Mobbing w miejscu pracy

sobota, 14 lutego 2009 13:22

Zgodnie z art. 94

3

§ 2. KP mobbingiem jest działanie lub zachowanie dotyczące pracownika

lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub

zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej

powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub

wyeliminowanie z zespołu współpracowników.

Tego typu działaniom zobowiązany jest przeciwdziałać pracodawca. Czy wywiązuje się z tego

obowiązku? Nie wydaje się to bardzo prawdopodobne skoro według badań do 40%

społeczeństwa może być poddawanych różnego rodzaju działaniom oscylujących wokół

zjawiska mobbingu. Badania CBOS z 2002 roku stwierdzają, że: „...co szósty zatrudniony (17%)

twierdzi, że w ostatnich pięciu latach był szykanowany przez swego przełożonego, przy tym co

dwudziesty (5%) twierdzi, że były to częste przypadki. Szykanowanie przez współpracowników

lub inne osoby w pracy, dotknęło w ostatnich pięciu latach tylko 6% ankietowanych”. (1)

Gdzie najczęściej występuje to zjawisko?

Może się to wydawać paradoksem, ale najczęściej mamy do czynienia z mobbingiem w

sektorze publicznym, przy czym jest to gównie oświata, natomiast wśród przedsiębiorstw

prywatnych prym wiedzie handel.(2) W Polsce mobbingowi poddaje się często pracowników

hipermarketów zrzeszonych w związkach zawodowych, na co dowody nie trudno znaleźć

choćby na naszych stronach internetowych. Jednak również firmy aspirujące do wizerunku firm

etycznych, prestiżowych i prosperujących dzięki, wyrobionej lub zakupionej, dobrze kojarzonej

marce, mają na swoim sumieniu nie jedno takie działanie.

Przyczyny

Jakie są główne przyczyny tego stanu rzeczy? Pierwsza i najważniejsza leży w dążeniu do

minimalizacji kosztów związanych z zatrudnionym na różnych zasadach personelu. Zastraszony

pracownik staje się bardziej uległy, a tzw. asertywność przestaje być jego silną stroną. Jest to

widoczne zwłaszcza teraz, w trakcie kryzysu, kiedy ostatecznym cel pracodawcy to

eksploatacja pracownika przez kilkanaście godzin, permanentne nadgodziny, straszenie

zwolnieniem. A odbywa się to wszystko pod płaszczykiem postulatu św. Pawła, że: „Kto nie

pracuje, ten nie je!” Gdy jednak powiedziało się „a”, należy także powiedzieć „b” i zadać szereg

innych pytań. Czy takie ma być nasze wolnorynkowe Eldorado? Czy kosztem własnego

1 / 3

Mobbing w miejscu pracy

sobota, 14 lutego 2009 13:22

dobrego samopoczucia, zdrowia lub życia mamy nabijać kabzę darmozjadom? (4) Kto pracował

na nich w czasach wzrostów, rozwoju, gdy portfele pęczniały od nagromadzonej wartości

dodanej? Czy w gorszych czasach pracownik jest szmatą, którą po wyciśnięciu całego syfu jaki

pochłonęła można wyrzucić w kąt?

Jak rozpoznać mobbing?

Zachowania mobbingującego polegać mogą na słowach, gestach, wysyłaniu pism (wiadomości

mailowych). Muszą mieć przy tym postać nękania (prześladowania, szykanowania, dręczenia)

pracownika oraz charakteryzować się długotrwałością (trwać przez dłuższy czas) i

uporczywością (działanie sprawcy cechuje nasilenie złej woli). Chodzi o działania powtarzalne.

