8 Flotylla Obrony Wybrzeża Przewodnik Izba Tradycji

PRZEWODNIK PO SALI TRADYCJI 8.FOW

SALA TRADYCJI

8.FLOTYLLI OBRONY WYBRZEŻA

im. wiceadmirała Kazimierza PORĘBSKIEGO

Idea zorganizowania Sali Tradycji 8.FOW zrodziła się w jej

Dowództwie na początku lat osiemdziesiątych. Staraniem grona
oficerów oraz świnoujskiej społeczności rozpoczęto intensywną
działalność na rzecz gromadzenia historycznych militariów.

W 1984 roku powstała jako Salę Pamięci Jednostki Wojskowej

Nr 2454 wg projektu plastycznego chor. szt. Andrzeja Smugi oraz
wykonawców: kmdr ppor. Adama Makieły, kpt. Mirosława Prażucha
i chor. Bronisława Zielińskiego.

W latach 1993/94 została zmodernizowana przez zespół

oficerów Wydziału Społeczno – Wychowawczego Flotylli. W 2008 roku
wykonana została wg projektu: kmdr por. rez. Piotra Andrzejewskiego
i kmdr ppor. Tomasza Dolnego przy współudziale oficerów
i podoficerów Wydziału Wychowawczego 8.FOW, pracowników Klubu
Garnizonowego Świnoujście oraz Studia Reklamy „Kameleon”.

Sala Tradycji poprzez zawarte w niej zbiory historyczne spełnia

istotną rolę w upowszechnianiu chlubnych tradycji oręża polskiego,
Marynarki Wojennej RP, bojowej chwały jednostek oraz ich osiągnięć
szkoleniowo – wychowawczych.

KULTYWOWANIE TRADYCJI ORĘŻA POLSKIEGO

Tradycjami wojskowymi nazywamy historycznie ukształtowane

obyczaje i zasady postępowania oparte na procesie kultywowania
i upowszechniania dokonań Polskich Sił Zbrojnych na przestrzeni
dziejów. W aspekcie społeczno-pedagogicznym tradycje wyrażają się
w posiadaniu i pielęgnowaniu wiadomości dziedzictwa i kontynuacji
tego, co przechodzi z pokolenia na pokolenie, dorobku materialnego
i duchowego przodków. Szczególną wartość historyczną i moralną
mają tradycje orężne, które na przestrzeni dziejów odgrywały
decydującą rolę w kształtowaniu ducha bojowego, stanu moralnego
dowódców i szeregowych żołnierzy, budzeniu esprit de corps
i

poczucia

zwartości

oddziałów

wojskowych

Sił

Zbrojnych

Rzeczypospolitej.

Tradycje oręża polskiego są źródłem głębokich i patriotycznych

treści. Dziedziczenie i kultywowanie ich kształtuje obywatelskie
postawy, pogłębia procesy integracyjne i zwartość sił zbrojnych,
pobudza do wzmożonego wysiłku szkoleniowego oraz wzmacnia więzi
wojska

społeczeństwem.

Tradycje

orężne

wytwarzają

w społeczności żołnierskiej, oddziałach, jednostkach, związkach
i w całych siłach zbrojnych więź nie narzucona z góry regulaminami
i hierarchicznym podporządkowaniem, ale więź wynikającą z serca,
z szacunku dla takich wartości, jak: dzieje jednostki, sztandar, odznaka
pamiątkowa, patron, duma z przynależności do danej broni i służby,
ceremoniał wewnętrzny, barwa broni i krój munduru.

Dziedziczenie i kultywowanie tradycji orężnych ma ogromny

walor moralny, społeczny i wychowawczy. Integruje nie tylko oddziały
wojskowe, ale i wzmacnia więzi wojska ze środowiskami kombatantów
i społeczeństwem regionu stacjonowania jednostki. Służy również
postrzeganiu armii jako wojska narodowego.

Każda armia na świecie ma swoje tradycje kształtowane przez

wieki, przez setki żołnierskich pokoleń. W wielu armiach są one
pieczołowicie

kultywowane,

stanowią

nadrzędną

wartość

w wychowaniu wojskowym, kształtowaniu patriotyzmu, ducha
narodowego. Tradycje w wielu armiach stanowią najwyższej rangi
kodeks moralny, którego złamanie wyklucza oficerów i żołnierzy ze
służby wojskowej, z życia społeczności żołnierskiej.

PATRON 8.FLOTYLLI OBRONY WYBRZEŻA

Wiceadmirał Kazimierz PORĘBSKI należał do grona

współtwórców Polskiej Marynarki Wojennej. Urodził się 15 listopada
1872 roku w Wilnie. W latach 1892 – 1917 pełnił służbę w carskiej
armii na różnych stanowiskach (od dowódcy okrętu, aż po dowódcę
morskiego rejonu Zatoki Fińskiej). W listopadzie 1918 roku wstąpił do
Wojska

Polskiego.

Dzięki

kwalifikacjom

umiejętnościom

organizacyjnym został szefem Departamentu dla Spraw Morskich (maj
1919r.). Departament podjął szereg działań mających na celu
przygotowanie do zajęcia przez Polskę wybrzeża morskiego,
formowanie jednostek Marynarki Wojennej (flotylli wiślanej i pińskiej)
i uzyskania odszkodowań z podziału floty wojennej byłego cesarstwa
niemieckiego.

Przedmiotem szczególnej troski admirała był dobór właściwych

kadr. Dzięki jego zabiegom utworzono Szkołę Morską w Tczewie oraz
Oficerska Szkołę Marynarki Wojennej w Toruniu. Był jednym
z pierwszych, który przedstawił koncepcję budowy dużego portu na

polskim wybrzeżu. Brał udział w wojnie polsko – rosyjskiej obejmując
dowództwo najbardziej na północ wysuniętego odcinka obrony
przedmieścia warszawskiego Zegrze – Dębe. Za wykonane działania
odznaczony został Krzyżem Walecznych.

W 1925 roku w wyniku znacznych zmian personalnych

w Kierownictwie Marynarki Wojennej i Dowództwie Floty zwolniony
został ze stanowiska szefa KMW. Zmarł w stolicy 20 stycznia 1933
roku.

Był

uhonorowany

wysokimi

odznaczeniami

polskimi

i zagranicznymi, m.in. Orderem Odrodzenia Polski 4 klasy, Krzyżem
Walecznych, Francuską Legią Honorową 4 klasy, Koroną Włoch
I klasy i Srebrnym medalem za akcję ratunkową w Messynie.

Decyzją Ministra Obrony Narodowej z dnia 28 czerwca 1994

roku 8.Flotylla Obrony Wybrzeża przyjęła imię wiceadmirała
Kazimierza Porębskiego – współtwórcy polskiej Marynarki Wojennej
oraz żarliwego orędownika Polski morskiej.

WSPÓŁPRACA ZAGRANICZNA

Istotnym elementem przygotowań polskich sił zbrojnych do

członkostwa w NATO był ich udział w programie „Partnerstwo dla
pokoju”. Duże zaangażowanie Polski w ten program sprzyjało
integracji wojsk.

8.Flotylla Obrony Wybrzeża współpracuje z siłami morskimi

innych państw już od początku lat 90. ubiegłego wieku, głównie na
obszarze Bałtyku, cieśnin duńskich oraz Morza Północnego. Kontakty
te polegają na składaniu wizyt okrętów, organizowaniu oficjalnych
i roboczych spotkań przedstawicieli sztabów i dowództw jednostek
flotylli, odbywaniu przez oficerów studiów za granicą, a także na
prowadzeniu wspólnych ćwiczeń na morzu.

Partnerstwo dla pokoju

16 sierpnia 1995 roku, ministrowie obrony Niemiec, Volker

Ruhe, i Rzeczypospolitej Polskiej, Wojciech Okoński, podpisali w Bazie
Morskiej Warnemünde porozumienie o współpracy patronackiej
między Flotyllą Kutrów Rakietowych a 8 Flotyllą Obrony Wybrzeża.
Była to ósma z kolei umowa regulująca zasady współpracy między
Siłami Morskimi Niemiec a polską Marynarką Wojenną, wynikająca
z traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy, podpisanym
17 czerwca 1991 roku. Tym samym zapoczątkowano nowy etap
współpracy między flotyllami. Podpisany 12 czerwca 1997 roku
dokument o partnerstwie i wzajemnej współpracy między 8 Flotyllą
Obrony Wybrzeża a Flotyllą Trałowo-Minową z Olpenitz zwiększał
zakres przedsięwzięć szkoleniowych i rekreacyjnych. Kontakty
i ćwiczenia na morzu miały służyć nawiązaniu i utrwalaniu
przyjacielskich związków tych jednostek. Warto zaznaczyć, że znaczna
część kadry ówczesnej Bundesmarine urodziła się i wychowała
w zachodnich landach RFN. Stanowiło to

pewną barierę

psychologiczną, który należało przełamać, aby zmienić mentalność
i sposób myślenia niemieckich marynarzy.

Wizyty okrętów niemieckich umożliwiły polskiej kadrze

i marynarzom poznanie podstawowego uzbrojenia oraz wyposażenia
tych jednostek. Udostępniane do zwiedzania niemieckie okręty budziły
ogromne zainteresowanie także mieszkańców Świnoujścia oraz
turystów. Obydwu stronom zależało na wyzbyciu się uprzedzeń oraz
znalezieniu płaszczyzny dalszej współpracy.

Pierwsze wspólne szkolenia na morzu okrętów niemieckich

i polskich pozwoliły na skonfrontowanie wiedzy i umiejętności,
wymianę poglądów oraz poznanie sprzętu. Duże znaczenie miała

wymiana załóg – umożliwiła pogłębienie wiedzy o sposobach
taktycznego użycia sił oraz wzajemne poznanie.

Udział młodych oficerów 8 Flotylli Obrony Wybrzeża wraz

z żonami w seminariach zorganizowanych przez stronę niemiecką
i finansowanych z funduszu Niemiecko-Polskiego Stowarzyszenia
Młodzieży sprzyjał nawiązaniu przyjacielskich kontaktów kadry obydwu
flotylli. Od 1997 roku kontakty te są zacieśniane także dzięki młodzieży
– dzieciom kadry zawodowej, które co roku uczestniczą w wymianie,
spędzając tygodniowe wakacje w Świnoujściu i Warnemünde. Polska
i niemiecka młodzież uczestniczy m.in., w zajęciach szkolnych –
doskonali język angielski oraz zwiedza region, zapoznając się z jego
historią, zabytkami, kulturą oraz obyczajami sąsiadów.

We wrześniu 1997 roku ówczesny dowódca 8 Flotylli Obrony

Wybrzeża kontradmirał Stanisław Kasperkowiak w uznaniu zasług w
działaniach na rzecz partnerstwa polskiej i niemieckiej marynarki
wojennej został odznaczony Honorowym Krzyżem Bundeswehry
w Złocie.

W 1998 roku 8.Flotylla Obrony Wybrzeża poszerzyła swoje

kontakty zagraniczne, m.in. 26 czerwca podpisała trójstronne
porozumienie o wzajemnej współpracy z 3.Eskadrą Królewskiej
Marynarki Wojennej Danii, bazującą w Frederikshavn, oraz Flotyllą
Trałowo-Minową Sił Morskich Niemiec, stacjonującą w Olpenitz.
Współpraca ta miała na celu ujednolicenie sposobu działania sił
trałowo-minowych oraz ułatwienie polskim załogom przystosowania się
do funkcjonowania w strukturach NATO. Efektem tego porozumienia
były także częstsze wizyty oraz rejsy okrętów.
Zacieśnieniu współpracy służą wspólne ćwiczenia płetwonurków
z Bazy Morskiej Warnemünde oraz z Dywizjonem Pomocniczych
Jednostek Pływających komend portów wojennych Świnoujście
i Kołobrzeg. Nurkowania w parach jednorodnych i mieszanych
pozwalają na doskonalenie sygnalizacji powszechnie stosowanej przez
płetwonurków

podczas

wykonywania

różnego

rodzaju

prac

podwodnych. Ćwiczenia te umożliwiają również poznanie i porównanie
technik nurkowania oraz technik samoratowania się i udzielania
pomocy płetwonurkom, a także poznanie wykorzystywanego sprzętu.

W 1998 roku dowódca 2.Dywizjonu Okrętów Transportowo-

Minowych kmdr dypl. Jerzy Lenda uczestniczył w międzynarodowych
ćwiczeniach „Cooperative Jaguar’98” jako dowódca międzynarodowej
grupy amfibijnej. Po zakończeniu ćwiczeń podejmował na pokładzie
okrętu ORP „Lublin” królową Danii Małgorzatę. Natomiast w 2000 roku
dowodził

siłami

morskimi

międzynarodowych

ćwiczeniach

„Cooperatve Banner 2000”.

W strukturach NATO

Po wstąpieniu Polski do NATO w 1999 roku liczne

przedsięwzięcia w ramach kontaktów przygranicznych ukierunkowano
na osiągnięcie postępu w przygotowaniu kadr do pełnego
współdziałania

wewnątrz

Sojuszu

oraz

doskonalenia

obowiązujących w pakcie procedur. Wysoko oceniono poziom
wyszkolenia i doświadczenie zdobyte podczas wizyt roboczych oraz
praktyk polskich oficerów w Bazie Morskiej Warnemünde, a także na
okrętach sojuszników. Przedsięwzięcia te oraz wizyty portowe
zespołów okrętów różnych klas miały znaczenie zwłaszcza
w kontekście przystosowania Portu Wojennego Świnoujście do
wymagań i standardów NATO.

W 2000 roku nawiązano współpracę z Naval District Bornholm

w zakresie bezpośredniej łączności i wymiany informacji między
służbami operacyjnymi.

W ramach dwu- i trójstronnej oraz sojuszniczej współpracy okręty
flotylli uczestniczyły w ćwiczeniach międzynarodowych, składały wizyty
w portach zagranicznych, delegacje załóg składały wizyty oficjalne
i robocze w jednostkach, oficerowie brali udział w obchodach świąt
i rocznic, a także w ćwiczeniach i posiedzeniach stałych grup
roboczych NATO.

Udział okrętów w międzynarodowych ćwiczeniach pk. „Baltica”

pozwolił na sprawdzenie wyszkolenia załóg w wykonywaniu zadań
OPM we współpracy z okrętami innych państw Sojuszu.
Coroczne ćwiczenia ratownicze „Saren”, organizowane przez stronę
duńską od 1996 roku, polegające na przeprowadzaniu wspólnych
działań ratowniczych i nurkowych, umożliwiają doskonalenie procedur
współdziałania, osiągnięcie interoperacyjności międzynarodowego
zespołu okrętów w szkoleniu bojowym, morskim i specjalistycznym
oraz podtrzymywanie kontaktów załóg okrętów.
Okręty 8.Flotylli Obrony Wybrzeża od 10 lat biorą udział w ćwiczeniach
pk. „Open Spirit” – operacji prowadzonej w ramach programu
„Partnerstwo dla pokoju”. W ich trakcie zrealizowano przedsięwzięcia
szeroko rozumianej obrony przeciwminowej, takie jak poszukiwanie
i niszczenie min z użyciem różnych systemów oraz oczyszczanie
akwenów wodnych z pozostałości po I i II wojnie światowej. W 2008
roku okręt ORP „Czajka" wykrył i zniszczył prawie dwie tony
materiałów wybuchowych, które zalegały w okolicach torów wodnych
prowadzących do głównych portów Zatoki Ryskiej, natomiast
w 2009 roku ORP „Flaming” zniszczył 7 min morskich o łącznej masie
ładunków wybuchowych ponad 2000 kg.

Udział w stałym zaspole SNMCMG1 okrętów 8 Flotylli Obrony

Wybrzeża (OORP „Czajka” i „Flaming”) pozwolił na zastosowanie
w codziennej działalności szkoleniowej procedur obowiązujących
w natowskich siłach morskich oraz na bojowe wykorzystanie systemów
broni podwodnej w warunkach realnego zagrożenia minowego.
Podczas działań w zespole zweryfikowano możliwości okrętu,
zwłaszcza pod względem technicznym i logistycznym, mające
znaczenie podczas długotrwałego pływania.

