczegółowe zadania służb ratownictwa

górniczego, wymagania w sprawie wyposażenia technicznego służb, wymagane

kwalifikacje zawodowe i zdrowotne członków drużyn ratowniczych oraz ich szkolenie

reguluje rozporządzenie Ministra Gospodarki

z 12 czerwca 2002 r. w sprawie

ratownictwa górniczego

66

Ratownictwo górnicze tworzą służby:

1. Ratownictwa górniczego przedsiębiorcy,

2. Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego, lub innego podmiotu zawodowo

trudniącego się wykonywaniem czynności w zakresie ratownictwa górniczego.

Zadaniem tych służb jest niezwłoczne niesienie pomocy w razie zagrożenia życia lub

zdrowia pracowników zakładu górniczego lub innych osób znajdujących się

w zakładzie. Centralna Stacji Ratownictwa Górniczego prowadzi działalność

interwencyjną, prewencyjną i szkoleniową.

Ratownictwo kolejowe

Za organizację kolejowego ratownictwa technicznego odpowiada spółka PKP Polskie

Linie Kolejowe S.A., jako zarządca infrastruktury kolejowej. Ratownictwo techniczne

jest definiowane jako działania zmierzające do jak najszybszego usunięcia skutków

wypadków i wydarzeń kolejowych w celu zapewnienia przejezdności linii kolejowych

oraz eliminacji czynników zagrażających bezpieczeństwu. Tym zagadnieniom zajmują

się zespoły ratownictwa technicznego, które tworzą specjalne pociągi ratownictwa

technicznego

67

. Pociągi te nie spieszą z nagłą pomocą, ich zadaniem jest usuniecie

pojazdów kolejowych po wypadku czy katastrofie.

Kolejowe ratownictwo techniczne nie regulują przepisy w randze rozporządzenia, lecz

wewnętrzna instrukcja wydana przez PKP Polskie Linie Kolejowe , co w praktyce

oznacza, że funkcjonowanie tego ratownictwa zależy od woli zarządcy infrastruktury

kolejowej.

65

Ustawa Prawo geologiczne i górnicze z dnia 9 czerwca 2011 r. Dz. U. 2011, Nr 163 poz. 981. ze zm.

66

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 12 czerwca 2002 r. w sprawie ratownictwa górniczego Dz. U.

2002, Nr 94, poz.838 ze zm.

67

Łańduch A., Ratownictwo kolejarzy. Przegląd Pożarniczy 2010, nr 12, s.25.

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

39

Portowe straże pożarne

Porty morskie składają się z części lądowej i morskiej. Są tam obiekty lądowe i statki.

Są tam uwarunkowania specjalistyczne zagrożeń od ognia, wody i od innych

materiałów znajdujących się w tym porcie, przede wszystkim materiałów

niebezpiecznych.

W zakresie morskiej ochrony przeciwpożarowej w porcie, obowiązuje prawidło

piętnaste rozdziału piątego „Konwencji o bezpieczeństwie życia na morzu”. Nasze

państwo ratyfikując konwencję zgodziło się z tym, że musimy zabezpieczyć żeglugę

i porty oraz ludzi, którzy tam pracują. Nie ma przepisów szczegółowych, które

nakładałyby obowiązek powołania czy utrzymywania istniejących portowych straży czy

służb ratowniczych, dlatego ich funkcjonowanie zależne jest od właściciela portu.

Ratownictwo morskie – służba SAR

Morska Służba Poszukiwania i Ratownictwa SAR jest państwową jednostką budżetową

podległą ministrowi właściwemu do spraw gospodarki morskiej. Została powołana

w 2002 r. Zapewnienie działań mających na celu poszukiwanie i ratowanie życia na

morzu oraz zwalczanie zagrożeń i zanieczyszczeń środowiska morskiego wynika

z międzynarodowych konwencji, których Polska jest stroną.

Lotniskowe straże pożarne.

Lotniskowa Straż Pożarna to specjalistyczna służba należąca do

Przedsiębiorstwa Państwowe Porty Lotnicze (PPL), realizująca działania z zakresu

ochrony przeciwpożarowej. Jej podstawowe zadania stanowi udział w zabezpieczeniach

pożarowych operacji lotniczych naziemnych udziałem statków powietrznych,

w akcjach ratowniczo-gaśniczych w rejonie operacyjnym lotniska w razie wypadku

lotniczego lub pożaru obiektów i urządzeń portu lotniczego

68

.

Wymagania tworzenia i utrzymywania lotniskowych straży pożarnych stawia

przed Polską prawo międzynarodowe, ponieważ przepis artykułu 26 Konwencji

o międzynarodowym lotnictwie cywilnym podpisanej w Chicago dnia 7 grudnia 1944

roku (Dz. U. z 1959 Nr 35 poz. 212) nakazuje zapewnienie na jego terytorium środków

pomocy statkom powietrznym znajdującym się w niebezpieczeństwie.

