Radioelektronik Audio-HiFi-Video 7/2003
Komputer
i w³asnorêcznie
wykonane urz¹dzenie,
to wiat³a dyskotekowe
i ... nie tylko!
U
rz¹dzenie jest przeznaczone
przede wszystkim do sterowa-
nia wiat³ami dyskotekowymi.
Mo¿e byæ jednak tak¿e wyko-
rzystywane do programowanego owietla-
nia pomieszczeñ oraz w³¹czania i wy³¹cza-
nia urz¹dzeñ elektrycznych, takich jak grzej-
niki, silniki, a tak¿e magnetofonu, telewizo-
ra lub wzmacniacza.
Urz¹dzenie wspó³pracuje z komputerem
z oprogramowaniem MUDU£1 dostêpnym
na stronie www.radioelektronik.pl.
Dane techniczne:
q
Sterowanie rêczne z klawiatury, programo-
we z komputera lub sygna³em fonicznym
przez przetwornik analogowo-cyfrowy.
q
Maksymalna liczba ¿arówek lub urz¹-
dzeñ jednoczenie sterowanych _ 8.
KOMPUTEROWY
STEROWNIK WIATE£
q
Maksymalny pr¹d pobierany przez ka¿-
de urz¹dzenie _ 4 A.
q
Napiêcie zasilaj¹ce _ 220 V.
Mo¿liwoci zastosowania urz¹dzenia:
q
Tworzenie atrakcyjnych wiate³ dyskote-
kowych, z maksymalnie 8 kolorowymi ¿a-
rówkami i mnóstwem kombinacji ich wiece-
nia. W ten sposób uzyskuje siê interesuj¹-
ce efekty wizualne z mo¿liwoci¹ uk³adania
programów wietlnych i zapisu na twardym
dysku. Do uk³adu mo¿na do³¹czyæ sygna³
audio, np. z karty dwiêkowej komputera
i uzyskaæ zmianê wiate³ w rytm muzyki.
q
Automatyczne lub rêczne (z klawiatury)
sterowanie w³¹czaniem i wy³¹czaniem urz¹-
dzeñ elektrycznych (maks. 8 urz¹dzeñ)
q
Rêczne sterowanie, z klawiatury kompu-
tera, maksymalnie 8 ¿arówkami do³¹czo-
nymi do wyjæ steruj¹cych uk³adu. Po wybra-
niu ¿arówek mo¿na zaprogramowaæ dla
nich kilka efektów wietlnych.
Budowa i dzia³anie
Schemat urz¹dzenia przedstawiono
na rys.1. Mo¿na w nim wydzieliæ nastê-
puj¹ce uk³ady _ bloki funkcjonalne:
q
generator fali prostok¹tnej,
q
przetwornik analogowo-cyfrowy,
q
nadajnik i odbiornik linii,
q
uk³ad wykonawczy,
q
zasilacz.
Generator fali prostok¹tnej
Generator fali prostok¹tnej zosta³ zbudo-
wany przy wykorzystaniu dwóch bramek
uk³adu scalonego US10 oznaczonych
US10A i US10B. Przez zmianê wartoci
pojemnoci kondensatora C3 oraz potencjo-
metru P2 dobiera siê czêstotliwoæ pracy ge-
neratora.