Mobbingiem nie będzie zatem jednorazowe, choćby nawet jednoznacznie naganne,

zachowanie. Według Leymanna mobbing to system psychospołecznych relacji w miejscu pracy,

który charakteryzuje się wrogim nastawieniem i nękaniem pracowników przez

współpracowników lub przełożonych. Zdaniem tego autora zjawisko to jest skutkiem konfliktu,

który z upływem czasu i braku przeciwdziałania nasila się i przybiera postać działania

długotrwałego i systematycznie wymierzanego przeciwko jednej osobie. (5)

Przeciwdziałania

Jak wspomniano pracodawca jest zobowiązany do zapobiegania mobbingowi. Jest to widoczne

w orzecznictwie sądowym. I tak na przykład Sąd Najwyższy wskazywał (np. w uzasadnieniu

wyroku z 25 lipca 2003 r.), że zapewnienie przez pracodawcę pracownikowi stanu dobrego

samopoczucia jest niewymierne i nie dające się zobiektywizować. Jednemu pracownikowi

dobre samopoczucie zapewni samo posiadanie miejsca pracy, inny może pozostać wiecznym

malkontentem, gdyż jest to kwestia cech charakteru, na które pracodawca nie ma wpływu. (5)

To jednak, że pracodawca nie zawsze ma wpływ na samopoczucie pracownika, nie oznacza

przyzwolenia na to, iż może on odstąpić od działania wymienionego w par. 1. art. 94

3

Kodeksu

pracy, tj od obowiązku przeciwdziałania mobbingowi. Co więcej taki pracodawca jest także

sprawcą mobbingu.

Według par. 3. tegoż artykułu Kodeksu pracy stwierdza, że pracownik, u którego „(...) wywołano

rozstrój zdrowia, może dochodzić od pracodawcy odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia

pieniężnego za doznaną krzywdę” Co więcej par. 4. jasno wskazuje, że pracownik, „(...) który

wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę, ma prawo dochodzić od pracodawcy

odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, ustalane na

podstawie odrębnych przepisów”.

Nie wolno zapomnieć, że takie działania są wymierzone przeciwko innemu podmiotowi

prawnemu, jakim jest przedsiębiorstwo, które na skutek złej polityki wewnętrznej jest narażane

przez pracodawcę na straty. Płacąc kary i odszkodowania uszczupla on przecież kapitał. Jest to

działanie ścigane jako przestępstwo, co wynika z art. 585 Kodeksu karnego, który stwierdza:

2 / 3

Mobbing w miejscu pracy

sobota, 14 lutego 2009 13:22

„Kto, biorąc udział w tworzeniu spółki handlowej lub będąc członkiem jej zarządu, rady

nadzorczej lub komisji rewizyjnej albo likwidatorem, działa na jej szkodę - podlega karze

pozbawienia wolności do lat 5 i grzywnie”. Stosownie do tego § 2. tego artykułu głosi, że: „Tej

samej karze podlega, kto osobę wymienioną w § 1 nakłania do działania na szkodę spółki lub

udziela jej pomocy do popełnienia tego przestępstwa”. Miejmy nadzieję, że orzecznictwo coraz

częściej zacznie zauważać tego typu nieprawidłowości i egzekwować od nierzetelnych

pracodawców przestrzegania prawa.

Mateusz Żuk

1)

http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2002/K_107_02.PDF

2) Jak wynika z badań przeprowadzonych przez Stowarzyszenie Vox Humana, w czasie

projektu Mobbing Stoper, najwięcej przypadków mobbingu zdarza się w sektorze publicznym

(62 proc.), mniej w prywatnym. Jeśli chodzi o branże, to przoduje oświata (34 proc.

przypadków), a wśród firm prywatnych - handel (26 proc.).

Zob.:

http://www.kurierlubelski.pl/module-dzial-viewpub-tid-9-pid-57906.html

3)

http://www.solidarnosc.org.pl/handel/mobbing.htm

4)

http://www.budnet.pl/Jakie_zachowanie_pracodawcy_uznac_mozna_za_mobbing,przeglad_

prasy_

budowlanej,i=12654.html

5)

http://www.leymann.se/English/12100E.HTMhttp://www.mobbing.pl/czym_jest_mobbing.php

?part=2

3 / 3