Instrukcja obsługi
Narzędzia ratownicze

Rozpieracze kolumnowe

Publikacja z 08.2007 r.

1. sterownik gwiaździsty

2. zawór sterujący

3. siłownik hydrauliczny

4. tłok

5. tłok 1

6. tłok 2

7. rękojeść

8. krala w tłoku

9. krala w podstawie rozpieracza

10. wąż zasilający

11. wąż powrotny

12. nypel MONO-złącza

2

Spis treści

Numer strony

1. Rodzaje zagrożeń

3

2. Bezpieczeństwo produktu

4

3. Zasady bezpieczeństwa dotyczące węży

hydraulicznych

6

3.1. Obsługa węży hydraulicznych

7

3.2. Zabezpieczenie otoczenia w razie awarii węży

hydraulicznych

7

3.3. Przechowywanie węży

hydraulicznych

7

3.4. Oznakowanie węży

hydraulicznych 8

3.5. Okresy przeglądów oraz wymiany węży

hydraulicznych

8

3.6. Przykłady możliwych uszkodzeń węży

hydraulicznych

8

4. Zastosowanie

zgodne

z

przeznaczeniem

9

5. Działanie i wydajność

10

5.1. Informacje ogólne

10

5.2. Schemat połączeń

10

5.3. Sterowanie

wsuwaniem

i

wysuwaniem

10

5.4. Typ R 41X

10

5.5. Typ

R

42X

/

R

43X

10

5.6. Zasilanie hydrauliczne

11

5.7. Węże

11

6. Podłączenie urządzeń

11

6.1. Hydraulika

11

6.2. Podłączanie MONO-złączy

11

7. Obsługa

12

7.1. Czynności przygotowawcze

12

7.2. Zasady bezpieczeństwa

14

7.3. Obsługa sterownika (pozycja nr 1 na okładce)

14

7.4. Stosowanie przedłużek

14

8. Wyłączenie urządzenia / stan spoczynku po eksploatacji urządzenia 15

8.1. Rozpieracze kolumnowe

15

8.2. Agregat hydrauliczny

15

8.3. Węże hydrauliczne

15

9. Czyszczenie i konserwacja

15

10. Naprawy

16

10.1 Informacje ogólne

16

10.2 Profilaktyczne działania serwisowe

17

10.3 Naprawy

17

11. Analiza usterek

19

12. Dane

techniczne

21

12.1 Zalecenia dotyczące

oleju

hydraulicznego 22

12.2 Węże hydrauliczne

22

12.3 Temperatura pracy i przechowywania urządzeń

22

13. Serwis – Autoryzowani Partnerzy firmy Fire-Max Sp. z o.o.

23

3

1 Rodzaje zagrożeń

Rozróżniamy kilka kategorii wskazówek dotyczących bezpieczeństwa. Poniższa tabela zawiera
opis symboli (piktogramów) oraz słów-haseł przyporządkowanych do konkretnych
niebezpieczeństw i ich możliwych następstw.

Piktogram Szkoda

dla

Zwrot

Definicja

Następstwa

NIEBEZPIECZEŃSTWO!

Bezpośrednio

grożące

niebezpieczeństwo

Śmierć lub

bardzo ciężkie

obrażenia

OSTRZEŻENIE!

Prawdopodobna

niebezpieczna

sytuacja

Prawdopodobna

śmierć lub

ciężkie

obrażenia

Cz

łow

ie

ka

OSTROŻNIE!

Mniej

niebezpieczna

sytuacja

Lekkie lub

nieznaczne

obrażenia

R

zec

zy

UWAGA!

Niebezpieczeństwo

szkód

materialnych i

ekologicznych

Uszkodzenie

urządzenia,

szkody

ekologiczne,

szkody

materialne w

otoczeniu

-

WSKAZÓWKA

Porady odnośnie

zastosowania oraz

inne ważne/

pożyteczne

informacje i

wskazówki

Brak szkód dla

ludzi,

środowiska i

narzędzia

Nosić kask ochronny z osłoną twarzy

Nosić rękawice ochronne

Nosić obuwie ochronne

Fachowy recykling

Zwracać uwagę na ochronę środowiska

Przeczytać i stosować się do instrukcji obsługi

4

2 Bezpieczeństwo produktu

Produkty LUKAS są projektowane i wytwarzane tak, aby zagwarantować najlepszą

wydajność i jakość pracy urządzenia oraz maksymalne bezpieczeństwo operatora
podczas użytkowania zgodnego z przeznaczeniem.

Przed rozpoczęciem pracy z narzędziem, należy dokładnie przeczytać Instrukcję Obsługi,
a następnie stosować się do zawartych w niej wskazówek i poleceń.
Należy również przestrzegać i wdrażać wszystkie powszechne, ustawowe oraz innych

wiążących uregulowań odnośnie zapobiegania wypadkom i ochrony środowiska.
Narzędzie mogą obsługiwać jedynie osoby, które są odpowiednio przeszkolone, także w

zakresie bezpieczeństwa technicznego, gdyż w innym wypadku istnieje ryzyko doznania
obrażeń.

OSTRZEŻENIE/OSTROŻNIE!

Należy również przestrzegać instrukcji obsługi węży, osprzętu oraz
podłączonych narzędzi hydraulicznych!

OSTRZEŻENIE/OSTROŻNIE!

Proszę zwrócić uwagę na to, że zastosowany osprzęt jest przystosowany do
narzędzi obliczonych na ciśnienie 70 MPa!

Poniższe wskazówki odnośnie bezpieczeństwa użytkowania należy przeczytać nawet w

przypadku odbytego wcześniej szkolenia.

Należy uważać na to, aby żadna

część ciała ani ubioru nie dostała
się pomiędzy widoczne wyraźnie
ruchome części narzędzia (np.

ramiona, ostrza).

Zabroniona jest praca pod

obciążeniem jeżeli do
podnoszenia użyte są wyłącznie
narzędzia hydrauliczne. Jeżeli

taki rodzaj pracy jest konieczny,
to dodatkowo konieczne jest

użycie wystarczających podpór
mechanicznych.

Należy nosić odzież ochronną, kask

ochronny z osłoną, obuwie
ochronne oraz rękawice ochronne

Przed i po użyciu, należy

sprawdzić narzędzie pod kątem
widocznych wad lub uszkodzeń.

Natychmiast poinformować

stosowną jednostkę o zaistniałych
zmianach (wraz z charakterystyką

roboczą)! Ewentualnie natychmiast
unieruchomić i zabezpieczyć

narzędzie!