Przetwornik analogowo-cyfrowy
Prosty przetwornik s³u¿y do zamiany sy-
gna³u stereofonicznego (analogowego) na
1-bitowy sygna³ cyfrowy. Sygna³ akustycz-
ny z gniazda G1 (kana³ lewy) trafia do dziel-
nika napiêcia, z³o¿onego z rezystora R1
i potencjometru P1, a nastêpnie przez kon-
densator C1 do bazy tranzystora T9. Przy
braku sygna³u akustycznego, tranzystor T9
jest zatkany i na wyjciu przetwornika (ko-
lektor T9) jest sygna³ logiczny o poziomie
Rys. 1. Schemat uk³adu steruj¹cego
r
Z PRAKTYKI
24
Radioelektronik Audio-HiFi-Video 7/2003
wysokim (1). Kiedy za pojawi siê odpo-
wiednio du¿y sygna³ akustyczny, tranzy-
stor przechodzi do stanu nasycenia, co
powoduje na kolektorze pojawienie siê
sygna³u logicznego o poziomie niskim
(0). Tak samo dzia³a drugi przetwornik
(elementy R5, P1
,
, C2, R6, R7, T10),
który przetwarza sygna³ z kana³u prawe-
go. Tranzystory T9 i T10 s¹ tak po³¹czo-
ne, ¿e maj¹ wspólny rezystor w obwo-
dzie kolektora (R3), co sprawia, ¿e sy-
gna³y mieszaj¹ siê na nim. Punkt po³¹-
czenia kolektorów T9 i T10 stanowi wyj-
cie przetwornika. Podwójny potencjo-
metr P1 i P1
,
s³u¿y do ustawiania czu-
³oci przetwornika na sygna³ akustycz-
ny. Prze³¹cznikiem W1 wybiera siê sy-
gna³, który trafia do uk³adu scalonego
US9, czyli bramek NAND z przerzutni-
kiem Schmitta, z generatora lub prze-
twornika. Tam sygna³ jest formowany
do postaci fali prostok¹tnej. Zmiana
z jednego stanu na drugi jest bardzo
szybka, a wiêc sygna³ wyjciowy ma
strome zbocze. Nastêpnie sygna³ lo-
giczny z bramki US9D (koñcówka 11)
trafia do wejcia portu drukarkowego
G2 (koñcówka 11, 8 bit-zanegowany).
Dane, jako liczby 8-bitowe, s¹ odczyty-
wane przez program. Dioda LED1 sy-
gnalizuje obecnoæ sygna³u z generato-
ra lub przetworzonego sygna³u aku-
stycznego, tym samym wskazuje, jaki
sygna³ w danej chwili jest odczytywany
na wejciu portu drukarkowego: (koñ-
cówka 11) dioda wieci _ logiczne 1, dioda
nie wieci _ logiczne 0).
Nadajnik / odbiornik linii
Omiobitowe wyjcie steruj¹ce portu drukar-
kowego G2 (koñcówki 2-9) jest do³¹czone
do wejæ uk³adu US12 (koñcówki 11-18),
który pracuje jako nadajnik. Drugie, jedno-
bitowe wyjcie portu drukarkowego (koñ-
cówka 1) przekazuje sygna³ do wejcia ze-
zwalaj¹cego uk³adu US12 (koñcówka 19).
Je¿eli na wejciu tym jest 1, to na wyjciu
(koñcówki 2-9) jest wtedy 0. Kiedy za na
wejciu zezwalaj¹cym pojawi siê 0, to na
wyjciu uk³adu jest taki sam sygna³ omio-
bitowy, jaki by³ doprowadzony do jego wej-
cia. Poprzez wejcie zezwalaj¹ce uzale¿-
nia siê pracê uk³adu od uruchomienia opro-
gramowania steruj¹cego, bo tylko wtedy
na wejciu zezwalaj¹cym jest sygna³ lo-
giczny 0.
Uk³ad wykonawczy
Ka¿dy bit omiobitowego s³owa wyjciowe-
go uk³adu US12, steruje odpowiednio tran-
zystorami T1
÷
T8. Tranzystory te z kolei,
przez rezystory obni¿aj¹ce pr¹d do wartoci
bezpiecznej (R36, 38, 40, 42, 44, 46, 48, 50),
steruj¹ optotriakami US1
÷
US8. Uk³ady te
stanowi¹ separacj¹ galwaniczn¹ uk³adu od
sieci energetycznej. Optotriaki, przez rezysto-
ry R18
÷
R33, w³¹czaj¹ triaki TR1
÷
TRB, które
w³¹czaj¹ lub wy³¹czaj¹ do³¹czone do nich,
zasilane z sieci, urz¹dzenia elektryczne.
Maksymalny pr¹d obci¹¿enia triaka wy-
nosi 4 A. Tranzystory T1
÷
T8 steruj¹ równie¿
diodami LED2
÷
LED9, które wskazuj¹ czy
odpowiadaj¹cy im kana³ (elektroniczny wy-
³¹cznik) jest w³¹czony czy wy³¹czony.
Zasilacz
Zasilacz dostarcza napiêcia sta³ego +5 V.
W tym celu napiêcie sieciowe 220 V, po
obni¿eniu przez transformator, wyprosto-
waniu na mostku prostowniczym MG i od-
filtrowaniu kondensatorami jest stabilizo-
wane w uk³adzie US11. Dioda LED10 sy-
gnalizuje w³¹czenie zasilacza.
