NADZÓR NAD GMINĄ

Kryterium

Konstytucja art. 171.

1. Działalność samorządu terytorialnego podlega

nadzorowi

z punktu widzenia legalności

.

2. Organami nadzoru nad działalnością jednostek

samorządu terytorialnego są

Prezes Rady

Ministrów

i

wojewodowie

, a w zakresie spraw

finansowych regionalne izby obrachunkowe

.

3.

Sejm

, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, może

rozwiązać

organ

stanowiący

samorządu

terytorialnego, jeżeli organ ten rażąco narusza

Konstytucję lub ustawy.

Regulacja prawna

Ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i

administracji rządowej w województwie (Dz.U.

Nr.31, poz. 206 ze zm.)

Ustawa z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych

izbach obrachunkowych. (t.j. Dz.U z 2001 r. Nr 55,

poz. 577 ze zm.)

Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym

(t.j. Dz.U. z 2001, Nr 142, poz. 1591 ze zm.), dalej

jako u.s.g., lub jeżeli nie ma oznaczenia

szczególnego odnosi się to do ustawy o samorządzie

gminnym

Zakres przedmiotowy i kryterium

Art. 85. Nadzór nad działalnością gminną

sprawowany jest na podstawie kryterium
zgodności z prawem.

Orzecznictwo

Wojewoda sprawuje na podstawie kryterium

zgodności z prawem nadzór nad działalnością

gminną, a nie nad organami gminy. Wojewoda

jest

uprawniony

do

zastosowania

przysługujących mu uprawnień nadzorczych w

stosunku do uchwał i zarządzeń z zakresu

działalności gminnej niezależnie od tego, czy

pochodzą one od organów gminy, czy też od

organów jednostek pomocniczych gminy.

(Wyrok NSA W-wa 2008.04.09, II OSK 127/08)

Orzecznictwo

1.Każde zarządzenie

wójta (burmistrza lub prezydenta miasta) podlega nadzorowi.

2. Z treści art. 90 i art. 91 u.s.g. nie można wywieść, że zarządzenia wójta (burmistrza), poza porządkowymi, nie podlegają

nadzorowi.

3. Ingerencja nadzorcza wobec aktu nienazwanego "zarządzeniem" jest dopuszczalna tylko w tych wypadkach, kiedy wójt

użyje innej nazwy dla określenia swojej formy działania, podczas gdy ustawodawca nakazał załatwienie sprawy (np.

powołanie zastępcy wójta) w tej właśnie formie. Akt taki, mimo że nie jest nazywany "zarządzeniem", jest nim "w sensie

materialnym".

4. Brak jest podstaw prawnych do wydania przez wójta (burmistrza lub prezydenta miasta) zarządzenia w przedmiocie

pozaregulaminowych nagród dla pracowników placówek oświatowych.

5. Zawarte w art. 85 u.s.g. sformułowanie "

nad działalnością gminną

" oznacza, że nadzór

sprawowany jest nad całą

działalnością (bez wyłączeń).

A zatem, cała działalność gminna podlega nadzorowi,

poza decyzjami indywidualnymi, o

których mowa w art. 102 u.s.g.

Odmienna wykładnia dopuszczałaby do sytuacji, w których zarządzenia burmistrza

pozostawałyby poza kontrolą organów nadzoru i sądów, co sprzeczne byłoby z obowiązującym porządkiem prawnym.

(Wyrok WSA w Warszawie 2006.12.08, II SA/Wa 1278/06)

Orzecznictwo

Nadzór administracyjny, podobnie jak i kontrola

sądowa, nie ocenia aktu prawa miejscowego na
podstawie sposobu jego stosowania, lecz na
podstawie treści aktu. Akt normatywny może
być prawidłowy lub wadliwy, niezależnie od
tego, jak jest stosowany. I odwrotnie, z
wadliwego stosowania przepisów nie można
wyprowadzać wniosku o wadliwości przepisów.