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego I Rady (WE) Nr 1108/2009 z dnia 21

października 2009 roku zmieniające rozporządzenie (WE) nr 216/2008 w zakresie

68

Wójcik A. W trzy minuty do celu. Przegląd Pożarniczy, 2001, nr 5, s. 24-26

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

40

lotnisk, zarządzania ruchem lotniczym i służb żeglugi powietrznej oraz uchylające

dyrektywę 2006/26/WE nakazuje istnienie służb ratowniczych na lotniskach w obrębie

Unii Europejskiej. W punkcie j) załącznika Va wskazuje się, że obowiązkiem operatora

lotniska jest zapewnienie właściwego funkcjonowania Lotniskowych Służb Ratowniczo

- Gaśniczych.

Służby te mają być gotowe w każdej chwili do odpowiednio szybkiej reakcji na

zdarzenie lub wypadek. Czas reakcji służby ratowniczej na zdarzenie w zależności od

rodzaju lotniska to dwie-trzy minuty

69

. Służby te mają dysponować odpowiednią liczbą

pracowników, odpowiednio wyszkolonych i posiadających odpowiednie kwalifikacje.

Ratownicy zobowiązani są do udziału w szkoleniach oraz poddawania się kontroli

kwalifikacji, a także poddawania się okresowym badaniom, potwierdzającym ich

kondycję zdrowotną niezbędną do prowadzenia zarówno akcji ratunkowej, jak

właściwego postrzegania otoczenia i wykonywania w dowolnym czasie przydzielonych

im zadań.

Funkcjonowanie LSP precyzuje rozporządzenie ministra infrastruktury z 12

września 2005 r. w sprawie przygotowania lotnisk do sytuacji zagrożenia oraz

lotniskowych służb ratowniczych.

Służba ratownicza LSP obejmuje trzy działy :operacyjny, prewencji i logistyki.

Do zadań operacyjnych należy miedzy innymi: utrzymywanie gotowości bojowej,

prowadzenie akcji ratowniczo-gaśniczych, usuwanie rozlewisk paliwa i cieczy

stwarzających zagrożenie pożarowe oraz asysta przy tankowaniu samolotów.

3.3. Wojskowa Ochrona Przeciwpożarowa.

Wojskowa Ochrona Przeciwpożarowa (WOP) stanowi część systemu ochrony

przeciwpożarowej kraju i została powołana do wykonywania w komórkach

i jednostkach organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony Narodowej lub przez

niego nadzorowanych zadań przewidzianych dla Państwowej Straży Pożarnej, a także

zadań wynikających ze specyfiki funkcjonowania Sił Zbrojnych. Wojskową Ochroną

Przeciwpożarową kieruje Szef Wojskowej Ochrony Przeciwpożarowej , który realizuje

nadzór nad ochroną przeciwpożarową w resorcie obrony narodowej w imieniu Ministra

Obrony Narodowej.

Jednostkami organizacyjnymi Wojskowej Ochrony Przeciwpożarowej są:

69

Lewandowski L. Przyszłość Lotniskowej Straży Pożarnej. Przegląd Pożarniczy, 2011, nr 5, s.22-23.

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

41

1) Szef Wojskowej Ochrony Przeciwpożarowej i podległy mu Inspektorat WOP,

2) szefowie delegatur WOP i podległe im delegatury WOP,

3) wojskowe straże pożarne.

Wojskowa Ochrona Przeciwpożarowa (WOP) wykonuje zadania przewidziane dla

Państwowej Straży Pożarnej w komórkach i jednostkach podległych Ministrowi Obrony

Narodowej albo przez niego nadzorowanych. Tryb i zasady wykonywania zadań

określone zostało w drodze rozporządzenia

70

przez Ministra Obrony Narodowej

w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Rysunek 2

Struktura organizacyjna WOP

71

Terytorialny zasięg działania delegatur Wojskowej Ochrony Przeciwpożarowej:

70

Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z 24 sierpnia 1992 r w sprawie zasad i trybu

wykonywania zadań przez Wojskową Ochronę Przeciwpożarową. Dz. U. 1992, Nr 66, poz.334 ze zm.

71

Struktura organizacyjna Wojskowej Ochrony Przeciwpożarowej, [on—line]. Warszawa: Wojskowa

Ochrona Przeciwpożarowa [dostęp 7 marca 2014]. Organizacja. Dostępny w Word Wide Wed:
http://www.wop.wp.mil.pl/pl/25.html.