Skontrolować wszystkie węże,

węże i połączenia śrubowe pod
kątem nieszczelności i

uszkodzeń rozpoznawanych na
warstwie zewnętrznej oraz

niezwłocznie je usunąć!
Wypryskujący olej hydrauliczny
może prowadzić do obrażeń i

pożarów.

Natychmiast unieruchomić
narzędzie w przypadku awarii

działania i je zabezpieczyć.
Awarię należy niezwłocznie usunąć

(zlecić usunięcie).

Nie należy przeprowadzać
żadnych modyfikacji narzędzia

(montowanie dodatkowych
elementów i przebudowa).

Należy przestrzegać wszystkich
wskazówek odnośnie

bezpieczeństwa i zagrożeń
zawartych na narzędziu oraz w

Instrukcji Obsługi.

Należy utrzymywać w komplecie
oraz w czytelnym stanie

wszystkie wskazówki odnośnie
bezpieczeństwa znajdujące się

na narzędziu.

Należy zrezygnować z każdego
trybu pracy, który obniża

bezpieczeństwo i/lub stateczność
narzędzia!

Należy przestrzegać wszystkich
zaleconych w Instrukcji Obsługi

terminów kontroli i/lub
przeglądów.

5

Nie należy w żadnym wypadku
wyłączać urządzeń

zabezpieczających!

Nie wolno przekraczać
maksymalnego dopuszczalnego

ciśnienia roboczego podanego
na narzędziu.

W celu napraw należy używać
wyłącznie oryginalnego osprzętu
LUKAS oraz stosować

oryginalne części zamienne.

Przed włączeniem/ uruchomieniem
oraz podczas pracy narzędzia
należy zagwarantować, aby nikt nie

był zagrożony w czasie eksploatacji
urządzenia.

Należy uważać na to, aby
podczas pracy z narzędziem

oraz podczas jego transportu
nie zahaczyć się o pętlę węża,

co może spowodować
potknięcie.

Podczas pracy w pobliżu elementów

budowlanych i węży pod napięciem,
należy przedsięwziąć stosowne

środki zaradcze w celu zapobieżenia
przejściom prądu lub przeskokom

wysokiego napięcia na narzędzie.

Należy zwrócić uwagę na to, że

w wyniku nagłego oderwania,
podczas rozpierania i cięcia,

odcinania, odrywania lub
odłamywania, może odpaść lub

zostać wyrzucony na zewnątrz
fragment ciętego materiału. W
związku z tym należy zachować

odpowiednie środki ostrożności.

Podczas pracy z narzędziem należy
zapobiegać powstaniu ładunku

elektrostatycznego, aby uniknąć
tworzenia się iskier.

Części oderwane lub odcięte
podczas rozpierania należy

dotykać jedynie w rękawicach
ochronnych, gdyż krawędzie

miejsc oderwanych lub
przeciętych mogą być bardzo

ostre.

Narzędzie jest napełnione olejem
hydraulicznym. Olej hydrauliczny

może być szkodliwy w przypadku
połknięcia lub wdychania oparów.

Z tego powodu należy też unikać
bezpośredniego kontaktu oleju ze
skórą. Dlatego też podczas pracy z

olejem hydraulicznym należy
pamiętać o jego możliwym

negatywnym wpływie na systemy
biologiczne.

Podczas pracy i/lub składowania
narzędzia należy zadbać o to,

aby nie zostało uszkodzone i
było odpowiednio zabezpieczone

przed silnym działaniem
temperatury z zewnątrz.
Proszę zwrócić uwagę na to, że

narzędzie może się nagrzać w
wyniku długotrwałego

użytkowania.

Podczas pracy należy zadbać o

wystarczające oświetlenie.

Przed transportem urządzenia

należy zawsze skontrolować
umieszczenie osprzętu i

zabezpieczyć przed
spowodowaniem wypadku.

Należy przechowywać niniejszą

Instrukcję Obsługi w zasięgu ręki w
miejscu użytkowania narzędzia.

Należy zagwarantować

przepisowe usunięcie wszystkich
zdemontowanych części,

resztek oleju i płynu
hydraulicznego oraz materiałów
opakowaniowych!

Należy przestrzegać i wdrażać wszystkie ogólnie obowiązujące, ustawowe, wiążące
krajowe i międzynarodowe uregulowania odnośnie zapobiegania wypadkom i ochrony

środowiska!

6

OSTRZEŻENIE/OSTROŻNIE/UWAGA!

Narzędzie jest przeznaczone wyłącznie do zastosowań przedstawionych w
Instrukcji Obsługi (patrz Rozdział „Zastosowanie zgodne z przeznaczeniem”).

Każde użytkowanie wykraczające poza powyższe ramy oraz inne używanie uważa się za
niezgodne z przeznaczeniem.

Jeśli taka sytuacja nastąpi, użytkownik działa na własne ryzyko a za szkody wynikłe w
związku z powyższym, producent/dostawca nie ponosi odpowiedzialności. Zastosowanie
zgodne z przeznaczeniem oznacza również stosowanie się do Instrukcji Obsługi oraz

przestrzeganie warunków przeglądów i konserwacji.

Nie należy nigdy pracować w stanie przemęczenia lub odurzenia!

3 Zasady bezpieczeństwa węży hydraulicznych

U W A G A !

Nie może w żadnym wypadku dojść do kontaktu węży z płynem hamulcowym.
Należy natychmiast wyczyścić węże po zetknięciu się z następującymi płynami:

-

kwasy, ługi, rozpuszczalniki

-

alkohol, paliwa i ATF (płyn z automatycznej skrzyni biegów)

-

kwas akumulatorowy

-

ester fosforanowy

Po wyczyszczeniu, węże hydrauliczne koniecznie należy skontrolować pod kątem ew.

uszkodzeń! W momencie stwierdzenia ew. uszkodzeń należy wymienić węże
hydrauliczne.

Rys. 2

7

3.1.