Monta¿ i uruchomienie
Na rys. 2 przedstawiono rozmieszczenie ele-
mentów na p³ytce drukowanej. Zosta³a ona
przygotowana do zainstalowania w obudowie
KM-60 o wymiarach: 135 x 150 x 55 mm.
Monta¿ uk³adu nale¿y rozpocz¹æ od przygo-
towania obudowy. W tym celu, pos³uguj¹c
siê rys. 3 i 4 nale¿y rozmieciæ otwory na p³y-
cie czo³owej panelu sterowania i tylnej p³y-
cie obudowy. P³ytka drukowana jest o kilka
milimetrów za d³uga, dlatego tyln¹ p³ytê
obudowy trzeba przykleiæ na sta³e na dolnej
czêci, na koñcu obudowy. Nastêpnie do
elementów W1, W2, LED1, LED2
÷
9,
LED10, P1-P1
,
, P2 nale¿y dolutowaæ odpo-
wiedniej d³ugoci przewody i zamontowaæ
elementy na p³ycie czo³owej. Diody LED
mo¿na przykleiæ klejem gumowym.
Nastêpnym krokiem jest wyciêcie z prawej
strony obudowy otworów na gniazda G1
i G2. W tym celu nale¿y pozbyæ siê dwóch
Rys. 2. P³ytka drukowana uk³adu steruj¹cego (skala 1:1)
Rys. 3. Rozmieszczenie otworów
w p³ycie czo³owej (skala 2:1)
Rys. 4. Rozmieszczenie otworów w p³ycie tylnej
sce przykrêciæ listwê za-
ciskow¹ (220 V /12 z³¹-
czy), za pomoc¹ której
bêdzie mo¿na w ³atwy
sposób do³¹czaæ do
uk³adu urz¹dzenia elek-
tryczne. Z³¹cza ZA1
÷
ZA8
nale¿y po³¹czyæ z listw¹
zaciskow¹ grubszymi
przewodami np. o prze-
kroju 1,5 mm. Do z³¹cza
ZA9 trzeba do³¹czyæ
przewód zakoñczony
wtyczk¹ do gniazda sie-
ciowego. Na koñcu kil-
koma wkrêtami nale¿y
przymocowaæ p³ytkê dru-
kowan¹ do pod³o¿a obu-
dowy i po sprawdzeniu
poprawnoci wykonania
ca³ego uk³adu skrêciæ
obudowê.
Do sterowania urz¹dze-
niem z komputera PC
wykorzystano ³¹cze rów-
noleg³e (interfejs LPT1),
które na ogó³ s³u¿y do drukarek. Interfejs ten
ma osiem linii danych (sygna³y wyjciowe
z komputera koñcówki 2-9), piêæ steruj¹-
cych sygna³ów wejciowych (koñcówki 15,
13, 12, 10, 11) i cztery steruj¹ce sygna³y
wyjciowe (koñcówki 1, 14, 16, 17). Do po-
³¹czenia urz¹dzenia z komputerem, nale¿y
wykonaæ kabel z odpowiednimi wtyczkami
(rys.5). Oprogramowanie MODU£ 1 zawie-
ra test poprawnoci funkcjonowania uk³adu.
Do³¹czanie urz¹dzeñ
Wszystkie odbiorniki s¹ zasilane napiêciem
z sieci energetycznej 220 V. Dlatego wyko-
nanie instalacji i do³¹czenie jej do urz¹dze-
nia powinna wykonaæ osoba, która ma do-
wiadczenie i wiedzê w uruchamianiu uk³a-
dów pracuj¹cych z takim napiêciem. Nieumie-
jêtnoæ i nieuwaga mog¹ groziæ pora¿eniem
pr¹dem. Na rys.6 przedstawiono schemat
wykonania instalacji i do³¹czenia urz¹dzeñ
elektrycznych. Je¿eli maj¹ to byæ wiat³a
dyskotekowe lub owietlenie sterowane pro-
gramem owietleniowym, wówczas w miej-
ko³ków ³¹cz¹cych obudowê po prawej stro-
nie. Gniazda G1 (gniazdo cinch podwójne
pionowe do druku) oraz G2 (DB25 ¿eñskie
do druku) montuje siê na p³ytce drukowanej.
