Konspekt wiadomości wystarczających do uzyskania zaliczenia z przedmiotu

Państwa rozwijające się w stosunkach międzynarodowych

I

Definicje.

1) czynnikowa MSG

czynniki charakterystyczne dla państw rozwijających się:
a) niski poziom PKB na jednego mieszkańca;
b) wysoki odsetek ludności zatrudnionej w rolnictwie;
c) wysoki poziom bezrobocia o charakterze strukturalnym i sezonowym
d) niski poziom oświaty, nauki,ochrony zdrowia, wysoki wskaźnik umieralności

niemowląt, niska przeciętna długość życia;

e) degradacja środowiska naturalnego;
f) silna presja demograficzna;
g) duże nierówności społeczne.

2) genealogiczna

- państwa powstałe na obszarze byłych kolonii i terytoriów zależnych, ze względu na
niski poziom rozwoju gospodarczego, wymagające wsparcia państw bogatszych.

3) internacjologiczna

grupa państw, ze względu na stopień rozwoju gospodarczego przeciwstawiana
państwom rozwiniętym

4) państwa trzeciego świata

państwa, które w okresie Zimnej Wojny nie opowiedziały się formalnie po stronie
żadnego z modeli gospodarki.

II

Kryteria wyodrębniania.

1) ekonomiczne Międzynarodowego Funduszu Walutowego

MFW dzieli państwa na:
a) państwa o rozwiniętych gospodarkach,
b) państwa budujące gospodarki rynkowe,
c) państwa rozwijające się.

2) instytucjonalne

państwa należące do:
a) Grupy 77,
b) Ruchu Państw Niezaangażowanych.

3) świadomościowe

państwa identyfikujące się ze sobą w wyniku wspólnoty losów, doświadczenia bycia
kolonią i procesu dekolonizacji.

III

Podziały państw rozwijających się.

1) ze względu na stopień rozwoju gospodarki

a) państwa nowouprzemysłowione;
b) państwa o gospodarkach przejściowych;
c) państwa o wyłaniających się rynkach;
d) państwa eksporterzy ropy naftowej;
e) państwa najmniej rozwinięte.

2) przyjęty przez OECD

a) kraje o średnim dochodzie na mieszkańca;
b) kraje o niskim dochodzie na mieszkańca;
c) kraje nowouprzemysłowione;
d) kraje OPEC.

3) przyjęty przez ONZ

a) kraje najsłabiej rozwinięte;

1

b) nienaftowe kraje rozwijające się;
c) kraje OPEC.

IV

Współpraca państw rozwijających się.

1) główne organizacje zrzeszające większość państw rozwijających się;

a) Grupa 77

geneza
Powstała w 1964 roku w oparciu o grupę 77 państw o zbieżnych interesach,
wypracowały one na konferencji UNCTAD Wspólną deklarację 77 państw.
Efektem Deklaracji miało być stworzenie wspólnego lobby państw
postkolonialnych, dążących do uzyskania pomocy materialnej.
cele

forum przedstawiania i promocji wspólnych interesów gospodarczych;
zwiększenie zdolności negocjacyjnej państw;
promocja współpracy dla rozwoju stosunków Północ-Południe.

działalność

Karta Algierska

wskazano na przepaść między państwami bogatymi i biednymi oraz
niezbyt korzystny, dla biednych, wynik negocjacji na I Konferencji
UNCTAD;
w poszczególnych sprawach powyższej konferencji określono punkty
odniesienia (wspólne stanowiska) państw Grupy 77;
doprowadzono do zwołania sesji nadzwyczajnej Zgromadzenia Ogólnego
ONZ dotyczącej opracowania i przyjęcia zasad Nowego Ładu
Ekonomicznego (projekt nie został przyjęty);
powołanie Grupy 24 mającej koordynować działania państw
rozwijających się w Międzynarodowym Funduszu Walutowym (MFW)
i negocjacjach finansowych prowadzonych przez niego;
lata 90 XX wieku – odejście z Grupy 77 części członków europejskich
(Jugosławia, Malta, Rumunia i Cypr).

b) Ruch Państw Niezaangażowanych

geneza
założony w 1961 roku w Belgradzie przez grupę przywódców państw
pragnących zachować neutralność w sporze między obozem socjalistycznym
a kapitalistycznym
pryncypia

uszanowanie suwerenności i integralności terytorialnej państw;
sprzeciw wobec agresywnej polityce państw zachodu;
sprzeciw wobec mieszania się w wewnętrzne sprawy państw;
dążenie do równoprawności i obustronnych korzyści w relacjach
z państwami zachodu;
pokojowe współistnienie jako podstawa relacji między państwami.