Obsługa węży hydraulicznych

-

Nie wolno przekraczać ustalonego ciśnienia roboczego

-

Nie może mieć miejsca obciążenie rozciągające i skręcanie węży (patrz rys. 2,

pozycja 1)

-

Nie wolno załamywać węża hydraulicznego (patrz rys. 2, pozycja 2)

-

Nie należy ciągnąć lub kłaść węży na ostrych krawędziach (patrz rys. 2, pozycja 3)

-

Nie wolno podłączać węży w pozycji skręconej (patrz rys. 2, pozycja 4)

-

W żadnym wypadku nie należy przejeżdżać pojazdem po wężach. Węże hydrauliczne

rozłożone luźno na drogach jezdnych, należy chronić przed uszkodzeniem, np.
poprzez zastosowanie mostków przejazdowych (patrz rys. 2, pozycja 5)

-

W przypadku występowania wysokich temperatur z zewnątrz należy zamontować
węże hydrauliczne w odpowiedniej odległości od elementów budowlanych emitujących

ciepło lub też należy chronić je poprzez zastosowanie odpowiednich środków np.:
(osłona) (patrz rys 2, poz. 6)

-

Nie wolno wieszać żadnych ciężarów na wężach hydraulicznych

3.2

Zabezpieczenie otoczenia w razie awarii węży hydraulicznych

Węże hydrauliczne muszą być w miarę możliwości zabezpieczone lub ułożone w taki

sposób, żeby można było uniknąć niebezpieczeństwa w przypadku nieprawidłowego
zadziałania węża hydraulicznego.

Niebezpieczeństwo może wystąpić w wyniku:
-

uderzania węża hydraulicznego w różnych kierunkach po pęknięciu, np. przez
działanie z zewnątrz,

-

wydostania się na zewnątrz medium pod ciśnieniem,

-

zapalenie pod ciśnieniem mediów, które wydostały się na zewnątrz w pobliżu źródeł
zapłonu.

Niebezpieczeństwa można uniknąć np. poprzez zastosowanie pokryć ochronnych lub
osłon.

Uwaga na pęknięcia włoskowate!

-

Olej hydrauliczny pod wysokim ciśnieniem może w przypadku kontaktu ze skórą
spowodować ciężkie obrażenia!

-

Należy natychmiast zasięgnąć porady lekarza w przypadku doznania obrażeń!
Należy niezwłocznie usunąć olej hydrauliczny z ran!

-

Nie należy szukać wycieków palcami!

-

Należy odciążyć system hydrauliczny przed rozłączeniem połączenia!

Przechowywanie węży hydraulicznych

-

Nawet w przypadku fachowego przechowywania zgodnego z normami, węże
podlegają procesowi naturalnego starzenia się. W związku z tym czas ich

przechowywania i okres zastosowania są ograniczone.

Przy przechowywaniu węży hydraulicznych należy dążyć do stosowania poniższych
wskazówek:
-

Składować w miejscu chłodnym, suchym i w którym występuje mała ilość kurzu/pyłu
(ewentualnie zawinąć w folię poliuretanową); unikać promieniowania słonecznego lub

ultrafioletowego; osłonić znajdujące się w pobliżu źródła ciepła.

-

Nie stosować w bezpośredniej bliskości opraw oświetleniowych wytwarzających ozon
(np. fluorescencyjnych źródeł światła, lamp na parę rtęci) lub urządzeń elektrycznych.

-

Należy składować węże hydrauliczne w stanie nie naprężonym w pozycji leżącej.

8

-

Podczas składowania w formie zwoju nie wolno przekroczyć najmniejszego podanego
przez producenta promienia ugięcia.

3.4. Oznakowanie węży hydraulicznych

-

Wąż jest oznakowany przez producenta

-

Na okuciu należy podać maksymalne dopuszczalne ciśnienie robocze oraz
oznakowanie producenta i miesiąc/rok produkcji

Oznaczenie producenta Miesiąc/ rok Ciśnienie robocze

3.5 Terminy kontroli i wymiany węży hydraulicznych

-

Po każdym użyciu skontrolować węże pod kątem uszkodzeń zewnętrznych,
pęknięć, miejsc zgięć i wybrzuszeń!

-

Operator musi zadbać o to, aby węże były wymieniane w stosownych odstępach
czasu, również wtedy, gdy nie są zauważalne uszkodzenia węża, bezpośrednio

związane z bezpieczeństwem.

-

Węże należy wymienić najpóźniej po upływie 10 lat od daty produkcji (patrz

oznakowanie)!

-

Węże muszą byś skontrolowane przez eksperta przed pierwszym użyciem, a
następnie co najmniej raz w roku w celu zapewnienia stanu umożliwiającego

bezpieczną pracę! Przykłady możliwych wad znajdują się poniżej.

Ekspert to osoba, która ze względu na fachowe wykształcenie i doświadczenie posiada
wystarczającą wiedzę w dziedzinie węży hydraulicznych oraz zna na tyle właściwe

państwowe przepisy ochrony pracy, przepisy dotyczące zapobiegania wypadkom,
wytyczne oraz ogólnie uznane reguły techniki (np. normy DIN EB), że jest w stanie

ocenić stan węży hydraulicznych umożliwiający bezpieczną pracę.

3.6 Przykłady możliwych uszkodzeń węży hydraulicznych

-

Uszkodzenia zewnętrznej powłoki (np. przetarte miejsca, nacięcia lub pęknięcia)

-

Pojawienie się kruchości powłoki zewnętrznej (tworzenie się pęknięć na materiale
wężowym)

-

Odkształcenia, które nie odpowiadają naturalnym kształtom węża hydraulicznego, w
stanie bezciśnieniowym lub poddanym ciśnieniu lub w przypadku zgięcia, np.

oddzielanie się warstw, tworzenie się pęcherzy, miejsca wgniecenia, miejsca zagięte)

-

Nieszczelne miejsca

-

Montaż niezgodny z wymogami

-

Wysunięcie węża z okucia

-

Uszkodzenia lub odkształcenia okucia węża i/lub złączy

-

Korozja okucia lub wkładu metalowego węża

-

Przekroczone terminy przechowywania i czasu użytkowania

9

4 Zastosowanie zgodne z przeznaczeniem

Rozpieracze kolumnowe LUKAS zostały skonstruowane specjalnie do ratownictwa

technicznego. Wykorzystywane są one do uwalniania osób uwięzionych w pojazdach w
wyniku wypadków drogowych, kiedy rozwarcie rozpieracza ramieniowego jest

niewystarczające. Przy ich pomocy można np. rozeprzeć bądź podnieść fragment
samochodu (patrz rys. poniżej). W innych katastrofach stosuje się je do podnoszenia lub
przesuwania przedmiotów takich jak np. betonowe bloki w zawalonych domach aby w ten

sposób uratować przysypanych lub zakleszczonych ludzi.

Urządzenie służy do rozpierania oraz odpychania przedmiotów.

Narzędzia są przystosowane również do użycia pod wodą do 40 m (131 ft) głębokości.

