Organizacja ochrony przeciwpożarowej w Polsce.

Straż pożarna - zorganizowana formacja zajmująca się prewencją i walką z pożarami oraz pozostałymi zagrożeniami (innymi niż przestępczość) dla zdrowia i życia ludzkiego, dobytku oraz środowiska naturalnego. Do zadań straży pożarnej należy także usuwanie skutków klęsk żywiołowych i katastrof.

Straż pożarna w wielu krajach, m.in. UE, Kanadzie, Nowej Zelandii, Polsce, Rosji, USA, działa jako organizacja oparta na straży zawodowej (w Polsce Państwowa Straż Pożarna i Wojskowa Straż Pożarna) oraz straży społecznej (w Polsce Ochotnicza Straż Pożarna).

Niektóre przedsiębiorstwa w ramach swojej działalności organizują zakładowe straże pożarne, m.in. lotniskową straż pożarną, kolejową straż pożarną itd.

Pierwszą zawodową straż pożarną w Polsce powołał w roku 1752 w Ostrowie Wielkopolskim marszałek koronny Franciszek Bieliński. W 1805 roku istniała w Wolborzu grupa pożarowa.

Patronem straży pożarnej jest św. Florian, a więc w jego dniu 4 maja obchodzony jest w Polsce Dzień strażaka. Od 1999 jest to również Międzynarodowy Dzień Strażaka.

Państwowa Straż Pożarna (PSP) - zgodnie z ustawą z dnia 24 sierpnia 1991 r. powołano do życia Państwową Straż Pożarną jako zawodową, umundurowaną i wyposażoną w specjalistyczny sprzęt formację przeznaczoną do walki z pożarami, klęskami żywiołowymi i innymi miejscowymi zagrożeniami.

Rodzaje ratownictw w Państwowej Straży Pożarnej:

- Ratownictwo chemiczne

polega na ograniczaniu i (lub) likwidacji uwalnianych (uwolnionych) do otoczenia niebezpiecznych materiałów chemicznych, stwarzających zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi, mienia i środowiska.

- Ratownictwo wodne

to zespół czynności podejmowanych przez straże pożarne na wodzie lub pod wodą, polegających na ratowaniu zagrożonych ludzi oraz ograniczaniu bądź usuwaniu awarii instalacji, urządzeń i budowli hydrotechnicznych znajdujących się na powierzchniowych wodach śródlądowych.

- Ratownictwo medyczne

to zespół przedsięwzięć mających na celu ratowanie życia i zdrowia ludzi w przypadkach nagłych zagrożeń utraty życia lub "rozstroju" zdrowia podczas pożarów, klęsk żywiołowych oraz innych miejscowych zagrożeń (tj. zdarzeń np. chemicznych, technicznych). Udzielanie pierwszej pomocy medycznej na poziomie przedlekarskim przez strażaków występuje szczególnie, gdy brak jest przy zdarzeniu kwalifikowanej pomocy medycznej lub niemożliwy jest dostęp do poszkodowanego, np. przy zdarzeniu chemicznym, wodnym lub gdy występuje duża liczba poszkodowanych, a priorytetem jest pomoc poszkodowanym.

- Ratownictwo wysokościowe

w straży pożarnej realizowane jest przy wykorzystaniu technik alpinistycznych oraz śmigłowca w celu niesienia pomocy zagrożonej ludności, np. w płonących budynkach wysokich, w zawałach, jaskiniach.

- Ratownictwo techniczne

to zespół czynności podejmowanych przez straże pożarne we wszystkich rodzajach ratownictw polegających na wykorzystaniu specjalistycznych technik ratowniczych oraz z wykorzystaniem specjalistycznego sprzętu technicznego w celu ratowania życia, zdrowia, mienia i środowiska.

