Podział gruntów budowlanych
1/6
Materiały dydaktyczne na zajęcia z przedmiotu Mechanika Gruntów i Fundamentowanie.
Zakład Geotechniki i Geologii Inżynierskiej, IIL Politechniki Poznańskiej.
Opracował: mgr inż. Adam Duda
Grunty budowlane
Grunty
antropogeniczne
Grunty naturalne
Rodzime
Nasypowe
pochodzenie (udział człowieka)
cz
ę
śc
i
o
rg
an
ic
zn
e
cz
ę
śc
i
o
rg
an
ic
zn
e
M
in
e
ra
ln
e
O
rg
a
n
ic
z
n
e
przydatność dla
budownictwa
N
a
s
y
p
b
u
d
o
w
la
n
y
N
B
N
a
s
y
p
n
ie
-
b
u
d
o
w
la
n
y
N
N
Mineralne
Organiczne
o
d
k
sz
ta
łc
en
ie
p
o
d
ło
ż
a
Skaliste
Nieskaliste
Skaliste
Nieskaliste
Węgiel brunatny WB
Węgiel kamienny WK
o
d
k
sz
ta
łc
en
ie
p
o
d
ło
ż
a
Grunt próchniczny H
Namuł Nm
części organiczne
i pochodzenie
w
y
tr
zy
m
ał
o
ść
1
sp
ę
k
an
ie
2
w
p
ły
w
w
o
d
y
3
u
zi
ar
n
ie
n
ie
(p
ro
ce
n
to
w
y
u
d
zi
ał
f
ra
k
cj
i)
Kamieniste
K
Gruboziarniste
Drobno-
ziarniste
Gytia Gy
Torf T
sp
o
is
to
ść
Niespoiste ns
Spoiste
u
zi
ar
n
ie
n
ie
za
g
ę
sz
cz
en
ie
4
w
il
g
o
tn
o
ść
5
Piasek gruby Pr
Piasek średni Ps
Piasek drobny Pd
Piasek pylasty Pπ
π
π
π
Zwietrzelina KW
charakter geologiczny
Rumosz KR
Zwietrzelina gliniasta KWg
Rumosz gliniasty KRg
Otoczaki KO
Ż
wir Ż
uziarnienie
Pospółka Po
Ż
wir gliniasty Żg
Pospółka gliniasta Pog
sp
o
is
to
ść
mało spoisty ms
ś
rednio spoisty ss
zwięzło spoisty zs
bardzo spoisty bs
Piasek gliniasty Pg
uziarnienie,
powierzchnia właściwa
i uziarnienie
Pył piaszczysty π
π
π
π
p
Pył π
π
π
π
Glina piaszczysta Gp
Glina G
Glina pylasta Gπ
π
π
π
Glina piaszczysta zwięzła Gpz
Glina zwięzła Gz
Glina pylasta zwięzła Gπ
π
π
π
z
Ił piaszczysty Ip
Ił I
Ił pylasty Iπ
π
π
π
stopień karbonizacji
substancji roślinnej
7
6
dodatkowy
stan gruntu
Diagram nr 1. Podział gruntów budowlanych według PN-86/B-02480
I
p
> 1%
I
p
<= 1%
Podział dodatkowy 1 – 7 przedstawiono na diagramie nr 2
Podział gruntów budowlanych
2/6
Materiały dydaktyczne na zajęcia z przedmiotu Mechanika Gruntów i Fundamentowanie.
Zakład Geotechniki i Geologii Inżynierskiej, IIL Politechniki Poznańskiej.