Wyrok WSA w Krakowie 2004.10.19, III SA/Kr 701/04

Orzecznictwo

1. Uchwała organu samorządowego w przedmiocie odwołania ze

stanowiska osoby będącej stroną stosunku pracy na podstawie

powołania, obok znaczenia aktu władczego wywołującego skutki w

sferze pełnienia funkcji, obejmuje równocześnie zdarzenie prawne

równoznaczne z oświadczeniem woli wywołującym skutki w sferze

stosunków pracy i nie stanowiącym aktu władczego.

2. Uchwały organu gmin w przedmiocie odwołania ze stanowiska

osób będących stronami stosunków pracy na podstawie powołania

nie podlegają nadzorowi o jakim mowa w art. 85 i nast. u.s.g.

Rozstrzygnięcie nadzorcze mogłoby dotyczyć wyłącznie sfery pełnienia

funkcji. Nie jest natomiast dopuszczalne stwierdzenie w trybie

rozstrzygnięcia nadzorczego nieważności uchwały organu gminy

obejmującej odwołanie ze stanowiska z tej tylko przyczyny, że doszło do

naruszenia art. 22 ust. 2 u.s.p.

(Wyrok NSA oz Poznań 2002.01.17, II SA/Po 1680/01)

Zakres

Art. 87. Organy nadzoru mogą wkraczać w

działalność gminną tylko w przypadkach
określonych ustawami.

Orzecznictwo

Rada gminy nie może występować do

wojewody z żądaniem, aby wojewoda
dokonał prawnej oceny działań wójta. Takie
żądanie wkracza w zakres rozstrzygania
odnośnie do działalności wójta zastrzeżony
przez ustawodawcę dla wojewody.

(Wyrok WSA w Bydgoszczy 2008.06.24 II SA/Bd 346/08)

Orzecznictwo

Nie służy skarga do sądu administracyjnego

na uchwałę organu samorządu terytorialnego
podjętą w wyniku rozpatrywania skargi
wniesionej w trybie działu VIII k.p.a.

(

Postanowienie NSA 2010.12.21, II OSK

2389/10)

Organy

Art. 86. Organami nadzoru są Prezes Rady

Ministrów i wojewoda, a w zakresie spraw
finansowych

-

regionalna

izba

obrachunkowa.

Organy

Art. 96. 1. W razie powtarzającego się naruszenia przez radę

gminy Konstytucji lub ustaw, Sejm, na wniosek Prezesa Rady

Ministrów, może w drodze uchwały rozwiązać radę gminy. W

przypadku rozwiązania rady gminy Prezes Rady Ministrów, na

wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej,

wyznacza osobę, która do czasu wyboru rady gminy pełni jej

funkcję.

2. Jeżeli powtarzającego się naruszenia Konstytucji lub ustaw

dopuszcza się wójt, wojewoda wzywa wójta do zaprzestania

naruszeń, a jeżeli wezwanie to nie odnosi skutku - występuje z

wnioskiem do Prezesa Rady Ministrów o odwołanie wójta. W

przypadku odwołania wójta Prezes Rady Ministrów, na wniosek

ministra właściwego do spraw administracji publicznej, wyznacza

osobę, która do czasu wyboru wójta pełni jego funkcję.

Orzecznictwo

Skoro w przepisie art. 96 ust. 2 u.s.g. użyto

liczby mnogiej, to musi dojść przynajmniej do
dwóch naruszeń prawa. Wobec jasności tego
uregulowania nie ma najmniejszej potrzeby
do stosowania w tym względzie wykładni
systemowej czy celowościowej.

(Wyrok NSA W-wa 2007.10.17, II OSK 491/07)

Uprawnienia kontrolne

Art. 88. Organy nadzoru mają prawo żądania

informacji i danych, dotyczących organizacji i
funkcjonowania gminy, niezbędnych do
wykonywania przysługujących im uprawnień
nadzorczych.

Orzecznictwo

Realizacja kompetencji organów nadzoru,

którym jest Regionalna Izba Obrachunkowa,
ze swej istoty musi obejmować analizę nie
tylko samych przepisów ustaw i badanej
uchwały, ale również innych dokumentów,
które pozwolą ocenić, czy doszło do sytuacji
uzasadniającej stwierdzenie nieważności
uchwały.

