niaturowymi jednobarwnymi kineskopami,

o przek¹tnej ekranu 7 cali z uk³adem optycz-

nym. Ekran ka¿dego kineskopu jest pokry-

ty luminoforem jednej z trzech podstawo-

wych barw R,G,B: czerwonej, zielonej,

niebieskiej. Lampy s¹ ustawione tak, aby na

powierzchni lustra obrazy z nich na³o¿y³y siê

na siebie i powsta³ jeden kolorowy obraz.

Nastêpnie obraz jest powiêkszany przez

uk³ad soczewek i rzutowany na ekran. Aby

otrzymaæ jednolity obraz stosowany jest

uk³ad automatycznej zbie¿noœci po³o¿enia

obrazów lamp.

Telewizory projekcyjne LCD

Do utworzenia obrazu s¹ tak¿e stosowane

trzy panele LCD z aktywn¹ matryc¹ tranzy-

storów TFT i filtrami podstawowych barw.

Tranzystory matrycy sa sterowane cyfro-

wymi sygna³ami wizyjnymi poszczególnych

barw, powoduj¹c przepuszczanie lub nie-

przepuszczanie œwiat³a, odpowiadaj¹cego

pikselowi obrazu. ród³em œwiat³a jest lam-

pa wy³adowcza. Poszczególne obrazy s¹ ³¹-

czone ze sob¹ przez uk³ad optyczny i tak-

¿e rzutowane na ekran telewizora.

Ostatnio podczas wystawy Korea Electro-

nics Exhibition w Seulu firma LGE zaprezen-

towa³a prototyp telewizora projekcyjnego

z wykorzystaniem DMD (Digital Micromirror

Device) stosowanych ju¿ z powodzeniem

w projektorach popularnie nazywanych DLP

(Digital Light Processing). Pod skrótem

DMD kryje siê uk³ad scalony na powierzch-

ni którego rozmieszczono a¿ 920 000 mi-

krolusterek. Ka¿de z lusterek tworzy punkt

obrazowy (piksel). Zainstalowany w projek-

torze procesor DLP przetwarza analogowy

sygna³ wizyjny na sygna³ steruj¹cy po³o¿e-

niem lusterek. Poszczególne barwy R, G, B

powstaj¹ po przejœciu œwiat³a przez filtry R,

G, B naniesione na wiruj¹cej tarczy. Obraz

powstaje w wyniku sekwencyjnego nak³ada-

nia siê trzech obrazów o barwach podstawo-

wych R, G, B. Telewizor jest lekki, 40 kg i ma

g³êbokoœæ oko³o 45 cm, tak jak telewizor 25-

calowy.

Uk³ady optyczne poprawy

jakoœci obrazu

Ci¹gle trwaj¹ prace nad popraw¹ jakoœci

obrazu. Przyk³adem mo¿e byæ uk³ad Pro-

Optic firmy Sony. Przy du¿ych powierzch-

niach ekranu, w naro¿ach obraz jest znie-

kszta³cony w wyniku ró¿nicy dróg opty-

cznych miêdzy œrodkiem a rogiem obrazu.

Wadê tê koryguje siê specjalnym uk³adem

optycznym montowanym na lampie obrazo-

wej. Jest to zestaw akrylowych soczewek

o asferycznym kszta³cie koryguj¹cy drogê

strumienia œwietlnego, dziêki czemu obraz

ma lepsz¹ geometriê. Dodatkowo s¹ elimi-

nowane wewnêtrzne odbicia i rozb³yski

œwietlne.

Ekran ma strukturê warstwow¹: warstwê

z soczewkami Fresnela w postaci okrê-

gów, warstwê z zestawem dwuwypuk³ych

soczewek w kszta³cie pionowych ¿eberek

34

Radioelektronik Audio-HiFi-Vide 3/2002

Telewizor projekcyjny

ma ekran znacznie

wiêkszy od ekranów

telewizorów

tradycyjnych,

porównywalny

z ekranami

plazmowymi

od 42 do 60 cali.

Taki telewizor jest

tañszy ni¿ telewizor

z ekranem plazmowym,

a wiêc konkurencyjny

w zastosowaniach do

kina domowego

i prezentacji.

TELEWIZORY
PROJEKCYJNE

Telewizory projekcyjne CRT

Rozpowszechnione s¹ dwie konstrukcje te-

lewizorów projekcyjnych (nazywanych popu-

larnie projektorami z tyln¹ projekcj¹): z lam-

pami obrazowymi CRT i panelami LCD.