Opracował: mgr inż. Adam Duda
Skaliste
w
y
tr
zy
m
ał
o
ść
1
sp
ę
k
an
ie
2
w
p
ły
w
w
o
d
y
3
T
w
a
rd
e
S
T
M
ię
k
k
ie
S
M
M
a
ło
s
p
ę
k
a
n
e
M
s
L
it
e
L
i
W
o
d
o
p
rz
e
-
p
u
s
z
c
z
a
ln
o
ś
ć
W
p
ły
w
w
o
d
y
Ś
re
d
n
io
s
p
ę
k
a
n
e
S
s
B
a
rd
z
o
s
p
ę
k
a
n
e
B
s
Niespoiste
4
5
L
u
ź
n
y
l
n
Ś
re
d
n
io
z
a
g
ę
-
s
z
c
z
o
n
y
s
z
g
Z
a
g
ę
s
z
c
z
o
n
y
z
g
S
u
c
h
y
s
u
M
a
ło
w
ilg
o
tn
y
m
w
u
zi
ar
n
ie
n
ie
za
g
ę
sz
cz
en
ie
w
il
g
o
tn
o
ść
b
a
rd
z
o
z
a
g
ę
-
s
z
c
z
o
n
y
b
z
g
W
ilg
o
tn
y
w
N
a
w
o
d
n
io
n
y
n
w
Spoiste
6
7
Z
w
a
rt
y
z
w
P
ó
łz
w
a
rt
y
p
z
w
T
w
a
rd
o
-
p
la
s
ty
c
z
n
y
t
p
l
G
ru
n
ty
a
k
ty
w
n
e
N
A
u
zi
ar
n
ie
n
ie
st
an
g
ru
n
tu
d
o
d
at
k
o
w
y
G
ru
n
ty
p
rz
e
c
ię
tn
ie
a
k
ty
w
n
e
N
P
P
ły
n
n
y
p
ł
sp
o
is
to
ść
G
ru
n
ty
p
rz
e
c
ię
tn
ie
a
k
ty
w
n
e
N
P
P
la
s
ty
c
z
n
y
p
l
M
ię
k
k
o
-
p
la
s
ty
c
z
n
y
m
p
l
Diagram nr 2 - uzupełniający. Podział gruntów budowlanych według
PN-86/B-02480
Diagram uzupełniający do diagramu nr 1
Podział szczegółowy przedstawiono w dalszej części opracowania.
Podział gruntów budowlanych
3/6
Materiały dydaktyczne na zajęcia z przedmiotu Mechanika Gruntów i Fundamentowanie.
Zakład Geotechniki i Geologii Inżynierskiej, IIL Politechniki Poznańskiej.
Opracował: mgr inż. Adam Duda
Podział gruntów mineralnych skalistych wg PN-86/B-02480
Kryterium
podziału
Nazwa gruntu
Symbol
Opis
Skalisty twardy
ST
Wytrzymałość na ściskanie R
c
> 5 MPa
Wytrzymałość
Skalisty miękki
SM
Wytrzymałość na ściskanie R
c
≤ 5 MPa
Skała lita
Li
Brak widocznych spękań (szczeliny o szerokości nie większej
niż 0,1 mm)
Skała mało
spękana
Ms
Szczeliny występują nie gęściej niż co 1 m i mają szerokość nie
większą niż 1 mm
Skała średnio
spękana
Ss
Szczeliny występują gęściej niż co jeden metr i mają szerokość
nie większą niż 1 mm, lub szczeliny występują nie gęściej niż 1
m, lecz mają szerokość większą niż 1 mm
Spękanie
Skała bardzo
spękana
Bs
Szczeliny występują gęściej niż co jeden metr i mają szerokość
większą niż 1 mm
Wymagania
dodatkowe
W zależności od potrzeb:
- wodoprzepuszczalność
- wpływ wody i jej przepływu na właściwości gruntów skalistych
Podział gruntów mineralnych nieskalistych bazuje na procentowym udziale
poszczególnych, tzw. frakcji uziarnienia gruntu (frakcji gruntowych) w całej masie
gruntu.
Frakcje uziarnienia gruntów mineralnych nieskalistych
wg PN-86/B-02480
Nazwa frakcji
Symbol procentowej
zawartości frakcji w masie
szkieletu gruntowego
Zakres średnic
zastępczych d, mm
Składnik elementarny
frakcji
Kamienista
f
k
d > 40
kamienie
Ż
wirowa
f
ż
40 ≥ d > 2
ziarna żwirowe
Piaskowa
f
p
2 ≥ d > 0,05
ziarna piaskowe
Pyłowa
f
π
0,05 ≥ d > 0,002
cząstki gruntowe
Iłowa
f
i
0,002 ≥ d
cząstki gruntowe
Przy klasyfikacji gruntów mineralnych nieskalistych drobnoziarnistych
spoistych stosuje się „zredukowane” zawartości trzech najmniejszych frakcji.
Zawartość frakcji f
p
, f
π
, f
i
redukuje się o zawartość frakcji f
k
i f
ż
:
- frakcja piaskowa zredukowana
)
(
100
100
'
ż
k
p
p
f
f
f
f
+
−
=
- frakcja pyłowa zredukowana
)
(
100
100
'
ż
k
f
f
f
f
+
−
=
π
π
- frakcja iłowa zredukowana
)
(
100
100
'
ż
k
i
i
f
f
f
f
+
−
=
Podział gruntów budowlanych
4/6
Materiały dydaktyczne na zajęcia z przedmiotu Mechanika Gruntów i Fundamentowanie.
Zakład Geotechniki i Geologii Inżynierskiej, IIL Politechniki Poznańskiej.
