2011-09-27 

1 

Biologia  

Ćwiczenie 1 

Regulamin (zasady BHP) 

•

Obowiązkowy fartuch; 

•

Zakaz jedzenia, picia, palenia papierosów; 

•

Dbanie o porządek i czystość przy w swoim 
miejscu pracy; 

•

Regularne uczęszczanie na ćwiczenia; 

•

Obowiązek sporządzania opracowań z każdego 
tematu ćwiczeń (temat, cel i zakres ćwiczenia, 
sposób wykonania, zestawienie wyników, 
wnioski); 

 

 

Warunki zaliczenia 

•

Regularne uczestnictwo w ćwiczeniach (1 

nieobecność usprawiedliwiona dozwolona); 

•

Zaliczenie dwóch kolokwiów 

–

 

¾ średniej arytmetycznej 

•

Aktywność na ćwiczeniach;              

•

Przygotowanie do ćwiczeń ( wejściówki);       

¼ średniej arytmetycznej 

•

Zdane i zaliczone sprawozdania; 

 
                     

Mniej niż 3.00    – ocena dwa (2.0) 

                       Od 3.00 do 3.24 – ocena trzy (3.0) 
                       Od 3.25 do 3.74  – ocena trzy i pół (3.5) 
                       Od 3.75 do 4.24  – ocena cztery (4.0) 
                       Od 4.25 do 4.74  – ocena cztery i pół  (4.5) 
                       Od 4.75 do 5.00  – ocena pięć (5.0) 

 

 

 

Mikroskop 

Mikroskop jest przyrządem optycznym przeznaczonym do 
obserwacji bardzo małych przedmiotów lub ich szczegółów 
pod dużym powiększeniem. Za jego pomocą uzyskujemy 
informacje dotyczące: 

•

morfologii mikroorganizmów; 

•

ich struktury zewnętrznej; 

•

sposobu rozmnażania; 

•

podziału komórkowego; 

•

zdolności ruchu;  
 

Mikroskop c.d. 

Wyróżniamy następujące typy mikroskopów: 

•

Mikroskop elektronowy

, w którym do otrzymywania obrazu zamiast światła 

widzialnego użyto strumień elektronów, dzięki czemu uzyskano fale długości 0,4 - 
0,04



10

-4

 



m oraz bardzo duże powiększenie badanych przedmiotów (powiększenie 

obrazu od kilkuset do miliona razy). Wyróżniamy mikroskopy transmisyjne i 
skaningowe; 
 
 

 
 

 

•

Mikroskop kontrastowo – fazowy, 

który umożliwia obserwacje ubogich w 

kontrasty obiektów i ich struktur bez potrzeby barwienia preparatów. 
 

Mikroskop c.d. 

•

Mikroskop fluorescencyjny – wykorzystuje zjawisko fluorescencji obiektów 
oświetlonych niewidzialnym światłem UV; 
 

 
 
 
 

•

Mikroskop ciemnego pola – wykorzystuje się odbijanie i uginanie części 
promieni na drobnych przedmiotach, które dzięki temu stają się widoczne na 
ciemnym tle; 
 
 
 

 
 

•

Mikroskop ultrafioletowy – źródłem światła są promienie UV o długości fali 
od 240 do400 nm; 
 
 
 
 

2011-09-27 

2 

Mikroskop optyczny 

 

Mikroskop świetlny, optyczny 

Składa się z dwu układów: 

•

Optycznego:  



Obiektywu; 



Okularu; 



Kondensora z przesłoną; 



Źródła światła; 

•

Mechanicznego 



Statyw; 



Tubus z urządzeniem rewolwerowym; 



Stolik przedmiotowy; 



Mechanizm ruchu (śrubę makrometryczną i mikrometryczną) do          

regulowania ostrości obrazu; 



Układ mechaniczny kondensora; 

  

 

Wielkości charakteryzujące mikroskop 

•

Powiększenie – jest równe iloczynowi powiększeń obiektywu i okularu. Dla 
obiektywów suchych powiększenie do 600 razy, a dla obiektywów immersyjnych 
powiększenie do 2500 razy; 

 

•

Zdolność rozdzielcza – jest to najmniejsza odległość między dwoma punktami, 
przy której oba punkty są widoczne jako oddzielne, nie zlewające się w jeden obraz. 

 

Obliczanie zdolności rozdzielczej mikroskopu - „D” 

D = 



/A; gdzie: 

 





 – długość fali świetlnej; 



A – apertura kąta – zdolność układu do przyjmowania światła; 



A = n × sin 



; 



n – współczynnik załamania światła; 





 – kąt zawarty między skrajnymi promieniami światła biegnącego od przedmiot 

do czołowej soczewki obiektywu; 

 

Technika korzystania z mikroskopu świetlnego 

 

•

Sprawdzić czystość mikroskopu, optyczne części (obiektyw, okular, 
lusterko); 

•

Włączyć źródło światła, otworzyć przesłonę kondensora znajdującą się pod 
stolikiem; 

•

Włączyć w oś optyczną mikroskopu obiektyw o danym powiększeniu; 

•

Przygotowany preparat umieścić na stoliku i docisnąć zaciskami (na 
preparaty oglądane pod immersją nanieść olejek immersyjny); 

•

Obserwując z boku podnosić stolik do momentu zetknięcia się obiektywu z 
olejkiem immersyjnym na preparacie; 

•

Patrząc w okular podnosić tubus śrubą makrometryczną, aż do momentu 
uzyskania obrazu preparatu; 

•

Ostrość obrazu ustawić za pomocą śruby mikrometrycznej; 

•

Po skończonej pracy obiektyw immersyjny wycieramy delikatnie szmatką 
zwilżoną w benzynie (fikol), a następnie suchą. Centrujemy stolik, włączamy 
w oś optyczną mikroskopu obiektyw o najmniejszym powiększeniu i 
obniżamy stolik. Nakrywamy mikroskop folią i chowamy do szafki; 
 

Obiektyw suchy i immersyjny 

Obiektyw suchy 

Obiektyw imersyjny 

•

Powiększające do 60 x; 

•

Przestrzeń roboczą wypełnia 
powietrze; 

•

Obraz mniej widoczny; 

•

Ogląda się duże mikroorganizmy 
np. grzyby algi, pierwotniaki; 

•

Powiększenie do 90 – 150 x; 

•

Przestrzeń robocza wypełnia ciecz 
imersyjna np. olejek cedrowy, 
glicerynowy, który ma gęstość 
optyczna zbliżona do szkła; 

•

Obraz bardziej wyraźny; 

•

Ogląda się małe organizmy, ich 
struktury; dzięki specjalnym 
technikom barwienia np. 
barwienie grama można rozróżnić 
bakterie gram (+) od bakterii 
gram (-);