Wprowadzenie do
własności
intelektualnej

intelektualnej

Dr Justyna Ożegalska-
Trybalska

Dr Dariusz Kasprzycki

Własność intelektualna

wytwory ludzkiego umysłu
(stany faktyczne)

mające charakter niematerialny

nie będące rzeczami, choć
zazwyczaj ucieleśnione w
przedmiotach materialnych

WŁASNOŚĆ INTELEKTUALNA

WŁASNOŚĆ INTELEKTUALNA

Prawo autorskie

Prawo autorskie

Własność

Własność przemysłowa

przemysłowa

Know

Know--how

how

utwory

przedmioty praw

wynalazki

wzory użytkowe

poufne informacje

techniczne,

przedmioty praw

pokrewnych

wzory użytkowe

wzory przemysłowe

znaki towarowe

oznaczenia geograficzne

topografie scalone

nowe odmiany roślin

oznaczenia przedsiębiorstw

techniczne,

gospodarcze

receptury

prototypy

PRAWO AUTORSKIE

Prawo autorskie

Przedmiot ochrony:

1)

utwór

Podstawa prawna:

Ustawa o prawie autorskim i
prawach pokrewnych z 4 lutego

2)

prawa pokrewne

artystyczne wykonania, fonogramy,
wideogramy, nadania stacji radiowych i
telewizyjnych,

pierwsze wydania, wydania naukowe i

krytyczne (tzw. prawa pokrewne wydawców)

prawach pokrewnych z 4 lutego
1994 r.

Przesłanki ochrony

UTWÓR

- każdy przejaw działalności twórczej:

o indywidualnym charakterze

ustalony w jakiejkolwiek postaci

niezależnie od wartości,
przeznaczenia sposobu wyrażenia

przeznaczenia sposobu wyrażenia

Wyłączenia spod ochrony:



nie są chronione

odkrycia, idee, procedury,

metody działania - „jako takie”

Sposób uzyskiwania ochrony

ochrona powstaje automatycznie

w momencie ustalenia utworu w jakiejkolwiek
postaci,

bez spełnienia jakichkolwiek formalności

bez spełnienia jakichkolwiek formalności

(umieszczenia adnotacji o zastrzeżeniu praw,
rejestracji dzieła, wniesienia opłat)

Uzyskanie ochrony nie wymaga ponoszenia

ż

adnych kosztów!

Kategorie utworów

Utwory:

-

samoistne,

-

zależne (opracowania),
utwory inspirowane

-

utwory inspirowane

-

zbiorowe

Przykłady opracowań utworów :

- tłumaczenia, przeróbki, adaptacje

Podmiot prawa autorskiego

1.

TWÓRCA

- pierwotnie uprawniony z tytułu praw

osobistych i majątkowych

2.

WSPÓLTWORCA

3. Inny podmiot uprawniony z tytułu autorskich

3. Inny podmiot uprawniony z tytułu autorskich

praw majątkowych:

-

pracodawca

-

wydawca

4. Uprawnienia instytucji naukowych

Podmiot prawa autorskiego

TWÓRCA

autorskie prawa majątkowe oraz autorskie prawa osobiste
przysługują twórcy tj. osobie fizycznej, która stworzyła dzieło

domniemanie autorstwa

WSPÓŁAUTORSTWO

domniemanie równości udziałów - z tym, że każdy ze
współautorów może żądać określenia przez sąd innej
wielkości udziałów na podstawie wkładu pracy twórczej

tylko wniesienie wkładu twórczego do utworu stanowi
podstawę przyznania statusu współtwórcy !

Utwory pracownicze

Autorskie prawa majątkowe do utworu

stworzonego przez pracownika

w wyniku

wykonywania obowiązków ze stosunku pracy

nabywa pracodawca

(art. 12 pr.aut):



z chwilą przyjęcia utworu



wyjątek - programy komputerowe - art. 74 ust.3



w granicach wynikających z celu umowy o
pracę i zgodnego zamiaru stron



jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie
stanowią inaczej!

Utwory pracownicze

Wyłączenie z zakresu „utworów pracowniczych”
utworów stworzonych:

na zamówienie

na podstawie umowy o dzieło lub umowy

na podstawie umowy o dzieło lub umowy
zlecenia

w ramach konkursu



Pracodawca nabywa tylko autorskie prawa
majątkowe, autorskie prawa osobiste zawsze
pozostają przy twórcy !