Opracował: mgr inż. Adam Duda
Dla określenia zawartości poszczególnych frakcji w gruncie należy wykonać
analizę granulometryczną
. Przy czym zawartość frakcji iłowej i pyłowej oznacza się
metodą areometryczną
, natomiast zawartość pozostałych frakcji metodą sitową. Na
podstawie analizy granulometrycznej możemy wykonać wykres uziarnienia gruntu,
tzw. krzywą uziarnienia.
80
90
100%
10
4
0
2
Pyłowa
Piaskowa
Ż
wirowa
Kam.
Iłowa
0
,0
5
0
,0
0
2
0
,0
1
0
,0
2
0
,0
3
0
,0
4
0
,0
6
0
,0
8
0
,2
0
,3
0
,4
0
,5
1
0
,8
0
,0
0
8
0
,0
0
6
0
,0
0
5
0
,0
0
4
0
,0
0
3
0
,0
0
1
5
0
,0
0
1
0
,1
0
,1
5
0
,6
1
,5
3
4
5 6
8
1
0
2
0
3
0
5
0
6
0
8
0
1
0
0
1
5
Z
a
w
a
rt
o
ś
ć
z
ia
rn
(
c
z
ą
s
te
k
)
o
ś
re
d
n
ic
y
m
n
ie
js
z
e
j
n
iż
d
m
m
10
100%
90
80
70
60
50
40
30
20
0
f
i
f
π
f
p
f
ż
f
k
d
n
n
Ś
rednica zastępcza ziarna (cząstki) - d, mm
analiza sitowa
analiza areometryczna
Krzywa uziarnienia gruntu
0
,0
6
m
m
*
krzywa uziarnienia powstaje na podstawie analizy granulometrycznej
0,063
0,1
0,25
0,5
1
2
10
25
40
z
e
s
ta
w
s
it
cylinder z zawiesiną
gruntową
areometr
* 0,074 mm [2]
F r a k c j e
PN-86/B-02480
0
20
30
40
50
60
70
n-procentowa średnica ziaren
d
n
– średnica zastępcza, poniżej której w gruncie
zawarty jest n % masy
Jak widać na powyższym wykresie, przedstawiony grunt zawiera w sobie wszystkie frakcje
(oczywiście nie zawsze tak jest). Procentową zawartość poszczególnych frakcji „zwymiarowano”.
Łatwo można odczytać, że frakcji iłowej jest ok. 6%, pyłowej 26%, piaskowej 50%, żwirowej 15%
i kamienistej 3%. Korzystając ze szczegółowego podziału gruntów mineralnych nieskalistych (patrz
tabela poniżej), można stwierdzić, że przedstawiony grunt to Pospółka gliniasta Pog.
Podział gruntów budowlanych
5/6
Materiały dydaktyczne na zajęcia z przedmiotu Mechanika Gruntów i Fundamentowanie.
Zakład Geotechniki i Geologii Inżynierskiej, IIL Politechniki Poznańskiej.
Opracował: mgr inż. Adam Duda
Podział gruntów mineralnych nieskalistych wg PN-86/B-02480
Rodzaj
gruntu
Nazwa gruntu
Symbol
Uziarnienie / Dodatkowa charakterystyka
Zwietrzelina
KW
f
i
' ≤ 2%
Zwietrzelina
gliniasta
KWg
f
i
' > 2%
Grunt występuje w miejscu wietrzenia
skały w stanie nienaruszonym
Rumosz
KR
f
i
' ≤ 2%
Rumosz gliniasty
KRG
f
i
' > 2%
Grunt
występuje
poza
miejscem
wietrzenia skały pierwotnej, lecz nie
podlegał procesom transportu i osadze-
niu w wodzie
K
a
m
ie
n
is
ty
Otoczaki
KO
f
k
>
5
0
%
(d
5
0
>
4
0
m
m
)
-
Grunt osadzony w wodzie
Ż
wir
Ż
f
i
' ≤ 2%
Ż
wir gliniasty
Żg
f
k
+ f
ż
> 50%
f
i
' > 2%
Pospółka
Po
f
i
' ≤ 2%
G
ru
b
o
zi
a
rn
is
ty
Pospółka gliniasta
Pog
f
k
≤
5
0
%
o
ra
z
f
k
+
f
ż
>
1
0
%
(d
5
0
≤
4
0
m
m
o
ra
z
d
9
0
>
2
m
m
)
50% ≥
f
k
+ f
ż
> 10% f
i
