2011-09-27

1

Biologia

Ćwiczenie 1

Regulamin (zasady BHP)

•

Obowiązkowy fartuch;

•

Zakaz jedzenia, picia, palenia papierosów;

•

Dbanie o porządek i czystość przy w swoim
miejscu pracy;

•

Regularne uczęszczanie na ćwiczenia;

•

Obowiązek sporządzania opracowań z każdego
tematu ćwiczeń (temat, cel i zakres ćwiczenia,
sposób wykonania, zestawienie wyników,
wnioski);

Warunki zaliczenia

•

Regularne uczestnictwo w ćwiczeniach (1

nieobecność usprawiedliwiona dozwolona);

•

Zaliczenie dwóch kolokwiów

–

¾ średniej arytmetycznej

•

Aktywność na ćwiczeniach;

•

Przygotowanie do ćwiczeń ( wejściówki);

¼ średniej arytmetycznej

•

Zdane i zaliczone sprawozdania;

Mniej niż 3.00 – ocena dwa (2.0)

Od 3.00 do 3.24 – ocena trzy (3.0)
Od 3.25 do 3.74 – ocena trzy i pół (3.5)
Od 3.75 do 4.24 – ocena cztery (4.0)
Od 4.25 do 4.74 – ocena cztery i pół (4.5)
Od 4.75 do 5.00 – ocena pięć (5.0)

Mikroskop

Mikroskop jest przyrządem optycznym przeznaczonym do
obserwacji bardzo małych przedmiotów lub ich szczegółów
pod dużym powiększeniem. Za jego pomocą uzyskujemy
informacje dotyczące:

•

morfologii mikroorganizmów;

•

ich struktury zewnętrznej;

•

sposobu rozmnażania;

•

podziału komórkowego;

•

zdolności ruchu;

Mikroskop c.d.

Wyróżniamy następujące typy mikroskopów:

•

Mikroskop elektronowy

, w którym do otrzymywania obrazu zamiast światła

widzialnego użyto strumień elektronów, dzięki czemu uzyskano fale długości 0,4 -
0,04



10

-4



m oraz bardzo duże powiększenie badanych przedmiotów (powiększenie

obrazu od kilkuset do miliona razy). Wyróżniamy mikroskopy transmisyjne i
skaningowe;

•

Mikroskop kontrastowo – fazowy,

który umożliwia obserwacje ubogich w

kontrasty obiektów i ich struktur bez potrzeby barwienia preparatów.

Mikroskop c.d.

•

Mikroskop fluorescencyjny – wykorzystuje zjawisko fluorescencji obiektów
oświetlonych niewidzialnym światłem UV;

•

Mikroskop ciemnego pola – wykorzystuje się odbijanie i uginanie części
promieni na drobnych przedmiotach, które dzięki temu stają się widoczne na
ciemnym tle;

•

Mikroskop ultrafioletowy – źródłem światła są promienie UV o długości fali
od 240 do400 nm;

2011-09-27

2

Mikroskop optyczny

Mikroskop świetlny, optyczny

Składa się z dwu układów:

•

Optycznego:



Obiektywu;



Okularu;



Kondensora z przesłoną;



Źródła światła;

•

Mechanicznego



Statyw;



Tubus z urządzeniem rewolwerowym;



Stolik przedmiotowy;



Mechanizm ruchu (śrubę makrometryczną i mikrometryczną) do

regulowania ostrości obrazu;



Układ mechaniczny kondensora;

Wielkości charakteryzujące mikroskop

•

Powiększenie – jest równe iloczynowi powiększeń obiektywu i okularu. Dla
obiektywów suchych powiększenie do 600 razy, a dla obiektywów immersyjnych
powiększenie do 2500 razy;

•

Zdolność rozdzielcza – jest to najmniejsza odległość między dwoma punktami,
przy której oba punkty są widoczne jako oddzielne, nie zlewające się w jeden obraz.

Obliczanie zdolności rozdzielczej mikroskopu - „D”

D =



/A; gdzie:





– długość fali świetlnej;



A – apertura kąta – zdolność układu do przyjmowania światła;



A = n × sin



;



n – współczynnik załamania światła;





– kąt zawarty między skrajnymi promieniami światła biegnącego od przedmiot

do czołowej soczewki obiektywu;

Technika korzystania z mikroskopu świetlnego

•

Sprawdzić czystość mikroskopu, optyczne części (obiektyw, okular,
lusterko);

•

Włączyć źródło światła, otworzyć przesłonę kondensora znajdującą się pod
stolikiem;

•

Włączyć w oś optyczną mikroskopu obiektyw o danym powiększeniu;

•

Przygotowany preparat umieścić na stoliku i docisnąć zaciskami (na
preparaty oglądane pod immersją nanieść olejek immersyjny);

•

Obserwując z boku podnosić stolik do momentu zetknięcia się obiektywu z
olejkiem immersyjnym na preparacie;

•

Patrząc w okular podnosić tubus śrubą makrometryczną, aż do momentu
uzyskania obrazu preparatu;

•

Ostrość obrazu ustawić za pomocą śruby mikrometrycznej;

•

Po skończonej pracy obiektyw immersyjny wycieramy delikatnie szmatką
zwilżoną w benzynie (fikol), a następnie suchą. Centrujemy stolik, włączamy
w oś optyczną mikroskopu obiektyw o najmniejszym powiększeniu i
obniżamy stolik. Nakrywamy mikroskop folią i chowamy do szafki;

Obiektyw suchy i immersyjny

Obiektyw suchy

Obiektyw imersyjny

•

Powiększające do 60 x;

•

Przestrzeń roboczą wypełnia
powietrze;

•

Obraz mniej widoczny;

•

Ogląda się duże mikroorganizmy
np. grzyby algi, pierwotniaki;

•

Powiększenie do 90 – 150 x;

•

Przestrzeń robocza wypełnia ciecz
imersyjna np. olejek cedrowy,
glicerynowy, który ma gęstość
optyczna zbliżona do szkła;

•

Obraz bardziej wyraźny;

•

Ogląda się małe organizmy, ich
struktury; dzięki specjalnym
technikom barwienia np.
barwienie grama można rozróżnić
bakterie gram (+) od bakterii
gram (-);