Utwory naukowe



prawo instytucji naukowej

do pierwszeństwa opublikowania

utworu naukowego

pracownika, stworzonego w wyniku

wykonywania obowiązków ze stosunku pracy



jeżeli umowa o pracę nie stanowi inaczej!

prawo pracownika do wynagrodzenia



prawo pracownika do wynagrodzenia



prawo do korzystania przez instytucję naukowa bez

odrębnego wynagrodzenia z materiału naukowego zawartego

w utworze oraz udostępniania utworu osobom trzecim,



jeżeli to wynika z uzgodnionego przeznaczenia utworu lub
zostało postanowione w umowie.

Treść praw autorskich

Treść praw autorskich:



prawa osobiste - art. 16 pr. aut.



prawa osobiste - art. 16 pr. aut.



prawa majątkowe - art. 17 pr. aut

Autorskie prawa osobiste

Treść - prawo do:



autorstwa utworu



oznaczenia utworu swoim nazwiskiem, lub pseudonimem,
albo do udostępniania go anonimowo



nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego
wykorzystania



prawo do integralności utworu



decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu
publiczności



nadzoru nad sposobem korzystania z utworu

Charakterystyka



przysługują tylko i wyłącznie twórcy - os. fizycznej



chronią więź twórcy z utworem



nieograniczone w czasie (trwają nawet po śmierci twórcy)



niezbywalne

Autorskie prawa majątkowe

Treść

:



prawo do

korzystania z utworu na wszystkich polach

eksploatacji



prawo do

rozporządzania utworem na wszystkich

polach eksploatacji

polach eksploatacji



prawo do

wynagrodzenia za korzystanie z utworu

Charakterystyka:

-

ograniczone w czasie

-

trwają 70 lat od śmierci twórcy

-

są zbywalne

-

podlegają dziedziczeniu

Dozwolony użytek

1.

Dozwolony użytek osobisty

- art. 23

-

korzystanie z utworu rozpowszechnionego

-

nieodpłatne

-

bez konieczności uzyskania zezwolenia twórcy

-

bez konieczności uzyskania zezwolenia twórcy

-

korzystanie w zakresie własnego użytku osobistego
lub w kręgu najbliższych osób

-

wyłączony w odniesieniu do

programów

komputerowych i elektronicznych baz danych

2.

Dozwolony użytek publiczny

- art. 24 – 33

- np. tzw. prawo cytatu

PATENTY

Patent

Patent

– prawo wyłączne udzielane

- bez względu na dziedzinę

techniki

- na

wynalazki

, które są

- na

wynalazki

, które są

-

nowe

,

-

nieoczywiste

,

-

nadają się do

przemysłowego

stosowania

PATENT

Prawo podmiotowe

Prawo wyłączne do korzystania z

Na określonym terytorium

W określonym czasie

Prawo wyłączne do korzystania z

wynalazku

Patenty – nowość

Wynalazek uważa się za

nowy, jeśli nie jest on częścią

stanu techniki.

Stan techniki

:



wszystko to, co przed datą, według której oznacza się



wszystko to, co przed datą, według której oznacza się
pierwszeństwo do uzyskania patentu, zostało udostępnione
do wiadomości powszechnej oraz



informacje zawarte w zgłoszeniach wynalazków lub wzorów
użytkowych, korzystających z wcześniejszego
pierwszeństwa

Nowość światowa

Patenty – pierwszeństwo



Krajowe



Dzień złożenia wniosku przed UPRP



Konwencyjne



Dzień prawidłowo złożonej aplikacji w



Dzień prawidłowo złożonej aplikacji w
państwie członkowskim Konwencji
Paryskiej



Z wystawy



Dzień oficjalnie uznanej wystawy

Konwencja Paryska o wystawach międzynarodowych 1928

12 miesięcy

6 miesięcy

Patent – poziom wynalazczy

Brak poziomu wynalazczego, gdy znawca

wynalazek uważa się za posiadający poziom
wynalazczy, jeżeli nie wynika on dla znawcy,
w sposób oczywisty, ze stanu techniki

Brak poziomu wynalazczego, gdy znawca

może do niego dojść bez wysiłku twórczego,

wykorzystując jedynie w sposób standardowy
posiadane umiejętności i dostępną wiedzę

Kim jest znawca?