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

42

1)Delegatura WOP w Bydgoszczy - województwo kujawsko-pomorskie i łódzkie,

2)Delegatura WOP w Gdyni - województwo pomorskie,

3)Delegatura WOP w Krakowie –wojwództwomałopolskie, śląskie i świętokrzyskie,

4)Delegatura WOP w Lublinie - województwo lubelskie i podkarpackie,

5)Delegatura WOP w Olsztynie - województwo warmińsko-mazurskie i podlaskie,

6)Delegatura WOP w Poznaniu - województwo wielkopolskie,

7)Delegatura WOP w Szczecinie - województwo zachodniopomorskie,

8)Delegatura WOP w Warszawie - województwo mazowieckie,

9)Delegatura WOP we Wrocławiu - województwo dolnośląskie i opolskie,

10) Delegatura WOP w Zielonej Górze - województwo lubuskie.

Zadania i czynności WOP realizują żołnierze posiadający kwalifikacje pożarnicze,

strażacy PSP wyznaczeni do pełnienia służby w WOP za zgodą Komendanta Głównego

PSP, oraz pracownicy wojska posiadający kwalifikacje pożarnicze.

Podstawowe zadania WOP to:

organizowanie i prowadzenie akcji ratowniczo-gaśniczych na terenach Sił

Zbrojnych,

udzielanie pomocy PSP w akcjach ratowniczo-gaśniczych poza terenami Sił

Zbrojnych,

rozpoznawanie zagrożeń pożarowych i innych miejscowych zagrożeń na terenach

Sił Zbrojnych,

szkolenie kadr dla potrzeb ochrony przeciwpożarowej w Siłach Zbrojnych,

sprawowanie

nadzoru

nad

przestrzeganiem

przepisów

o

ochronie

przeciwpożarowej na terenach Sił Zbrojnych.

Obecnie w Siłach zbrojnych RP działają 154 wojskowe straże pożarne rozmieszczone

na terenie całego kraju. Funkcjonują one przede wszystkim w jednostkach wojskowych

określonego typu: bazach lotniczych, portach wojennych, składnicach materiałów

wybuchowych i MPS (materiałów pędnych i smarów), ośrodkach szkolenia

poligonowego. W wojskowych strażach pożarnych pełnia służbę 2342 osoby, w tym 44

funkcjonariuszy PSP. W wojskowej Ochronie Przeciwpożarowej w sumie pełni służbę

66 funkcjonariuszy PSP.

72

W strukturach wojska funkcjonują specjalistyczne jednostki

ratownictwa chemicznego a wśród nich zespoły awaryjne przygotowane do

72

Drewońko A., Ratownicy w zielonych mundurach. Przegląd Pożarniczy, 2006, nr 2, str.6-8.

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

43

przeciwstawiania się współczesnym zagrożeniom w tym pomocy służbom ratowniczym

w likwidacji skutków awarii, czy zamachów terrorystycznych. Prowadzone są prace nad

wprowadzeniem rozwiązań prawnych w wyniku których zespoły te staną się istotnym

elementem wspierającym krajowy system ratowniczo-gaśniczy

73

.

3.4. Dziedziny ratownicze.

Pod pojęciem dziedziny ratownicze zgodnie z rozporządzeniem

74

należy

rozumieć walkę z pożarami, ratownictwo techniczne, chemiczne, ekologiczne

i medyczne.

W celu ujednolicenia zasad planowania ratownictwa oraz zapewnienia

właściwego nadzoru nad poziomem gotowości operacyjnej Komendant Główny

Państwowej Straży Pożarnej zatwierdził zasady organizacji ratownictwa, które stanowią

uzupełnienie zapisów rozporządzenia ministra właściwego do spraw wewnętrznych

w sprawie szczegółowych zasad organizacji ksrg.

Poprzez zasady ratownicze należy rozumieć zasady organizacji ratownictwa:

medycznego, technicznego, chemicznego i ekologicznego, wodnego, wysokościowego

i działań poszukiwawczo-ratowniczych.

Działania

ratownictwa

realizowane

w

zakresie

podstawowym

i specjalistycznym.

Zakres podstawowy obejmuje czynności ratownicze wykonywane przez

wszystkie jednostki ratowniczo-gaśnicze PSP, jednostki ochrony przeciwpożarowej, lub

inne podmioty ratownicze deklarujące w gotowości operacyjnej zdolność do realizacji

zadań według posiadanych możliwości organizacyjno-sprzętowych i wyszkolenia

w systemie całodobowym i całorocznym.

Zakres specjalistyczny realizowany przez specjalistyczne grupy ratownictwa

PSP i inne podmioty KSRG , których wyposażenie i wyszkolenie pozwala realizować

podstawowe i specjalistyczne czynności ratownicze w systemie całodobowym

i całorocznym.

Walka z pożarami i innymi klęskami żywiołowymi.

Działania podejmowane w ramach walki z pożarami to nie tylko ograniczenie

rozprzestrzeniania i ugaszenie pożaru oraz ratowanie ludzi i zwierząt przed skutkami

73

Wator W. Żołnierze chemicy i ksrg. Przegląd pożarniczy, 2005, nr 9, s. 34-35.