W latach 2010 - 2011 okręt wsparcia logistycznego ORP

„Kontradmirał Xawery Czernicki” realizował działania w składzie
stałego Zespołu Obrony Przeciwminowej NATO SNMCMG1 (Standing
NATO Minecountermeasures Group 1). Operował m. in., jako
platforma dowodzenia wielonarodowym zespołem okrętów NATO,
wchodzącym w skład Sił Natychmiastowego Reagowania Sojuszu
Północnoatlantyckiego. Zespół, liczący od czterech do siedmiu
jednostek, prowadził kompleksowe działania obrony przeciwminowej –
poszukiwanie, wykrywanie i niszczenie min dennych oraz kotwicznych,

trałowanie kontaktowe i niekontaktowe, a także wytyczanie
bezpiecznych torów wodnych.

Współpraca

wojskowa

8.Flotylli

Obrony

Wybrzeża

z jednostkami Sił Morskich Niemiec, Królewskiej Marynarki Wojennej
Danii oraz z siłami morskimi innych państw NATO

stanowi ważny

element budowy wzajemnego zaufania oraz podtrzymywania
dobrosąsiedzkich stosunków. Korzyści odniesione ze współpracy
z siłami międzynarodowymi potwierdzają zasadność takich kontaktów.

POD POLSKĄ BANDERĄ NA MORZACH I OCEANACH

1939-1945

Powstanie odrodzonej Polskiej Marynarki Wojennej datuje się

z chwilą wydania dekretu Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego
28 listopada 1918 roku, powołującego do życia jej dowództwo
i struktury. Przez okres międzywojennego dwudziestolecia Marynarka
Wojenna RP rozwijała się, reorganizowała i umacniała. Biało-czerwona
bandera była obecna w decydujących zmaganiach na morskich
teatrach II wojny światowej. Po klęsce w 1939 roku, ani na chwilę nie
została przerwana ciągłość jej funkcjonowania. Weszła w skład
Polskich

Sił Zbrojnych

na Zachodzie,

prowadząc

działania

w strukturach sił alianckich i zapisując swoją chlubną kartę w historii.

Polskie niszczyciele brały udział w akcjach floty brytyjskiej

u wybrzeży niemieckich na Morzu Północnym i minowaniu wód przed
niemieckimi portami. W kwietniu 1940 roku wspierały swą artylerią
walczące w Norwegii oddziały Sprzymierzonych – tam zatonął w walce
z samolotami Luftwaffe ORP „Grom”. W tym samym czasie flota polska
poniosła drugą bolesną stratę – z kolejnego rejsu po M. Północnym nie
powrócił okręt podwodny „Orzeł”. Duży rozgłos zdobył niszczyciel
„Piorun”, który biorąc udziałw pościgu za pancernikiem „Bismarck”
w 1941 roku nawiązał z nim kontakt bojowy co pozwoliło na przybycie
okrętów alianckich i jego zatopienie. Okręty polskie uczestniczyły także
w alianckich konwojach na Oceanie Atlantyckim i do portów
radzieckich na Oceanie Lodowatym. W konwojach do Archangielska
i Murmańska pływały niszczyciele m.in., „Orkan”, „Błyskawica”
i „Garland”.

Jak

zauważył

brytyjski

historyk

„Ze

wszystkich

flot

Zjednoczonych Narodów żadna nie walczyła lepiej w warunkach
najwyższych trudności operacyjnych jak Polska Marynarka Wojenna".

Po zakończeniu wojny Polska Marynarka Wojenna istniała

nadal w Wielkiej Brytanii, aż do 31 marca 1947 roku, tj. do czasu jej
rozwiązania.

Równocześnie, po wyzwoleniu wschodnich terenów Polski, na

terenie kraju mobilizowano i organizowano nowe jednostki, m.in. pod
koniec 1944 r. powstał pierwszy oddział Marynarki Wojennej
(Zapasowy Batalion Morski w Lublinie). Stopniowo na wyzwalanym
i odzyskiwanym Wybrzeżu powstawała administracja wojskowa
i morska oraz nowe jednostki Marynarki Wojennej.

7 lipca 1945 roku Naczelny Dowódca WP wydał rozkaz

Nr 00163/Org., powołujący do życia Dowództwo Marynarki Wojennej.
Stopniowo organizowano dowództwa, sztaby i zespoły okrętów, które
obsadzano posiadaną kadrą własną, wracającą z niewoli i z Polskich
Sił Zbrojnych na Zachodzie.

SZCZECIŃSKI OBSZAR NADMORSKI

1946 – 1950

Po zakończeniu wojny PMW istniała nadal w Wielkiej Brytanii,

aż do 31 marca 1947 roku, tj. do czasu jej rozwiązania. Równocześnie
po wyzwoleniu wschodnich terenów Polski, na terenie kraju
mobilizowano

organizowano

nowe

jednostki.

Powstawała

administracja wojskowa i morska oraz nowe jednostki Marynarki
Wojennej.

W 1946 roku utworzony zostaje Zachodni, a następnie

Szczeciński Obszar Nadmorski z siedzibą w Świnoujściu, którego
dowódcą został kmdr Włodzimierz STEYER.

Szybko zbliżał się dzień, który zostawił trwały ślad w sercach

wielu Polaków- pierwszych osadników oraz zapisał się na kartach
historii. Tak oto w 8 kwietnia 1946 roku do polskiego portu wojennego
w Świnoujściu wpłynęły cztery okręty wojenne-trałowce. Były to tzw.
„ptaszki”- ORP „Czajka”, ORP „Mewa”, ORP „Rybitwa” i ORP „Żuraw”
rewindykowane z Niemiec. Na pokładach okrętów przybyła do
Świnoujścia

Kompania

Wartownicza

pod

dowództwem

kpt. E. Jereczka.

Marynarze kompanii wartowniczej MW w Świnoujściu, 1946 r.

Okręty tego typu miały 45 metrów długości, wyporność 185 ton

i rozwijały prędkość 18 węzłów. Wyposażone były w trały kontaktowe,
uzbrojone w działo kalibru 75 mm i przeciwlotnicze karabiny
maszynowe oraz miały możliwość postawienia do 20 min morskich.

Organizując flotyllę SON w jej skład włączono Dowództwo

i Sztab, KPW Świnoujście, Komendę Ochrony Portu, Samodzielną
Kompanię Wartowniczą, Izbę Chorych, oraz cztery przedwojenne
trałowce (tworzyły 1 Dywizjon Flotylli Trałowców), grupę ścigaczy OP
w składzie: „Nieuchwytny”, „Śmiały”, „Sprawiedliwy” i „Szybki” oraz
dwa kutry uzbrojone „Okoń” i „Lin”. Obszar KPW Świnoujście w okresie
istnienia SON-u obejmował tylko 250 m nabrzeża Władysława IV,
baseny i urządzenia portowe na „Kosie” i częściowo w Przytorze.

Po wielu tygodniach wytężonej pracy, w końcowych dniach

maja 1946 roku, nastąpiło pierwsze nawiązanie łączności radiowej
z dowództwem w Gdyni. Zapewniono jednocześnie sprawne
funkcjonowanie

łączności

pomiędzy

wszystkimi

jednostkami

organizacyjnymi SON.

Z dniem 10.10.1946 roku w strukturę SON wcielono 1.Morską

Kompanię Saperów z miejscem stacjonowania w Janogrodzie obok
Międzyzdrojów. W 1948 roku, dowódca SON powołał Komendy
Garnizonów w niektórych nadmorskich miejscowościach – także KG
Świnoujście. Całość dopełniało powstanie w końcu 1948 roku
Wojskowej Prokuratury SON z siedzibą w Świnoujściu.

Szczecińskim Obszarem Nadmorskim dowodzili:



kmdr Włodzimierz Steyer (1946 – 1947);



kmdr Marian Wojcieszek (1947 – 1949);



kmdr por. Robert Kasperski (1949 – 1950).

BAZA MARYNARKI WOJENNEJ 1950 – 1965

Dowódca MW rozkazem organizacyjnym nr 643 z dnia 21

grudnia 1950 roku utworzył Bazę Marynarki Wojennej w Świnoujściu
i nadał jej Nr 2454. Zgodnie z tym założeniem zasadniczą rolę
w obronie polskiego wybrzeża miały odtąd odgrywać bazy morskie
w Gdyni i w Świnoujściu oraz pomocnicze bazy operacyjne Floty
w Ustce i Kołobrzegu.

Pierwszym dowódcą Bazy Marynarki Wojennej w Świnoujściu

został kmdr Tadeusz Rutkowski. Baza stanowiła zasadnicze zaplecze
techniczne i zaopatrzeniowe umożliwiające operacyjne rozwinięcie sił
i środków do działań w swojej strefie odpowiedzialności. W jej składzie
znalazły się nowo sformowane pododdziały i oddziały m. in.: Flotylla
Środków Desantowych, 4.Odcinek Obserwacji i Łączności, 3.Batalion
Piechoty Morskiej, 17.Bateria Artylerii Stałej, 12.Samodzielny Pluton
Obrony Przeciwchemicznej, 26.Kompania Wartownicza, Komenda
Garnizonu Świnoujście, Klub Garnizonowy Świnoujście, ciężki kuter
motorowy „ Okoń”, 2 kutry motorowe oraz 2 ścigacze „S-1”i „ S-2”.

Z powstaniem Bazy MW łączy się okres szybkiego rozwoju

jednostek pływających. 7 sierpnia 1951 roku powstaje Flotylla Środków
Desantowych ( przemianowana w 1956 roku na Flotyllę Okrętów
Desantowych, a w 1964 roku w 2.Brygadę Okrętów Desantowych).
W 1955 roku z Helu do Świnoujścia przebazowano 14.Dywizjon
Kutrów Trałowych, składający się z 7 kutrów trałowych typu TR-41,
a wiosną 1960 roku włączono w skład DKT dwanaście kolejnych
kutrów o numerach burtowych od TR-51 do TR-62. Jednostki te brały
czynny udział w oczyszczaniu wód Bałtyku z min (m.in., oczyściły tory
wodne: Świnoujście – Szczecin i Świnoujście – Dziwnów.

W latach 1955 – 1956 dokonano zmian organizacyjnych

w systemie pododdziałów łączności i obserwacji polskiego wybrzeża.
W miejsce 4.Odcinka Obserwacji i Łączności utworzono 8.Rejon
Obserwacji Bazy MW, natomiast w październiku 1964 roku
przeniesiono z Ustki do Świnoujścia Orkiestrę Wojskową. W ten
sposób zreorganizowano siły lądowe i wzmocniono siły morskie
podległe dowódcy Bazy.

Bazą Marynarki Wojennej w Świnoujściu dowodzili:

kmdr Tadeusz Rutkowski (1950 – 1952);

kmdr Fiodor Gusiew (1952 – 1954);

kmdr por. Stanisław Kańkowski (1954 – 1955);

kmdr por. Witold Maculewicz (1956 – 1957);

kmdr por. Czesław Obzejta (1957 – 1958);

kmdr por. Mieczysław Miernik (1958 – 1961);

kmdr por. dypl. Władysław Urbański (1961 – 1966).

8.FLOTYLLA OBRONY WYBRZEŻA

W LATACH 1965 – 2010

Setki tysięcy mil morskich, tysiące dni w morzu, udział

w największych manewrach państw NATO i polskiej Marynarki
Wojennej oraz udział w misjach zagranicznych to bilans dokonań
8. Flotylli Obrony Wybrzeża w Świnoujściu ostatnich lat.

29 kwietnia 2010 roku świnoujska flotylla obchodziła

45. rocznicę powstania.

Rozwój Marynarki Wojennej w latach sześćdziesiątych

ubiegłego stulecia w znaczącym stopniu uzależniony był od czynników
zewnętrznych jak i wewnętrznych, które wywierały wpływ na ówczesny
stan potencjału militarnego Polski. Kryzys berliński (1961r.), karaibski
(1962r.), a także wojna w Wietnamie (trwającą od 1964 r.) i izraelsko –
arabska

(1967r.),

spowodowały

ogólny

wzrost

wydatków

zbrojeniowych w świecie i w Polsce. Tylko w latach 1961 – 1965 rząd
polski przeznaczył na potrzeby sił zbrojnych o ponad 60% więcej
środków finansowych niż w ubiegłej pięciolatce. Wówczas to miał

miejsce najbardziej dynamiczny rozwój i produkcja polskiego
przemysłu okrętowego co w rezultacie wpływało na zwiększenie stanu
osobowego Marynarki Wojennej. Zmiany w organizacji Marynarki
Wojennej dokonane w tym okresie wynikały z nowych koncepcji
Dowództwa Marynarki Wojennej dotyczących dalszego rozwoju sił
morskich.

Powrócono do idei (sprzed 1950 roku), formowania dowództwa

dla dwóch flotylli obrony wybrzeża: w Świnoujściu i Helu. Jednostki
stacjonujące w tych miastach, miały już nie tylko bronić baz
wojskowych i wód terytorialnych, ale także podległe sobie wybrzeże.
Realizując te zamierzenia w maju 1965 roku po przeformowaniu Bazy
MW w Świnoujściu i podległych jej jednostek, na mocy rozkazu
dowódcy MW nr 027 z dnia 29 kwietnia 1965 roku utworzono 8.Flotyllę
Obrony Wybrzeża. Wkrótce na stanowisko dowódcy flotylli 1 lipca
1966 roku przybył kontradmirał Zygmunt Rudomino (rozkaz dowódcy
MW nr 085 z dnia 26 marca 1966 roku.)

W tym samym roku zorganizowana zostaje wywodząca się

z Flotylli Środków Desantowych – 2.Brygada Okrętów Desantowych
i 12.Dywizjon Trałowców Bazowych. Odtworzono również świnoujską
Komendę Portu Wojennego wraz z Dywizjonem Pomocniczych
Jednostek Pływających oraz przeniesioną z Ustki Orkiestrę Wojskową.

Struktura organizacyjna flotylli – 1965r.



Dowództwo w Świnoujściu
o

2.Brygada Okrętów Desantowych w Świnoujściu

 1.Dywizjon Okrętów Desantowych w Świnoujściu
 2. Dywizjon Okrętów Desantowych w Świnoujściu
 Dywizjon Kutrów Desantowych w Świnoujściu

12.Dywizjon Trałowców Bazowych w Świnoujściu

Komenda Portu Wojennego w Świnoujściu

Orkiestra Garnizonowa w Świnoujściu

Komenda Garnizonu w Świnoujściu

Klub Oficerski w Świnoujściu

W następnym okresie siły Flotylli zwiększyły się o kolejne

oddziały i pododdziały łączności, obserwacji, artylerii nadbrzeżnej
i przeciwchemicznej.

W 1977 roku 8.FOW podporządkowano 8.Kołobrzeski Batalion

Saperów MW oraz sformowano od podstaw 1.Dywizjon Saperów
Morskich, który podporządkowano 2.Brygadzie Okrętów Desantowych.

W 1991 roku utworzono 16.Dywizjon Kutrów ZOP z miejscem

stacjonowania w Kołobrzegu, w którego składzie znalazły się okręty

rozformowanej Morskiej Brygady Okrętów Pogranicza. Odtworzono
także Kołobrzeską Komendę Portu Wojennego pełniącej funkcję
jedynej bazy morskiej na środkowym wybrzeżu, przystosowanej do
zaopatrywania jednostek Marynarki Wojennej. Komenda ta, powstała
już w latach czterdziestych, lecz została rozformowana z końcem 1950
roku. Po raz drugi Komendę w Kołobrzegu powołano dla obsługi
Bałtyckiego Dywizjonu Okrętów Pogranicza i rozwiązano w 1974 roku,
by następnie odtworzyć ją w 1991 roku do obsługi 16.dKZOP
i rozformować ją wraz z nim w 2006 roku.

W związku z wycofaniem na przełomie 1989/91 roku ODS-ów

oraz wcieleniem do służby okrętów transportowo-minowych, 2.Brygada
Okrętów Transportowo - Minowych została przeformowana 14 lipca
1992 roku na 2.Dywizjon Okrętów Transportowo-Minowych.

Struktura organizacyjna flotylli – 1995r.