W telewizorach projekcyjnych CRT s¹ mon-

towane trzy niezale¿ne lampy, bêd¹ce mi-

Telewizor projekcyjny serii PS2 firmy Sony

Telewizor projekcyjny firmy LGE PT 48/53A80T

Telewizor projekcyjny firmy Panasonic TX42PT10

35

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2002

rozdzielonych czarnymi paskami oraz ekran

o wysokim kontraœcie antyodblaskowym.

Warstwa z soczewkami Fresnela w posta-

ci okrêgów skupia œwiat³o z lamp, druga

warstwa je rozprasza, a ekran zwiêksza

poziom czerni lepiej oddaj¹c kolory. Antyre-

fleksyjne pokrycie redukuje odbicia i elimi-

nuje efekt lustra kiedy odbiornik jest wy³¹czo-

ny. W efekcie koñcowym obraz ma lepsz¹

jaskrawoœæ, kontrast (25%), spójnoœæ i roz-

dzielczoϾ .

Uk³ady elektroniczne poprawy

jakoœci obrazu

Uk³ady poprawy jakoœci obrazu s¹ takie sa-

me jak w telewizorach klasycznych. Telewi-

zory projekcyjne z lampami obrazowymi wy-

magaj¹ dodatkowo specjalnego uk³adu regu-

lacji zbie¿noœci, który eliminuje automatycz-

ne przesuniêcia miedzy kolorami.

Ze wzglêdu na du¿¹ powierzchniê ekranu, jest

istotne zmniejszenie mêcz¹cego wzrok efek-

tu migotania, powodowanego miêdzylinio-

Telewizor projekcyjny formatu 16:9 firmy

Thomson 52 RW 87ES

Telewizor projekcyjny Tantus firmy Samsung

wym wybieraniem obrazów z czêstotliwoœci¹

50 Hz oraz eliminowania struktury liniowej

przez zwiêkszenie rozdzielczoœci obrazu.

Standardem jest stosowanie techniki 100 Hz

z uk³adami eliminowania niewielkiego efek-

tu stroboskopowego pojawiaj¹cego siê przy

szybko poruszaj¹cych siê obiektach.

W zale¿noœci od producenta systemy nosz¹

nazwy 100 Hz Dynamic Digital Motion (Pa-

nasonic), Digital Vision Mastering (Thom-

son), 100 Hz DRC (Sony),100 Hz.

DRC

W technice DRC MF (Digital Reality Crea-

tion Multi Function) wykorzystuje siê algoryt-

my przetwarzania cyfrowego sygna³u zwiêk-

szaj¹cego rozdzielczoœæ obrazu i popra-

wiaj¹cego parametry ruchu. Przez podwo-

jenie liczby punktów zarówno w liniach po-

ziomych jak i pionowych zwiêksza siê czte-

rokrotnie rozdzielczoϾ obrazu, zmniejsza-

j¹c widocznoœæ jego liniowej struktury. W try-

bie DRC 100 dodatkowo jest podwajana

czêstotliwoœæ odœwie¿ania do 100 Hz i licz-

ba punktów w poziomie, co zmniejsza migo-

tanie obrazu.

W telewizorach projekcyjnych LCD nie ma

migotania obrazu, poniewa¿ ka¿dy z punk-

tów jest oddzielnie sterowany i wiêkszoœæ

punktów obrazowych paneli przepuszcza

œwiat³o przez ca³y czas (technika DCI Sony)

Progresywne skanowanie

Obraz telewizyjny sk³ada siê z 625 linii,

które tworz¹ dwa pó³brazy z liniami parzy-

stymi (312,5) i nieparzystymi (312,5), wy-

œwietlanymi na przemian co 25 Hz. Roz-

dzielczoœæ takiego obrazu pogarsza siê

wraz ze zwiêkszeniem jego wielkoœci. Uk³ad

skanowania progresywnego powoduje wy-

œwietlanie obu pó³obrazów jednoczeœnie,

zwiêkszaj¹c tym samym rozdzielczoœæ.

Uk³ady poprawy sygna³u

wizyjnego.