74

Par.2 ust. 4 Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie krajowego

systemu ratowniczo-gaśniczego …..

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

44

zagrożenia pożarowego lub wybuchowego. To również rozpoznawanie i analizowanie

zagrożeń pożarowych, ocena rozmiarów powstałego pożaru, prognozowanie jego

rozwoju, dostosowanie sprzętu oraz technik gaśniczych do rodzaju i miejsca pożaru.

Ratownicy muszą również zabezpieczyć strefy działań, włączyć bądź wyłączyć

instalacje, urządzenia i media mające wpływ na bezpieczeństwo. Kolejnym zadaniem

jest wykonanie czynności umożliwiających dotarcie do poszkodowanych i zagrożonych,

udzielenie im kwalifikowanej pomocy i ewakuację poza strefę zagrożenia.

Działania w zakresie walki z innymi klęskami żywiołowymi obejmują

planowanie, organizowanie i realizację działań niezbędnych do ratowania życia zdrowia

i środowiska. Do działań tych w szczególności zaliczono: rozpoznawanie, identyfikację

i likwidację zagrożeń, dotarcie do poszkodowanych, udzielenie im pierwszej pomocy

i ewakuację ze strefy zagrożenia.

Ratownictwo techniczne

Działania ratownictwa technicznego obejmują planowanie, organizowanie

i realizację działań ratowniczych niezbędnych do poszukiwania i dotarcia do

zagrożonych lub poszkodowanych osób oraz zwierząt, a także zmniejszenia lub

likwidacji zagrożenia dla życia, zdrowia, mienia lub środowiska.

W ramach ratownictwa technicznego podejmowane są miedzy innymi działania

z zakresu analizowania awarii oraz katastrof technicznych, oceny rozmiarów

powstałego zdarzenia i prognozowanie jego rozwoju. Działania dostosowawcze sprzętu

oraz wdrożenia technik stosowanych do poszukiwania, uwalniania i ewakuacji

poszkodowanych ludzi i zwierząt zagrożonych awarią techniczną. Wyznaczanie

i oznakowanie stref zagrożenia, przewietrzanie, wentylowanie i oświetlanie stref,

wykonywanie przejść i dojść do poszkodowanych lub zagrożonych ludzi i zwierząt oraz

usuwanie przeszkód naturalnych i sztucznych utrudniających niesienie pomocy.

Ratowanie środowiska, wypompowywanie, obwałowywanie lub uszczelnianie

wycieków substancji stwarzających zagrożenie

75

.

Działania ratownicze z ratownictwa technicznego w zakresie specjalistycznym

realizują:

specjalistyczne grupy poszukiwawczo-ratownicze,

75

Kwiatkowski M., Bezpieczeństwo Działań ratowniczych w aspekcie organizacyjnym i technicznym

jednostek ratowniczo-gaśniczych Państwowej Straży Pożarnej. Kraków: Zeszyty Naukowe Szkoły
Aspirantów Państwowej Straży Pożarnej
2009, s. 4-5

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

45

specjalistyczne grupy ratownictwa wysokościowego,

specjalistyczne grupy ratownictwa technicznego.

Ratownictwo chemiczne i ekologiczne

Organizacja ratownictwa chemicznego obejmuje zespół działań planistyczno-

organizacyjnych i stosowanie technik ratowniczych niezbędnych do ratowania

środowiska oraz wszelkich innych czynności podejmowanych w celu ratowania życia

i zdrowia ludzi, zwierząt oraz mienia w wyniku likwidacji bezpośrednich zagrożeń

stwarzanych przez toksyczne środki przemysłowe lub inne niebezpieczne materiały

chemiczne.

Organizacja ratownictwa ekologicznego obejmuje zespół działań planistyczno-

organizacyjnych i stosowanie technicznych zabezpieczeń niezbędnych do ratowania

środowiska oraz stosowania środków neutralizujących ograniczających lub

eliminujących powstałe skażenie

76

.

Działania te polegają w szczególności na rozpoznaniu, identyfikacji i likwidacji

lub ograniczeniu zagrożenia, dotarciu do osób poszkodowanych udzieleniu im

pierwszej kwalifikowanej pomocy i ewakuacji ze strefy zagrożenia. Ocenie rozmiarów

zagrożenia i prognozowanie jego rozwoju, dostosowaniu technik i sprzętu do miejsca

zdarzenia i rodzaju substancji w celu ograniczenia jej emisji. Stawianiu zapór na

zbiornikach, ciekach lub akwenach, związywaniu lub neutralizacji substancji

niebezpiecznych, dekontaminacji wstępnej i ocenie rozmiarów zdarzenia.

Działania ratownicze w zakresie specjalistycznym prowadzą specjalistyczne

grupy ratownictwa chemiczno-ekologicznego.

Ratownictwo medyczne

Ksrg w zakresie ratownictwa medycznego obejmuje planowanie, organizowanie

i realizację działań ratowniczych z zakresu kwalifikowanej pierwszej pomocy.

