Zagadnienia

z EPHL

Spis wa

ż

niejszych zagadnie

ń

w ramach przedmiotu (rozszerzonego)

EKOLOGICZNE PODSTAWY HODOWLI LASU

1. EKOLOGIA OGÓLNA (wybrane zagadnienia)

- Podstawowe poj

ę

cia (ich znaczenie i wzajemne relacje).

- Niektóre prawa ekologiczne (m. in. prawo kompleksowego działania i

kompensowania si

ę

czynników

ś

rodowiska, prawo tolerancji Shelforda).

- Mechanizmy samoregulacyjne na ró

ż

nych poziomach organizacji przyrody

(komórka, osobnik, populacja, biocenoza, ekosystem, krajobraz, biosfera).

2. LAS JAKO SYSTEM EKOLOGICZNY (przykłady procesów samoregulacyjnych)

- Ekologiczna adaptacja drzew. (Ekotypowe zró

ż

nicowanie drzew le

ś

nych oraz jego

znaczenie przyrodnicze i gospodarcze.)

- Dynamika biocenoz le

ś

nych. Sukcesja ekologiczna w biocenozach le

ś

nych.

- Polodowcowa historia lasów w Europie

Ś

rodkowej.

- Struktura i funkcjonowanie ekosystemów le

ś

nych.

- Cykle biogeochemiczne.

-

Ś

rodowiskotwórcza rola lasu. (Las w krajobrazie.)

3. LAS JAKO ZJAWISKO GEOGRAFICZNE

- Ogólne uwarunkowania biomów le

ś

nych.

- Przystosowania ro

ś

lin i drzew do

ż

ycia w ró

ż

nych biomach le

ś

nych.

- Porównanie wska

ź

ników ekologicznych typowych biomów le

ś

nych.

- Charakterystyka najwa

ż

niejszych biomów le

ś

nych.

4. LAS JAKO OBIEKT ZAINTERESOWA

Ń

CZŁOWIEKA (patrz podr

ę

cznik S.

Szyma

ń

skiego)

5. EKOLOGICZNE PODSTAWY SIEDLISKOZNAWSTWA LE

Ś

NEGO

- Siedlisko jako wypadkowa poło

ż

enia (ogólne zale

ż

no

ś

ci mi

ę

dzy poło

ż

eniem i

siedliskiem, znaczenie poszczególnych geograficznych i topograficznych
składowych poło

ż

enia dla siedliska).

- Metodyka bada

ń

oddziaływania czynników siedliskowych na ro

ś

liny

(do

ś

wiadczenia polowe i w warunkach kontrolowanych, np. w fitotronie).

- Klimatyczne czynniki siedliska:

-

ś

wiatło:

- fizyczne wła

ś

ciwo

ś

ci i pomiar,

- stosunki

ś

wietlne w lesie,

- znaczenie

ś

wiatła dla drzew (wzrost i rozwój, zagro

ż

enia),

- regulowanie stosunków

ś

wietlnych w lesie pod k

ą

tem wymaga

ń

drzew

i potrzeb hodowli lasu.

- ciepło i temperatura:

- fizyczne wła

ś

ciwo

ś

ci i pomiar,

- stosunki termiczne w lesie,

- znaczenie ciepła i temperatury dla drzew (wzrost i rozwój, zagro

ż

enia),

- regulacja stosunków termicznych w lesie pod k

ą

tem wymaga

ń

drzew

i potrzeb hodowli lasu.

- woda:

- fizyczne wła

ś

ciwo

ś

ci, wyst

ę

powanie i znaczenie w przyrodzie,

- stosunki wodne w lesie (wilgotno

ść

powietrza, transpiracja, opady,

wilgotno

ść

gleby i poziom wód gruntowych),

- poziom wód gruntowych a jako

ść

siedliska,

- znaczenie ró

ż

nych postaci wody dla drzew (wzrost i rozwój, zagro

ż

enia),

- wpływ ci

ęć

na stosunki wodne w lesie,

- regulacja stosunków wodnych w lesie pod k

ą

tem wymaga

ń

drzew

i potrzeb hodowli lasu.

- wiatr:

- zjawisko wiatru ( mechanizm powstawania, pr

ę

dko

ść

i siła, skala

Beauforta),

- rodzaje wiatrów (cyrkulacja atmosfery i wiatry globalne, wiatry
lokalne: bryzy, wiatry gór i dolin, wiatry fenowe),

- stosunki anemometryczne w lesie,

- znaczenie wiatru dla drzew (wzrost i rozwój, zagro

ż

enia, drzewostany

szczególnie zagro

ż

one),

- sposoby zwi

ę

kszania odporno

ś

ci drzew i drzewostanów na wiatry

burzowe.