UWAGA!

Należy w takich sytuacjach zwracać uwagę na wycieki, aby zapobiec powstaniu

szkód ekologicznych.

OSTRZEŻENIE/OSTROŻNIE!

Wszystkie przedmioty, przy których będzie stosowany rozpieracz kolumnowy
powinny być zabezpieczone za pomocą stabilnych podpór lub podkładów.
Dodatkowo należy zadbać o to, aby rozpieracz się nie ześlizgnął. W tym celu

najlepiej jest stosować wsporniki dostępne w ofercie osprzętu LUKAS.

OSTRZEŻENIE/OSTROŻNIE/UWAGA!

Zabronione jest zgniatanie oraz uszkadzanie następujących przedmiotów:

-

węży elektrycznych,

-

elementów hartowanych, takich jak np. słupki kierownicy, drążki,

-

elementów wybuchowych, takich jak np. naboje poduszek powietrznych

Do zasilania rozpieraczy kolumnowych NIGDY nie wolno stosować wyższego

ciśnienia roboczego niż podane w rozdziale „Dane techniczne”. Ustawienie na
wyższe ciśnienie może spowodować szkody materialne bądź doprowadzić do

obrażeń ciała.

Osprzęt i części zamienne do sprzętu ratowniczego można otrzymać w serwisie
autoryzowanego partnera.

10

5 Działanie i wydajność

5.1

Informacje ogólne

Rozpieracze kolumnowe są siłownikami dwustronnego działania. Wysuw i wsuw tłoka
następuje hydraulicznie. Kierunek działania tłoka jest sterowany za pomocą sterownika
gwieździstego. Wszystkie rozpieracze kolumnowe działają po odłączeniu zasilania

hydraulicznego (np. w sytuacji

mimowolnego

rozłączenia, defektu węża, itd.)

(Rozpieracze kolumnowe R… są ze względów bezpieczeństwa zabezpieczone wewnętrznie

na 63MPa = 630 bar).

5.2

Schemat połączeń

Dla zrozumienia funkcji przedstawiamy schemat połączeń
w uproszczonej wersji (cylinder hydrauliczny narzędzia ratowniczego (A)
+ zawór ręczny (B)

5.3 Sterowanie ruchami roboczymi

Sterowanie wsuwaniem i wysuwaniem tłoka odbywa się za pomocą sterownika
gwieździstego znajdującego się bezpośrednio na zaworze sterującym (patrz pozycja nr 1

na okładce oraz rys. nr 3 poniżej).

Rys. nr 3

5.4

Model R 41X

Rozpieracze kolumnowe typu R41X są jednostopniowymi siłownikami hydraulicznymi

służącymi do rozpierania. Na całej długości wysuwu tłoka mają one stałą siłę rozpierania.

5.5

Model R 42X / R 43X

Rozpieracze kolumnowe typu 42X / R 43X są kilkustopniowymi siłownikami
hydraulicznymi służącymi do rozpierania. Każdy tłok ma inna siłę rozpierania. Niemniej
każdy tłok na całej długości wysuwu ma stałą siłę rozpierania. Zaletą tego typu

rozpieraczy kolumnowych jest duży wysuw w stosunku do wysokości rozpieracza w stanie
złożonym.

11

5.6

Zasilanie hydrauliczne

Do napędu rozpieraczy kolumnowych wolno używać wyłącznie agregatów hydraulicznych

lub pomp ręcznych LUKAS.
Jeżeli agregat hydrauliczny nie jest produktem firmy LUKAS, należy zwrócić uwagę na to,

aby był on wykonany zgodnie z wymogami firmy LUKAS, ponieważ w innym przypadku
może dojść do niebezpiecznych sytuacji, za które LUKAS nie ponosi odpowiedzialności.
Szczególnie istotne jest, aby dopuszczalne ciśnienie robocze dla urządzeń hydraulicznych

LUKAS nie przekraczało 70 MPa (=700 bar).

WSKAZÓWKA:

Przed użyciem pomp i agregatów innych producentów należy koniecznie

skontaktować się z serwisem autoryzowanego partnera.

5.7

Węże hydrauliczne

Agregat hydrauliczny jest podłączony do rozpieracza kolumnowego przy pomocy węży
hydraulicznych.

6 Podłączenie narzędzi

6.1

Hydrauliczne

Od strony narzędzia są przewidziane dwa krótkie węże hydrauliczne; są one łączone za
pomocą pary węży z agregatem hydraulicznym. Wszystkie węże hydrauliczne posiadają

kolorowe oznakowanie i są wyposażone w mono-złącza, w związku z czym mogą zostać
podłączone bez możliwości pomyłki.

6.2

Podłączenie mono-złączy

Mechanizmy umożliwiające łączenie węży hydraulicznych.
Narzędzie jest podłączane do pompy hydraulicznej za pomocą przeciwstawnych złączek

(nypel i mufa), co wyklucza pomyłkę

12

Przed podłączeniem zdjąć osłony przeciwpyłowe, następnie spiąć nypel i mufę razem oraz
przekręcić tuleję ryglującą mufy w kierunku „1”, aż tuleja ryglująca zaskoczy. Połączenie

jest w tej chwili utworzone i zabezpieczone.
Rozłączenie następuje poprzez przekręcenie tulei ryglującej w kierunku „0”.

Podłączanie narzędzi jest możliwe również pod ciśnieniem.

WSKAZÓWKA:

W przypadku niskich temperatur otoczenia oraz podczas użycia węży

przedłużających/ bębnów wężowych (zwijadeł) zalecamy połączyć w stanie
bezciśnieniowym, gdyż rozłączenie może w innym razie wymagać dużego

nakładu siły.

W celu zabezpieczenia przed pyłem/ kurzem należy ponownie nałożyć osłony
przeciwpyłowe.

OSTRZEŻENIE/ OSTROŻNIE/UWAGA:

Nie wolno odkręcać mono-złączy od węży oraz/lub zamieniać węży
hydraulicznych!

7 Obsługa

7.1

Działania przygotowawcze

7.1.1 Pierwsze uruchomienie

Przed pierwszym uruchomieniem oraz po naprawach narzędzie należy odpowietrzyć.
-

Podłączyć narzędzie do pompy hydraulicznej (patrz rozdział „Podłączenie

narzędzi”).

-

Kilkakrotnie wysunąć i ponownie wsunąć całkowicie narzędzie bez obciążenia

(patrz rozdział „Obsługa sterownika gwieździstego”).