Wyrok WSA w Rzeszowie 2007.03.08 I SA/Rz 647/06

Komentarz

Obowiązek informacyjny ukształtowany w

sposób bardzo szeroko, praktycznie bez granic
przedmiotowych. Może dotyczyć każdego
przejawu działalności jednostki samorządu
terytorialnego.

Podmiotowo

obowiązek

informacyjny

spoczywa nie tylko na organach gminy, ale
również na organach gminnych jednostek
organizacyjnych

oraz

związków

międzygminnych

Tryb

Art. 90. 1. Wójt obowiązany jest do przedłożenia

wojewodzie

uchwał rady gminy

w ciągu 7 dni od

dnia ich podjęcia. Akty ustanawiające

przepisy

porządkowe

wójt przekazuje w ciągu 2 dni od

ich ustanowienia.

2.

Wójt

przedkłada

regionalnej

izbie

obrachunkowej, na zasadach określonych w ust.
1, uchwałę budżetową, uchwałę w sprawie
absolutorium oraz inne uchwały rady gminy i
zarządzenia wójta objęte zakresem nadzoru
regionalnej izby obrachunkowej.

Orzecznictwo

Doręczenie organowi nadzoru uchwały

przez podmiot do tego nie zobowiązany, nie
spełnia ustawowych wymogów.

(Wyrok NSA 2000.07.25, I SA 695/00)

Orzecznictwo

Przepis art. 90 u.s.g. nakazuje przekazywanie

organowi nadzoru - wojewodzie uchwał rady. Także w
sytuacji, gdy uchwałę (z zakresu właściwości rady
uprawnionej do stanowienia prawa) podjął organ
nieuprawniony należy przyjmować, że przedmiotowa
uchwała, będąca w istocie aktem prawa miejscowego,
jest objęta obowiązkiem z art. 90, a zatem istnieje
obowiązek jej przedłożenia organowi nadzoru.

(Wyrok NSA W-wa 2006.09.13 II OSK 758/06)

Rozstrzygnięcia nadzorcze

Art. 91. 1. Uchwała lub zarządzenie organu

gminy sprzeczne z prawem są nieważne. O
nieważności uchwały lub zarządzenia w
całości lub w części orzeka organ nadzoru w
terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia
doręczenia uchwały lub zarządzenia, w trybie
określonym w art. 90.

Termin

1. Termin do wydania rozstrzygnięcia nadzorczego przez wojewodę
rozpoczyna bieg w dacie doręczenia kwestionowanej uchwały, a nie od dnia
doręczenia niezbędnych do oceny jej legalności materiałów planistycznych,
a jeżeli wojewoda stwierdza, że do oceny legalności uchwały niezbędne są
określone materiały planistyczne to winien do nich sięgnąć przy pomocy
dostępnych mu środków prawnych w trakcie trwania postępowania
nadzorczego mieszczącego się w terminie 30 dni od dnia przedłożenia
uchwały

przez

wójta.

2. Przedkładanie kontrolującemu organowi państwa fragmentów
dokumentacji, będącej podstawą aktów poddanych kontroli (zwłaszcza w
sytuacji, gdy organ wzywa do wykonania obowiązku przedłożenia
dokumentacji planistycznej), uniemożliwia dokonanie kontroli i uzasadnia
wyeliminowanie z obrotu kontrolowanego aktu.

(Wyrok WSA w Krakowie 2010.09.09 II SA/Kr 589/10)

Termin

O nieważności uchwały lub zarządzenia w całości lub w

części orzeka organ nadzoru w terminie nie dłuższym niż 30
dni od dnia doręczenia uchwały lub zarządzenia w trybie
określonym w art. 90 u.s.g. Po upływie tego terminu organ
nadzoru nie może już we własnym zakresie stwierdzić
nieważności uchwały lub zarządzenia organu gminy - art. 93
ust. 1 cytowanej ustawy. Może jedynie zaskarżyć uchwałę lub
zarządzenie do sądu administracyjnego.

