Zagadnienia
z EPHL
Spis wa
ż
niejszych zagadnie
ń
w ramach przedmiotu (rozszerzonego)
EKOLOGICZNE PODSTAWY HODOWLI LASU
1. EKOLOGIA OGÓLNA (wybrane zagadnienia)
- Podstawowe poj
ę
cia (ich znaczenie i wzajemne relacje).
- Niektóre prawa ekologiczne (m. in. prawo kompleksowego działania i
kompensowania si
ę
czynników
ś
rodowiska, prawo tolerancji Shelforda).
- Mechanizmy samoregulacyjne na ró
ż
nych poziomach organizacji przyrody
(komórka, osobnik, populacja, biocenoza, ekosystem, krajobraz, biosfera).
2. LAS JAKO SYSTEM EKOLOGICZNY (przykłady procesów samoregulacyjnych)
- Ekologiczna adaptacja drzew. (Ekotypowe zró
ż
nicowanie drzew le
ś
nych oraz jego
znaczenie przyrodnicze i gospodarcze.)
- Dynamika biocenoz le
ś
nych. Sukcesja ekologiczna w biocenozach le
ś
nych.
- Polodowcowa historia lasów w Europie
Ś
rodkowej.
- Struktura i funkcjonowanie ekosystemów le
ś
nych.
- Cykle biogeochemiczne.
-
Ś
rodowiskotwórcza rola lasu. (Las w krajobrazie.)
3. LAS JAKO ZJAWISKO GEOGRAFICZNE
- Ogólne uwarunkowania biomów le
ś
nych.
- Przystosowania ro
ś
lin i drzew do
ż
ycia w ró
ż
nych biomach le
ś
nych.
- Porównanie wska
ź
ników ekologicznych typowych biomów le
ś
nych.
- Charakterystyka najwa
ż
niejszych biomów le
ś
nych.
4. LAS JAKO OBIEKT ZAINTERESOWA
Ń
CZŁOWIEKA (patrz podr
ę
cznik S.
Szyma
ń
skiego)
5. EKOLOGICZNE PODSTAWY SIEDLISKOZNAWSTWA LE
Ś
NEGO
- Siedlisko jako wypadkowa poło
ż
enia (ogólne zale
ż
no
ś
ci mi
ę
dzy poło
ż
eniem i
siedliskiem, znaczenie poszczególnych geograficznych i topograficznych
składowych poło
ż
enia dla siedliska).
- Metodyka bada
ń
oddziaływania czynników siedliskowych na ro
ś
liny
(do
ś
wiadczenia polowe i w warunkach kontrolowanych, np. w fitotronie).
- Klimatyczne czynniki siedliska:
-
ś
wiatło:
- fizyczne wła
ś
ciwo
ś
ci i pomiar,
- stosunki
ś
wietlne w lesie,
- znaczenie
ś
wiatła dla drzew (wzrost i rozwój, zagro
ż
enia),
- regulowanie stosunków
ś
wietlnych w lesie pod k
ą
tem wymaga
ń
drzew
i potrzeb hodowli lasu.
- ciepło i temperatura:
- fizyczne wła
ś
ciwo
ś
ci i pomiar,
- stosunki termiczne w lesie,
- znaczenie ciepła i temperatury dla drzew (wzrost i rozwój, zagro
ż
enia),
- regulacja stosunków termicznych w lesie pod k
ą
tem wymaga
ń
drzew
i potrzeb hodowli lasu.
- woda:
- fizyczne wła
ś
ciwo
ś
ci, wyst
ę
powanie i znaczenie w przyrodzie,
- stosunki wodne w lesie (wilgotno
ść
powietrza, transpiracja, opady,
wilgotno
ść
gleby i poziom wód gruntowych),
- poziom wód gruntowych a jako
ść
siedliska,
- znaczenie ró
ż
nych postaci wody dla drzew (wzrost i rozwój, zagro
ż
enia),
- wpływ ci
ęć
na stosunki wodne w lesie,
- regulacja stosunków wodnych w lesie pod k
ą
tem wymaga
ń
drzew
i potrzeb hodowli lasu.
- wiatr:
- zjawisko wiatru ( mechanizm powstawania, pr
ę
dko
ść
i siła, skala
Beauforta),
- rodzaje wiatrów (cyrkulacja atmosfery i wiatry globalne, wiatry
lokalne: bryzy, wiatry gór i dolin, wiatry fenowe),
- stosunki anemometryczne w lesie,
- znaczenie wiatru dla drzew (wzrost i rozwój, zagro
ż
enia, drzewostany
szczególnie zagro
ż
one),
- sposoby zwi
ę
kszania odporno
ś
ci drzew i drzewostanów na wiatry
burzowe.