Przeciętny specjalista z danej dziedziny

Patent – przemysłowa stosowalność

Wynalazek uważany jest za nadający się do
przemysłowego stosowania, jeżeli według
wynalazku może być uzyskiwany wytwór lub
wykorzystywany sposób, w rozumieniu

Szeroko interpretowana przesłanka

Przemysłowa stosowalność nie oznacza
rzeczywistego wdrożenia

wykorzystywany sposób, w rozumieniu
technicznym

, w jakiejkolwiek działalności

przemysłowej, nie wykluczając rolnictwa

Patent – techniczny charakter

Patenty są udzielane na wynalazki

w bez względu

na dziedzinę techniki

Obowiązek określenia dziedziny techniki

Konieczność wskazania cech technicznych
wynalazku

W praktyce chodzi o wskazanie

wkładu

technicznego

Wyłączenia spod ochrony
patentowej

1)

odkrycia, teorie naukowe i metody matematyczne

2)

wytwory o charakterze jedynie estetycznym;

3)

plany, zasady i metody dotyczące działalności

3)

plany, zasady i metody dotyczące działalności
umysłowej lub gospodarczej oraz gier;

4)

wytwory, których niemożliwość wykorzystania może

być wykazana w świetle powszechnie przyjętych i
uznanych zasad nauki;

5)

programy do maszyn cyfrowych;

6)

przedstawienie informacji

Ograniczenia prawa z patentu



Przywilej komunikacyjny



Cele państwowe



Cele państwowe



Badania i analiza naukowe



brak komercyjnego charakteru



Wyjątek „Bolara”



Przygotowanie leku w aptece

Patenty – podmiot prawa

Prawo do uzyskania patentu na
wynalazek przysługuje co do zasady

twórcy

twórcy

twórcy

twórcy

prawo twórcy do autorstwa wynalazku

prawo twórcy do autorstwa wynalazku

Współtwórcom wynalazku uprawnienie do
uzyskania patentu przysługuje

wspólnie

wspólnie

wspólnie

wspólnie

wkład kierowniczy?

Wynalazki pracownicze

W razie dokonania wynalazku

w wyniku

wykonywania przez twórcę obowiązków ze
stosunku pracy

albo realizacji innej umowy

=> prawo

przysługuje pracodawcy

=> prawo

przysługuje pracodawcy

lub zamawiającemu,

chyba, że strony ustaliły inaczej!

prawo pracownika do

wynagrodzenia w słusznej

proporcji

do korzyści pracodawcy z wynalazku

Wynalazki dokonane przy pomocy
przedsiębiorcy

W razie dokonania wynalazku

przy pomocy

przedsiębiorcy

=> przedsiębiorca ten

może korzystać

z

tego wynalazku

we własnym zakresie.

tego wynalazku

we własnym zakresie.

W umowie o udzielenie pomocy strony mogą ustalić,

ż

e przedsiębiorcy przysługuje w całości lub części

prawo do uzyskania patentu

Licencja dorozumiana

Art. 81 p.w.p. Jeżeli umowa o wykonanie prac badawczych
lub inna podobna umowa nie stanowi inaczej,

domniemywa

się

, że wykonawca prac udzielił zamawiającemu

licencji

na

korzystanie z wynalazków zawartych w przekazanych
wynikach prac



Umowa o wykonanie prac badawczych



Konsekwencje



Częsta sytuacja w przypadku jednostek
akademickich

Procedura uzyskania patentu

Zgłoszenie

Publikacja

Publikacja

Badanie

Decyzja

Procedury uzyskania patentu

Krajowa regulacja patentowa –

patent krajowy

Konwencja o udzielaniu patentów europejskich

-

„patent europejski” (EPC

)



możliwość uzyskania ochrony patentowej w wybranych krajach
należących do EPC na podstawie jednego zgłoszenia i jednej
procedury prowadzonej przez Europejski Urząd Patentowy

procedury prowadzonej przez Europejski Urząd Patentowy
(EPO)



wniosek o udzielenie patentu europejskiego może być złożony
bezpośrednio w EPO lub za pośrednictwem krajowego urzędu
patentowego