Działania te obejmują w szczególności rozpoznanie stanu nagłego zagrożenia zdrowia

i segregację osób w zależności od stopnia zagrożenia oraz zastosowanie technik

i sprzętu niezbędnych do ratowania życia i zdrowia. Proces ratowania osób na miejscu

zdarzenia musi być realizowany w sposób ciągły, do czasu przekazania

poszkodowanych zespołowi ratownictwa medycznego lub lotniczego.

76

Stadniczuk M., Koksanowicz L., Przygotowanie ratowników do działań w zakresie ratownictwa

chemicznego i ekologicznego. Opole: Opolska Oficyna Wydawnicza 2000, s. 7-8.

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

46

Ratownictwo wodne

Ratownictwo wodne realizowane jest na obszarach wodnych, obszarach objętych

powodzią lub zalaniem, jak również na terenach zalodzonych. Polega na wykonywaniu

na tych obszarach czynności ratowniczych z zakresu wszystkich dziedzin ratownictwa.

Może stanowić wstęp do działań humanitarnych lub ekologicznych

77

. Rozwój

ratownictwa wodnego zmierza w kierunku powszechności, tak by każda jednostka ksrg

mogła prowadzić działania z jego zakresu na poziomie podstawowym.

Wachlarz działań jednostek ksrg jest bardzo szeroki i nie sposób się jest do

niego szczegółowo odnieść opisując poszczególne dziedziny ratownictwa. Podmioty

ksrg prowadza działania np.: w zakresie: zdejmowania kota z drzewa, zdejmowania

gniazda os, zdjęcia łożyska z palca ręki, otwarcia mieszkania, uwolnienia uwiezionego

ptaka, pomocy pogotowiu, policji, straży miejskiej. Praktycznie trudno sobie wyobrazić

sytuację, w której system odmówiłby udzielenia pomocy lub nie poradził sobie nawet

z najdziwniejszym zdarzeniem.

3.5. Organizacja i prowadzenie działań ratowniczych.

Plany ratownicze

Działania ratownicze na terenie powiatu i województwa prowadzone są

w oparciu o przygotowane plany ratownicze. Plan dla obszaru powiatu opracowuje

powiatowy komendant PSP i uzgadnia z podmiotami systemu w części dotyczącej

zakresu ich działań. Plan zatwierdza starosta po zasięgnięciu opinii zespołu zarządzania

kryzysowego. Plan dla obszaru województwa sporządza komendant wojewódzki PSP,

a zatwierdza wojewoda. Na poziomie krajowym nie tworzy się planów ratowniczych.

Akcja ratownicza podmiotów ksrg rozpoczyna się z chwilą przyjęcia zgłoszenia

o zdarzeniu przez stanowisko kierowania Państwowej Straży Pożarnej. Po przyjęciu

i potwierdzeniu zgłoszenia zadysponowane zostają siły i środki adekwatne do przyjętej

informacji zgłoszeniowej. Siły i środki ksrg rozmieszczone są w sposób gwarantujący

dotarcie na miejsce zdarzenia w optymalnym czasie z uwzględnieniem istniejącej

infrastruktury drogowej. Każda jednostka straży przydzielona ma swój rejon chroniony,

w którym jako pierwsza podejmuje działania, w przypadku zdarzeń o większej skali do

pomocy kierowani są strażacy z jednostek sąsiednich.

77

Kozak M. [i in.], 60 lat zawodowej służby pożarniczej na ziemi mrągowskiej. Bydgoszcz: Agencja

Reklamowo-Wydawnicza „Promocja Polska” 2010, s. 60.

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

47

Kierowanie działaniem ratowniczym.

Z chwilą przybycia na miejsce zdarzenia pierwszych sił i środków podmiotów

ksrg rozpoczyna się kierowanie działaniami ratowniczymi. Kierowanie realizowane jest

jednoosobowo przez kierującego działaniem ratowniczo-gaśniczym zwanego dalej

„kierującym”, który oddziałuje na podległe siły i środki na miejscu zdarzenia zgodnie

z przyjętymi procedurami i planami ratowniczymi. Jest to osoba uprawniona,

oznakowana w odpowiedni sposób widoczny dla innych uczestników zdarzenia.

Różnorodność i złożoność prowadzonych działań stawia przed kierującym wysokie

wymagania. Dlatego musi on być wysokiej klasy specjalistą operacyjno-taktycznym,

człowiekiem energicznym z dużą inicjatywą nie bojącym się podejmować trudnych

decyzji. Jego odporność na stres i umiejętność działania pod presją czasu i otoczenia

może mieć decydujące znaczenie dla skuteczności działań i bezpieczeństwa

podwładnych

78

. Kierującemu na miejscu zdarzenia przysługują duże uprawnienia, ale

ciąży na nim też duża odpowiedzialność i szeroki zakres obowiązków. Uprawnienia do

kierowania akcją zależą od poziomu realizacji.