WSKAZÓWKA:

Zalecamy, aby podczas odpowietrzania agregat hydrauliczny stał wyżej niż

narzędzie ratownicze.
Zalecany sposób postępowania w celu odpowietrzenia narzędzia ratowniczego:
1.) 1x całkowicie otworzyć i zamknąć stroną roboczą skierowaną do góry

2.) 1x całkowicie otworzyć i zamknąć stroną roboczą skierowaną do dołu
3.) 1x całkowicie otworzyć i zamknąć stroną roboczą skierowaną do góry

4.) 1x całkowicie otworzyć i zamknąć stroną roboczą skierowaną do dołu

7.1.2 Kontrola agregatu hydraulicznego

→ Patrz w tym celu do osobnej instrukcji obsługi dla danego agregatu
(lub pompy ręcznej).

WSKAZÓWKA:

Przed każdorazową pracą z agregatem hydraulicznym lub w celu podłączenia/

rozłączenia węży hydraulicznych należy zagwarantować, żeby agregat
hydrauliczny był wyłączony, a w przypadku pomp elektrycznych odłączony od

sieci, natomiast zawory uruchamiające były nastawione na obieg
bezciśnieniowy!

13

7.1.3 Podparcie

Przed przystąpieniem do pracy rozpieraczem kolumnowym należy zapewnić odpowiednie
oparcie dla urządzenia oraz podparcie pojazdu. Rozpieracze kolumnowe posiadają z

zasady dwie krale, jedną w podstawie rozpieracza a drugą w tłoku, tak aby rozpieracz
dobrze się zahaczał (rys. 4). Jeżeli takie oparcie jest niewystarczające w przypadku

rozpierania podłogi samochodu (patrz rys. 5) lub rozpierania samochodu do góry to
konieczne jest zastosowanie wsporników, końcówek rozpierających (patrz rys. 6) oraz
ewentualnie zabezpieczenia np. przy pomocy pasów. Odpowiednie wsporniki oraz

końcówki rozpierające znajdują się w ofercie osprzętu LUKAS.

OSTRZEŻENIE/ OSTROŻNIE /UWAGA!

ZABRONIONE jest stosowanie rozpieracza kolumnowego bez krali lub innej
końcówki rozpierającej na tłoku. Podczas zastosowania rozpieracz mógłby się
wyślizgnąć i zranić użytkownika. Poza tym doprowadziłoby to do zniszczenia

tłoka oraz gniazda krali.

OSTRZEŻENIE/ OSTROŻNIE /UWAGA!

Podczas stosowania rozpieracza kolumnowego (bez wspornika) należy dążyć do
tego, aby wszystkie cztery ostre końce krali w tłoku oraz krali w podstawie

rozpieracza znalazły stabilne oparcie.
Podczas stosowania rozpieracza kolumnowego (ze wspornikiem) należy dążyć

do tego, aby powierzchnia pomiędzy czterema ostrymi końcami krali stabilnie
opierała się o okrągły drążek wspornika.

W ten sposób można uniknąć rozłożenia sił tylko po jednej stronie rozpieracza.
Podnoszone przedmioty muszą być zabezpieczone stabilnymi podporami!

14

7.2

Zasady bezpieczeństwa

Przed uruchomieniem rozpieracza kolumnowego bezwzględnie należy upewnić się, że

wysunięcie tłoka rozpieracza oraz odpryskujące elementy nie zagrażają żadnym, zarówno
upoważnionym jak i nieupoważnionym osobom! Należy unikać również zbędnego

uszkadzania części, które nie są poddawane działaniu tłoka lub odpryskujących
elementów.

Surowo zabronione jest chwytanie pracującego urządzenia

za tłok!

7.3

Obsługa sterownika gwieździstego (pozycja nr 1 na okładce)

Otworzyć/ wysunąć narzędzie

Przekręcić sterownik gwieździsty zgodnie z ruchem wskazówek zegara (w
kierunku odpowiedniego symbolu) i trzymać w tym położeniu.

Zamknąć/ wsunąć narzędzie

Przekręcić sterownik gwieździsty w kierunku przeciwnym do ruchów
wskazówek zegara (w kierunku odpowiedniego symbolu) i trzymać w tym

położeniu.

Czuwak: (gwarantuje całkowite utrzymanie ciężaru)
Po puszczeniu sterownika gwieździstego automatycznie powraca on do
położenia środkowego gwarantując całkowite utrzymanie ciężaru.

7.4

Stosowanie przedłużek

Oferowana przedłużka LUKAS
przeznaczona jest do stosowania wyłącznie

z rozpieraczem kolumnowym R410
(długość = 250mm). Pozostałe rozpieracze
kolumnowe nie mogą być stosowane z

przedłużką, a poza tym stosować można
wyłącznie oryginalna przedłużkę LUKAS.

Montaż przedłużki przedstawia rysunek
obok.

15

OSTRZEŻENIE/OSTROŻNIE/UWAGA!

Podczas pracy należy uważnie obserwować rozpieracz kolumnowy z
przedłużką. Jeżeli wystąpi wyraźna zmiana pracy rozpieracza, to należy

natychmiast zatrzymać rozpieracz, a nawet, jeżeli zajdzie taka konieczność,
natychmiast przerwać pracę.

Po zakończeniu pracy rozpieraczem lub po jej przerwaniu, należy sprawdzić
rozpieracz oraz przedłużkę pod katem uszkodzeń.

8 Wyłączenie urządzenia / stan spoczynku po

eksploatacji urządzenia

8.1

Rozpieracze kolumnowe

Po zakończeniu pracy rozpieracz kolumnowy należy wsunąć pozostawiając jedynie

kilkumilimetrowy występ tłoka. W ten sposób całe urządzenie zostaje odprężone
hydraulicznie i mechanicznie.

WSKAZÓWKA:

Podczas przechowywania i składowania rozpieraczy kolumnowych w wyniku

wahań temperatury otoczenia mogą wystąpić niewielkie ruchy tłoka.
Uwarunkowane jest to fizycznym efektem rozszerzania się oleju

hydraulicznego znajdującego się w siłowniku po stronie tłoka. Z tego powodu
podczas przechowywania rozpieracza należy zachować przestrzeń ok. 30mm

po stronie tłoka na ewentualny wysuw tłoka.

8.2

Agregat hydrauliczny

Po zakończeniu pracy należy wyłączyć agregat.