Dowództwo w Świnoujściu
o

2.Dywizjon Okrętów Transportowo-Minowych

w Świnoujściu

12.Woliński Dywizjon Trałowców w Świnoujściu

16.Dywizjon Kutrów Zwalczania Okrętów Podwodnych

w Kołobrzegu

8.Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej w Międzyzdrojach

30.Kompania Przeciwchemiczna w Międzyzdrojach

8.Kołobrzeski Batalion Saperów MW w Dziwnowie

4.Batalion Minowania w Dziwnowie

Komenda Portu Wojennego w Świnoujściu

Komenda Portu Wojennego w Kołobrzegu

Orkiestra Wojskowa Świnoujście

Klub Garnizonowy w Świnoujściu

Komenda Garnizonu Świnoujście

W latach 2000 – 2007 siły 8.FOW zostały poważnie

zredukowane. Wycofano ze służby kilkanaście jednostek pływających,
wcielając tylko do linii okręt wsparcia logistycznego „Kontradmirał
Xawery Czernicki” (1 września 2001 roku). Rozformowano 3 jednostki
wojskowe: 4.Batalion Minowania MW w Dziwnowie (30 września 2005
roku), 16.Dywizjon Kutrów ZOP w Kołobrzegu (31 lipca 2006 roku),
Komendę Portu Wojennego Kołobrzeg (31 grudnia 2006 roku).
Podporządkowanie

zmienił

8.Rejon

Obserwacji

Łączności,

(30 październik 2006 roku), który obecnie jest w strukturze Centrum
Wsparcia Teleinformatycznego i Dowodzenia MW . 1 lipca 2006 roku
w wyniku rozformowania 9.FOW podporządkowano dowódcy 8.FOW
13.Dywizjon Trałowców, który został przebazowany z portu wojennego

Hel do portu wojennego Gdynia. Wcześniej w wyniku reformy służby
zdrowia

Wojskową

Specjalistyczną

Przychodnię

Lekarską

w Świnoujściu przekształcono w Samodzielny Publiczny Zakład Opieki
Zdrowotnej z podległością pod Inspektorat Wojskowej Służby Zdrowia
w Warszawie.

Od 2004 roku trwa największa inwestycja – rozbudowa portu

wojennego w Świnoujściu, który po zakończeniu prac stanie się bazą
morską Sojuszu Północnoatlantyckiego. Zbudowano nowoczesne
nabrzeże, drogi dojazdowe i lądowisko dla helikopterów. Pogłębiono
baseny portowe, odcinek toru wodnego, zmodernizowano falochrony
oraz zbudowano nową obrotnicę. Wszystko wyposażane jest
w

elektroniczne

instalacje,

połączone

systemami

łączności

i dowodzenia. Do bazy będą mogły wpływać NATO-wskie okręty
o długości 210 m i zanurzeniu do 11 m. Istniejąca w porcie baza
remontowa pozwoli na wykonanie wszystkich typów remontów. Baza
Świnoujście skomunikowana jest drogowo oraz lotniczo z zapleczem
w głębi kraju, zaś dodatkowym atutem jest rzeczne połączenie
z południowymi obszarami Polski i terytorium Niemiec, a przez nie –
z resztą Europy Zachodniej.

Dowódcy 8.FOW

kontradmirał Zygmunt Rudomino (1966-1969);

kmdr dypl. Witold Gliński (1969-1971);

kontradmirał Kazimierz Bossy (1971-1979);

kmdr dypl.. Romuald Waga (1979-1983);

kontradmirał Henryk Matuszczyk (1983-1993);

kontradmirał Stanisław Kasperkowiak (1993-2002);

kontradmirał Michał Michalski (2002-2005);

kontradmirał Jerzy Lenda (2005-2009);

kontradmirał Krzysztof Teryfter (od 2009).

Kontradmirał Zygmunt Rudomino stanowisko dowódcy

8.FOW objął 1 lipca.1966 roku ( rozkaz z dnia 11 kwietnia 1966 roku)
i pozostawał na nim do 23 lipca 1968 roku. Jego duże doświadczenie
dowódcze i sztabowe oraz podejście do zagadnień morskich,
zwłaszcza technicznych, sprzyjały pomyślnej realizacji przez Flotyllę
zadań obrony morskiej granicy państwa. Przeniesiony do Gdyni, objął
obowiązki zastępcy dowódcy MW. ds. Techniki i Zaopatrzenia – szefa
Służb Technicznych i Zaopatrzenia.

W 1968 roku obowiązki dowódcy objął kmdr dypl. Witold

Gliński dotychczasowy szef Sztabu flotylli. W Świnoujściu funkcję tę
pełnił do 26 lutego 1971 roku, a następnie wyznaczony został na
stanowisko komendanta Wyższej Szkoły MW im. Bohaterów
Westerplatte w Gdyni.

Dnia 9 sierpnia 1971 roku dowództwo flotylli objął kmdr dypl.

Kazimierz Bossy, który od 16 stycznia 1970 roku pełnił obowiązki
szefa Sztabu Flotylli. W sumie z flotyllą związany był blisko 10 lat
dowodząc nią do 1 sierpnia 1979 roku. Na stopień kontradmirała
awansował w 1978 roku. Pod jego dowództwem flotylla umocniła się
ilościowo i jakościowo, odnosząc wiele sukcesów w szkoleniu
i umacnianiu gotowości bojowej, zarówno na szczeblu MW, jak i WP.
Przeniesiony do Gdyni sprawował obowiązki zastępcy dowódcy MW
ds. liniowych, a następnie od 1988 roku komendanta – rektora
Akademii MW w Gdyni.

Po odejściu kontradmirała Kazimierza Bossego ze Świnoujścia

obowiązki dowódcy flotylli objął 24 sierpnia 1979 roku, kmdr dypl.
Romuald Andrzej Waga. Ze Świnoujściem związał się na 4 lata
pozostając na stanowisku do 1 sierpnia 1983 roku. W trakcie dalszej
służby doszedł do najwyższych stanowisk w MW i stopnia admirała.
W latach 1989-96 był dowódcą polskiej Marynarki Wojennej. Pod jego
dowództwem MW rozpoczęła proces integracji z siłami morskimi
NATO.

Kolejnym dowódcą 8.FOW w dniu 19 sierpnia 1983 roku został

kmdr dypl. Henryk Matuszczyk. Dowodził nią prawie 10 lat.
Wprowadził jednostkę w nowy okres transformacji ustrojowej
i postępującej reorganizacji jej sił. Krótko po awansie na stopień
kontradmirała (1992r.) odszedł 19 lutego 1993 roku na etat
komendanta AMW w Gdyni.

W tym samym dniu obowiązki dowódcy objął kmdr dypl.

Stanisław Kasperkowiak, który już jesienią tego roku awansował na
stopień kontradmirała. Nowy dowódca zawodową służbę wojskową
rozpoczął w 1965 roku na okrętach desantowych, przechodząc kolejne
szczeble dowodzenia. W 1975 roku przeszedł do służby w sztabie
Flotylli, gdzie w latach 1982 – 1987 pełnił obowiązki szefa Sztabu
flotylli. Pod swoim kierownictwem wprowadził 8.FOW w nowe struktury
organizacyjne, dowódcze i szkoleniowe, szczególnie w okresie
przygotowującym do wejścia WP i MW w struktury NATO.

W latach 2002 – 2005 Flotyllą dowodził kontradmirał Michał

Michalski. W latach 1983 - 1986 studiował w Akademii Wojskowej
w Dreźnie na wydziale dowódczo – morskim. Następnie Był szefem
Sztabu i dowódcą 2.Dywizjonu Kutrów Rakietowych i Torpedowych.
Od 1991 roku był szefem Wydziału Operacyjnego 3.Flotylli Okrętów
w Gdyni. W latach 1993 – 1994 odbył podyplomowe studia w Akademii
Dowodzenia Bundeswehry w Hamburgu na wydziale operacyjno –
strategicznym. W roku 1994 roku rozpoczął pracę w Oddziale
Operacyjnym Sztabu Marynarki Wojennej, a 2 lata później został
szefem Sztabu 3 Flotylli Okrętów. Od roku 1999 był szefem Oddziału
Operacyjnego Sztabu Marynarki Wojennej. Po zakończeniu służby
w Świnoujściu kontradmirał M. Michalski został wyznaczono na
stanowisko zastępcy szefa Sztabu w Dowództwie Marynarki Wojennej,
a w 2006 roku szefa Sztabu MW.

W okresie od 19 sierpnia 2005 do 31 maja 2009 roku 8.FOW

dowodził kontradmirał Jerzy Lenda. Po promocji skierowany do
8.Flotylli Obrony Wybrzeża w Świnoujściu, gdzie pełnił służbę
w 2.Brygadzie Okrętów Desantowych przechodząc szczeble
dowodzenia od dowódcy działu po zastępcę dowódcy okrętu. w latach
1981 – 1983 studiował w AMW w Leningradzie, na kierunku
technicznym – artyleria i broń okrętowa – konstrukcje i eksploatacja.
Następnie przez 12 lat zajmował stanowiska w Dowództwie 8.Flotylli
Obrony Wybrzeża. W latach 1996 – 2002 dowodził 2.dywizjonem
Okrętów Transportowo-Minowych. W 1998 roku uczestniczył
w międzynarodowym ćwiczeniu „Cooperative Jaguar–98”, jako
dowódca międzynarodowej grupy amfibijnej. W roku 2000 uczestniczył
w międzynarodowym ćwiczeniu „Cooperatve Banner – 2000”, jako
dowódca sił morskich. W latach 2002 – 2004 pełnił obowiązki szefa
Szkolenia flotylli, a następnie odbył roczne studia w Naval Command
College w Newport, prestiżowej uczelni wojskowej USA.

Od 1 czerwca 2009 roku obowiązki dowódcy 8.FOW pełni

kontradmirał Krzysztof Teryfter. W 1982 roku rozpoczął służbę
w 12.Dywizjonie Trałowców w Świnoujściu, gdzie dowodził działem
okrętowym broni podwodnej, a następnie działem okrętowym
nawigacyjnym na ORP "Mors". W latach 1985-1989 pełnił obowiązki
zastępcy dowódcy ORP "Bóbr", by w roku 1989 zostać jego dowódcą.
W 1990 roku rozpoczął służbę w Dowództwie 8.Flotylli Obrony
Wybrzeża, przechodząc kolejne stanowiska służbowe. W 2004 r.
został wyznaczony na stanowisko szefa Sztabu flotylli, a trzy lata
później, w 2007 roku został zastępcą dowódcy Flotylli.

Dzień dzisiejszy 8.FOW

Obecnie o potencjale bojowym 8.Flotylli Obrony Wybrzeża

decydują dwa dywizjony okrętowe wykonujące zadania transportowo –
minowe - 2.dywizjon Okrętów Transportowo-Minowych) oraz obrony
przeciwminowej 12.Woliński dywizjon Trałowców w Świnoujściu.
Ponadto w skład flotylli wchodzą trzy jednostki brzegowe realizujące
zadania bojowego zabezpieczenia jej działań. Zadaniami inżynieryjno
– saperskimi zajmuje się 8.Kołobrzeski Batalion Saperów MW
stacjonujący w Dziwnowie. Obronę przeciwlotniczą flotylli zapewnia
8.Dywizjon

Przeciwlotniczy

Dziwnowie,

zabezpieczenie

logistyczne sił okrętowych i brzegowych realizowane jest w oparciu
o Komendę Portu Wojennego w Świnoujściu (WOG) posiadającą
w swoim składzie pomocnicze jednostki pływające różnorodnego
przeznaczenia oraz Punkt Bazowania w Kołobrzegu.

Do zasadniczych zadań Flotylli należy:



prowadzenie działań na morzu w składzie narodowych
i sojuszniczych zgrupowań sił OPM i minowania w ramach
realizacji zadań związanych z obroną państwa i udziale
w kolektywnej obronie państw NATO;



reagowanie w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych;



wsparcie i zabezpieczenie bojowe działań sił morskich;
udziału w misjach i operacjach pod auspicjami NATO, UE
i organizacji.

Obecnie świnoujska Flotylla stanowi doświadczony i pełen

ambicji zespół, mający wielu doskonale przygotowanych zawodowo
i oddanych jej oficerów, podoficerów, marynarzy oraz pracowników
wojska. Na dobry wizerunek 8.FOW wpływ ma systematyczny wzrost
interoperacyjności

flotami

należącymi

Sojuszu

Północnoatlantyckiego, współpraca przygraniczna z Bazą Morską
w Warnemünde oraz kontakty bilateralne z Flotyllą Trałowo – Minową
SM Niemiec, z 3.Eskadrą Trałowo – Minową z Frederikshavn. Okręty
flotylli biorą udział we wszystkich ćwiczeniach Marynarki Wojennej
oraz w wielu ćwiczeniach krajowych i międzynarodowych, na Morzu
Bałtyckim i Morzu Północnym, takich jak „Sandy Coast”, „Passex”,
„Baltops”, „Blue Game”, czy „Open Spirit”.

Na podstawie decyzji Ministra Obrony Narodowej z 28 czerwca

1994 roku w sprawie nadania imienia patrona oraz ustanowienia
dorocznego święta flotylli, 8.FOW przyjęła imię współtwórcy polskiej
floty, wiceadmirała Kazimierza Porębskiego oraz święta jednostki
w dniu 29 kwietnia.

8.Flotylla Obrony Wybrzeża była odznaczona Orderem

Sztandaru Pracy II Klasy w 1978 roku, czterokrotnie Medalem za
Osiągnięcia w Służbie Wojskowej oraz innymi odznaczeniami
państwowymi i resortowymi, za wysoki stan gotowości bojowej, a także
osiągnięcia w szkoleniu i wychowaniu żołnierzy. W latach 1998 i 1999
w uznaniu zasług Flotylla wyróżniona została „Znakiem Honorowym Sił
zbrojnych RP”.

Struktura organizacyjna flotylli – 2012r.



Dowództwo w Świnoujściu

2.Dywizjon Okrętów Transportowo-Minowych

w Świnoujściu;

12.Woliński Dywizjon Trałowców w Świnoujściu;

8.Kołobrzeski Batalion Saperów MW w Dziwnowie;

- 30.Kompania Chemiczna w Dziwnowie;

8.Dywizjon Przeciwlotniczy w Dziwnowie;

Komenda Portu Wojennego w Świnoujściu;

Komenda Garnizonu Świnoujście.

2. DYWIZJON OKRĘTÓW TRANSPORTOWO –

MINOWYCH

Jest oddziałem taktycznym 8.Flotylli Obrony Wybrzeża

w Świnoujściu przeznaczonym do stawiania zagród minowych oraz
przewozów drogą morską wojsk i sprzętu technicznego. Okręty
Dywizjonu posiadają możliwości załadunku oraz wyładunku wojsk
i sprzętu na nieuzbrojonym brzegu. Brały udział w wielu ćwiczeniach
krajowych i międzynarodowych, wykonywały wiele zadań bojowych
i specjalnych, a także prowadziły dyżury bojowe, graniczne
i ratownicze. ORP „Kontradmirał Xawery CZERNICKI” przez
14 miesięcy pełnił misję pokojową na wodach Zatoki Perskiej,
zaopatrując siły koalicji w niezbędny sprzęt, paliwo i wodę oraz
patrolował wody wewnętrzne Iraku.

Okręty Dywizjonu reprezentowały polską banderę w wielu

portach zagranicznych. W 1998 roku załoga ORP „Lublin”
uczestnicząc w międzynarodowym ćwiczeniu pk. „Cooperative Jaguar”
w ramach „Partnerstwa dla pokoju”, gościła na pokładzie okrętu
królową Danii Małgorzatę II.

Dywizjon posiada wiele osiągnięć, a do ostatnich z nich należy

zaliczyć: wyróżnienie przez ministra Obrony Narodowej „Znakiem
Honorowym

Sił

Zbrojnych

RP”

szczególne

osiągnięcia

w wykonywaniu zadań służbowych w 2002 roku, nadanie tytułu

honorowego “Wzorowy Pododdział” dla ORP “Kontradmirał Xawery
CZERNICKI” za szczególne osiągnięcia w czasie udziału w operacjach
„Enduring Freedom” i „Iraqi Freedom” w latach 2002-2003 oraz
wyróżnienie przez Prezydenta RP w 2007 roku „Flagą
Rzeczypospolitej Polskiej”.