- Ratownictwo poszukiwawcze

Ratownictwo poszukiwawczo - techniczne to zespół czynności podejmowanych przez straże pożarne w szczególności w zawalonych budynkach, po trzęsieniach ziemi, polegających na ratowaniu zagrożonych ludzi z wykorzystaniem sprzętu poszukiwawczego, lokalizacyjnego, psów ratowniczych do poszukiwań zasypanych ludzi oraz z wykorzystaniem innego specjalistycznego sprzętu technicznego.

- Ratownictwo radiologiczne

polega na ograniczaniu źródeł promieniowania stwarzających zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi, mienia i środowiska.

Struktura Państwowej Straży Pożarnej:

• Komenda Główna PSP

• 16 Komend Wojewódzkich PSP

• 335 Komend Powiatowych/Miejskich PSP

• 515 Jednostek Ratowniczo-Gaśniczych PSP

• 5 Szkół PSP

• Szkoła Główna Służby Pożarniczej

• Centralna Szkoła PSP

• Szkoła Aspirantów PSP w Krakowie

• Szkoła Aspirantów PSP w Poznaniu

• Szkoła Podoficerska PSP w Bydgoszczy

• Centrum Naukowo Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej

• Centralne Muzeum Pożarnictwa

Wojskowa Straż Pożarna (WSP) - służba w Wojskowej Straży Pożarnej jest podobna do tej, jaką pełnią funkcjonariusze Państwowej Straży Pożarnej. Do tej służby wybierani są przede wszystkim poborowi, którzy w swoim życiu mieli już kontakt z działalnością pożarniczą np. w Ochotniczej Straży Pożarnej. W większości jednak są to już dobrze wyszkoleni i wyposażeni pracownicy cywilni wojska. W zależności od miejsca stacjonowania jednostki wojskowej oraz występującego w niej zagrożenia pożarowego, a także możliwości udzielania pomocy przez inne jednostki ochrony przeciwpożarowej, w jednostce może być utworzona wojskowa straż pożarna I, II, III lub IV kategorii. Jednak na dzień dzisiejszy nie zostały jeszcze określone kryteria kwalifikacji straży do poszczególnych kategorii.

Na komendanta WSP wyznacza się żołnierza zawodowego posiadającego odpowiednie przygotowanie zawodowe, a w przypadku straży pożarnych, w której służbę pełnią strażacy PSP lub są zatrudnieni pracownicy wojska, można wyznaczyć również strażaka PSP.

Ochotnicza Straż Pożarna (OSP) - jest umundurowaną, wyposażoną w specjalistyczny sprzęt, organizacją społeczną, przeznaczoną w szczególności do walki z pożarami, klęskami żywiołowymi i innymi miejscowymi zagrożeniami. Działająca na podstawie Ustawy O Stowarzyszeniach. Opiera się na zasadzie wolontariatu (oznacza to, że uczestnictwo w jej strukturach jest dobrowolne i nie otrzymuje się za nie żadnego wynagrodzenia).

Cel i zadania OSP:

Do głównych celów i zadań OSP należą:

- prowadzenie działalności mającej na celu zapobieganie pożarom oraz współdziałanie w tym zakresie z Państwową Strażą Pożarną, organami samorządowymi i innymi podmiotami,

- udział w akcjach ratowniczych przeprowadzanych w czasie pożarów, zagrożeń ekologicznych związanych z ochroną środowiska oraz innych klęsk i zdarzeń,

- informowanie ludności o istniejących zagrożeniach pożarowych i ekologicznych oraz sposobach ochrony przed nimi,

- upowszechnianie, w szczególności wśród członków, kultury fizycznej i sportu oraz prowadzenia działalności kulturalnej i oświatowej,

- wykonywanie zadań wynikających z przepisów o ochronie przeciwpożarowej,

- działania na rzecz ochrony środowiska,

- wspomaganie rozwoju społeczności lokalnych na własnym terenie,

- wykonywanie innych zadań określonych w statucie OSP,

- występy na zawodach sportowo-pożarniczych.