8.3

Węże hydrauliczne

Odłączanie węży odbywa się zgodnie z instrukcją zawartą w rozdziale „ Podłączanie

urządzenia”. Należy pamiętać o założeniu osłonek na złączki.

9 Pielęgnacja i konserwacja

Po każdym zastosowaniu należy przeprowadzić oględziny, jednak nie rzadziej niż jeden
raz rocznie. Co 3 lata lub jeżeli istnieją wątpliwości co do bezpieczeństwa czy

niezawodności urządzenia, należy dodatkowo przeprowadzić próbę prawidłowego
działania (należy stosować się do krajowych oraz międzynarodowych przepisów
dotyczących okresów przeglądów urządzeń ratowniczych).

UWAGA!

Należy wyczyścić narzędzie przed przeprowadzeniem kontroli!

OSTRZEŻENIE! OSTROŻNIE/ UWAGA

Do przeprowadzenia działań związanych z konserwacją i naprawą niezbędne

jest odpowiednie wyposażenie warsztatu i osobiste wyposażenie ochronne.

16

Należy przeprowadzić:

Oględziny
Rozpieracz kolumnowy

 Rozpieracz i tłok nie noszą śladów uszkodzeń i odkształceń,

 Prawidłowe i stabilne osadzenie krali,

 Stan obu krali (wykruszenia)

 Ogólna szczelność (wycieki),

 Prawidłowa praca sterownika gwiaździstego,

 Rękojeść na swoim miejscu oraz stabilnie zamocowana,

 Tabliczki znamionowe oraz symbole określające kierunki czytelne,

 MONO-złącze łatwo się łączy,

 Osłonki na swoim miejscu.

Węże

 Oględziny pod kątem widocznym uszkodzeń,

 Wycieki.

Próba prawidłowego działania

 Wysunąć, a następnie wsunąć tłok na całej długości (patrz rozdział „Dane

techniczne”).

 Prawidłowe wysuwanie oraz wsuwanie tłoka podczas uruchamiania sterownika

gwiaździstego.

 Nie występują żadne dodatkowe ruchy tłoka przy puszczeniu sterownika

gwiaździstego (przełącznik czuwakowy).

10 Naprawy

10.1

Informacje ogólne

Prace serwisowe mogą być wykonywane jedynie przez producenta sprzętu lub przez
serwis autoryzowanych partnerów.

We wszystkich elementach wolno dokonywać wymiany, stosując oryginalne części
zamienne zgodnie z listą części zamiennych LUKAS. Należy również uwzględnić ew. listę

narzędzi specjalnych, wskazówki odnośnie montażu, aspekty bezpieczeństwa, kontrole.
(Patrz także rozdział „Czyszczenie i Konserwacja”). Podczas prac montażowych

należy szczególnie dbać o czystość wszystkich elementów, ponieważ
zabrudzenia (stałe) mogą uszkodzić narzędzie ratownicze!

OSTRZEŻENIE! OSTROŻNIE/ UWAGA!

Podczas napraw należy bezwzględnie nosić odzież ochronną, gdyż narzędzia

również w stanie spoczynku mogą być pod ciśnieniem.

WSKAZÓWKA:

Należy zasadniczo odesłać Kartę Rejestracyjną Gwarancji do firmy Fire-Max Sp.

z o.o. – wyłącznego przedstawiciela LUKAS na terenie Polski. Tylko wtedy
będziecie Państwo mieli prawo do rozszerzonego świadczenia gwarancyjnego.

WSKAZÓWKA:

Przed użyciem złączy innego producenta, należy koniecznie skontaktować się z
serwisem autoryzowanego partnera.

17

10.2

Serwis zapobiegawczy

10.2.1 Wskazówka odnośnie pielęgnacji

Narzędzie należy czyścić co jakiś czas pod kątem ochrony przed zewnętrzną korozją,
metalowe powierzchnie narzędzia należy smarować olejem.

10.2.2 Kontrola działania i obciążenia

Jeżeli istnieją wątpliwości odnośnie bezpieczeństwa i niezawodności, należy dodatkowo
przeprowadzić kontrolę działania i obciążenia.

W tym celu LUKAS oferuje odpowiednie wyposażenie kontrolne.

10.2.3 Wymiana oleju hydraulicznego

- po około 200 godzinach pracy , jednakże nie później niż po trzech latach należy
wymienić olej hydrauliczny,
- w każdym wypadku również wtedy, gdy wymieniany jest olej hydrauliczny przynależnej

pompy (hydraulicznej/ pompa ręczna). Powoduje to uniknięcie zanieczyszczenia świeżego
oleju hydraulicznego przez zużyty ze sprzętu ratowniczego.

Sposób postępowania:

1. Całkowicie wsunąć rozpieracz kolumnowy.

2. Dokonać wymiany oleju hydraulicznego w agregacie. Należy również stosować się do

osobnej instrukcji obsługi dotyczącej użytkowanej agregatu.

3. Odkręcić wąż spustowy na agregacie:

- przy podłączeniu węża bezpośrednio do agregatu:
Odkręcić do końca nakrętkę niebieskiego węża powrotnego.

- przy podłączeniu węża z mono-złączem do agregatu:
Ściągnąć osłonę ze złączy pojedynczych.

Odkręcić do końca nakrętkę na złączu pojedynczym

niebieskiego węża powrotnego.

4. Odprowadzić wąż spustowy do osobnego naczynia odbierającego, aby wylać olej

hydrauliczny znajdujący się jeszcze w narzędziu.

5. Powoli wysunąć rozpieracz kolumnowy (pompa musi cały czas działać). Stary olej

hydrauliczny z siłownika po stronie pierścienia wycieka wówczas wężem powrotnym

do oddzielnego zbiornika. Przepracowany olej należy usunąć tak samo jak olej z
pompy.

6. Wyłączyć agregat hydrauliczny lub nie pompować dalej (np. pompa ręczna).

7. Podłączyć wąż spustowy ponownie do pompy.

- przy podłączeniu węża bezpośrednio do agregatu:
Ponownie przykręcić nakrętkę niebieskiego węża powrotnego

(Proszę mieć na uwadze konieczny moment dokręcenia wynoszący M

A

= 40 Nm!)

- przy podłączeniu węża z mono- złączem do agregatu:

Ponownie przykręcić na złączu pojedynczym niebieskiego węża powrotnego.

(Proszę mieć na uwadze konieczny moment dokręcenia wynoszący M

A

= 40 Nm!)

8. Odpowietrzyć narzędzie ratownicze w sposób podany w rozdziale „Działania

przygotowawcze”.