Wielostronna współpraca oraz bliskie kontakty z miastami

patronackimi dowództwa dywizjonu i okrętów transportowo-minowych
(ORP „Poznań”, „Gniezno”, „Toruń”, „Kraków”, „Lublin”), zaowocowały
podpisaniem 28 lutego 2005 roku w Gnieźnie porozumienia
i powstania projektu edukacyjnego „Miasta – Okręty”. Intencją projektu,
jest popularyzacja związku różnych regionów Polski z Morzem
i Marynarką Wojenną, natomiast ideą wieloboju morskiego jest
tworzenie pozytywnego wizerunku Marynarki Wojennej RP w kraju
oraz popularyzacja tradycji i zwyczajów morskich, problematyki morza
i ludzi z nim związanych co znacząco służy integracji obu środowisk.

Dywizjon w swojej historii przechodził różne przeobrażenia

organizacyjne, co również wiązało się ze zmianą nazwy – począwszy
od powstania w 1951 roku, Flotylli Środków Desantowych poprzez
2. Brygadę Okrętów Desantowych, 2.Brygadę Okrętów Transportowo –
Minowych, po dzisiejszy 2.dywizjon Okrętów Transportowo –
Minowych. W 1965 roku zorganizowano wywodzącą się z Flotylli
Środków Desantowych – 2.Brygada Okrętów Desantowych, którą
stopniowo wyposażano w nowe kutry oraz okręty desantowe polskiej
produkcji. W tymże roku jednostka posiadała już 10 nowych okrętów
i 15 kutrów, które mogły przewozić desant o sile 45 czołgów i 1500
żołnierzy z lekkim sprzętem. Na przełomie lat 70. i 80. była
największym zespołem okrętów w MW, licząc w szczytowym okresie
41 okrętów i kutrów. (okręt dowodzenia, 22 okręty desantowe średnie
oraz 18 kutrów desantowych). W 1977 roku w skład 2.BOD wcielono
1.Dywizjon Saperów Morskich. Była to jednostka brzegowa, której
zadania polegały na wykonywaniu przejść w inżynieryjno-minowych
zaporach przeciwnika w rejonie przybrzeżnym i na plażach. W 1987
roku Dywizjon przedyslokowano do Dziwnowa, a następnie w 1993
roku przeformowano w 4.Batalion Minowania MW. W latach 1989-91
wycofano ze służby 21 średnich okrętów desantowych proj. „770/771”,
(z wyjątkiem ORP “Cedynia”, przemianowanego na okręt transportowy
i ORP „Grunwald” ). W Stoczni Północnej łącznie zbudowano tylko 5 z
planowanych 12 jednostek proj. „767”, następców słynnych ODS-ów
oraz 3 kutry transportowe typu „716”. Oficjalnie zmieniono ich zadania
i przeklasyfikowano na okręty transportowo-minowe. W związku
z wycofaniem ODS-ów oraz wcieleniem do służby okrętów
transportowo-minowych, 2.Brygada Okrętów Transportowo - Minowych

została przeformowana 14 lipca 1992 roku na 2.Dywizjon Okrętów
Transportowo-Minowych.

12. WOLIŃSKI DYWIZJON TRAŁOWCÓW

12.Dywizjon Trałowców jest jednym z dwóch dywizjonów

trałowców w Polskiej Marynarce Wojennej. Dywizjon powstał
1 czerwca 1965 roku. 12.Dywizjon Trałowców jest oddziałem
taktycznym

posiadającym

swoim

składzie

organizacyjnym

dwanaście trałowców projektu 207P i grupę Płetwonurków Minerów.
Dywizjon przeznaczony jest do wykonywania zadań obrony
przeciwminowej. Jednostka brała udział w wielu ćwiczeniach na
szczeblu

flotylli,

Marynarki

Wojennej

oraz

ćwiczeniach

międzynarodowych. Wykonywała wiele zadań bojowych i specjalnych
a jej okręty prowadziły dyżury bojowe, graniczne i ratownicze oraz
uczestniczyły w akcjach ratowniczych na morzu. Prowadziły również
działania związane z ochroną Polskiej Strefy Rybołówstwa Morskiego.
Za działalność szkoleniową i bojową oraz prace na rzecz gospodarki
narodowej Dywizjon został wyróżniony między innymi: medalem
„Za Zasługi dla Marynarki Wojennej”, odznaką „Gryfa Pomorskiego”,
medalem „50 – lecia Szkolnictwa Morskiego” odznaką „Zasłużony
Dawca Krwi”. 1 czerwca 1996 roku decyzją Ministra Obrony Narodowej
Dywizjon przyjął nazwę „Woliński”. W 2000 roku uzyskał tytuł
„Przodującego Zespołu Okrętów MW”, a minister Obrony Narodowej
za szczególne osiągnięcia w wykonywaniu zadań służbowych przyznał
mu „Znak Honorowy Sił Zbrojnych RP”.

Dywizjon został stworzony na bazie dwóch grup trałowców typu

254K i 254M przebazowanych do Świnoujścia z Helu w 1965 roku.
W pierwszym okresie Dywizjon wykonywał zadania polegające na
niszczeniu min morskich pozostałych po II wojnie światowej. W 1983
roku rozpoczęto wprowadzanie do służby trałowców bazowych
projektu 207P, natomiast od 1987 roku rozpoczęto wycofywanie ze
służby starych okrętów typu 254. Dywizjon obecną strukturę uzyskał
w marcu 1991 roku kiedy to wcielono ostatni, dwunasty trałowiec
projektu 207P, ORP „Hańcza”. Z dniem 1 czerwca 1992 roku został
przemianowany na 12.Dywizjon Trałowców.

KOMENDA PORTU WOJENNEGO W ŚWINOUJŚCIU

Komenda Portu Wojennego w Świnoujściu jest bazą logistyczną

8.Flotylli Obrony Wybrzeża. W latach 2001, 2002 i 2003 zdobyła miano
„Przodującego Oddziału Logistycznego 8.FOW” oraz trzykrotnie miano
„Przodującego Oddziału Logistycznego Marynarki Wojennej” w latach
1998, 1999 i 2000.

Komenda Portu Wojennego w Świnoujściu odpowiada za stan

techniczny sprzętu, bezpieczeństwo na terenie portu i zaopatrzenie
marynarzy. Obszar w jakim KPW realizuje swoje zadania rozciąga się
od Świnoujścia do Darłowa, z głównym portem w Świnoujściu
i Punktem Bazowania w Kołobrzegu. Przeznaczona jest do
zaopatrywania,

wykonywania

remontów,

obsługi

technicznej,

konserwacji uzbrojenia i sprzętu oraz usług na rzecz zespołów
i jednostek brzegowych flotylli, a także okrętów czasowo bazujących
w Porcie Wojennym w Świnoujściu. W skład Komendy Portu
Wojennego w Świnoujściu wchodzą między innymi: Dywizjon
Pomocniczych Jednostek Pływających, Warsztaty Remontowe
Techniki Morskiej, Batalion Zabezpieczenia, Garnizonowa Straż
Pożarna oraz Punkt Bazowania Kołobrzeg.

KPW Świnoujście jako jednostka logistyczna od wielu już lat

realizuje zadania, wobec sił sojuszniczych. Pierwsze zadania o takim
charakterze były realizowane w czasach „Partnerstwa dla Pokoju”,
kiedy to Port Wojenny w Świnoujściu był miejscem oficjalnych wizyt
okrętów innych bander oraz miejscem odpoczynku dla załóg zespołów
okrętów uczestniczących w ćwiczeniach na morzu. Pododdziały
komendy oprócz samochodów służących do transportu używają
również specjalistycznych pojazdów do przewozu i dystrybucji
materiałów

pędnych

smarów,

sprzętu

oraz

urządzeń

przeładunkowych. KPW Świnoujście dysponuje także nowoczesną
stacją diagnostyczną oraz parkową stacją obsługi pojazdów
samochodowych.

Wchodzący

skład

komendy

Dywizjon

Pomocniczych Jednostek Pływających posiada w swoim składzie:
holowniki, zbiornikowce, stację demagnetyzacyjną oraz kutry
i motorówki do zadań usługowych.

Komenda Portu Wojennego w Świnoujściu została odtworzona

w 1965 roku. Lata 60-te, to okres organizacji służb, szkolenia
i doskonalenia działalności usługowo – gospodarczej na rzecz
zaopatrywanych jednostek, a także aktywna działalność w zakresie
oczyszczania kanałów portowych i redy portu z niewypałów i amunicji.
W tym czasie powstało wiele nowych obiektów, natomiast istniejące
adaptowane były dla potrzeb zapewnienia właściwej działalności portu.
Modernizowane były kotłownie, ujęcia wody, sieć ciepłownicza oraz

nabrzeża portowe. W roku 1972 w struktury Komendy Portu
Wojennego włączona została kompania samochodowa oraz kompania
wartownicza, przeformowana w 1974 roku w Batalion Ochrony
i Obsługi, a następnie w 2009 roku w Batalion Zabezpieczenia.

Sztandar Komenda Portu Wojennego w Świnoujściu otrzymała

z rąk Dowódcy Marynarki Wojennej w 1995 roku. Jego fundatorem był
Węzeł PKP w Częstochowie.

8. KOŁOBRZESKI BATALION SAPERÓW MW

8.Batalion Saperów MW przeznaczony jest do realizacji zadań

zabezpieczenia inżynieryjnego flotylli. W trakcie II wojny światowej
8.Batalion Saperów przeszedł cały szlak bojowy od m. Sielce nad Oką,
aż do m. Hemingsdorf nad Hawelą. W czasie działań wojennych
wykonywał zadania inżynieryjno – saperskie, m.in.: zabezpieczając
przeprawy na Bugu, przyczółkach wiślanych w rejonie Puław, Dęblina
oraz Warszawy. Brał udział w walkach na Wale Pomorskim,
o Kołobrzeg i pod Siekierkami. Do najważniejszych zadań batalionu
należy urządzanie i utrzymanie stanowisk rozładunku oraz załadunku
sprzętu i materiałów na okręty z nieprzygotowanego brzegu, a także
ustawianie przeciwdesantowych zapór minowych. Jednostka posiada
również możliwości prowadzenia prac fortyfikacyjnych, budowy
mostów niskowodnych, rozminowywania terenów i obiektów jak
również urządzania przepraw pontonowych i desantowych. Etatowy
patrol

rozminowania

zajmuje

się

usuwaniem

niewypałów

i niewybuchów.

Dziwnowski Batalion był wielokrotnie wyróżniany za osiągnięcia

szkoleniowe, m.in. medalem „Za zasługi dla Marynarki Wojennej”
i odznakę honorową „Gryfa Pomorskiego”. W 1998 roku uzyskał
miano „Przodującego Oddziału Brzegowego 8.FOW i MW”, a w 2000
roku miano „Przodującego Oddziału Brzegowego 8.FOW”. W swojej
historii jednostka posiadała dwa sztandary, pierwszy ufundowany w
1964 r. przez społeczeństwo Powiatu Kamieńskiego, drugi w 1997 r.
ufundowany przez społeczeństwo Kamienia Pomorskiego i Dziwnowa.
Od 1996 r. Batalion stał się jednostką garnizonową i oddziałem
gospodarczym dla wszystkich jednostek stacjonujących w Dziwnowie.
Od tamtej pory dzięki wysiłkom dowództwa, kadry i pracowników
wojska zostały odremontowane wszystkie zamieszkałe obecnie przez
żołnierzy budynki koszarowe. Wymieniono całkowicie instalację
centralnego

ogrzewania,

wyremontowano

kotłownię,

stołówkę

i kuchnię żołnierską . Obecnie trwa remont strzelnicy garnizonowej.

Od wielu lat Batalion współpracuje z lokalnymi władzami

w organizowaniu ogólnodostępnych imprez. Takim przykładem jest
urządzanie, w ramach szkolenia, przeprawy pontonowej w Wolinie
podczas „Festiwalu Wikingów”, która sama w sobie stała się atrakcją
turystyczną. Współpraca z ludnością cywilną to nie tylko
współorganizowanie imprez lecz także pomoc podczas wypadków
i klęsk żywiołowych. Na początku 2008 roku województwo
zachodniopomorskie nawiedziła fala opadów mokrego i ciężkiego
śniegu. Kilkadziesiąt miejscowości pozbawionych było energii
elektrycznej, przestały działać m.in. telefony, sieć wodociągowa oraz
przepompownie ścieków. W miejscowościach Kamień Pomorski,
Jaroszewo i Stawno marynarze z 8.Batalionu Saperów MW pomagali
ludności cywilnej w usuwaniu skutków powodzi. 8.Batalion Saperów
MW jest wyposażony w różnorodny, a często i unikalny,
wyspecjalizowany sprzęt. Jako jedyna z dwóch jednostek w Wojsku
Polskim posiada parki pontonowe przystosowane do działań na morzu
oraz wodach śródlądowych. Pływające transportery PTS oprócz zadań
czysto bojowych w każdej chwili mogą wraz z parkami pontonowymi,
maszynami inżynieryjnymi i pojazdami być wykorzystane do usuwania
skutków klęsk żywiołowych, ewakuacji ludności i mienia z terenów
zagrożonych. Patrol Rozminowania to niewielki lecz w pełni
uzawodowiony pododdział, który jest w gotowości do unieszkodliwiania
niewypałów i niewybuchów. Wyposażony jest w nowoczesny sprzęt do
wykrywania i unieszkodliwiania materiałów niebezpiecznych oraz
w wysokiej klasy kombinezony chroniące saperów podczas pracy.

Historia 8.Batalionu Saperów MW sięga 1943 roku, kiedy

w ramach 1.Korpusu Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR, został
sformowany w Sielcach nad Oką – 3.Samodzielny Batalion Saperów.
W dniu 1 kwietnia 1944 roku rozkazem Dowódcy 1.Armii WP jednostkę
przeformowano na 8.Batalion Saperów. 18 marca 1945 r. za wybitny
bojowy udział w 10 dniowych, ciężkich walkach o Kołobrzeg Batalion
otrzymał zaszczytne miano „Kołobrzeski”. Jednocześnie dzień ten stał
się corocznym świętem jednostki wojskowej. Morska historia batalionu
rozpoczęła się 21 lipca 1946 r., kiedy został przekazany
w podporządkowanie Marynarce Wojennej z przemianowaniem go na
52.Batalion Saperów MW, z miejscem stacjonowania w Wejherowie.
Zadaniem tej jednostki, było głównie rozbudowanie obiektów
obronnych na wybrzeżu morskim (Gdynia, Hel, Oksywie) oraz
rozminowywanie wybrzeża Bałtyku, które trwało na dużą skalę do
1947 roku. W 1955 roku została zmieniona nazwa jednostki na
29.Kołobrzeski Batalion Saperów MW, a dwa lata później przeniesiono
jednostkę do Dziwnowa gdzie stacjonuje do dnia dzisiejszego. W maju
1967 roku Batalion przeformowano, przywracając mu historyczny

numer i nazwę – 8.Kołobrzeskiego Batalionu Saperów MW. Z dniem
9 lutego 1977 roku Batalion został podporządkowany dowódcy
8.Flotylli Obrony Wybrzeża w Świnoujściu.

8. DYWIZJON PRZECIWLOTNICZY

8.Dywizjon Przeciwlotniczy jest samodzielnym oddziałem

taktyczno – ogniowym 8.Flotylli Obrony Wybrzeża. Miejscem stałej
dyslokacji jednostki jest Dziwnów, gdzie funkcjonuje ona u boku
8.Batalionu Saperów.

W 1981 roku Dywizjon, w uznaniu zasług za osiągnięcia

w służbie i aktywny udział w życiu społeczności Międzyzdrojów,
otrzymał sztandar ufundowany przez mieszkańców miasta. W tym
samym roku, w uznaniu zasług dla Pomorza Zachodniego, został on
odznaczony

przez

władze

wojewódzkie

medalem

„Gryfa

Pomorskiego”. Dywizjon trzykrotnie w swojej historii zdobywał miano
„Najlepszej jednostki brzegowej 8.FOW”.