- Ogólna charakterystyka fitoklimatu le
ś
nego.
- Glebowe czynniki siedliska:
- powstawanie, rozwój i wła
ś
ciwo
ś
ci gleb: fizyczne, chemiczne, biologiczne,
- humifikacja:
- przebieg procesu,
- formy i typy próchnicy le
ś
nej,
- gleba jako podekosystem i wa
ż
na składowa ekosystemu le
ś
nego,
- mikoryza:
- charakterystyka zjawiska,
- znaczenie mikoryzy dla drzew le
ś
nych,
- mikoryzowanie drzew le
ś
nych,
- ekologiczne podstawy piel
ę
gnacji, uprawy i nawo
ż
enia gleb le
ś
nych,
- Ogólna charakterystyka gleb le
ś
nych.
- Wymagania ekologiczne drzew le
ś
nych: szeregi ekologiczne
- Zagadnienie szkód wyrz
ą
dzanych w lesie przez czynniki abiotyczne:
- nadmierna insolacja, podwy
ż
szone prom. UV-B, niedostatek
ś
wiatła,
- przymrozki i temperatury ekstremalne,
- susze, podtopienia, powodzie,
- oki
ść ś
nie
ż
na i lawiny,
- silne wiatry, huragany,
- zanieczyszczenia atmosfery i gleby.
6. DRZEWOSTAN
- Poj
ę
cie drzewostanu.
- Cechy drzewostanu:
- Pochodzenie drzewostanu.
- Wiek drzewostanu:
- sposoby okre
ś
lania,
- fazy rozwojowe drzewostanu,
- fazy rozwojowe a zabiegi piel
ę
gnacyjne w drzewostanach.
- Wielko
ść
i kształt drzewostanu:
- ekologiczne kryterium wielko
ś
ci drzewostanu (drzewostan du
ż
y i mały),
- cz
ęś
ci drzewostanu (grupy, k
ę
py, smugi, pasy).
- Skład gatunkowy drzewostanu:
- stopie
ń
i forma zmieszania ( według ugrupowania i trwało
ś
ci domieszki),
- zalety drzewostanów mieszanych.
- Budowa pi
ę
trowa drzewostanu:
- drzewostany jedno-, dwu- i wielopi
ę
trowe,
- budowa lasów pierwotnych,
- klasyfikacje trzebie
ż
owe.
- Zag
ę
szczenie drzew w drzewostanie:
- obja
ś
nienie cechy,
- poj
ę
cie i znaczenie wi
ęź
by,
- biogrupy drzew (naturalne, sztuczne).
- Zwarcie drzewostanu:
- poj
ę
cie i znaczenie,
- stopnie zwarcia.
- Jako
ść
drzewostanu.
- Struktura (wybranych cech) drzewostanu: grubo
ś
ci, wysoko
ś
ci, wieku, klas
biologicznych.
- Dynamika rozwoju drzewostanu.
7. KOMPLEKSOWE PODEJ
Ś
CIE DO SIEDLISKA LE
Ś
NEGO
- Wykorzystanie obserwacji fenologicznych do oceny siedliska.
- Typologia i regionalizacja przyrodniczo-le
ś
na.
8. HODOWLA LASU W WARUNKACH ZAGRO
ś
ENIA
Ś
RODOWISKA
- Zagro
ż
enie
ś
rodowiska le
ś
nego i stan lasów w Polsce.
- Biologiczne reakcje drzew na zagro
ż
enia
ś
rodowiskowe:
- rekcje obronne
- typowe uszkodzenia
- symptomy zamierania lasotwórczych gatunków drzew.
- Próby wyja
ś
nienia mechanizmu zamierania lasów:
- mechanizm zamierania według A. Szujeckiego,
- koncepcja „choroby ła
ń
cuchowej”,
- koncepcja „choroby spiralnej”
- koncepcja „cybernetyczna” (dodatniego sprz
ęż
enia zwrotnego),
- koncepcja „chronicznego stresu” (syndromu ogólnej adaptacji),
- Perspektywy zahamowania procesu zamierania lasów.
- Najwa
ż
niejsze kierunki działania le
ś
ników w warunkach zagro
ż
enia
ś
rodowiska:
- monitoring
ś
rodowiska le
ś
nego,
- działanie na rzecz zmniejszenia zagro
ż
e
ń ś
rodowiskowych,
- dostosowanie działa
ń
do stanu lasów i
ś
rodowiska.
- Odnowienia i zalesienia w warunkach kl
ę
ski ekologicznej.
9. INNE ZAGADNIENIA
(omawiane lub sygnalizowane na zaj
ę
ciach)