Uk³ady poprawy jakoœci obrazu to tak¿e

obróbka cyfrowa sygna³u wizyjnego. Najczê-

œciej stosowane uk³ady to :

q

uk³ady redukcji szumów sygna³u wizyjne-

go, ogólnie nazywane DNR (Digital Noise

Reducer ), Pure Picture +(Thomson),

q

cyfrowy filtr grzebieniowy, który rozdzie-

la ca³kowity sygna³ wizyjny na sygna³y lumi-

nanacji i chrominancji. Szczegó³y obrazu, ta-

kie jak kratki i paski na tkaninach, s¹ lepiej

widoczne i maj¹ czyste barwy,

q

uk³ady zwiêkszania kontrastu Contrast

Expand ( Thomson), Black Stretch (LG),

q

uk³ady poprawiaj¹ce ostroœæ konturów,

q

uk³ady poprawy czystoœci i ostroœci obra-

zu w miejscach przejœcia z obszarów ciem-

nych do jasnych CTI,

q

modulowanie prêdkoœci strumienia wi¹z-

ki elektronów SVM ( Scan Velocity Modula-

tion), co umo¿liwia uzyskanie zmian jaskra-

woœci w wybranych fragmentach obrazu.

Wybrane parametry i funkcje telewizorów projekcyjnych

36

NA RYNKU AV

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2002

Funkcje

Wiêkszoœæ modeli ma wbudowane dwa tunery do podgl¹du

dwóch obrazów obok siebie POP lub obrazu mniejszego we-

wn¹trz wiêkszego PIP. Jeden z obrazów mo¿na zatrzymaæ, np.

by zanotowaæ numer telefonu lub przepis kulinarny. Drugim

obrazem mo¿e byæ telegazeta PAT. Ekran formatu 16:9 dzie-

li siê na po³owê, wtedy jeden z obrazów ma foniê z g³oœników

a drugi z innego kana³u (mo¿na s³uchaæ przez s³uchawki). W te-

lewizorach formatu 16:9 jest kilka mo¿liwoœci zmiany formatu

obrazu na 4:3 tak, aby wype³nia³ ca³y ekran, a obraz by³ jak naj-

mniej zniekszta³cony.

DŸwiêk

We wszystkich modelach s¹ dwa systemy stereofonicze

analogowy A2 i cyfrowy Nicam oraz mo¿e byæ zainstalowany

dekoder dŸwiêku wielokana³owego Dolby Pro Logic Surround

(Samsung). Pozosta³e firmy uwa¿aj¹, ¿e w ka¿dym domu jest

dobrej klasy zestaw audio do kina domowego i montuj¹ jedy-

nie system Virtual Dolby do wytwarzania dŸwiêku dookólne-

go za pomoc¹ stereofonicznego zestawu g³oœnikowego te-

lewizora. G³oœniki s¹ umieszczane w specjalnych obudo-

wach pod ekranem lub dostarczane oddzielnie (LGE).

Do poprawy jakoœci dŸwiêku s¹ charakterystyki fabryczne do

ró¿nych rodzajów programów: filmów, koncertów, widowisk

sportowych, publicystycznych. Wbudowany korektor graficz-

ny umo¿liwia wprowadzenie w³asnych nastaw, najczêœciej dla

piêciu czêstotliwoœci.

Zalecenia dla u¿ytkowników

Ze wzglêdu na liniow¹ strukturê i migotanie obrazu zalecane

jest ogl¹danie z odleg³oœci od 4,5 do 6 razy wiêkszej ni¿ prze-

k¹tna ekranu i ustawianie siê tak wzglêdem ekranu, aby oczy

znajdowa³y siê na wysokoœci jego œrodka. Nale¿y unikaæ wy-

œwietlania nieruchomego obrazu, na przyk³ad ekranu kontrol-

nego przez ok. 15 minut, bo mo¿e to spowodowaæ uszkodze-

nie lamp projektora. Z tego powodu nale¿y zwróciæ uwagê na

statyczne obrazy w konsolach do gier wideo. W modelach for-

matu ekranu 16:9 d³ugotrwa³e wyœwietlanie obrazu w forma-

cie 4:3 z czarnymi pasami na bokach mo¿e powodowaæ za-

k³ócenia w odtwarzaniu barw na obrze¿ach ekranu.

Producenci telewizorów projekcyjnych zmieniaj¹ tak¿e wzor-

nictwo, dodaj¹c zestawy pó³ek szklanych lub drewnianych do

ustawienia urz¹dzeñ wspó³pracuj¹cych, jak magnetowidu, od-

twarzacza DVD, czy tunera satelitarnego.

n

Jerzy Justat

Elementy systemu Pro Optic firmy Sony – a) lampa obrazowa z zestawem

soczewek koryguj¹cych zniekszta³cenia w rogach obrazu, b) trzy warstwowa

budowa ekranu

Soczewki akrylowe

Ekran o du¿ym kontraœcie

Ekran z soczewkami dwuwypuk³ymi

Ekran z soczewkami

Fresnela

Soczewka szklana

Lampa CRT

a)

b)