(

Wyrok WSA w Gliwicach 2009.06.08 III SA/Gl 321/09)

Kompetencje po upływie
terminu

Art. 93. 1. Po upływie terminu wskazanego w art.

91 ust. 1 organ nadzoru nie może we własnym
zakresie stwierdzić nieważności uchwały lub
zarządzenia organu gminy. W tym przypadku
organ nadzoru może zaskarżyć uchwałę lub
zarządzenie do sądu administracyjnego.

2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1,

wydanie

postanowienia

o

wstrzymaniu

wykonania uchwały lub zarządzenia należy do
sądu.

Procedura

2. Organ nadzoru,

wszczynając postępowanie

w sprawie stwierdzenia nieważności uchwały
lub

zarządzenia

albo

w

toku

tego

postępowania,

może

wstrzymać

ich

wykonanie.

2a. Przepisu ust. 2 nie stosuje się do uchwały

lub

zarządzenia

o

zaskarżeniu

rozstrzygnięcia nadzorczego do sądu
administracyjnego.

Orzecznictwo

1. Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności

uchwały organu gminy organ nadzoru wszczyna z urzędu, o
czym zawiadamia organ gminy (art. 91 ust. 5 ustawy z dnia 8
marca 1990 r. o samorządzie gminnym - Dz. U. z 2001 r. Nr
142, poz. 1591 ze zm. w związku z art. 61 § 1 i 4 k.p.a.).
2. Brak zawiadomienia organu gminy o wszczęciu
postępowania stanowi naruszenie przepisów postępowania,
które może mieć wpływ na wynik sprawy.

(Uchwała NSA 2002.10.21, OPS 9/02)

Komentarz

Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności uchwały

(zarządzenia) organ nadzoru wszczyna z urzędu, o czym zawiadamia organ
gminy (art. 91 ust. 5 u.s.g. w zw. z art. 61 § 4 k.p.a.). Datą wszczęcia
postępowania w sprawie wydania rozstrzygnięcia nadzorczego jest data
powiadomienia jednostki samorządu terytorialnego o tym fakcie.
Zawiadomienie nie przerywa biegu terminu wydania rozstrzygnięcia
nadzorczego

59

. Zakres i tok postępowania, o którym mowa w art. 91, nie ma

wpływu na bieg trzydziestodniowego terminu (wyrok NSA z dnia 30 sierpnia
1995 r., III SA 439/95, ONSA 1996, nr 3, poz. 140).

Elementy formalne

3. Rozstrzygnięcie nadzorcze powinno zawierać

uzasadnienie faktyczne i prawne oraz pouczenie
o dopuszczalności wniesienia skargi do sądu
administracyjnego.

4. W przypadku nieistotnego naruszenia prawa

organ nadzoru nie stwierdza nieważności
uchwały lub zarządzenia, ograniczając się do
wskazania, iż uchwałę lub zarządzenie wydano z
naruszeniem prawa.

5.

Przepisy

Kodeksu

postępowania

administracyjnego stosuje się odpowiednio.

Komentarz

Rozstrzygnięcie nadzorcze, ze względu na postanowienia art. 91 ust. 3 u.s.g.,

powinno zawierać uzasadnienie faktyczne i prawne. Wskazanie podstawy
rozstrzygnięcia nadzorczego polega na powołaniu art. 91 oraz właściwych przepisów
prawa materialnego lub procesowego. Uzasadnienie rozstrzygnięcia musi
odpowiadać zarówno pod względem treściowym, jak i logicznym podstawie prawnej i
sentencji rozstrzygnięcia nadzorczego. Organ nadzoru powinien wskazać naruszenie
prawa, zawierając w uzasadnieniu prawnym wykładnię przepisu prawa i jego
zastosowanie do danego rozwiązania przyjętego w akcie organu gminy (wyrok NSA z
dnia 20 kwietnia 2007 r., I OSK 191/07, LEX nr 327815). Obligatoryjnym elementem
rozstrzygnięcia nadzorczego jest wywód dotyczący rodzaju (charakteru) naruszenia
prawa (wyrok NSA z dnia 28 marca 2003 r., II SA/Wr 1500/3, Dz. Urz. Opols. 2004, Nr
21, poz. 648).