We wrześniu 2008 roku, Dywizjon odbywał szkolenie na

Centralnym Poligonie Sił Powietrznych w Ustce gdzie uzyskał wyniki
dające mu pierwsze miejsce wśród pododdziałów przeciwlotniczych
Marynarki Wojennej. Do zasadniczych zadań wykonywanych przez
jednostkę należą: utrzymanie w dyspozycyjności sił i środków
wydzielonych do użycia w sytuacjach kryzysowych oraz organizowanie
i realizowanie przedsięwzięć w zakresie wyszkolenia bojowego
podległego stanu osobowego.

Z początkiem lat siedemdziesiątych powstała w Marynarce

Wojennej koncepcja wzmocnienia środków OPL poprzez rozbudowę
brzegowych jednostek obrony przeciwlotniczej. Zarządzeniem Nr 029
z dnia 12 marca 1974 roku szef Sztabu Generalnego WP polecił
sformować 8.Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej. Jego pierwszym
dowódcą został kmdr ppor. Kazimierz OSOWSKI, a na miejsce
stacjonowania jednostki wyznaczono koszary w obiekcie JANOGRÓD
w pobliżu Międzyzdrojów. Pierwsze lata funkcjonowania jednostki to
okres doskonalenia wszystkich służb oraz intensywne szkolenie
specjalistyczne i ogólnowojskowe. Już w 1975 roku Dywizjon zdawał
swój pierwszy egzamin, wykonując strzelania artyleryjskie na ocenę
dobrą. W styczniu 2003 roku w związku z wprowadzeniem nowego
etatu jednostki, nastąpiła zmiana nazwy na 8.Dywizjon Przeciwlotniczy
oraz przebazowano jednostkę do Dziwnowa.

ORKIESTRA WOJSKOWA (podległa dowódcy MW)

Orkiestra

Garnizonowa

wizytówka

8.Flotylli

Obrony

Wybrzeża. Jest ona nieodłącznym elementem kształtowania życia
kulturalnego

środowiska

wojskowego

miasta

Świnoujście.

Nagrywała muzykę dla Polskiego Radia, rozgłośni radiowych oraz
telewizji polskiej i zagranicznych, biorąc udział m.in. w filmie
muzycznym „Listy do Skaldów”. Orkiestra

Garnizonowa

realizuje

szereg zadań związanych z zabezpieczeniem wszelkich uroczystości
wojskowych w życiu codziennym jednostek wojskowych w garnizonie
i poza nim, uroczystości Państwowych, kościelnych i miejskich oraz
wielu instytucji cywilnych. Dysponuje ona bogatym repertuarem muzyki
marszowo – paradnej, promenadowej, rozrywkowej, popularnej,
folkowej, a także patriotyczno – religijnej i marynistycznej. Na stałe
wrosła w pejzaż miasta i garnizonu. Jest powszechnie znana na
Wybrzeżu oraz w kraju. Koncertowała z zespołami rockowymi m.in.
z Kukizem, zespołem „Proletariat”, „Tilt” i „Republiką” wspólnie
wykonując ich największe hity. Koncertowała także za granicą m.in. na
Łotwie (Ryga), w Estonii (Tallin), w Niemczech (Berlin, Rostock,
Wilhelmshaven, Halle, Stralsund), we Francji (Paryż, Rouen, Calais)
i w Wielkiej Brytanii (Cowes, Portsmouth. W sierpniu 2009 roku
wystąpiła w Międzynarodowym Festiwalu Chopinowskim w Gaming
(Austria).

W swoim dorobku posiada liczne nagrody zdobyte na

festiwalach i konkursach oraz odznaczenia m.in., „Za zasługi dla
Marynarki Wojennej”, „Gryfa Pomorskiego” i „Stowarzyszenia
Kulturalnego Ziemi Wolińskiej”. Początki Orkiestry Garnizonowej
sięgają końca lat 40. ubiegłego wieku, kiedy to pierwsze jej zalążki
tworzono w Ustce. Pierwszymi organizatorami orkiestry w latach 1947
– 1948 byli: st bosm. Bolesław GRZELAK, bosm. Kazimierz
KASIŃSKI, bsmt Jan OBIELECKI. Rozkazem dowódcy Marynarki
Wojennej z dnia 13 sierpnia 1964 roku Orkiestrę Wojskową
przemianowano na Garnizonową. W czasie niespełna dwóch miesięcy
została przeniesiona do Świnoujścia, stając się zarazem z dniem
1 października 1964 roku Orkiestrą Kategorii I „A”, w pełnym składzie,
z 37 etatami muzyków zawodowych. W 1982 roku Orkiestra
Garnizonowa uzyskuje status Kategorii I. Po reorganizacji w 1994 roku
otrzymuje ponownie nazwę Orkiestry Wojskowej i nowe 32 stanowiska
etatowe, by decyzją szefa Sztabu Generalnego WP (z dnia 29 czerwca
2001 roku). Od 1 stycznia 2002 roku powróciła do nazwy – Orkiestra
Garnizonowa w Świnoujściu, by od stycznia 2011 roku wejść
w podporządkowanie dowódcy MW z nazwą Orkiestra Wojskowa.

DZIAŁALNOŚĆ KULTURALNA, SPORTOWA

i REKREACYJNO – TURYSTYCZNA

Działalność klubów wojskowych jest bardzo ważnym elementem

więzi wojska ze społeczeństwem, wspiera działalność organizacji
pozarządowych realizujących zadania na rzecz obronności oraz
patriotycznego i proobronnego wychowania dzieci i młodzieży.

Działalność klubu 8.FOW i 8bsap. ukierunkowana jest na

rozwój kulturalny żołnierzy służby czynnej, pracowników wojska oraz
ich rodzin, byłych żołnierzy zawodowych oraz członków ich rodzin,
kombatantów i weteranów, młodzieży szkolnej i akademickiej.

Stałymi elementami corocznego kalendarza kulturalnego

klubów są m.in.: zajęcia w kołach i sekcjach zainteresowań, kursy
doskonalące, warsztaty artystyczne, plenery, spotkania literackie
i muzyczne, koncerty estradowe i spektakle teatralne, wystawy
i ekspozycje, wycieczki, rajdy i spływy, imprezy rekreacyjno – sportowe
i inne. Każdy z klubów posiada własną ogólnodostępną bibliotekę.
Kultura fizyczna w WP jest elementem szkolenia bojowego żołnierzy
i obejmuje głównie wychowanie fizyczne, sport powszechny
i sport wyczynowy. Jest procesem kształtującym harmonijny rozwój
psychofizyczny żołnierzy.

Uzupełnieniem tych dziedzin jest rekreacja i turystyka, którą

realizują Wojskowe Koła PTTK. Te formy aktywności zaspokajają
zarówno potrzeby rozwoju i odnowy sił fizycznych i psychicznych jak
również potrzeby o charakterze poznawczym.

WSPÓŁPRACA ZE SPOŁECZEŃSTWEM

Wielostronna współpraca 8.FOW ze społeczeństwem wybrzeża

zachodniego, z władzami administracyjnymi i samorządowymi
nadmorskich województw sprzyja popularyzacji problematyki morza
i ludzi z nim związanych. Bliskie kontakty z zakładami pracy,
szczególnie ze Śląską DOKP, miastami patronackimi okrętów
transportowo-minowych (Poznań, Gniezno, Toruń, Kraków, Lublin)
oraz szkołami patronackimi nad którymi jednostki sprawują patronat,
to elementy służące integracji obu środowisk.

MIASTA – OKRĘTY

W skład 8.Flotylli Obrony Wybrzeża w Świnoujściu wchodzi pięć

okrętów transportowo-minowych, które noszą nazwy polskich miast:
Lublina, Gniezna, Poznania, Krakowa i Torunia. Nadanie okrętom
nazw miast było szczególnym podkreśleniem związków Marynarki
Wojennej z różnymi regionami kraju. Jednocześnie jest świadectwem,
że nie tylko polskie Wybrzeże leży nad Bałtykiem lecz cała Polska jest
państwem morskim. Dla podkreślenia związków miast z okrętami
powstał projekt edukacyjny o nazwie MIASTA - OKRĘTY. Jego
założeniem jest promocja idei Polski jako państwa morskiego. Poprzez
podkreślanie związków różnych regionów i miejsc w Polsce z morzem,
a także historią i współczesną Marynarką Wojenną projekt ma głównie
oddziaływać na dzieci i młodzież. Projekt ma charakter edukacyjny
i wychowawczy. W ramach projektu organizowane są konkursy
historyczne,

plastyczne,

fotograficzne

muzyczne,

wystawy

wyjazdowe, ekspozycje zabytków i pamiątek ze zbiorów Muzeum
Marynarki Wojennej, a także wycieczki dla dzieci i młodzieży
połączone ze zwiedzaniem polskich baz morskich, okrętów oraz miejsc
pamięci narodowej na Wybrzeżu. Pierwszym punktem projektu „Miasta
- Okręty" była organizacja, 12 października 2004 roku, przez władze
Lublina uroczystych obchodów 15. rocznicy podniesienia bandery na
okręcie ORP "LUBLIN".

Gniezno Lublin Kraków Toruń Poznań

MARYNARSKIE TRADYCJE

Tradycje marynarskie kształtowały się na przestrzeni wieków

i sięgają początków obecności człowieka na morzu. Zawsze miały
charakter ponadnarodowy i wynikały z pokory i szacunku, jakim
człowiek darzył morski żywioł.

Historia Polskiego Oręża na morzu rozpoczyna się już w okresie

średniowiecza. Wydarzenia "wojny trzynastoletniej", kiedy polska flota
kaperska walczyła z Zakonem Krzyżackim, były świadectwem
znaczenia morza i potrzeby posiadania na nim własnej zbrojnej siły.
Pomimo zawirowań historii, tradycje polskiej obecności na morzu
pozostały, a dzisiaj są szczególnie cenną skarbnicą.

Poprzez ten przewodnik prezentujemy Państwu morskie

tradycje na ziemiach zachodnich. W dużej mierze to właśnie morskie
tradycje, w tym między innymi marynarskie zwyczaje i obyczaje,
zasady służby na okręcie, uroczystości morskie, a także tradycje
marynarskiego munduru stanowią o specyfice Marynarki Wojennej.

POCHODZENIE

STOPNI OFICERSKICH I MARYNARSKICH

ADMIRAŁ

Nazwa pochodzi od arabskiego słowa "Emir el-Bahr" i znaczy

pan morza. Tytuł admirał pojawia się w Anglii w XIII wieku.
Pierwszym znanym admirałem angielskim był William De Leyburn,
który otrzymał ten tytuł w 1297 roku. Za pierwszego Polaka noszącego
tytuł admirała uważa się wiceadmirała Michała STAROSTĘ, który
otrzymał go w 1571 roku. W początkowym okresie tworzenia floty
polskiej przez Zygmunta III Wazę tytuły admirałów nadano Tonnsonowi
MAIDELOWI, a następnie Janowi Nilssonowi GYLLENSTIERNOWI,
który pełnił funkcję głównodowodzącego flotą polską. Od 1626 roku
dowodzenie flotą przejęła Komisja Okrętów Królewskich, jednakże
tytuły admirałów były nadal nadawane. Otrzymali je m.in. Wilhelm
APPELMAN, Arendt DICKMANN oraz Herman WITTE.

Oprócz tytułu admirała - dowodzącego całą flotą, podczas akcji

bojowej, nadawano również tytuły wiceadmirała – zastępcy
dowodzącego flotą i kontradmirała, sprawującego starszeństwo na
redzie. Z czasem tytuły, które związane były z zajmowanym
stanowiskiem, stały się stopniami oficerskimi.

KOMANDOR

Powstał jako stopień dla dowódców dużych okrętów.

Początkowo dotyczył dowodzenia przewożonymi drogą morską
żołnierzami, a nie z dowodzeniem okrętem. Jego odpowiednikiem we
flocie brytyjskiej jest captain czyli dowodzący statkiem lub okrętem.
W związku ze zróżnicowaniem ważności i odpowiedzialności
stanowiska dowódcy okrętu ze względu na wielkość jednostki,
wprowadzono gradację tworząc stopnie komandora porucznika
i komandora podporucznika.

KOMANDOR PORUCZNIK I PODPORUCZNIK

W wielu flotach występuje jako kapitan fregaty. Powstały dla

dowódców mniejszych jednostek jako stopnie pośrednie pomiędzy
komandorem (captain), a porucznikiem.

KAPITAN

Tytuł dowodzącego okrętem lub statkiem występował we flocie

kaperskiej już w XV wieku. W XVII wieku występuje już jako stopień
wojskowy (na dużych okrętach królewskich i wśród oficerów flagowych

specjalistów floty), a nie tylko tytuł związany z dowodzeniem okrętem.
W

momencie

ustanowienia

stałych

stanowisk

admiralskich,

a następnie komandorskich, termin kapitan marynarki zaczęto odnosić
do młodszych oficerów i dowódców małych okrętów.

PORUCZNIK

Termin określający osobę pełniącą funkcję zamiast dowódcy

(franc. lieutenant). W latach panowania Zygmunta III Wazy porucznicy
dowodzili piechotą morską zaokrętowaną na okrętach. W innych
flotach dowodzili jednostkami pomocniczymi bądź też pełnili funkcję
zastępców dowódców na dużych okrętach.

PODPORUCZNIK

Stopień ten został wprowadzony we flocie angielskiej w 1802

roku przez lorda St. Vincent jako tymczasowy stopień dla
podchorążych, dla których nie było miejsca na tzw. listach
poruczników, a następnie w 1862 roku jako stopień pośredni między
podchorążym a porucznikiem.

CHORĄŻY

W pierwotnym okresie dotyczył funkcji sprawowanych na

okręcie i był pośrednim stopniem między oficerskim a podoficerskim.
Zaliczano do nich konstablów (okrętowych artylerzystów), kapelanów,
cyrulików, płatników i nawigatorów (szyprów). W polskiej flocie
regularnej w XVII wieku występował jeden kapelan i jeden cyrulik.

BOSMAN

Najstarszy tytuł podoficerski. Pochodzi od słowa ang. boatswain

(ten, który kieruje łodzią). W języku polskim pojęcie bosman pojawiło
się w XVI wieku i oznaczało osobę wykonującą rozkazy kapitana,
szypra lub innych oficerów w pracach pokładowych.

BOSMANMAT, MAT

Tytuły podoficerskie, które występowały już prawdopodobnie we

flotach kaperskich za panowania ostatnich Jagiellonów. Bosmanmat
pełnił funkcję pomocnika bosmana. Terminem mat określano
pomocników ówczesnych specjalistów na okręcie: mat-puszkarz, mat-
magazynier, mat-konstabl, mat żaglomistrz.

SZTANDAR

Dla każdego żołnierza wartością wspólną, niezależnie od

tradycji oddziału, dumy z oznaki czy barwy jest orzeł z głowicy
sztandaru wojskowego otoczony wieńcem laurowym - symbolizujący
Miłość do Ojczyzny, Honor i Męstwo, stanowiący centralny motyw
znaków SZRP i tytułów honorowych nadawanych żołnierzom,
pododdziałom i oddziałom wojskowym. Sztandar jest znakiem
jednostki wojskowej Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. Jest
on symbolem sławy wojennej i tradycji oraz wierności, honoru
i męstwa, których Ojczyzna wymaga od swych żołnierzy.
Obowiązkiem żołnierza jest bronić i strzec sztandaru jednostki
wojskowej. W razie utraty sztandaru wskutek słabości ducha
bojowego, jednostka ulega rozformowaniu. Prawo posiadania
sztandaru przysługuje jednostkom liniowym wszystkich rodzajów sił
zbrojnych oraz szkołom wojskowym. Sztandar nadaje jednostce
wojskowej Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Ministra
Obrony Narodowej. Sztandar znajduje się stale w jednostce
wojskowej, a w czasie walki - w rejonie działań bojowych jednostki.
Sztandar składa się z płata, głowicy, drzewca i szarfy. Na sztandarach
jednostek wojskowych odznaczonych orderami wojennymi umieszcza
się pod szarfą o barwach Rzeczypospolitej Polskiej szarfy ze wstęg
tych orderów.

