1

1. Wprowadzenie

Zakres zainteresowań psychologii społecznej



wyjaśnianie, jak ludzie postrzegają rzeczywistość

społeczną, w jaki sposób o niej myślą, jak odczuwają i

jak się zachowują



perspektywa egzogeniczna – to, co postrzegamy jest

odzwierciedleniem rzeczywistości



perspektywa endogeniczna – to, co postrzegamy, jest

zależne od tego, jak przetworzy to człowiek – człowiek

konstruuje rzeczywistość (aby ją lepiej zrozumieć…)



złoty środek – to, co postrzegamy jest wynikiem tak cech

bodźca, jak i procesów poznawczych człowieka



wyjaśnianie, jak przebiegają interakcje pomiędzy ludźmi



badanie, jak ludzie wiążą się ze sobą i jak wpływają na

siebie – wywieranie wpływu społecznego

Dyfuzja odpowiedzialności, czyli kiedy
pomożemy ofierze?
Badania J. Darleya i B. Latané



Zdarzenie:



13 marca 1964 r.



Ofiara: Kitty Genovese zaatakowana przez nożownika



Zabójca: Moseley, zbiega z miejsca wypadku



Pierwszy krok: świadek zauważa zdarzenie



Drugi krok: świadek interpretuje to zdarzenie jako wymagające
udzielenia pomocy



stopień niejednoznaczności sytuacji – ludzie są bardziej skłonni pomagać, kiedy
łatwo identyfikują zdarzenie jako sytuację zagrożenia



syndrom „kłótnia małżonków” – wpływ przeświadczenia, jakiego rodzaju relacja
występuje między napastnikiem a ofiarą



zasada społecznego dowodu słuszności – patrzymy na innych, szukamy
wskazówek, jak się zachować – ci inni patrzą na nas – wzajemne modelowanie



status ofiary – czy jest sens pomagać pijakowi…

Badania J. Darleya i B. Latané cd.



Trzeci krok: świadek przyjmuje osobistą odpowiedzialność



zjawisko rozproszenia (dyfuzji) odpowiedzialności – sytuacja, kiedy nikt

konkretny nie czuje się zobowiązany do podjęcia działania



poczucie osobistej odpowiedzialności - bardziej korzystna może być

sytuacja, kiedy jest tylko jeden, a nie wielu świadków zajścia



bardziej korzystna może być sytuacja, kiedy świadkowie dobrze się znają



Czwarty krok: świadek wie, co ma robić



czy ja znam się na rzeczy - posiadanie kompetencji/wiedzy



wpływ Dobrego Samarytanina na gotowość niesienia pomocy



Piąty krok: świadek to robi



ocena czy mi się to opłaca… - teoria wymiany społecznej

Cele psychologii społecznej



ciekawość poznawcza w dochodzeniu do

motywów ludzkich zachowań (badania

podstawowe)



rozwiązywanie wielu problemów społecznych -

np. redukowanie wrogości i uprzedzeń,

wzmacnianie altruizmu i wspaniałomyślności

(badania stosowane)



uwarunkowania kulturowe - zdecydowanie

różny zakres problematyki (np. dotyczący

stereotypów)

Podstawowe założenia psychologii społecznej



podstawowe założenie - nasze myśli i uczucia bądź zachowania są

wywoływane przez innych, czyli ludzie wpływają na nas w sposób

rzeczywisty albo wyobrażony



co to znaczy, że ludzie wpływają na innych?



wpływ bezpośrednio na zachowania ludzkie



wpływ na nasze myśli i uczucia - pośrednio na zachowania ludzkie



faktyczne, wyobrażone lub zakładane wpływy społeczne



psychologia społeczna tradycyjnie kładła nacisk na siłę oddziaływania
sytuacji społecznej…



dodatkowe założenie- większość ludzi w określonej sytuacji
zachowuje się tak samo

2

Psychologia społeczna a

inne nauki



pomiędzy psychologią a socjologią



psychologia społeczna a psychologia osobowości



psychologia osobowości - nie wszyscy ludzie zachowują się w danej sytuacji
identycznie - różnice indywidualne



psychologia społeczna – badanie mechanizmów psychologicznych powodujących,
że w określonych sytuacjach ludzie zachowują się tak samo



psychologia społeczna a socjologia



socjologia - stara się zrozumieć ludzkie postawy i zachowania z punktu widzenia
grupy, bada zróżnicowania społeczne, kulturowe



psychologia społeczna - psychologia społeczna odkrywa mechanizmy
psychologiczne, które stoją ponad zróżnicowania kulturowe



psychologia społeczna a behawioryzm



behawioryzm - wszyscy ludzie reagują w taki sam sposób na te same bodźce



psychologia społeczna - ludzie spostrzegają, pojmują, interpretują swoje otoczenie,
konstruują rzeczywistość



psychologia społeczna wyjaśnia myśli, emocje i zachowania ludzkie, przez to, jak
człowiek interpretuje rzeczywistość, a nie jak ona „wygląda”

Główne motywy zachowania
według psychologii społecznej



psychologowie społeczni twierdzą, że następujące motywy są

szczególnie ważne dla człowieka:



potrzeba bycia adekwatnym wobec rzeczywistości, która nas otacza
– paradoksalnie zniekształcamy obraz rzeczywistości (np. ślepe testy)



potrzeba takiego usprawiedliwiania naszych myśli i zachowań, by
mieć dobre o sobie mniemanie (np. dlaczego nie odniosłem sukcesu,
bolesna inicjacja)



podstawowy błąd atrybucji [Lee Ross] – tendencja do wyjaśniania
ludzkich zachowań czynnikami osobowościowymi



jak sobie radzimy – samospełniająca się przepowiednia (stereotypy a
rzeczywistość…)



potrzeba posiadania kontroli na sobą i rzeczywistością - informacje
czerpane są jedynie z jednego źródła



dążenie do podwyższania poczucia własnej wartości a niska
samoocena

Podsumowanie



Psychologia społeczna zajmuje się badaniem procesów
psychicznych i zachowań ludzi znajdujących się w określonych
sytuacjach społecznych



Człowiek nie reaguje biernie na to, co dzieje się w otoczeniu,
ale je w sposób aktywny zmienia, przekształca, oddziałuje na nie