10.3

Naprawy

10.3.1 Wymiana bądź dokręcanie węży hydraulicznych

W przypadku nieszczelności na przyłączu węża zasilającego i/lub powrotnego lub

konieczności wymiany węży, należy węże dokręcić na bloku sterownika. (Uwaga !
Przestrzegać momentu dokręcania M

A

= 40 Nm!)

WSKAZÓWKA:

W celu wymiany węży, należy najpierw zdemontować MONO-złącza.

18

Sposób postępowania:

1. Z tulei rękojeści wykręcić 2 śruby „B”

wraz z nałożonymi tulejkami
izolującymi (śruba z łbem okrągłym o

gnieździe sześciokątnym).

2. Zdjąć tuleję rękojeści i dokręcić

śruby, w razie potrzeby wymienić
uszczelki.

3. Odkręcić wąż „D”, a następnie wyjąć

wąż „D” oraz ring uszczelniający „E”.
(Ten punkt należy pominąć, jeżeli

węże są tylko dokręcane).

4. Z powrotem wkręcić wąż wraz z

ringiem uszczelniającym. Należy

uważać, aby płytka izolująca „F”
została zamontowana prawidłowo.

5. Dokręcić przyłącza węży na zaworze

sterującym. (Uwaga! Moment

dokręcający wynosi M

A

= 40 Nm!)

6. Następnie z powrotem założyć i dokręcić tuleję rękojeści, tulejki izolujące oraz śruby

(moment dokręcający wynosi 5Nm) i zabezpieczyć pastą uszczelniającą (np.
LOCTITE 243).

10.3.2 Mono-złącza

Mono-złącza na wężach przyłączeniowych od strony narzędzia podlegają wymianie w

sytuacji gdy:
- są zewnętrzne uszkodzenia,

- zaryglowanie nie działa,
- w sytuacji podłączonego i/ lub nie podłączonego złącza ciągle wydostaje się na
zewnątrz olej hydrauliczny.

OSTRZEŻENIE/OSTROŻNIE/UWAGA:

Nie wolno naprawiać złączy, należy je zamienić oryginalnymi częściami LUKAS!

Sposób postępowania:

1.

Ściągnąć osłonę ze złączy.

2. Odkręcić nakrętki zabezpieczające węży hydraulicznych i rozłączyć złącze.

19

2. Nałożyć nowe złącze oraz naciągnąć nakrętki zabezpieczające węży

hydraulicznych o momencie dokręcającym wynoszącym M

A

= 40 Nm oraz

ponownie nasunąć osłonę złączy.

10.3.3 Tabliczki

Wszystkie uszkodzone i/lub nieczytelne tabliczki (wskazówki odnośnie bezpieczeństwa,
tabliczka znamionowa itd.) muszą zostać wymienione.

Sposób postępowania:

1. Usunąć uszkodzone i/ lub nieczytelne tabliczki.

2. Wyczyścić powierzchnie acetonem.
3. Nakleić nowe tabliczki.

Proszę zwrócić uwagę na to, aby naklejać tabliczki we właściwej pozycji. Jeżeli pozycja
ta nie jest już znana, to należy zwrócić się do serwisu autoryzowanego partnera.

11

Analiza usterek

Wada Kontrola

Przyczyna

Rozwiązanie

Czy węże
hydrauliczne są
podłączone

prawidłowo?

Tłok porusza się po
naciśnięciu powoli
lub zrywami

Czy działa agregat
hydrauliczny?

Powietrze w
systemie
hydraulicznym

Odpowietrzyć układ
hydrauliczny

Narzędzie nie
uzyskuje podanej
siły

Poziom oleju
hydraulicznego w
pompie zasilającej?

Zbyt mało oleju
hydraulicznego w
pompie

Uzupełnić olej
hydrauliczny i
odpowietrzyć

Uszkodzenie
sprężyny skrętowej
dla ustawienia

powrotnego
Zabrudzenie zaworu
gwieździstego
Uszkodzony zawór

Po zwolnieniu
sterownika
gwieździstego nie

wraca do pozycji
środkowej

Pokrywa
uszkodzona lub
uruchamianie

sterownika
gwieździstego

chodzące z trudem?

Inne uszkodzenie
mechaniczne (np.

zaworu
gwieździstego)

Usunięcie wady
przez serwis
autoryzowanego

partnera

Są pod zbyt dużym

ciśnieniem (np. w
związku ze zbyt
wysoką temperaturą

otoczenia)

Pompę przełączyć

na obieg
bezciśnieniowy

Węże hydrauliczne

nie dają się
podłączyć

Złącze uszkodzone

Należy niezwłocznie
wymienić złącze

20

Olej hydrauliczny
nie jest

dostosowany do
sytuacji

zastosowania!

Należy wymienić
olej hydrauliczny

(proszę mieć na
uwadze rozdział

„Zalecenia odnośnie
oleju

hydraulicznego”)

Węże hydrauliczne
często nie dają się

podłączyć

Sprawdzić stopień
lepkości i

temperaturę
zastosowania

używanego oleju
hydraulicznego

Złącze uszkodzone

Należy niezwłocznie

wymienić złącze

Wystąpienie oleju
hydraulicznego na

wężach i
połączeniach

Połączenie
hydrauliczne

uszkodzone?

Nieszczelność,
ewentualnie

uszkodzenie

Wymienić węże

Rozpad

powierzchni na
wężach
hydraulicznych

Kontakt

z

agresywnymi
mediami

Wymienić węże

Uszkodzona
uszczelka drążka

Wystąpienie oleju
hydraulicznego na
drążku tłoka

Uszkodzony tłok

Usunięcie wady
przez serwis
autoryzowanego

partnera

Wyciek na złączach Uszkodzone

złącze? Uszkodzone

złącze

Należy niezwłocznie
wymienić złącze
Należy w inny
sposób poruszyć
ciężar
Przyłożyć narzędzie
z innej strony, w
której ciężar do

poruszenia jest
niższy

Zwiększenie
ciężaru? (Narzędzie
kombi podczas

rozpierania)

Zwiększenie ciężaru
(np. coś upadło
dodatkowo na część

przeznaczoną do
podniesienia i w

związku z tym nagle
zwiększyło wagę)

Zastosować

wspierające
narzędzia w celu

poruszenia ciężaru
Po zmniejszeniu
ciśnienia nie

występuje już
wyciek.

Czy ciśnienie
ustawione na

pompie jest
dostosowane do
maksymalnego

dopuszczalnego
ciśnienia na

narzędziu
ratowniczym?