Nastêpnie w odpowiednie miejsce dolnej
czêci obudowy nale¿y wsun¹æ przedni¹
czêæ z zainstalowanymi elementami. Do
prawej strony obudowy trzeba przy³o¿yæ
p³ytkê drukowan¹ tak, aby nie kolidowa³a
z elementami p³yty czo³owej, zaznaczyæ
kszta³t otworów na obudowie, a nastêpnie
wyci¹æ je. Po przygotowaniu obudowy na-
le¿y na p³ytce drukowanej zamontowaæ po-
zosta³e elementy elektroniczne. Jako ostat-
nie powinno siê montowaæ na podstawkach
uk³ady scalone US9, US10 i US12. Po wlu-
towaniu wszystkich elementów trzeba przy-
lutowaæ do p³ytki drukowanej (z³¹cza Z1
÷
Z6)
_ elementy panelu sterowania. Do tylnej
p³yty obudowy trzeba w wyznaczone miej-
Radioelektronik Audio-HiFi-Video 7/2003
sca ¿arówek nale¿y pod³¹czyæ oprawki. D³u-
goæ przewodów i przekrój zale¿y od odleg³o-
ci i poboru pr¹du przez odbiorniki (maksy-
malnie 4 A ka¿dy). Oprawki mo¿na przymo-
cowaæ np. do listewki. W miejscu oznaczo-
nym na schemacie sieæ 220 V 50 Hz nale-
¿y zamontowaæ wtyczkê do gniazdka siecio-
wego. Instalacjê do ¿arówek nale¿y wyko-
naæ starannie uwa¿aj¹c, aby przewody odi-
zolowane nie wystawa³y na zewn¹trz, np.
z listwy zaciskowej uk³adu. Po do³¹czeniu jej
do urz¹dzenia nale¿y w celu BEZPIECZEÑ-
STWA zas³oniæ materia³em nieprzewodz¹-
cym. Je¿eli urz¹dzenie ma sterowaæ innymi
urz¹dzeniami elektrycznymi najlepiej za-
miast oprawek na ¿arówki zainstalowaæ
gniazdka elektryczne. Je¿eli maj¹ byæ ste-
rowane, np. tylko trzy urz¹dzenia elektrycz-
ne, to mo¿na instalacjê wykonaæ tylko na
trzy odbiorniki, co zmniejszy koszty.
n
Andrzej Maksym
Rys. 5. Schemat po³¹czenia uk³adu z komputerem
Rys. 6. Schemat do³¹czenia urz¹dzeñ do uk³adu
SPRZEDA¯ PÓ£PRZEWODNIKÓW RONIE
wiatowa sprzeda¿ pó³przewodników w pierwszym kwartale
roku 2003 osi¹gnê³a wartoæ 36,4 mld USD i by³a o 13% wy¿sza,
ni¿ w analogicznym okresie roku ubieg³ego _ donosi
Semiconductor Industry Association (SIA).W stosunku do ostat-
niego kwarta³u roku 2002 sprzeda¿ spad³a zaledwie o 3,2%. To
dobry prognostyk _ sezonowy spadek sprzeda¿y jest norm¹, a
wojna w Iraku nie wywar³a wp³ywu na wartoæ rynku. Co wa¿ne
dla rynku komputerowego, w marcu o 5,9% wzros³a sprzeda¿ pro-
cesorów. Na fali optymizmu SIA wraca do prognoz, ¿e w tym roku
bran¿a pólprzewodników zanotuje dwucyfrowy wzrost. Tradycyjnie
najwiêcej uk³adów sprzedano w regionie Azja-Pacyfik (36% ogó³u
rynku), gdzie w marcu wartoæ sprzeda¿y by³a o 17,2% wy¿sza
ni¿ przed rokiem. Japonia (która wygenerowa³a 23% globalnego
obrotu w tej bran¿y) zanotowa³a wzrost a¿ o 33,5%. Status trze-
ciego co do wielkoci pó³przewodnikowego rynku wiata przypad³
w marcu Europie, gdzie sprzeda¿ wzros³a o 11,3%. Spadek
sprzeda¿y o 8% zanotowano w obu Amerykach (zaledwie 20%
udzia³u w rynku). Spadek roli Ameryki ilustruje proces migracji firm
bran¿y nowych technologii do innych miejsc, gdzie si³a robocza
jest tañsza, przede wszystkim do Azji.
(fd)
25