Ochotnicze Straże Pożarne funkcjonują w oparciu o przepisy ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 - Prawo o stowarzyszeniach, ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 o ochronie przeciwpożarowej, a jej szczegółowe zadania oraz organizację określa własny statut.

Do dnia 31 grudnia 2006 roku 3565 jednostek ochotniczych straży pożarnych zostało włączonych do Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego, będącego zespołem przedsięwzięć organizacyjnych, szkoleniowych, materiałowo-technicznych i finansowych, podjętych w celu prognozowania, rozpoznawania i zwalczania pożarów, klęsk żywiołowych i miejscowych zagrożeń oraz skupiającego w wewnętrznie uporządkowanej strukturze jednostki ochrony przeciwpożarowej w celu ratowania życia, zdrowia mienia i środowiska. KSRG jest integralna częścią systemu bezpieczeństwa państwa, Nadzór nad jego funkcjonowaniem pełni Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji, a odpowiedzialność za jego organizację spoczywa na Komendancie Głównym Państwowej Straży Pożarnej.

Głównym założeniem ustawodawcy było stworzenie jednolitego, skutecznego systemu ratowniczego obejmującego cały obszar szeroko rozumianego ratownictwa pożarowego, technicznego, chemicznego ekologicznego bez względu na miejsce, rodzaj i charakter prowadzonych działań.

Organizatorem oraz bazą, na której opiera się Krajowy System Ratowniczo Gaśniczy jest Państwowa Straż Pożarna (PSP) z całym zapleczem kadrowym, sprzętowym i logistycznym. Jednostkami realizującymi zadania KSRG są przede wszystkim Jednostki Ratowniczo-Gaśnicze PSP, a ponad to zgonie z art. 20 i 23 oraz 14 ustawy o Ochronie Przeciwpożarowej z dnia 24 sierpnia 1991 r. inne podmioty ochrony przeciwpożarowej, a mianowicie:

• Ochotnicze Straże Pożarne

• Zakładowe Straże Pożarne

• Gminne Zawodowe Straże Pożarne

• Zakładowe Służby Ratownicze

W Polsce większość OSP należy do Związku Ochotniczych Straży Pożarnych (ZOSP RP).

Przy jednostkach OSP działają Jednostki Operacyjno-Techniczne, będące społecznym odpowiednikiem jednostek ratowniczo-gaśniczych PSP. Osoby wyznaczone do działania w strukturach takiej jednostki muszą posiadać odpowiedni wiek (18…60 lat), posiadać aktualne badania lekarskie, jak również posiadać ukończone przeszkolenie pożarnicze - odpowiednie do zajmowanej funkcji. Skład JOT bierze bezpośredni udział w działaniach ratowniczych.

Przy ochotniczych strażach pożarnych powoływane są również Młodzieżowe Drużyny Pożarnicze (MDP), które stanowią w pewnym sensie przyszłe kadrowe zaplecze każdej jednostki. Młodzieżowa drużyna pożarnicza jest integralną część składową danej jednostki OSP. Osoby działające w takiej drużynie poznają zasady funkcjonowania ochrony przeciwpożarowej w Polsce, zapoznają się ze sprzętem będącym na wyposażeniu danej OSP, uczą się zachowania w sytuacjach niecodziennych, od najmłodszych lat wyrabiają w sobie poczucie odpowiedzialności, uczą się opanowania, dyscypliny, a także podnoszą swoją sprawność fizyczną poprzez udział w zawodach sportowo-pożarniczych.

Ochotnicze straże pożarne zajmują się również szeroko rozumianą działalnością kulturalną i wychowawczą. W wielu jednostkach powstały sekcje sportowe, zespoły teatralne, działają orkiestry strażackie, zespoły instrumentalno-wokalne, świetlice środowiskowe, izby tradycji, a także z OSP współpracuje wiele lokalnych stowarzyszeń o różnych zainteresowaniach.

---