Charakter stwierdzenia
nieważności



Akty obarczone wadami nieważności obowiązują, podlegają wykonaniu, o ile nie
zostaną unieważnione na mocy innego aktu, deklarującego taki właśnie skutek
prawny. Jeśli brak deklaracji nieważności, akt pozostaje ważny. Jest to zatem
konstrukcja "unieważnialności z mocą wsteczną„.



Stwierdzenie nieważności ma charakter aktu deklaratoryjnego, który działa z mocą
wsteczną (ex tunc) od daty wydania aktu stwierdzającego nieważność aktu
administracyjnego dotkniętej wadą. Dla oceny wadliwości aktu nie są istotne przepisy
prawa materialnego z daty stwierdzenia jego nieważności, lecz przepisy
obowiązujące w dacie jego wydania.



Akt stwierdzający nieważność innego aktu uchyla wszelkie skutki prawne, jakie
powstały od dnia doręczenia lub ogłoszenia aktu nieważnego, a organ nadzoru,
podejmujący rozstrzygnięcie o stwierdzeniu nieważności, jedynie potwierdza ten
fakt. W stosunku do aktu, którego nieważność stwierdzono, upada razem z nim
domniemanie legalności i prawidłowości, a to niesie ze sobą ważną konsekwencję w
kwestii oceny działania organu administracyjnego, które może być kwalifikowane
jako wadliwe i powodujące szkodę uzasadniającą wystąpienie z roszczeniami
odszkodowawczymi.



Sprawa, która była przedmiotem aktu uznanego za nieważny, wraca do stanu, w
jakim się znajdowała przed jego wydaniem.

Charakter rozstrzygnięcia
nadzorczego



Rozstrzygnięcie nadzorcze z art. 91 stanowi podstawowy środek nadzoru, zaliczany

do grupy środków merytorycznych, typu weryfikacyjnego. Ma charakter aktu
administracyjnego, jest bowiem władczym oświadczeniem woli organu administracji
publicznej, opartym na przepisach prawa, skierowanym na wywołanie konkretnych
skutków prawnych wobec konkretnego adresata. Akt ten podejmowany jest w sferze
zewnętrznej administracji: między organami nadzoru a gminą nie ma zależności służbowej
lub osobowej.



Zakres przedmiotowy aktów, wobec których może zostać zastosowane rozstrzygnięcie
nadzorcze przewidziane w art. 91 ust. 1, obejmuje uchwały i zarządzenia organów gminy
sprzeczne z prawem. Przepis ten nie zawiera ograniczenia, o jakim mowa w art. 101 u.s.g.,
które odnosi się do uchwał i zarządzeń z zakresu administracji publicznej. Należy w związku
z tym przyjąć, że sprecyzowanie zakresu aktów wymienionych w art. 91 może zostać
dokonane według innych kryteriów.



Uwzględniając konieczność wyraźnego rozdzielenia nadzoru administracyjnego nad

działalnością gminy od kontroli sprawowanej przez sąd powszechny, można zaakceptować
stanowisko, zgodnie z którym uchwały oraz zarządzenia organów gminy stanowiące
oświadczenia woli kształtujące stosunki cywilnoprawne podlegają właściwości sądu
powszechnego i tym samym nie są objęte zakresem nadzoru nad działalnością gminną.

Istotne naruszenie prawa



Za "istotne" naruszenie prawa uznać należy uchybienie, prowadzące do skutków,
które nie mogą być tolerowane w demokratycznym państwie prawnym (z
uzasadnienia wyroku TK z dnia 9 grudnia 2003 r., P 9/02). Może ono polegać na
naruszeniu prawa materialnego albo procesowego, o ile naruszenie norm
procesowych mogło mieć wpływ na materialne ukształtowanie treści aktu. W wyroku
z dnia 29 lipca 2005 r., IV SA/Wa 995/05, LEX nr 190588, WSA w Warszawie podkreśla,
że przedmiotem kontroli sądu administracyjnego jest legalność aktu, co oznacza
konieczność zbadania, czy akt ten, biorąc pod uwagę jego treść, może zostać
pozostawiony w obrocie prawnym.