ZNAKI W MARYNARCE WOJENNEJ RP

Proporzec

Orzeł

Proporczyk

Szefa Sztabu

Proporczyk

Dowódcy Flotylii

Proporczyk

Dowódcy Dywizjonu

Proporczyk

Dowódcy Grupy

Znak Dowódcy Okrętu symbolizuje tradycje
Marynarki Wojennej. Podnosi się go na
okręcie

lub

pomocniczej

jednostce

pływającej Marynarki Wojennej, będącej w
kampanii i dowodzonej przez oficera
Marynarki Wojennej.

FLAGI W MARYNARCE WOJENNEJ RP

Bandera

Bandera symbolizuje tradycje
marynarki wojennej, męstwo,
honor oraz gotowość załogi
okrętu do obrony Ojczyzny i jej
praw na morzu. Bandera
podniesiona

jednostce

pływającej

jest

znakiem

przynależności tej jednostki do
MW Rzeczypospolitej Polskiej

Flaga Marynarki Wojennej

Jest jej znakiem honorowym.
Uroczyste podniesienie flagi ma
miejsce podczas wojskowych
świąt; wizyt wysokich władz
cywilnych,

wojskowych

lub

przedstawicieli innych państw.
Wznoszona razem z flagami
pozostałych

rodzajów

Sił

Zbrojnych w dniu 15 sierpnia,
z

okazji

uroczystości

przy

Grobie Nieznanego Żołnierza
w Warszawie.

Flaga

Dowódcy

Flaga

Admirała

Flaga

Wiceadmirała

Flaga

Kontradmirała

Flaga

Generała

Flagi podnosi się na okręcie wojennym lub innej jednostce pływającej
Marynarki Wojennej, na których osoby honorowane tymi znakami
przebywają oficjalnie.

Proporzec Marynarki Wojennej, jako
symbol męstwa i niezłomnego ducha
bojowego załogi okrętu, nawiązuje do
szczytnych dziejów i tradycji oręża
polskiego na morzu. Proporzec Marynarki
Wojennej podnosi się na okrętach
wojennych.

Jednostki

pływające,

nie

uprawnione do używania bandery
wojennej, podnoszą w jej miejsce
banderę pomocniczych jednostek
pływających.

Flagę lotnisk (lądowisk) Marynarki Wojennej podnosi się i opuszcza na
rozkaz dowódcy lub kierownika lotów.

TYTUŁY HONOROWE NADAWANE ODDZIAŁOM

I PODODDZIAŁOM WOJSKOWYM

ZNAK HONOROWY SIŁ ZBROJNYCH

Wyróżnienie nawiązując do znaku w formie herbu wykonanego
w metalu srebrzonym i oksydowanym, odwołuje się do
najwyższych wartości moralnych stanu rycerskiego. Na trójdzielnej
tarczy emaliowanej, w barwach sił zbrojnych RP, obwiedzionej
srebrnym wężykiem generalskim, widnieją w polach spiętych
inicjałami SZ RP srebrne orły: Wojsk Lądowych, Wojsk Lotniczych
i Obrony Powietrznej oraz Marynarki Wojennej. Tarczę zwieńcza
klejnot – panoplia z orłem z głowicy sztandaru wojskowego,

z widniejącym pod nim napisem Ministerstwo Obrony Narodowej
i emaliowanymi w barwach narodowych proporcami. Pod tarczą
widnieje dewiza: Bene Meritus Patriae (Dobrze Zasłużony
Ojczyźnie) zakończona w formie proporców emaliowanych na
biało-czerwono, poniżej której umieszcza się gwóźdź z datą
nadania i wygrawerowanym podpisem Ministra Obrony Narodowej.
W przypadku powtórnego wyróżnienia jednostki dobija się kolejne
gwoździe, symetrycznie po obu stronach znaku. Znak i akt jego
nadania eksponowane są w sali tradycji jednostki.

PROPORCE "WZOROWY PODODDZIAŁ"

Wprowadzone w Siłach Zbrojnych w 1999 r. proporce jako

odznaki tytułów honorowych "Wzorowy Pododdział" występują
w 4 rodzajach. Między sobą różnią się rodzajem orła i kolorem tkaniny
strony głównej. W przypadku Żandarmerii Wojskowej użyto elementu
odznaki w formie hełmu dywizjonu karabinierów konnych z 1830 – 31
stanowiących korpus żandarmerii. Wspólnym elementem płatów
proporców jest ich strona odwrotna z wyhaftowanym złotym szychem,
w wieńcu liści laurowych, dewizą „Tobie Ojczyzno zawsze wierni".
W przypadku trzykrotnego otrzymania przez pododdział tytułu
honorowego otrzymuje on proporzec na własność. Proporzec
towarzyszy pododdziałom w wystąpieniach z okazji świąt państwowych
i wojskowych oraz innych uroczystościach.

Proporzec

„Wzorowy Pododdział Marynarki Wojennej

PIERWSZE PODNIESIENIE BANDERY

Uroczystość pierwszego podniesienia bandery na nowym

okręcie

Rzeczpospolitej

Polskiej

jest

świętem

wojskowym

i jednocześnie podniosłym momentem dla załogi okrętu. Okręt jest
integralną częścią państwa, którego banderę podnosi. W ceremonii
pierwszego podniesienia bandery uczestniczą marynarze, matka
chrzestna okrętu oraz przedstawiciele władz państwowych. Ceremonia
odbywa się w honorowej asyście marynarskiej. Po odczytaniu rozkazu
o wcieleniu okrętu do służby w Marynarce Wojennej, dowódca
Marynarki Wojennej wręcza dowódcy okrętu banderę, a zastępcy
dowódcy okrętu proporzec Marynarki Wojennej. Dowódca okrętu i jego
zastępca osobiście podnoszą banderę i proporzec na drzewcach
rufowym i dziobowym. W momencie podniesienia bandery orkiestra
gra hymn państwowy. Od tej chwili okręt wchodzi w skład sił morskich.

Historia polskiej bandery na Bałtyku sięga XVI wieku. Za

panowania ostatnich Jagiellonów widniał na niej orzeł biały na
czerwonym polu. Tak samo wyglądała później bandera wojenna
„królewskich żołnierzy morskich" ('milites nostri maritimi') Zygmunta
Starego, który jako pierwszy z polskich monarchów powołał w 1517
roku własną flotę. Czerwoną banderę z białym orłem przyjął w 1576
roku dla swej floty Stefan Batory oraz późniejsi władcy
Rzeczpospolitej. W pierwszej połowie XVIII wieku polska bandera
wojenna miała białą barwę.

Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku Sejm uchwalił

ustawę o banderze wojennej - był to "płat biało-czerwonej materii
o stosunku długości do szerokości 10,5:5 z trójkątnym wcięciem na
jego swobodnym krańcu". Na białym pasie znajdowało się godło
państwowe: orzeł biały ze złotą koroną. Pierwszym okrętem
Rzeczpospolitej, który podniósł ustaloną przez Sejm banderę był okręt
hydrograficzny Marynarki Wojennej "Pomorzanin".

Obecnie banderą wojenną jest prostokątny płat tkaniny

o barwach Rzeczpospolitej Polskiej, zakończony dwoma trójkątnymi
językami na wolnym liku. Pośrodku długości białego pasa, mierzonej
od liku przydrzewcowego do wierzchołka wcięcia między językami, jest
umieszczone godło Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U.95.150.731 –
a Rozdział 4).

Bandera wojenna okrętów Rzeczpospolitej Polskiej symbolizuje

tradycje Marynarki Wojennej, męstwo, honor oraz gotowość załogi
okrętu do obrony Ojczyzny i jej praw na morzu.

Nigdy w historii Marynarki Wojennej polski okręt nie opuścił

bandery na znak poddania okrętu.

CHRZEST OKRĘTU

Tradycja uroczystego chrztu okrętów wywodzi się już ze

starożytności.

Na przestrzeni wieków ceremonia ta miała charakter wyłącznie

religijny i miała na celu zjednanie przychylności sił nadprzyrodzonych.
Żeglarze wyruszali w morze na małych statkach i potrzebowali otuchy,
aby stawić czoło żywiołowi. Statek był zwykle poświęcany jakiemuś
bóstwu i wznoszony był toast za jego pomyślność.

Z religijnego charakteru uroczystości wywodzi się również

funkcja matki chrzestnej. Początkowo uczestniczyły one biernie
w chrzcie dopiero w początkach XIX wieku w Anglii powierzono
matkom chrzestnym główną rolę. W Polsce statki i okręty uzyskały
swoje matki chrzestne w czasach II Rzeczypospolitej. Były to zwykle
panie z "towarzystwa" ogólnie szanowane.

Obecnie na matki chrzestne wybierane są przeważnie małżonki

zawodowych żołnierzy, a także osobistości publiczne. W czasie
wodowania matka chrzestna wypowiada formułę chrztu: „Płyń po
morzach i oceanach świata, sław imię stoczniowca i polskiego
marynarza, nadaję Ci imię...”. Następnie rozbija o kadłub butelkę
szampana.

Tradycyjnie załoga okrętu utrzymuje kontakty z matką chrzestną

zapraszając ją na różne uroczystości i pamiętając o jej świętach. Matki
chrzestne natomiast opiekują się "swoimi" okrętami.

DNI MORZA

Tradycja obchodów święta morza sięga przełomu XVIII i XIX

wieku, kiedy wśród kaszubskich rybaków panował obyczaj ścinania
w noc świętojańską kani będącej symbolem zła i ludzkich utrapień.
Obrzędy te, podobnie jak rzucanie wianków, miały zawsze charakter
ludowy, nigdy państwowy. Podkreślały jednak związek ludności
polskiej z morzem.

Od chwili zaślubin Polski z Bałtykiem, 10 lutego 1920 roku,

rozpoczęto popularyzację tematyki morskiej. Wielkie zasługi dla tej idei
położyła, założona w 1918 roku przez kontradmirała Kazimierza
PORĘBSKIEGO, Liga Morska. Między innymi z jej inicjatywy
organizowano uroczystości poświęcone morzu.

Jednakże pomysł obchodów Święta Morza zrodził się w 1932

roku w Gdyni. Jego autorem był Andrzej WACHOWIAK, członek
gdyńskiego zarządu Ligi Morskiej i Kolonialnej, który zaproponował,
aby pod koniec czerwca każdego roku, uroczyście święcić kutry
i łodzie rybackie. Inicjatywa Andrzeja Wachowiaka, jak się później
okazało, przerodziła się w obchodzone dorocznie uroczystości
poświęcone morzu.

Przed wybuchem II wojny światowej Święto Morza lub inaczej

Dni Morza, obchodzone były ośmiokrotnie, przede wszystkim w Gdyni.
W czasie wojny i okupacji tradycje obchodów kontynuowane były
w tajemnicy, a na okrętach polskiej Marynarki Wojennej niekiedy dni te
przypadały na okres wojennych zmagań na morzu. Po wojnie
uroczystości odbywały się także w innych miastach polskiego
wybrzeża, m.in. w Szczecinie, Kołobrzegu, Słupsku, Ustce,
Władysławowie, Świnoujściu i Sopocie. Ostatnim dniem obchodów jest
Święto Marynarki Wojennej przypadające co roku na ostatnią niedzielę
czerwca.

ŚWIST TRAPOWY

Świst trapowy, który towarzyszy oficerom lub wysokim

urzędnikom państwowym podczas wejścia na okręt budzi wielokrotnie
spore zainteresowanie i zdziwienie. Jest to jeden z najpopularniejszych
marynarskich zwyczajów. Wachtowy przy trapie rozpoczyna świst
trapowy z chwilą wejścia oficera na trap i kończy wraz z jego wejściem
na pokład okrętu.

Tradycja świstu trapowego pochodzi jeszcze z epoki

żaglowców. Wówczas, kiedy okręty były w morzu, najczęściej
wciągano oficerów z szalupy na pokład okrętu za pomocą specjalnego
fotela lub kosza. Podnoszenie odbywało się według tempa
nadawanego za pomocą gwizdka bosmańskiego. Później kosze
zostały zastąpione trapami przy burtach, jednak tradycja oddawania
świstu pozostała do dzisiaj i jest kultywowana we wszystkich flotach
utrzymujących morskie zwyczaje.

PRZESĄDY MARYNARSKIE

Jeszcze w starożytności groza żywiołu morskiego, brak wiedzy

na temat morza oraz zwykła ciemnota ludzka i wiara w zabobony to
żyzny grunt dla legend i bajd żeglarskich, które zrodziły przesądy
marynarskie. Niektóre były okrutne, inne naiwne, a niektóre budziły
powszechną wesołość. Były też takie, które wynikały z kształtowanej
przez wieki praktyki morskiej. Oto niektóre z nich:

Piątek – feralny dzień dla marynarzy

Bardzo mocno zakorzeniony przesąd pochodzący jeszcze od

tradycji żeglarzy Wschodu. Spowodował, że marynarze uważali za
nieszczęśliwe wychodzenie w morze w tymże dniu, ze względu na
wykonywanie obrzędów religijnych. Zupełnie inaczej do piątku
podchodzili zaś marynarze hiszpańscy ponieważ właśnie w piątek,
3 sierpnia 1492 roku Krzysztof Kolumb wyszedł w morze w swój
historyczny rejs do Ameryki.

Klabautermann – zły karzeł

Zjawiał się w momencie niebezpieczeństwa dla statku lub

okrętu. W miarę wzrostu zagrożenia wdrapywał się na któryś
z masztów lub na bukszpryt i pozostawał tam tak długo, jak długo

istniała nadzieja ratunku. Jeżeli karzeł znikał, oznaczało to, że statek
niechybnie zatonie.

Kobieta na okręcie – "diabli balast"

W dawnych czasach obecność kobiety na pokładzie uważano

za nieszczęście dla okrętu i załogi. Marynarze skrobali na pokładzie
ślady stóp kobiecych, personifikując statek z kobietą. Powszechnie
uważano, że statek mógłby być zazdrosny o kobietę znajdującą się na
jego pokładzie i w związku z tym okazać swój gniew. (do dzisiaj statki
w języku angielskim określa się jako "she" – ona).

Złe znaki na pokładzie

Za niepożądaną uznawano obecność futer, bo przynosiło to

nieszczęście, w przeciwieństwie do rzeczy pierzastych, które
traktowano jako szczęśliwy amulet (stąd prawdopodobna przyczyna
obecności papug na statkach i okrętach). Według marynarzy,
odwrócone pokrywy lukowe na statku pozwalały przedostać się złym
duchom pod pokład i ściągać na statek nieszczęścia. Zły omen
stanowiło trącanie się kubkami lub kielichami przy spełnianiu toastów,
bo przeciągły dźwięk szkła mógł oznaczać "podzwonne" dla
marynarza. Gwizdanie w czasie flauty (ciszy na morzu) było wskazane,
bowiem wierzono, że tym sposobem zostanie przywołany wiatr,
natomiast w czasie sztormu przynosiło nieszczęście i winowajca mógł
wylądować za karę na rei do końca wachty. Dla zapewnienia
pomyślnych wiatrów, wskazane jest by kobiety wstępujące na pokłady
jachtów podrapały paznokciami podstawy masztów. Zdaniem
przesądnych marynarzy moneta pod stopą masztu chroniła sam statek
przed niebezpieczeństwami na morzu, natomiast moneta w ustach
zmarłego marynarza na statku miała stanowić opłatę dla Charona,
przewoźnika na promie, który przewoził dusze zmarłych na drugą
stronę rzeki Styks.

„Psia wachta"

Określenie "psia wachta" (dodge watch – dodge oznacza

wymykać się lub wykręcać od obowiązku lub od słowa docked –
ograniczona, skrócona) tłumaczone jako wachta zmienna, pochodzi
z niepotwierdzonego przekazu mającego swoje źródło we flocie
angielskiej. Stary angielski kapitan, marnie władający piórem, zapisał
słowo dog zamiast dodge w dzienniku okrętowym. Oficerowie bali się

poprawić wytrawnego kapitana ze względu na jego wybuchowy
charakter i niewybredny sposób postępowania, więc sami błędnie
zapisywali słowo dog co znaczy pies zaś samą wachtę - "psia wachta",
która przypada na godziny: 16.00 – 18.00 i 18.00 – 20.00. Marynarze
zwykli także nazywać "psią wachtą" lub tzw. "psiakiem" wachtę
przypadającą na godziny od 24:00 do 04:00.