- Ogólna charakterystyka fitoklimatu le

ś

nego.

- Glebowe czynniki siedliska:

- powstawanie, rozwój i wła

ś

ciwo

ś

ci gleb: fizyczne, chemiczne, biologiczne,

- humifikacja:

- przebieg procesu,

- formy i typy próchnicy le

ś

nej,

- gleba jako podekosystem i wa

ż

na składowa ekosystemu le

ś

nego,

- mikoryza:

- charakterystyka zjawiska,

- znaczenie mikoryzy dla drzew le

ś

nych,

- mikoryzowanie drzew le

ś

nych,

- ekologiczne podstawy piel

ę

gnacji, uprawy i nawo

ż

enia gleb le

ś

nych,

- Ogólna charakterystyka gleb le

ś

nych.

- Wymagania ekologiczne drzew le

ś

nych: szeregi ekologiczne

- Zagadnienie szkód wyrz

ą

dzanych w lesie przez czynniki abiotyczne:

- nadmierna insolacja, podwy

ż

szone prom. UV-B, niedostatek

ś

wiatła,

- przymrozki i temperatury ekstremalne,

- susze, podtopienia, powodzie,

- oki

ść ś

nie

ż

na i lawiny,

- silne wiatry, huragany,

- zanieczyszczenia atmosfery i gleby.

6. DRZEWOSTAN

- Poj

ę

cie drzewostanu.

- Cechy drzewostanu:

- Pochodzenie drzewostanu.

- Wiek drzewostanu:

- sposoby okre

ś

lania,

- fazy rozwojowe drzewostanu,

- fazy rozwojowe a zabiegi piel

ę

gnacyjne w drzewostanach.

- Wielko

ść

i kształt drzewostanu:

- ekologiczne kryterium wielko

ś

ci drzewostanu (drzewostan du

ż

y i mały),

- cz

ęś

ci drzewostanu (grupy, k

ę

py, smugi, pasy).

- Skład gatunkowy drzewostanu:

- stopie

ń

i forma zmieszania ( według ugrupowania i trwało

ś

ci domieszki),

- zalety drzewostanów mieszanych.

- Budowa pi

ę

trowa drzewostanu:

- drzewostany jedno-, dwu- i wielopi

ę

trowe,

- budowa lasów pierwotnych,

- klasyfikacje trzebie

ż

owe.

- Zag

ę

szczenie drzew w drzewostanie:

- obja

ś

nienie cechy,

- poj

ę

cie i znaczenie wi

ęź

by,

- biogrupy drzew (naturalne, sztuczne).

- Zwarcie drzewostanu:

- poj

ę

cie i znaczenie,

- stopnie zwarcia.

- Jako

ść

drzewostanu.

- Struktura (wybranych cech) drzewostanu: grubo

ś

ci, wysoko

ś

ci, wieku, klas

biologicznych.

- Dynamika rozwoju drzewostanu.

7. KOMPLEKSOWE PODEJ

Ś

CIE DO SIEDLISKA LE

Ś

NEGO

- Wykorzystanie obserwacji fenologicznych do oceny siedliska.

- Typologia i regionalizacja przyrodniczo-le

ś

na.

8. HODOWLA LASU W WARUNKACH ZAGRO

ś

ENIA

Ś

RODOWISKA

- Zagro

ż

enie

ś

rodowiska le

ś

nego i stan lasów w Polsce.

- Biologiczne reakcje drzew na zagro

ż

enia

ś

rodowiskowe:

- rekcje obronne

- typowe uszkodzenia

- symptomy zamierania lasotwórczych gatunków drzew.

- Próby wyja

ś

nienia mechanizmu zamierania lasów:

- mechanizm zamierania według A. Szujeckiego,

- koncepcja „choroby ła

ń

cuchowej”,

- koncepcja „choroby spiralnej”

- koncepcja „cybernetyczna” (dodatniego sprz

ęż

enia zwrotnego),

- koncepcja „chronicznego stresu” (syndromu ogólnej adaptacji),

- Perspektywy zahamowania procesu zamierania lasów.

- Najwa

ż

niejsze kierunki działania le

ś

ników w warunkach zagro

ż

enia

ś

rodowiska:

- monitoring

ś

rodowiska le

ś

nego,

- działanie na rzecz zmniejszenia zagro

ż

e

ń ś

rodowiskowych,

- dostosowanie działa

ń

do stanu lasów i

ś

rodowiska.

- Odnowienia i zalesienia w warunkach kl

ę

ski ekologicznej.

9. INNE ZAGADNIENIA

(omawiane lub sygnalizowane na zaj

ę

ciach)