Istotne naruszenie prawa

W orzecznictwie sądów administracyjnych za istotne naruszenie prawa materialnego uznano:

- podjęcie aktu bez podstawy prawnej aktu (wyrok WSA w Krakowie z dnia 30 stycznia 2009 r., II SA/Kr

1242/08, LEX nr 478532);

- podjęcie przez radę gminy uchwały na podstawie normy prawnej uznanej za niekonstytucyjną (wyrok

WSA w Szczecinie z dnia 18 lipca 2007 r., II SA/Sz 472/07, LEX nr 463991);

- powtarzanie w akcie prawa miejscowego treści przepisów ustawowych (wyrok WSA w Olsztynie z

dnia 29 stycznia 2009 r., II SA/Ol 974/08, LEX nr 478533);

- brak pełnej realizacji zakresu delegacji ustawowej, upoważniającej do wydania aktu prawa

miejscowego, poprzez pominięcie niektórych obligatoryjnych elementów aktu (wyrok WSA w
Opolu z dnia 4 października 2007 r., II SA/Op 344/07, LEX nr 419013);

- nieuwzględnienie wytycznych zawartych w upoważnieniu do wydania aktu prawa miejscowego

(wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 20 grudnia 2006 r., II SA/Wr 585/06, OwSS 2007, nr 2, poz. 34);

- wprowadzenie do aktu prawa miejscowego uregulowań sformułowanych w sposób trudny do

odczytania (wyrok WSA w Opolu z dnia 13 września 2007 r., II SA/Op 350/07, LEX nr 433951);

- brak w uchwale zmieniającej norm przejściowych regulujących sytuację podmiotów uprawnionych na

podstawie dotychczasowych przepisów (wyrok NSA z dnia 19 stycznia 2000, I SA 1399/99, LEX nr
55322).

Istotne naruszenie prawa

Za istotne naruszenie prawa procesowego uznano m.in.

- niezachowanie procedury konkursowej przy zatrudnianiu kierownika urzędu stanu cywilnego (wyrok NSA z

dnia 19 czerwca 2008 r., II OSK 467/08, LEX nr 400307);

- podjęcie uchwały przez radę gminy w głosowaniu, któremu przewodniczyła osoba nieuprawniona (wyrok

WSA w Krakowie z dnia 6 listopada 2007, III SA/Kr 784/07, LEX nr 340471);

- pozbawienie gminy możliwości czynnego udziału w postępowaniu nadzorczym (wyrok WSA w Warszawie z

dnia 10 czerwca 2005 r., I SA/Wa 1707/04, LEX nr 1791340);

- brak powiadomienia o wszczęciu postępowania nadzorczego (wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 31 maja 2005

r., II SA/Wr 145/05, NZS 2006, nr 1, s. 12; uchwała NSA z dnia 21 października 2002 r., OPS 9/02, ONSA

200, nr 2, poz. 43);

- brak zgody rady powiatu na odwołanie sekretarza gminy będącego radnym powiatowym (wyrok WSA w

Białymstoku z dnia 16 września 2004 r., II SA/Bk 371/04, LEX nr 173740);

- udział w głosowaniu nad podjęciem uchwały rady gminy radnego podlegającego wyłączeniu (wyrok NSA z

dnia 10 września 2002 r., II SA/Wr 1498/02, OwSS 2003, nr 1, poz. 18);

- brak dostatecznego uzasadnienia rozstrzygnięcia nadzorczego w przedmiocie stwierdzenia nieważności

uchwały w sprawie wygaśnięcia mandatu radnego (wyrok NSA z dnia 21 maja 2001 r., SA/Kr 541/01, OwSS

2002, nr 1, poz. 18);

- niedopełnienie przez organ prowadzący obowiązku powiadomienia rodziców dzieci uczestniczących w

zajęciach o likwidacji placówki oświatowej (wyrok NSA z dnia 18 kwietnia 2001 r., SA/Sz 149/01, LEX nr

49256);

- niezasięgnięcie opinii wymaganej prawem przed podjęciem uchwały przez radę gminy (wyrok NSA z dnia 28

października 1999 r., II SA/Wr 1347/98, OwSS 2000, nr 3, poz. 81).