„Wybijanie szklanek"

Pomimo, że współczesna technika wymaga precyzyjnych

urządzeń pomiaru czasu na okrętach, do dzisiaj przestrzegany jest
zwyczaj odmierzania czasu za pomocą dzwonu okrętowego, który
swoje źródła czerpie z epoki, kiedy wskazania zegarów piaskowych
wyznaczały bieg czasu. Obowiązkiem wachtowego było co pół godziny
odwrócić klepsydrę, bo tyle trwało przesypywanie się piasku z jednego
szklanego zbiornika do drugiego, a marynarz uderzał w dzwon
okrętowy sygnalizując przemijający czas wachty i czujność na służbie.
Każda pełna godzina sygnalizowana była podwójnym uderzeniem.
Liczba uderzeń w dzwon - "szklanek" (nazwa pochodzi od szklanego
zbiorniczka klepsydry) jest ograniczona do 8 uderzeń, co
spowodowane jest dzieleniem czasu okrętowego na wachty.

Na okrętach polskiej Marynarki Wojennej wybijanie "szklanek"

uwarunkowane jest systemem czterogodzinnych wacht w systemie trzy
lub dwu zmianowym. W systemie trzyzmianowym liczba wacht wynosi
siedem ze względu na potrzebę rotacji załogi uczestniczącej
w wachtach, by ta sama zmiana nie pełniła wacht w tych samych
godzinach. Stąd też wachta w godzinach od 16.00 do 20.00 jest
dzielona na pół (dwie wachty dwugodzinne), nazywane potocznie
"psimi wachtami". Następuje w tym okresie zróżnicowanie wybijania
szklanek, które polega na czterokrotnym uderzeniu w dzwon na
zakończenie pierwszej wachty dwugodzinnej, rozpoczęcie drugiej
wachty dwugodzinnej jednym uderzeniem i zakończenie jej
ośmiokrotnym „wybiciem szklanek" tak jak w systemie czterogodzinnej
wachty. W zwyczaju "wybijania szklanek" istnieje jeszcze jeden
wyjątek związany z nocą sylwestrową, kiedy to o godz. 24.00
najmłodszy członek załogi wybija 16 "szklanek" tzn. 8 na północ
i zakończenie wachty oraz 8 na zakończenie "wachty" starego roku.

TRADYCJE MUNDURU MARYNARSKIEGO

Dlaczego granatowy?

Grupa oficerów angielskiej Royal Navy zdecydowała w 1745

roku o przedłożeniu petycji do Admiralicji o wprowadzenie jednolitego
umundurowania na okrętach królewskiej floty. Admiralicja poprosiła
autorów pomysłu o przedstawienie munduru własnego pomysłu, który
był koloru granatowego z białymi wyłogami. Propozycja została
zaakceptowana przez króla Jerzego II, który wprowadził ją jako
obowiązującą od 1748 roku dla wszystkich oficerów. Inna ze
wzmianek, mówi o kolorze niebieskim mundurów już w czasach
rzymskich. Dotyczyła ona załóg szybkich łodzi żaglowych "picktae",
które nosiły ww. mundury i farbowały żagle na niebiesko w celu
pozostania jak najdłużej nierozpoznawalnym na tle morza w trakcie
działań wojennych.

Mundur marynarski

Mundur marynarski został zatwierdzony dopiero w połowie XIX

w Anglii i Francji. Wcześniej nie obowiązywały przepisy mundurowe,
stąd też załogi wyglądały różnorodnie. Z czasem kapitanowie
poszczególnych jednostek ubierali podległe im załogi w jednorodne
uniformy własnych pomysłów.

Bluza marynarska (jumper)

Bluza marynarska pochodzi prawdopodobnie od tzw. chałatów

marynarskich, noszonych w XVI i XVII przez wytrawnych żeglarzy.
Pierwotnie bluza była bezkształtna, workowata, uszyta z płótna
żaglowego z otworami na głowę i ręce, ale co najważniejsze –
nieprzemakalna. Jedna z wersji powstania bluzy mówi o tym, że
bosmani okrętowi uciekali się do porywania ludzi z lądu w celu
uzupełnienia załogi. Najpierw upijano znalezionego kandydata,
wyciągano go z tawerny, zakładano mu worek na głowę, który wiązano
mocno wokół pasa. Po dostarczeniu na okręt, wycinano w worku otwór
na głowę i ręce, aby pojmany mógł wykonywać prace pokładowe.
W ten sposób powstał rodzaj bluzy marynarskiej.

Kołnierz marynarski z trzema paskami

Kołnierz marynarski powstał z czysto praktycznego punktu

widzenia. W końcu XVII wieku marynarze nosili długie włosy, o których
czystość nie dbali. Pojawił się rodzaj stałego kołnierza, który osłaniał
górną część bluzy. Z czasem zaczęto wiązać włosy w warkocz, który
grubo smarowano tzw. smołą sztokholmską dla nadania mu
sztywności (chronił kark przed uderzeniem). Ze względu na marną
jakość, smarowidło pozostawiało brudny ślad. Wprowadzono zatem
drugi kołnierz ochronny, nakładany na stały kołnierz bluzy. Geneza
powstania pasków na kołnierzu jest niejasna i ma wiele hipotez,
zróżnicowanych pod względem pochodzenia. Trzy najważniejsze
z nich to: „upamiętnienie trzech wielkich zwycięstw admirała Horatio
NELSONA pod Trafalgarem, Kopenhagą i na Nilu - flota angielska,
upamiętnienie

trzech

wielkich

zwycięstw

admirała

Fiodora

USZAKOWA - flota rosyjska", „zaliczenie" w toku służby trzech
oceanów: Atlantyckiego, Spokojnego i Indyjskiego - flota francuska.
Wiadomo na podstawie źródeł historycznych, że pod koniec XVII wieku
majtkowie mieli zwyczaj naszywać na bluzach lub swetrach tasiemki
w celu zaznaczenia długości stażu swojej służby. Podobnie wygląda
sytuacja z marynarskim czarnym krawatem upinanym pod kołnierzem
bluzy i wiązanym z przodu. Panuje opinia, iż jest to oznaka żałoby po
śmierci NELSONA, a tymczasem krawat z czarnego jedwabiu noszono
wcześniej w formie chustki na szyję. Niewykluczone jednak, że taką
chustkę przecięto na pół (fakty takie miały miejsce w 1794 roku po
śmierci dowódcy okrętu Berwick) i jedną część noszono wokół
kapelusza, a drugą przypiętą do ramienia na znak pamięci o zmarłym
dowódcy.

Spodnie marynarskie

Po 1825 roku we flocie brytyjskiej zastąpiono workowate

spodnie do kolan tzw. slops, długimi spodniami marynarskimi
rozszerzanymi u dołu. Ten charakterystyczny kształt miał podłoże
czysto praktyczne, podyktowane specyfiką służby, wykonywaniem
określonych prac na pokładzie i względami bezpieczeństwa. Często
zachodziła potrzeba dobijania łodziami do brzegu, co wiązało się
z koniecznością wchodzenia do wody. Brodzenie w wąskich spodniach
było nieprzyjemne. W podobny sposób miało się szorowanie
drewnianych pokładów, często na kolanach, stąd też dużo łatwiej było
sobie poradzić, podwijając spodnie z szerokimi nogawkami. Ten krój
spodni był także przydatny w przypadku wypadnięcia za burtę,

ponieważ spodnie nie krępowały ruchów i w łatwy sposób można było
je zdjąć w wodzie.

Czapka marynarska

Okrągła czapka bez daszka pochodzi od miękkiej czapki z XVII

wieku i wyglansowanego kapelusza z XVIII wieku. Charakteryzowała
się miękkością pierwszej i kształtem drugiego. Tego typu czapkę
wprowadzono już w 1858 roku we francuskiej flocie, natomiast we
flocie angielskiej dopiero w 1890 roku. Nowe nakrycie głowy było
znacznie praktyczniejsze w warunkach okrętowych i przy wietrznej,
morskiej pogodzie lepiej trzymało się głowy oraz dawało większe pole
widzenia, zwłaszcza przy wspinaniu się na maszty. Przetrwała również
czarna wstążka na otoku, na której umieszcza się nazwę okrętu lub
oznakę przynależności do określonej floty w celu rozbudzenia dumy
z przynależności do danej formacji czy okrętu, na którym pełni się
służbę i którym można się szczycić.

UKŁON BANDERĄ

Zgodnie z tradycją morską jednostki handlowe (statki, jachty,

kutry rybackie) spotykając okręt na morzu oddają mu honor.
Przynależność państwowa nie ma tutaj znaczenia. „Ukłon Banderą”
odbywa się w następujący sposób: jednostka handlowa spuszcza
banderę ze swojego drzewca, okręt spuszcza swoją banderę do
połowy masztu, drzewca, zaraz ją podciągając.

Zwyczaj „Ukłonu Banderą” zrodził się przed wiekami, kiedy to

statki i okręty żaglowe zrzucały żagle przy spotkaniu żaglowca, na
którego pokładzie przebywał monarcha sprawujący władzę na danym
akwenie morza. Okręt żaglowy po zrzuceniu żagli miał ograniczoną
zdolność manewrową. W taki właśnie sposób załoga żaglowca
okazywała swoje oddanie dla danego monarchy.
W XVIII wieku Admiralicja Brytyjska uważała, że jej flota dominuje na
morzach i oceanach i wymagała należnych honorów od statków
wszystkich bander do wymuszenia siłą włącznie. W miarę upływu
czasu i większego znaczenia na morzach flot innych państw, coraz
powszechniejsza stawała się zasada równości stron. Ostatecznie
sprawę oddawania honorów uregulowała specjalna konferencja
ministrów w Londynie. W Marynarce Wojennej RP zagadnienia
ceremoniału morskiego zawarte są w Regulaminie Służby Okrętowej.

ZNAK DOWÓDCY OKRĘTU

Znakiem dowódcy okrętu jest długa, wąska, biało-czerwona

wstęga podciągana na topie głównego masztu okrętu.
Pochodzenie znaku dowódcy okrętu sięga czasów, kiedy na morzach
i oceanach królowały okręty żaglowe. W celu łatwiejszego dowodzenia
okrętem o napędzie żaglowym, na masztach poniżej bander lub na
nokach reji zawieszano długie, jednobarwne wąskie flagi, które
ułatwiały kierowanie okrętu względem wiatru. Z czasem flagi zaczęły
przybierać barwy narodowe, a także symbole narodowe. W miarę
rozwoju takielunku, technik żeglowania i w konsekwencji ewolucji
technicznej przejścia z okrętów o napędzie wiatrowym do okrętów o
napędzie mechanicznym zaprzestano podwieszania flag wiatrowych
oprócz jednej noszącej miano Znaku Dowódcy.

Polskie ustawodawstwo zatwierdziło Znak Dowódcy Okrętu

w 1919 roku w postaci dwubarwnej biało-czerwonej wstęgi z krzyżem
kawalerskim. Znak Dowódcy Okrętu podnoszony jest na okrętach
polskiej MW dowodzonych przez oficerów lub chorążych marynarki.

GALA BANDEROWA

Gala Banderowa jest to przyozdobienie okrętu ze względu na

uroczystości wojskowe bądź państwowe. Pod hasłem Gali Banderowej
kryją się dwa pojęcia: Wielka Gala Banderowa i Mała Gala Banderowa.
Wielka Gala Banderowa – podwiesza się banderę na drzewcu
rufowym i proporzec na drzewcu dziobowym, oraz banderę na
głównym maszcie i flagi międzynarodowego kodu sygnałowego spięte
ze sobą w kolejności jak poniżej, od dziobu przez maszty do rufy: AB1,
CD2, EF3, GH4, IJ5, KL6, MN7, OP8, QR9, ST0, UW pierwsza
zastępcza, VX druga zastępcza, YZ trzecia zastępcza
Jeżeli, ze względu na długość okrętu jeden komplet flag nie wystarcza,
podczepia się drugi komplet zgodnie z opisaną powyżej kolejnością.
Mała Gala Banderowa – podwiesza się banderę na drzewcu rufowym
i proporzec na drzewcu dziobowym oraz banderę na głównym
maszcie. Mała Gala Banderowa podnoszona jest tak jak i Wielka Gala
Banderowa, przy uroczystych okazjach, ale wtedy, gdy okręt jest
w ruchu, silny wiatr bądź inne okoliczności nie pozwalają na
podniesienie Wielkiej Gali Banderowej.

Galę Banderową podnosi się w dniu święta o godzinie ósmej

rano, a opuszcza się o zachodzie słońca. Wraz z opuszczeniem Gali

Banderowej zapala się Galę Świetlną, którą gasi się o północy dnia
świątecznego. Gala Świetlna, jest to szereg żarówek umieszczonych
w miejscu flag Wielkiej Gali Banderowej.

W czasie, gdy podniesiona jest Gala Banderowa, nie opuszcza

się bandery do połowy masztu na znak żałoby. W takiej sytuacji żałobę
odkłada się do dnia następnego.

„PIERWSZY PO BOGU”

Jest to termin używany w słownictwie i tradycji marynarskiej

określający kapitana statku bądź dowódcę okrętu. Kilka wieków temu
kapitan statku bardzo często był równocześnie jego właścicielem.
Każdy, kto chciał się zaciągnąć na statek zobowiązywał się do ścisłego
wykonywania rozkazów kapitana, oraz do obrony statku i jego towaru.
Kapitan nie miał nad sobą zwierzchników, nad nim był tylko Bóg.

Obecnie określenie „Pierwszy po Bogu”, jest bardziej formą

zwyczajową, ponieważ wiele spraw prowadzenia okrętu czy statku po
morzu uregulowały liczne konwencje, prawa, regulaminy i przepisy,
które równocześnie dały dowódcy okrętu czy kapitanowi statku
określoną władzę. Dowódca okrętu dowodzi załogą, dysponując
w stosunku do niej sankcjami dyscyplinarnymi, decyduje o żegludze,
odpowiada za bezpieczeństwo okrętu i załogi.

Dowódca okrętu posiada również kompetencje urzędnika

państwowego, rejestruje narodziny, odnotowuje akty zgonu, może
sporządzić testament, a w niektórych państwach kapitan może również
udzielać ślubów.

Przestrzegana jest również tradycja nie zajmowania miejsca

kapitana w mesie, dotyczy to członków załogi i wszelkich gości. Nie
zaczyna się posiłku bez kapitana, gdy posiłek jest spożywany wspólnie
z kapitanem.

OSTATNIE OPUSZCZENIE BANDERY

„Statki są jak ludzie, mają swoje
narodziny, swoje życie
i swoją śmierć”.

Joseph Konrad

Pożegnanie okrętu, gdy zakończy już swoją służbę na morzu

jest godnym szacunku rytuałem naszej cywilizacji. Okręt, to nie tylko
stal, blachy, kable i urządzenia stanowiące jakąś integralną całość
stworzone w określonym celu. Dla marynarza okręt często jest jak
drugi dom. Okręt może się poruszać, słucha rozkazów, ma zalety,
wady, i jak człowiek ma swoje imię. Wszystko to sprawia, że załoga
okrętu schodząc z jego pokładu po raz ostatni czuje się jakby straciła
kogoś bliskiego.

Sentyment narodów do swoich okrętów i statków, które latami

chwalebnej służby rozsławiały państwa, których bandery z dumą
nosiły, sprawił że wiele z tych zasłużonych jednostek stoi
w eksponowanych miejscach i pełni funkcje pomnika bądź muzeum.
Oddając hołd, na tych jednostkach nadal powiewają bandery.
W Polsce uhonorowano w ten sposób m.in.: niszczyciel ORP
„Błyskawica”, trzymasztową fregatę „Dar Pomorza”, statek o napędzie
parowym ss „Sołdek”.

Najgorsze co może spotkać zasłużony okręt, który z powodu

wieloletniej eksploatacji zostaje wycofany ze służby to odholowanie
okrętu do stoczni w celu pocięcia na złom. Niestety często się tak
dzieje, bo nie da się ze wszystkich jednostek zrobić pomników czy
muzeów. Bywało, że załoga odprowadzając swój okręt w ostatni rejs
do stoczni złomowej, zatapiała go na morzu, ratując w ten sposób
przed pocięciem. Niektóre państwa wyznaczyły specjalne akweny
morza na swoich wodach zwane cmentarzyskami, na których dnie
spoczywa wiele statków i okrętów, których nie pozwolono pociąć.