Poziomy kierowania działaniami:

interwencyjny –realizowany w strefie zagrożenia lub strefie działań ratowniczych,

podlegają mu siły nie przekraczające jednej kompanii. Jest to poziom występujący

podczas wszystkich działań realizowany w pierwszej fazie przez dowódcę pierwszego

zastępu przybyłego na miejsce akcji.

taktyczny –realizowany na granicy stref zagrożenia lub poza nią, podlegają mu siły nie

przekraczające jednego batalionu lub siły, w których składzie znajdują się

specjalistyczne grupy ratownicze. Na tym poziomie w pierwszej fazie kieruje

najczęściej dowódca/ zastępca dowódcy jednostki ratowniczo-gaśniczej PSP.

Strategiczny – realizowany w celu określenia i przyjęcia niezbędnej strategii i nadzoru

nad kierowaniem taktycznym, podlegają mu siły odwodów operacyjnych lub siły

przekraczające wielkością jeden batalion. Na tym poziomie w pierwszej fazie działań

kieruje najczęściej oficer wyznaczony przez komendanta wojewódzkiego PSP.

Przykładem akcji, gdzie realizowano kierowanie na tym poziomie była katastrofa

budowlana hali wystawowej w Katowicach w 2006 r, pożar lasu w Kuźni Raciborskiej

w 1992 r., czy powódź w 2010 r.

78

Pulm. M., Błędy w taktyce-duże straty. Warszawa: Fundacja Edukacja i Technika Ratownictwa, 2005,

s. 7-38.

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

48

Przejęcie kierowania.

Kierowanie jest procesem ciągły realizowanym od momentu przybycia pierwszej

jednostki ksrg, a ustaje z chwilą wykonania działań ratowniczych, w tym przekazaniem

osób poszkodowanych zespołowi ratownictwa medycznego i terenu, obiektu

właścicielowi. W zależności od rozwoju sytuacji kierowanie na poszczególnych

poziomach podlega przekazywaniu kolejnym przybyłym osobom uprawnionym do

kierowania.

Kierowanie interwencyjne obowiązani są przejąć ratownicy z jednostek ochrony

przeciwpożarowej, posiadający kwalifikacje do kierowania działaniem ratowniczym,

właściwi ze względu na obszar chroniony w kolejności:

członek ochotniczej straży pożarnej,

komendant gminny ochrony przeciwpożarowej, jeśli jest członkiem ochotniczej

straży pożarnej,

strażak jednostki ochrony przeciwpożarowej,

dowódca zastępu Państwowej Straży Pożarnej,

dowódca sekcji Państwowej Straży Pożarnej,

zastępca dowódcy zmiany Państwowej Straży Pożarnej,

dowódca zmiany Państwowej Straży Pożarnej,

zastępca dowódcy jednostki ratowniczo-gaśniczej Państwowej Straży Pożarnej,

dowódca jednostki ratowniczo-gaśniczej Państwowej Straży Pożarnej.

Kierowanie taktyczne są obowiązani przejąć w kolejności:

zastępca dowódcy jednostki ratowniczo-gaśniczej Państwowej Straży Pożarnej

właściwej dla miejsca zdarzenia,

dowódca jednostki ratowniczo-gaśniczej PSP właściwej dla miejsca zdarzenia,

oficer wyznaczony przez komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej

Straży Pożarnej do kierowania w jego imieniu i na jego polecenie

komendant powiatowy (miejski) państwowej Straży Pożarnej.

Kierowanie strategiczne są obowiązani przejąć w kolejności:

oficer wyznaczony przez komendanta wojewódzkiego Państwowej Straży

Pożarnej do kierowania w jego imieniu i na jego polecenie

komendant wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej.

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

49

oficer wyznaczony przez komendanta głównego Państwowej Straży Pożarnej do

kierowania w jego imieniu i na jego polecenie

Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej.

Kierujący na poziomie interwencyjnym i taktycznym może powołać sztab. Sztab

jest organem doradczym wspomagającym kierującego. Strukturę, skład i zadania sztabu

określa kierujący. Najczęściej sztaby organizuje się w niewielkiej skali, a jego zadania

wynikają ze specyfiki zdarzenia. Sztaby organizowane dla potrzeb akcji ujęte w planach

ratowniczych mają charakter stały, a ich członkowie podzieleni są na zespoły.

W zakładach pracy, w których funkcjonują zakładowe służby ratownicze lub

zakładowe straże pożarne kolejność i zasady przejmowania kierowania regulują

terytorialne plany ratownicze.

Kierowanie działaniami ratowniczymi nie dotyczy działań realizowanych na

podstawie prawa lotniczego, morskiego lub górniczego.