Naruszenie nieistotne

Naruszenia nieistotne to naruszenia drobne, mało znaczące,

niedotyczące istoty zagadnienia. Za nieistotne naruszenie należy uznać
takie, które jest mniej doniosłe w porównaniu z innymi przypadkami
wadliwości, jak nieścisłość prawna czy też błąd, który nie ma wpływu na
istotną treść aktu (wyrok WSA w Szczecinie z dnia 13 kwietnia 2006 r., II
SA/Sz 1174/05).

"Wskazanie" nie stanowi formy władczej ingerencji w działalność

gminy, nie można zatem uznać go za akt nadzoru. Nie stanowi bowiem
rozstrzygnięcia organu nadzoru, na które, w myśl art. 85 ust. 1 u.s.p.
przysługuje skarga do sądu administracyjnego (postanowienie NSA z dnia
16 kwietnia 2002 r., II SA/Wr 2151/00,

Skutki

Art. 92. 1. Stwierdzenie przez organ nadzoru

nieważności uchwały lub zarządzenia organu
gminy wstrzymuje ich wykonanie z mocy
prawa w zakresie objętym stwierdzeniem
nieważności,

z

dniem

doręczenia

rozstrzygnięcia nadzorczego.

Wyjątek

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do uchwały lub

zarządzenia o zaskarżeniu rozstrzygnięcia
nadzorczego do sądu administracyjnego.

Komentarz

Wstrzymanie z mocy prawa wykonania uchwały lub zarządzenia dotyczy tylko

rozstrzygnięcia nadzorczego stwierdzającego nieważność uchwały (zarządzenia) z
art. 91 ust. 1 u.s.g., natomiast nie znajduje zastosowania wobec aktu "wskazania" z
art. 91 ust. 4, jak i innych aktów podejmowanych w postępowaniu prowadzonym
przez organ nadzoru na podstawie art. 91 u.s.g., pozostałych przepisów rozdziału
10ustawy o samorządzie gminnym czy też przepisów zawartych w ustawach
szczególnych.

Wykładnia logiczna przepisu art. 92 ust. 1 prowadzi do wniosku, że

rozstrzygnięcie nadzorcze z art. 91 ust. 1 nie podlega wykonaniu od momentu jego
doręczenia organowi gminy. Dopuszczalność wykonania aktu, co można wnosić z
postanowień art. 92 ust. 1 w zw. z art. 98 ust. 5 u.s.g., zachodzi dopiero po uzyskaniu
przez niego przymiotu prawomocności.

Rozstrzygnięcie nadzorcze, o którym mowa w art. 92 ust. 1, nie jest aktem

prawomocnym, jako że przymiot prawomocności uzyskuje dopiero z upływem
terminu wniesienia skargi bądź z datą oddalenia lub odrzucenia skargi przez sąd (art.
98 ust. 5 u.s.g.).

Rozpoznanie przez Sąd

Art. 92a. W przypadku złożenia przez organ

gminy skargi na rozstrzygnięcie nadzorcze,
sąd administracyjny wyznacza rozprawę nie
później niż w ciągu 30 dni od dnia wpłynięcia
skargi do sądu.

Podmioty uprawnione

Zgodnie z przepisem art. 3 par 2 pkt 7 przedmiotem skargi do

sądu administracyjnego mogą być akty nadzoru nad działalnością
jednostek samorządu terytorialnego. Podmiotem uprawnionym do
wniesienia skargi jest organ gminy, którego działanie zostało
wyeliminowane z obrotu prawnego rozstrzygnięciem nadzorczym
(rada gminy, bądź wójt, burmistrz, prezydent miasta).