W Marynarce Wojennej RP każde ostatnie opuszczenie

bandery odbywa się w uroczysty sposób, zgodnie z ceremoniałem,
a bandera opuszczona przez dowódcę okrętu przekazana jest do
Muzeum Marynarki Wojennej.

ZAŚLUBINY Z MORZEM

Koniec I wojny światowej i postanowienia Traktatu Wersalskiego

z 28 czerwca 1919 r. przyniosły Polsce wyczekiwaną i wywalczoną
niepodległość - po ponad 100 latach niebytu politycznego.
Z niepodległością natomiast zawsze nierozłącznie wiązano uzyskanie
dostępu do morza. W świadomości wielu Polska Niepodległa
oznaczało – Polska Morska. 10 lutego 1920 r. jest dniem, w którym te
nadzieje się zrealizowały i Polska powróciła nad Bałtyk. " Wojsko
polskie(...) z generałem Hallerem na czele objęło na wieczyste
posiadanie polskie morze" – głosi tekst na okolicznościowym słupie
umieszczonym dla upamiętnienia tej historycznej chwili na puckim
wybrzeżu.

Konferencja w Wersalu i jej rezultaty były preludium do

ostatecznego powrotu Polski nad Bałtyk. Gorącym orędownikiem tego
pomysłu była delegacja polska na tę konferencję. Ignacy Paderewski,
mówiąc o Pomorzu, porównywał je do okna na świat i płuc, bez których
Polska nie może oddychać. Kamieniem milowym tej działalności był
dekret Marszałka Piłsudskiego z 28 listopada 1918 roku, który tworzył
w państwie jeszcze bez ostatecznie ukształtowanych granic Marynarkę
Polską przy Ministerstwie Spraw Wojskowych. To posuniecie to
ewidentny dowód na to, że rodzące się państwo polskie, świadome
było swoich odwiecznych związków z morzem. W Wersalu 28 czerwca
1919 r. przyznawano Polsce dawne Prusy Zachodnie, część Prus
Królewskich i 140-kilometrowe wybrzeże, a także niewielkie wpływy
w Wolnym Mieście Gdańsku. To pozwalało nie tylko na
przeorientowanie gospodarki odradzającego się państwa, ale także na
zupełnie nową koncepcję obronną państwa. Jednakże przede
wszystkim było symbolicznym powrotem do macierzy, zakreśleniem
koła

nad

okresem

historycznych

niepowodzeń,

zapowiedzią

kontynuowania tradycji świetności, jaką Polska cieszyła się za
panowania Jagiellonów. Przejmowanie terenów traktatowych nastąpiło
na mocy umowy polsko-niemieckiej na początku 1920 r., kiedy to
Niemcy ratyfikowały traktat wersalski. Pod względem operacyjnym,
odpowiedzialność za to przedsięwzięcie powierzono Frontowi
Pomorskiemu, składającemu się z dawnej polskiej armii we Francji,
tzw. Błękitnej Armii. Dowódca frontu, gen. Józef Haller, mówił do
swoich żołnierzy tymi słowami (Rozkaz dzienny nr 12, z dnia 10 lutego
1920 r.) : „Idziemy nad polskie morze – idziemy w kraj odwiecznie
polski, wielokrotnie wydzierany nam przez wrogą siłę niemiecką. Ale
tęższą i większą jest moc polska – moc polskiego oręża i polskiego
ducha.(...)Wraca do Polski ziemia polska, ziemia zroszona krwią
męczeńską polskiego biskupa św. Wojciecha, gdzie niegdyś tylu

znakomitych rodaków działało, gdzie żył i pracował człowiek, 'co
wstrzymał słońce, ruszył ziemię – polskie go wydało plemię (...), skąd
w czasach upadku wyszło tyle obrońców swobody narodu(...) Niech
żyje zjednoczona nasza Polska!".

Na miejsce odchodzących oddziałów i administracji niemieckiej

wkraczało polskie wojsko i administracja. Do urzędów i instytucji
wracali polscy urzędnicy. Rozpoczynało się normalne życie, którego
próbą

stabilizacji

stały

się

wybory

władz

centralnych

i samorządowych. Pod względem prawnym i faktycznym Pomorze
stawało się polskie. Dopełnieniem, symboliczną kropką nad "i", która
otwierała nowy rozdział w historii Polski, stały się zaślubiny. Akt ten
wpisywał się w długą tradycję historyczną. Pierwsze obrzędy nad
morzem, swoisty sakrament chrztu odprawił biskup Reinbern w roku
1000, a zwyczaj rzucania wieńców do wody kultywowały już
przedchrześcijańskie społeczności słowiańskie. Dla symbolicznego
podkreślenia królewskiego prawa otwierania i zamykania żeglugi,
Zygmunt Stary w 1526 r. wypłynął z wojskiem z Gdańska na pełne
morze. Zaślubiny z morzem stały się w Polsce niemal rytuałem,
którego wypełnianie ma podkreślać odwieczne związki kraju
z Bałtykiem i wagę, jaką się mu przypisuje. Przetrwał on do dziś i jest
wyrazem zamanifestowania niesłabnącej świadomości morskiej
społeczeństwa polskiego.

Generał Józef Haller nadał uroczystościom zaślubin Polski

z morzem w Pucku charakter nadzwyczaj podniosły i szczególny.
W Gdańsku, gdzie Haller zatrzymał się w czasie swojej podróży do
Pucka, starosta dr Józef Wybicki podarował generałowi dwa platynowe
pierścienie – dar gdańskiej Polonii, które ten w Pucku wrzucił
w ceremonialnym akcie zaślubin do morza. Następnie podpisał także
pamiątkowy dokument – dyplom aktu zaślubin. W uroczystym orszaku,
na czele z rybakiem kaszubskim, niosącym chorągwie kościelne,
generał Haller wraz z wyższymi oficerami i generałami ruszył na koniu
ku Zatoce Puckiej. Po uroczystych przemówieniach, przy dźwiękach
hymnu narodowego i salw armatnich, chorążowie pocztów
sztandarowych zanurzyli sztandary w wodzie morskiej na znak
zaślubin. Po mszy polowej, generał wrzucił do wody jeden pierścień,
drugi pozostawiając na swoim palcu. Symbolicznym stwierdzeniem
generała: "Zaślubiam cię na znak rzeczywistego i wieczystego
naszego panowania" dokonał się akt zaślubin, powracający
ostatecznie i na trwałe Polskę morzu i morze Polsce. Do ważnych
osobistości uczestniczących w uroczystościach należeli: minister
spraw

wewnętrznych

Stanisław

Wojciechowski,

reprezentant

naczelnika państwa i wicepremier Wincenty Witos, wojewoda pomorski
Maciej Rataj, wiceadmirał Kazimierz Porębski oraz wiele innych

osobistości krajowych i zagranicznych. Puck dzięki tym wydarzeniom
przeszedł do historii. Był wówczas również pierwszym i jedynym
portem wojennym Polski, a przez długi czas tutaj mieściła się siedziba
Dowództwa Marynarki Wojennej i stacjonował Morski Dywizjon
Lotniczy.

Zaślubiny z morzem w przypływie entuzjazmu społeczeństwa

posiadania

własnego

morza

odbywały

się

okresie

międzywojennym także w innych rejonach naszego kraju, m.in.
w Warszawie, a nawet w Zakopanem. Jeszcze przed zakończeniem
II wojny światowej żołnierze I Armii Wojska Polskiego ślubowali morzu
w Kołobrzegu – 8 marca 1945 roku oraz 6 kwietnia w Gdyni.
Ceremoniał zaślubin z morzem przetrwał zatem dziejowe wzloty
i upadki i w dalszym ciągu jest znaczącym przykładem świadomości
morskiej.

W 1994 r. na XV Zjeździe Ligi Morskiej zostało ustanowione

honorowe odznaczenie - „Pierścień Hallera”, przyznawane w dowód
uznania szczególnych zasług wobec Polski Morskiej i Bandery
Polskiej. W poprzednich latach Pierścieniem Hallera odznaczono
między innymi 8. Flotyllę Obrony Wybrzeża w Świnoujściu, Centrum
Szkolenia MW w Ustce i Muzeum Marynarki Wojennej.

ZAKOŃCZENIE

Wojsko Polskie należy do sił zbrojnych, których tradycje

kształtowały się na przestrzeni ponad 1000 lat. Państwo Polskie i jego
siły zbrojne przechodziły burzliwe dzieje, krwawe wojny, rozbiory.
Nigdy jednak siły zbrojne nie wyrzekły się swoich historycznych
korzeni, tradycyjnych dla Polski i Wojska Polskiego symboli, tych
wartości, które w sercach nosił i kultywował naród. Wielokrotnie
zaborcy krwawymi represjami usiłowali wyrwać tradycje z żołnierskich
serc, zmusić ich do przyjęcia swoich symboli, wartości moralnych.
Żołnierz polski odrzucał je, nie akceptował, wracał do swoich tradycji,
gdy tylko to było możliwe, podkreślał swoją tożsamość narodową
i przynależność do Rzeczypospolitej. Przykładem tego było odrodzone
w 1918 r. Wojsko Polskie, w którym poszukiwanie swych
poprzedników, przyjmowanie patronów podejmowane było z inicjatywy
kadry oficerskiej i podoficerskiej poszczególnych jednostek.

W III Rzeczypospolitej procesowi przywracania Wojsku

Polskiemu narodowego i demokratycznego charakteru nadano
wyjątkową rangę. Z największą pieczołowitością przywraca się jego
pełne chlubne tradycje bojowe, nadając właściwą rangę czynom
i zasługom wielkich przodków, którzy na polach bitewnych całej Europy
sławili oręż polski, dzielnie bronili suwerenności i niepodległego bytu
państwowego. Podstawową zasadą dziedziczenia jest związek danej
jednostki wojskowej z jednostką, której tradycje mają być
przejmowane, wynikających z tożsamości numeru w danym rodzaju sił
zbrojnych (byłych broni). Jednostka dziedziczy tradycje tak samo jak
syn nazwisko po ojcu. Podobne zasady obowiązują od wieków w wielu
armiach na świecie, np. w armii Republiki Francuskiej.

Szczególnym wyrazem powrotu do tradycji Wojska Polskiego

było uchwalenie 19 lutego 1993 r. przez Sejm ustawy „O Znakach Sił
Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej” wprowadzającej nowe wzory
sztandarów wojskowych i innych znaków Sił Zbrojnych RP. Ustawa
określa trzy rodzaje orłów: wojsk lądowych, lotnictwa wojskowego
i marynarki wojennej. W tym ostatnim przypadku dokonano
najpoważniejszej zmiany, oplatając linię kotwicy złotym sznurem
w kształcie litery S, która jest monogramem króla Zygmunta Augusta
(Sigismundus), twórcy polskiej floty wojennej. Tak jak skrzydła
husarskie wiążą się z orłem lotnictwa wojskowego i nawiązują do
świetnych dziejów polskiej jazdy, tak monogram „S" ma związać
marynarkę wojenną z historią polskiej siły zbrojnej na morzu.

Sztandary jednostek wojskowych – w myśl ustawy – nawiązują

do wzorów kształtujących się od XVII w., które swą najpełniejszą formę

uzyskały w armii Królestwa Polskiego i w takim podstawowym kształcie
używane były w okresie międzywojennym. Zastąpiły obcy polskiej
tradycji wojskowej sztandar w kształcie koperty listowej. Istotą wzoru
nowych sztandarów jest krzyż kawalerski, nawiązujący swą barwą do
sztandarów królewskich z XVIII i XIX w. Stąd też na jednej stronie –
głównej – umieszczono orła z godła.

Stworzono także możliwości podkreślenia związków sztandarów

wojskowych ze społeczeństwem, mieszkańcami miasta lub ziemi
fundującej sztandar dla swojej jednostki. Ustawa wprowadziła zupełnie
nowe znaki – flagi rodzajów Sił Zbrojnych RP. Są one ich znakami
honorowymi, podnoszonymi w rejonie stacjonowania jednostek
wojskowych.

Przyczyną

ich

wprowadzenie

była

konieczność

zastąpienia w ceremoniale wojskowym flagi państwowej RP z godłem,
która – ze względu na szacunek dla tego znaku – nie może być
nadużywana.

Zgodnie z obowiązującą ustawą o godle, barwach i hymnie,

znowelizowaną w 1990 r., podnoszenie flagi Rzeczypospolitej Polskiej
następuje wyłącznie w dni świąt państwowych oraz w czasie
uroczystości wręczenia sztandaru, promocji oficerskiej i przysięgi
wojskowej. Święta wojskowe są świętami resortowymi i podczas nich
są podnoszone flagi rodzajów sił zbrojnych.

Przywrócono również fladze lotnisk Wojsk Lotniczych i Obrony

Powietrznej jej pierwotne funkcje - znaku polskich lotnisk wojskowych.
Jest to powrót do koncepcji przyjętej w latach międzywojennych. Znaki
Marynarki Wojennej uległy najmniejszym zmianom. Najważniejsze to:
wprowadzenie nowego wzoru orła Marynarki Wojennej oraz
zastąpienie na proporcu uzbrojonego ramienia – zbrojnym ramieniem
będącym elementem herbu dynastycznego Jagiellonów (dynastii
zasłużonej dla rozwoju potęgi morskiej Rzeczypospolitej).

30 lipca 1992 roku uchwałą Sejmu III Rzeczypospolitej zostało

przywrócone Wojsku Polskiemu historyczne Święto Żołnierza w dniu
15 sierpnia. W 1992 r. Sejm ustanowił nową treść roty przysięgi.
Żołnierz suwerennego państwa przysięga teraz wierność swojej
Ojczyźnie, Narodowi i sztandarowi, pod którym służy.

Prawnie uregulowana została również sprawa odznak

pamiątkowych i oznak rozpoznawczych. Zarządzenie regulujące
zasady ich wprowadzania w sposób jednoznaczny i rygorystyczny
określa parametry jakie musi spełniać odznaka i jej dokumentacja, aby
mogła być wprowadzona Decyzją Ministra Obrony Narodowej
i dopuszczona do publicznego używania. Wielu dowódców jednostek
zyskało spełniło wymagania i uzyskało zgodę Ministra ON na ich
używanie.

Opracował:

kmdr por. rez. Piotr Andrzejewski

BIBLIOGRAFIA

1. Ciesielski Cz. Pater W,. Przybylski „Polska Marynarka

Wojenna 1918 – 1980”,

Warszawa 1992r.

2. J. Ciślak, „Polska Marynarka Wojenna 1995”, Warszawa

1995r.

3. R. Nogalski, Historia JW. 2750.
4. J. Królikowski, Przegląd Morski Nr 4/2005.
5. J. Ciślak, Morze, statki i okręty Nr 11/2008.
6. Internet: www.mw.mil.pl

MATERIAŁY ŻRÓDŁOWE

1. Kronika Historii 8.FOW.
2. Kronika Historii JW. 2750
4. Kronika Historii 8.Kołobrzeskiego Batalionu Saperów MW
5. Materiały i zbiory Izby Tradycji 12.Wolinskiego Dywizjonu
Trałowców.
6. Zbiory Sali Tradycji 8.FOW.

OPRACOWANIA

1. M. Janiszewski i inni, Rys Historyczny KPW Świnoujście.
2. K. Domagała, Rys Historyczny JW. 2750.
3. K. Jankowski, Rys Historyczny 8.Kołobrzeskiego Batalionu

Saperów MW.

4. T. Kusiakiewicz, Rys Historyczny 8.Dywizjonu

Przeciwlotniczego.

5. J. Żbik, Zarys Historii 30.Kompanii Chemicznej

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
14. Wady i zalety tradycyjnych i współczesnych elementów wyk, PYTANIA DO OBRONY
Etyka Hobbesowskie sposoby obrony tradycyjnej teorii wojny sprawiedliwej Jeff McMahan
Tradycyjne metody nauczania w medycynie 2
Wpływ AUN na przewód pokarmowy
3 Przewodnictwo elektryczne
Tradycyjne polskie posiłki

więcej podobnych podstron