obszary zainteresowań po Zimnej Wojnie

krytyka polityki USA

wojny z terrorem;
polityki wobec Korei Pn. i Iranu;
kontroli USA nad ONZ i innymi organizacjami międzynarodowymi.

reforma ONZ

wzmocnienie pozycji państw niezaangażowanych.

samopodtrzymujący się rozwój

krytyka braku demokracji i działań zachodu zmierzających do kontroli

2

światowych instytucji finansowych)

współpraca Północ-Południe

tworzenie wspólnych komitetów i deklaracji

kulturalna różnorodność i prawa człowieka

akceptują prawa człowieka i sprawiedliwość społeczną, ale uzależniają
ich zakres i przestrzeganie od norm kulturowo-cywilizacyjnych
panujących w danych społecznościach;
występują przeciw unifikacji kultury, apelują o tolerancje
i dywersyfikację kulturową.

2) organizacje tworzące regionalny wspólny rynek

a) Ameryka Łacińska

Andyjska Wspólnota Narodów
utworzona - Paktem Andyjskim

najważniejsze osiągnięcia i obszary zainteresowań:

porozumienie dotyczące otwartych przestworzy – środki budowy zaufania;
utworzenie Strefy Wolnego Handlu;
wspólne zewnętrzne taryfy celne;
rozmowy z MERCOSUR o połączeniu stref wolnego handlu;
zdrowie;
kultura.

Wspólny Rynek Południa (MERCOSUR)
utworzony traktatem z Asuncjon

cele:

3 wolności:

produktów;
usług;
pracowników.

wspólna polityka taryfowa;
koordynacja polityk sektorowych i makroekonomicznych;
strefa wolnego handlu.

Wspólnota Karaibska (CARICOM)
utworzona traktatem z Choguramas

obszary zainteresowań:

wspólny rynek i gospodarka;
wspólny paszport
Karaibska Sieć Wymiany – wspólna platforma handlowa i rynek akcji
Karta podróży – wspólne normy i przepisy dotyczące traktowania
podróżnych

b) Afryka

Afrykańska Wspólnota Ekonomiczna

filary – wspólnoty regionalne (nazwy i skróty nieobowiązkowe):

Wspólny Rynek Wschodniej i Północnej Afryki (COMESA);
Wspólnota Afryki Wschodniej (EAC);
Wspólnota Gospodarcza Państw Afryki Centralnej (ECCAS);
Wspólnota Gospodarcza Państw Afryki Zachodniej (ECOWAS);
Wspólnota Rozwoju Afryki Południowej (SADC).

zrealizowane etapy integracji:

3

tworzenie bloków regionalnych,
wzmacnianie więzów międzyblokowych i harmonizacja instytucji,
ustanowienie obszarów wolnego handlu i unii celnej w ramach bloków.

3) organizacje współpracy gospodarczej i społecznej

a) Stowarzyszenie Narodów Azji Południowo-Wschodniej (ASEAN)

cele:

przyspieszenie wzrostu ekonomicznego, rozwoju socjalnego i kulturowego
w regionie;
promowanie regionalnego pokoju i stabilizacji.

zakresy działalności:

polityczny i bezpieczeństwa

Szczyt Wschodniej Azji – ASEAN + państwa regionu – dotyczący handlu
energii i bezpieczeństwa;
Szczyt Upamiętnienia – ASEAN + Japonia, Chiny, Korea Pd. Indie;
Forum Regionalne ASEAN – wielostronny dialog w regionie Azji
i Pacyfiku, budowa zaufania, dyplomacja prewencyjna.

gospodarczy

Porozumienie o Wspólnym Efektywnym Planie Ceł Preferencyjnych
(CEPT);
Strefa Wolnego Handlu (AFTA);
Wszechstronna Strefa Inwestycji ASEAN (ACIA).

kulturowy

współpraca medialna:

wspólne audycje;
standardy telewizji.

parki dziedzictwa;
muzyka;
poezja;
edukacja;
sport.

b) Południowoazjatyckie Stowarzyszenie Współpracy Regionalnej (SAARC)

cele

poprawa jakości życia;
wzrost gospodarczy, społeczny i kulturowy;
propagowanie i umacnianie współpracy:

wewnątrz organizacji;
z państwami rozwijającymi się;
z organizacjami międzynarodowymi.

obszary współpracy

rolnictwo i obszary wiejskie;
biotechnologia;
kultura;
handel i ekonomia;
edukacja;
energia;
zwalczanie ubóstwa;
bezpieczeństwo;
turystyka.

4) organizacje regionalne

a) Liga Państw Arabskich;

4

b) Organizacja Państw Amerykańskich;
c) Organizacja Jedności Afrykańskiej.

5