Wyznaczenie 30-dniowy termin dla wyznaczenia rozprawy

przez sąd administracyjny, na której ma być rozpoznana skarga
organu gminy na rozstrzygnięcie nadzorcze, jest podyktowane
faktem, iż w świetle art. 92 ust. 1 u.s.g. doręczenie organowi gminy
rozstrzygnięcia nadzorczego stwierdzającego nieważność uchwały
lub zarządzenia organu gminy wstrzymuje z mocy prawa wykonanie
tej uchwały lub zarządzenia, co z kolei skutkuje niemożnością
podjęcia na ich podstawie żadnych działań.

Orzecznictwo

Aby rada gminy mogła wystąpić ze skargą

na rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody,
wcześniej musi podjąć uchwałę o zaskarżeniu
rozstrzygnięcia. W przeciwnym wypadku sąd
skargę odrzuci.

(Postanowienie WSA w Krakowie 2009.12.22II SA/Kr 473/09 )

Rozstrzygnięcia sądu

Art. 94. 1. Nie stwierdza się nieważności

uchwały lub zarządzenia organu gminy po
upływie jednego roku od dnia ich podjęcia,
chyba

że

uchybiono

obowiązkowi

przedłożenia uchwały lub zarządzenia w
terminie określonym w art. 90 ust. 1, albo
jeżeli są one aktem prawa miejscowego.

2. Jeżeli nie stwierdzono nieważności uchwały lub

zarządzenia

z

powodu

upływu

terminu

określonego w ust. 1, a istnieją przesłanki
stwierdzenia nieważności, sąd administracyjny
orzeka o ich niezgodności z prawem. Uchwała
lub zarządzenie tracą moc prawną z dniem
orzeczenia o ich niezgodności z prawem.
Przepisy

Kodeksu

postępowania

administracyjnego co do skutków takiego
orzeczenia stosuje się odpowiednio.

Komentarz

Jeżeli z powodu upływu terminu jednorocznego nie jest możliwe stwierdzenie

nieważności uchwały (zarządzenia), a istnieją po temu obiektywne przesłanki w
postaci istotnej sprzeczności aktu z prawem (por. art. 91 ust. 1 u.s.g.), sąd
administracyjny orzeka o jego niezgodności z prawem. Skutkiem takiego orzeczenia
jest utrata mocy prawnej przez uchwałę (zarządzenie). Oznacza to, że uchwała nie
jest eliminowana z obrotu prawnego ex tunc, jak w razie stwierdzenia jej nieważności,
lecz ex nunc, tzn. pozostaje w mocy przez okres od jej wejścia w życie do czasu jej
uchylenia przez sąd i do tego momentu wywiera skutki prawne. W świetle
postanowień art. 94 ust. 2 zdanie drugie, uchwała lub zarządzenie tracą moc prawną z
dniem orzeczenia o ich niezgodności z prawem. Przyjąć trzeba, że chodzi tutaj nie o
dzień podjęcia orzeczenia, ale o datę uprawomocnienia się orzeczenia sądu (do czasu
upływu terminu wniesienia kasacji, a w razie jej wniesienia - do czasu jej odrzucenia
albo merytorycznego rozpatrzenia, wyrok WSA nie jest prawomocny, tym samym zaś
nie może wywoływać skutków prawnych).

Konstrukcja przyjęta w art. 94 ust. 1 zakłada swego rodzaju "sanację błędu"

(w

istocie chodzi tu o sanację aktu organu gminy obarczonego wadą prawną) ze względu
na upływ czasu. Ustawodawca wychodzi z założenia, iż w sytuacji kiedy uchwała
(zarządzenie) w okresie roku nie wywołała ujemnych skutków, to prawdopodobnie
także po tym terminie skutki takie nie wystąpią

.

Orzecznictwo

Upływ roku od daty podjęcia uchwały rady gminy

nie stanowi przeszkody do stwierdzenia w
każdym czasie jej nieważności, jeżeli wójt lub
burmistrz uchybił obowiązkowi przedłożenia
uchwały wojewodzie w terminie ustawowym
(art. 94 ust. 1 zd. 2 w związku art. 90 ust. 1
ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie
terytorialnym - Dz. U. Nr 16, poz. 95 ze zm.).

(Wyrok SN 1993.09.09 OSNC 1994/5/111)