Uprawnienia

kierującego

działaniem

ratowniczym

podczas

zdarzeń

nadzwyczajnych lub zmieniających się dynamiki i wielkości zdarzenia.

Bez względu na typ kierowania kierujący na mocy przepisów zawartych w ustawie

o ochronie przeciwpożarowej

79

oraz o Państwowej Straży Pożarnej

80

w oparciu o które

Rada ministrów przyjęła rozporządzenie

81

w sprawie zakresu i trybu korzystania z praw

przez kierującego działaniami ratowniczymi.

Kierujący działaniem ratowniczym w okolicznościach uzasadnionych stanem wyższej

konieczności ma dwa rodzaje uprawnień:

uprawnienie do wydawania zarządzeń w zakresie: ewakuacje ludzi, mienia,

zakazu przebywania osób postronnych, prac wyburzeniowych, wstrzymania

komunikacji, przejęcia w użytkowanie pojazdów, odstąpienia od zasad

uznanych powszechnie za bezpieczne.

uprawnienie do zadania pomocy od instytucji państwowych, jednostek

gospodarczych i organizacji społecznych oraz od obywateli.

Zarządzenia kierującego działaniami są decyzjami którym może być nadany rygor

natychmiastowej wykonalności w trybie przepisów k.p.a.

79

Art.25 Ustawy o ochronie przeciwpożarowej …..

80

Art.21 ust.4 Ustawy o Państwowej Straży Pożarnej ….

81

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 4 lipca 1992 w sprawie zakresu i trybu

korzystania z praw przez kierującego działaniami ratowniczymi. Dz. U. 1992, Nr 54, poz,259.

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

50

Odstąpienie od zasad uznanych powszechnie za bezpieczne, jest dopuszczalne tylko

w celu ratowania życia ludzkiego przy zachowaniu wszystkich możliwych środków

bezpieczeństwa, w myśl zasady, że wartość dobra poświęcanego nie może być wyższa

od wartości dobra ratowanego.

Kierujący działaniami ratowniczo-gaśniczymi musi mieć świadomość, że przekroczenie

swoich kompetencji lub zaniechanie działań może podlegać odpowiedzialności karnej,

cywilnej i dyscyplinarnej.

3.6. Organizacja struktur i zadania Centralnego Odwodu Operacyjnego.

Do likwidacji skutków zdarzeń przekraczających możliwości operacyjne

powiatów z sił i środków ksrg tworzy się wojewódzkie odwody operacyjne. Do

likwidacji skutków zdarzeń przekraczających możliwości operacyjne województw z sił

i środków ksrg formuje się centralny odwód operacyjny. Siły i środki centralnego

odwodu operacyjnego mogą być formowane i kierowane do działań ratowniczych na

obszarze całego kraju oraz w ramach współdziałania lub pomocy humanitarnej

82

do

działań ratowniczych prowadzonych poza granicami kraju.

Każde z szesnastu województw, dysponuje wojewódzką brygadą odwodową, w składzie

której znajdują się kompanie wojewódzkiego odwodu operacyjnego oraz

specjalistyczne grupy ratownicze. Wybrane pododdziały wojewódzkiego odwodu

operacyjnego, po spełnieniu standardów określonych przez Komendanta Głównego

Państwowej Straży Pożarnej, mogą zostać włączone do Centralnego Odwodu

Operacyjnego (COO).

Brygady oraz oddziały i pododdziały odwodów operacyjnych istnieją od czasu ich

sformowania w rejonach koncentracji lub na miejscu zdarzenia do czasu

rozformowania. Odwody są tak wyposażone i zaopatrzone by mogły prowadzić

działania ratownicze bez zaprowiantowania przez okres co najmniej 12 godzin.

Siły i środki odwodów operacyjnych podlegają okresowym ćwiczeniom, których

częstotliwość i zakres określają komendanci wojewódzcy, a na szczeblu odwodu

centralnego komendant główny PSP. Działaniami odwodów kierują powołani na

nieetatowe funkcje dowódcy według funkcji ustalonych w rozporządzeniu o ksrg.

82

Marcinko M., Łubiński P., Wybrane zagadnienia z zakresu międzynarodowego prawa humanitarnego.

Kraków 2009, s. 13.

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

51

Wojewódzkie odwody operacyjne są tworzone jako wojewódzkie brygady odwodowe.

W skład brygady wchodzą: sztab brygady, batalion centralnego odwodu, kompanie

gaśnicze i specjalne oraz grupy specjalistyczne. W skład każdego batalionu centralnego

odwodu operacyjnego ksrg wchodzą: sztab batalionu, kompanie dostosowane do

specyfiki zdarzenia oraz kompanie logistyczne i szkolne.