' > 2%
Piasek gruby
Pr
Zawartość ziaren o średnicy
większej niż 0,5
mm
wynosi
więcej niż 50%
(d
50
> 0,5 mm)
Piasek średni
Ps
Zawartość ziaren o średnicy
większej niż 0,5
mm
wynosi
nie więcej niż 50%,
lecz
zawartość ziaren o średnicy
większej niż 0,25
mm
wynosi
więcej niż 50%
(0,5 mm
≥
d
50
> 0,25 mm)
Piasek drobny
Pd
Zawartość ziaren o średnicy
mniejszej niż 0,25
mm
wynosi
więcej niż 50%
(d
50
≤ 0,25 mm)
N
ie
sp
o
is
ty
(
sy
p
k
i)
I
p
≤
1
%
Piasek pylasty
Pπ
f
p
’= 68÷90%, fπ’= 10÷30%,
f
i
’= 0÷2%
f
p
’ %
fπ’ %
f
i
’ %
spoistość
Piasek gliniasty
Pg
60 ÷ 98
0 ÷ 30
2 ÷ 10
Pył piaszczysty
πp
30 ÷ 70 30 ÷ 70
0 ÷ 10
Pył
π
0 ÷ 30
60 ÷100
0 ÷ 10
mało
spoisty
I
p
=1÷10%
Glina piaszczysta
Gp
50 ÷ 90
0 ÷ 30
10 ÷ 20
Glina
G
30 ÷ 60 30 ÷ 60
10 ÷ 20
Glina pylasta
Gπ
0 ÷ 30
30 ÷ 90
10 ÷ 20
ś
rednio
spoisty
I
p
=10÷20%
Glina piaszczysta
zwięzła
Gpz
50 ÷ 80
0 ÷ 30
20 ÷ 30
Glina zwięzła
Gz
20 ÷ 50 20 ÷ 50
20 ÷ 30
Glina pylasta
zwięzła
Gπz
0 ÷ 30
50 ÷ 80
20 ÷ 30
zwięzło
spoisty
I
p
=20÷30%
Ił piaszczysty
Ip
50 ÷ 70
0 ÷ 20
30 ÷ 50
Ił
I
0 ÷ 50
0 ÷ 50
30 ÷ 100
D
ro
b
n
o
zi
ar
n
is
ty
S
p
o
is
ty
I
p
>
1
%
Ił pylasty
Iπ
f
k
+
f
ż
≤
1
0
%
(d
9
0
≤
2
m
m
)
0 ÷ 20
50 ÷ 70
30 ÷ 50
bardzo
spoisty
I
p
> 30%
I
p
– wskaźnik plastyczności.
Podział gruntów budowlanych
6/6
Materiały dydaktyczne na zajęcia z przedmiotu Mechanika Gruntów i Fundamentowanie.
Zakład Geotechniki i Geologii Inżynierskiej, IIL Politechniki Poznańskiej.
Opracował: mgr inż. Adam Duda
Podział gruntów mineralnych nieskalistych drobnoziarnistych spoistych można
również przedstawić graficznie za pomocą tzw. trójkąta Fereta.
1
2
3
4
6
7
8
9
10
10
9
8
7
6
4
3
2
1
1
2
3
4
6
7
8
9
10
f '
π
f '
i
f
'
p
I
Ip
I
π
Gpz
G
π
z
Gz
Gp
G
π
G
Pg
π
p
π
P
P
π
Normy:
[1] PN-B-02481 01-1998: Geotechnika. Terminologia podstawowa, symbole literowe
i jednostki miar
.
[2] PN-88/B-04481: Grunty budowlane. Badania próbek gruntu.
[3] PN-86/B-02480: Grunty budowlane. Określenia, symbole, podział i opis gruntów.
Uwaga:
Od czerwca 2006 roku w Polsce obowiązuje również nowa klasyfikacja gruntów zgodna
z normami europejskimi. Przez pewien okres przejściowy obowiązywać będą dwie klasyfikacje
równolegle. Podział według nowej normy nie będzie jeszcze egzekwowany na zajęciach.
Zainteresowane osoby odsyłam do:
PN-EN ISO 14688-1: Badania geotechniczne. Oznaczanie i klasyfikacja gruntów. Część 1:
Oznaczanie i opis
. Czerwiec 2006,
PN-EN ISO 14688-2: Badania geotechniczne. Oznaczanie i klasyfikacja gruntów. Część 2: Zasady
klasyfikacji
. Czerwiec 2006,
a także do artykułu:
A. Gołębiewska, A Wudzka: Nowa klasyfikacja gruntów według normy PN-EN ISO.
GEOINŻYNIERIA drogi mosty tunele s. 44- 55, 04/2006 (11), www.i-b.pl.