Traktat o współpracy patentowej

(PCT)



możliwość uzyskania ochrony w ponad 100 krajach w oparciu o
jedną procedurę i na podstawie jednego wniosku
„międzynarodowego” złożonego w Biurze Międzynarodowym
Ś

wiatowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO)

Ochrona patentowa? – nie zawsze

Wady



Długotrwała procedura



Surowe przesłanki
patentowalności

Remedium



Wzory użytkowe

patentowalności



Wysokie koszty uzyskania i
utrzymania ochrony



Konieczność ujawnienia



Ochrona ograniczona w
czasie



Rozwiązania wykluczone
spod ochrony



Wzory użytkowe



Know-how



Nieuczciwa
konkurencja

WZORY UŻYTKOWE

Czym jest wzór użytkowy

Rozwiązanie



nowe



użyteczne

użyteczne



rozwiązanie o charakterze technicznym



dotyczące



kształtu, budowy lub zestawienia



przedmiotu o trwałej postaci

Przykłady

Wzory użytkowe

Zakres ochrony jest taki sam jak patentu

Czas

Ochrona trwa 10 lat od zgłoszenia

Zakres

Międzynarodowa

regulacja

Brak prawa materialnego i procedur
rejestracji

Regulacja

wspólnotowa

Odrzucona propozycja wspólnotowego

wzoru użytkowego

KNOW-HOW

Know-how

Korzyści



Brak formalności

Wady



Ryzyko utraty



Brak formalności



Niskie koszty



Długotrwała ochrona



Szeroki zakres
informacji możliwych
do objęcia ochroną



Ryzyko utraty
ochrony



Konieczność
utrzymywania stanu
tajemnicy



Ograniczony
charakter ochrony

Przesłanki ochrony



która jest poufna



nieudostępniona publicznie

Art. 11 uznk

Każda informacja



Która posiada wartość gospodarczą



ponieważ jest poufna



co do której podjęto odpowiednie kroki, aby
zapewnić stan poufności.



przez dysponenta poufnych informacji

Poufne know-how



Ochrona trwa tak długo jak stan
tajemnicy



Rodzaj informacji objęty ochroną



techniczny



technologiczny



technologiczny



organizacyjny



inny



Ś

rodki podjęte w celu zapewnienia stanu

tajemnicy



faktyczne



prawne



Stosunek zatrudnienia

Prawa własności intelektualnej

Odróżniający

charakter

Graficzne

przedstawienie

Wyrażenie w

określonej formie

Oryginalność i

indywidualność

Nowość

Poziom wynalazczy

Przemysłowa stosowalność

Prawne wymagania

Oznaczenia

odróżniające

Utwory

Wynalazki

Przedmiot ochrony

Znaki towarowe

Prawo autorskie

Patenty

Urzędy krajowe

OHIM

WIPO

Bez rejestracji

Krajowe Urzędy Patentowe

EPO

WIPO

Odpowiedni organ

Krajowy

Unijny

„Międzynarodowy”

Krajowy (w

praktyce

światowy)

Krajowy

Europejski (nie-unijny!)

„Międzynarodowy”

Zakres ochrony

10 lat (odnawialne na

kolejne 10- letnie okresy

)

Okres życia

autora + 70 lat

max. 20 lat (+5 DŚO)

Okres ochrony

Tak (co do zasady)

Nie

Tak

Zgłoszenie

przedstawienie

indywidualność

Prawa własności intelektualnej

Nowość

Oryginalność (indywidualny

charakter)

Funkcja użytkowa

Nowość

Użyteczność

Charakter techniczny

Prawne wymagania

Użyteczne rozwiązania estetyczne

Rozwiązania techniczne dot.

kształtu, budowy

Przedmiot ochrony

Wzory

Wzory użytkowe

Urząd krajowy

OHIM

Urząd krajowy

Odpowiedni organ

Krajowe

Unijne

„Międzynarodowe”

Krajowa

Zakres ochrony

max. 25 lat (5-letnie okresy ochronne)

10 lat

(do 20 lat- inne kraje)

Okres ochrony

tak (co do zasady)

tak

Zgłoszenie

Funkcja użytkowa