Kompanie szkole wysyłane są wszędzie tam, gdzie potrzebna jest większa liczba

strażaków do wykonywania zadań. Kompanie dysponują oznakowanymi autobusami,

które służą do przewozu 40-osobowych kompani w zadysponowane miejsca. Strażacy

często prowadzą akcje poszukiwawcze osób zaginionych, odgruzowują zawalone

budynki tam gdzie nie może pracować ciężki sprzęt, układają worki z piaskiem na

terenach zagrożonych powodzią.

Kompanie logistyczne zabezpieczają potrzeby prowadzonych działań. Rola jaką

odgrywa system logistyczny w Państwowej Straży Pożarnej jest niewątpliwie bardzo

duża, a o jej znaczeniu przekonujemy się codziennie w toku prowadzonych akcji

ratowniczo-gaśniczych. Zazwyczaj zabezpieczenie logistyczne działań ratowniczych

utożsamiane jest z akcjami dużymi i długotrwałymi

83

, gdy rozwinięte jest pełne

zaplecze logistyczne na potrzeby ratowników. Tak naprawdę każde zdarzenie

prowadzone przez siły odwodu operacyjnego uzależnione jest od sprawnie

zarządzanego systemu logistycznego. Dlatego tak ważne jest dostrzeżenie znaczenia

zarzadzania logistycznego w kształtowaniu bezpieczeństwa na poziomie powiatowym,

wojewódzkim i centralnym

84

.

Dane ilościowe o składzie centralnego odwodu operacyjnego:

Kompanie gaśnicze - 25 w tym 13 w wariancie przemysłowym,

Kompanie specjalne powodziowe ewakuacyjne - 10,

Kompanie specjalne powodziowe pompowe - 8,

Kompanie logistyczne - 5,

Kompanie szkolne - 5,

Specjalistyczne Grupy Ratownictwa Wodno-nurkowego - 8,

83

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 11 grudnia 1997 r w sprawie

długotrwałych akcji ratowniczych, szczegółowych norm, zasad i warunków otrzymywania wyżywienia w
czasie tych akcji oraz ćwiczeń lub szkolenia przez strażaków PSP lub inne osoby biorące w nich udział, a
także przypadków, w których wypłaca się równoważnik pieniężny w zamian za przysługujące wyżywienie,
sposobu ustalania jego wysokości oraz szczegółowych zasad wypłacania
. Dz. U. 1997, Nr 160, poz. 1098.

84

Kwiatkowski M., Logistyka w bezpieczeństwie kraju. Warszawa: Szkoła Główna Służby Pożarniczej,

2013, s.10-18.

background image

Organizacja systemów ratownictwa

Bydgoszcz, 2015 r.

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
mgr inż. poż. Andrzej Potrepko, mgr inż.poż. Marek Finc,

52

Specjalistyczne Grupy Ratownictwa Chemicznego - 14,

Specjalistyczne Grupy Ratownictwa Wysokościowego - 13,

Specjalistyczne Grupy Ratownictwa Technicznego - 6,

Specjalistyczne Grupy Poszukiwawczo-Ratownicze – 5

Siły i środki COO

dysponowane były na przestrzeni lat do wszystkich działań

powodziowych na terenie kraju, gasiły pożar kompleksu leśnego w Kuźni Raciborskiej

(Największy pożar lasu w Europie środkowej po II wojnie światowej, w akcji brało

udział: 26 samolotów PZL M18 Dromader zrzucających "bomby wodne" na czoło

pożaru, około 1100 samochodów pożarniczych, śmigłowce, 50 cystern kolejowych i 6

lokomotyw, a także sprzęt ciężki taki jak: czołgi, pługi i spychacze. W sumie w akcji

gaśniczej brało udział około 10 000 osób), prowadziły działania ratownicze podczas

wybuchu gazu w Gdańskim wieżowcu oraz zawalenia hali wystawowej w Katowicach.

Specjalistyczne

grupy poszukiwawczo ratownicze

z psami wytresowanymi

w poszukiwaniu ludzi dysponowane były podczas trzęsienia ziemi w Turcji i na Haiti.

Strażacy o każdej porze dnia i nocy gotowi są do wyjazdu w najdalsze zakątki kraju

i świata.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce
Temat 1 Organizacja ochrony przeciwpożarowej
Temat 1 Organizacja ochrony przeciwpożarowej
ORGANIZACJA OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ 1
organizacja ochrony przeciwpożarowej
Organizacja ochrony zdrowia w Polsce Simińska
temat 1, organizacja ochrony ludnosci w tym ochrony przeciwpozarowej [konspekt]
046 Znaki stosowane w ochronie przeciwpozarowej, organizacja-pracy
SZKOLENIE STRAŻAKÓW RATOWNIKÓW OSP ORGANIZACJA OSP, OCHRONY LUDNOŚCI I OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ
Amerykański historyk demaskuje spisek żydowskich organizacji przeciwko Polsce
ochrona przeciwpozarowa
Formy ochrony przyrody w Polsce
Do Ćw 5 IŚ Ochrona przeciwporażeniowa

więcej podobnych podstron