Zmniejszenie
ciśnienia w

narzędziu
ratowniczym

Jeżeli po

zmniejszeniu
ciśnienia na rurze
uchwytowej ciągle

da się stwierdzić
wyciek, należy

natychmiast
unieruchomić

narzędzie
ratownicze i zwrócić

się do serwisu
autoryzowanego
partnera

Wyciek na rurze
uchwytowej

Luźne węże
hydrauliczne w
rurze uchwytowej?

Węże hydrauliczne
nie są dokręcone.

Dociągnąć węże.

21

W przypadku awarii, należy skontaktować się z serwisem autoryzowanego partnera lub
wyłącznym przedstawicielem Lukasa w Polsce, firmą:

Fire-Max Sp. z o.o.

Al. Jerozolimskie 224

02-495 Warszawa
Tel. [phone]

Faks: ([phone]
e-mail: [e-mail]

12 Dane Techniczne

Wszystkie wartości podane są z tolerancją, dlatego pomiędzy wartościami osiąganymi

przez urządzenie, a wartościami podanymi w poniższych tabelach nie mogą występować
rozbieżności.

Typ urządzenia

R 430

R 420

R 424

R 422

Numer katalogowy

174070000 174040000 174060000 174050000

Siła rozpierania

(tłok 1) [kN]

240 266

Siła rozpierania
(tłok 2) [kN]

120 133

Siła rozpierania

(tłok 3) [kN]

35 - - -

Maksymalny wysuw
(tłok 1) [mm]

295 445

365

Maksymalny wysuw

(tłok 2) [mm]

280 430

340

Maksymalny wysuw
(tłok 3) [mm]

245

- - -

Wysuw całkowity [mm]

820 575 875 705

Długość
(tłok wsunięty) [mm]

475 480 625 550

Długość

(tłok wysunięty) [mm]

1295 1055 1500 1255

Wymiary
S x W [mm]

112 x 210

112 x 211

Waga

łącznie z olejem
hydraulicznym [kg]

17,4 16,9 21,1 18,9

Maksymalne ciśnienie

robocze [MPa]*

70

Zapotrzebowanie oleju
[l]**

1,6 1,5 2,2 1,8

DIN EN 13204

TR266/295-

133/280-17

TR266/445-
133/430-21

TR266/365-
133/340-19

NFPA 1936

22

Typ urządzenia

R 410

R 412

R 414

Numer katalogowy

174010000 174020000 174030000

Siła rozpierania [kN]

135 122

Wysuw [mm]

300 500 700

Długość

(tłok wsunięty) [mm]

450 680 900

Długość
(tłok wysunięty) [mm]

750 1180 1600

Wymiary S x W [mm]

86 x 174

Waga łącznie z olejem
hydraulicznym [kg]

13,1 17,8 24,3

Maksymalne ciśnienie

robocze [MPa]*

70

Zapotrzebowanie oleju [l]**

0,5 0,8 1,2

DIN EN 13204

R135/300-13 R135/500-18 R122/700-24

NFPA 1936

Zalecenia odnośnie oleju hydraulicznego

Olej dla narzędzi hydraulicznych LUKAS olej mineralny DIN ISO 6743-4 i inne

Zakres temperaturowy

Nazwa oleju

Klasa lepkości Uwaga

A

-20 ... +55

0

C

HM10

VG10

Zakres temperaturowy

Nazwa oleju

Klasa lepkości Uwaga

A -4.0

...

+131

0

F

HM10

VG10

Zalecana klasa lepkości: 10 ... 200 mm

2

/s (10 ...200 cSt.)

12.2 Węże hydrauliczne

Promień ugięcia

Rmin = 38 mm ((Rmin = 1.5 in.)

Odporność na ciśnienie

Czynnik bezpieczeństwa: Ciśnienie rozrywające/ maks.

ciśnienie robocze , co najmniej 4 : 1

Wytrzymałość na

temperaturę

-40

0

C ... + 100

0

C (-40

0

F ... + 212

0

F

Medium robocze

Olej mineralny wg DIN ISO 6743-4

12.3 Zakresy temperatur roboczych i składowania

Temperatura robocza

[

0

C]

-20 ... +55

Temperatura otoczenia (Narzędzie użytkowane) [

0

C]

-25 ... +45

Temperatura składowania (Narzędzie nie

użytkowane)

[

0

C]

-30 ... +60

Temperatura robocza

[

0

F]

-4 ... +131

Temperatura otoczenia (Narzędzie użytkowane)

[

0

F]

-13 ... +113

Temperatura składowania (Narzędzie nie
użytkowane)

[

0

F]

-22 ... +140

23

Wyłączny przedstawiciel firmy LUKAS w Polsce:

Fire-Max Sp. z o.o.

Al. Jerozolimskie 224

02-495 Warszawa

Tel. [phone]

Faks: ([phone]

e-mail: [e-mail]

13 Serwis

Autoryzowani Partnerzy firmy Fire-Max Sp. z o.o.

Autoryzowani Partnerzy

Zasięg

terytorialny,

województwo*

AIR PRESS

ul. Pisankowa 1

45-841 Opole

tel. /fax [phone] - 65

tel. [phone]

kom. 0691 43 94 45
e-mail:

[e-mail]

śląskie, opolskie,

dolnośląskie

i część łódzkiego

BA SYSTEM

ul. Kartuska 234 D

80-120 Gdańsk

tel. [phone]

kom. 0606 738 274

e-mail:

[e-mail]

pomorskie,

zachodniopomorski

e i część
podlaskiego

INSAP Sp. z o.o.

ul. Ładna 4-6

31-444 Kraków

tel. [phone]

tel. [phone]
fax [phone]

e-mail:

[e-mail]

małopolskie i

podkarpackie

ISKRA Sp. z o.o.

ul. Krańcowa 11

61-022 Poznań

tel. [phone]

fax [phone]
e-mail:

[e-mail]

lubuskie,

wielkopolskie i
kujawsko-

pomorskie

PROCOM

ul. 6-go Września 39

Łoś

05-504 Złotokłos

tel. [phone]

tel. [phone]

fax [phone]
e-mail:

[e-mail]

mazowieckie,

lubelskie,

świętokrzyskie,
część podlaskiego

i część łódzkiego

*szczegółowy zasięg i aktualna lista serwisowa na

www.firemax.pl

Proszę w sposób prawidłowy usunąć wszystkie materiały
opakowaniowe i zdemontowane części