46

WYWIAD

Znani krótkofalowcy

Świat Radio Grudzień 2005

Chyba nikt nie ma wątpliwości, że transport i łączność mają zasadnicze

znaczenie dla globalnego zrównoważonego rozwoju. Od wielu lat zna-

cząca część handlu światowego odbywa się drogą morską. Duży wpływ

na bezpieczeństwo i efektywność transportu morskiego ma nowoczesna

łączność radiowa.

Aby przybliżyć morską łączność radiową, redakcja ŚR postanowiła do-

trzeć do marynarza, który oprócz łączności profesjonalnej zajmuje się

także łącznością amatorską. W przerwie pomiędzy rejsami na statkach

zadaliśmy kilka pytań Jackowi Billewiczowi SQ3HLB.

Łączność morska

SQ3HLB/mm

przekwalifikowało się na elektry-

ków lub nawigatorów). Zlikwido-

waną emisję CW zastąpiły emisje

cyfrowe i łącza satelitarne, które

zapewniają stały kontakt z lądem.

Wymiana informacji odbywa po-

przez telefon, faks, telex lub pocz-

tę elektroniczną drogą satelitarną.

Tylko w szerokościach podbiegu-

nowych, gdy satelita, który jest geo-

stacjonarny, przestaje być widoczny

dla anten statkowych, fale krót-

kie stają się jedynym medium do

łączności. System GMDSS został

stworzony przede wszystkim do

łączności w niebezpieczeństwie,

procedury alarmowe są tak proste,

że każdy członek załogi jest w sta-

nie uruchomić urządzenia, których

obsługa została uproszczona do

niezbędnego minimum. Z rozrzew-

nieniem wspominam wyposażenie

stacji sprzed 10 lat, które zajmowało

czasem całą ścianę w radiokabinie,

a i moce były wtedy też imponują-

ce, 1kW był standardem. Obecnie

niejeden z krótkofalowców ma na

wyposażeniu swojej stacji dużo

Red.: Jak zaczęła się Twoja przygo-

da z łącznością radiową?

SQ3HLB: Moja przygoda z radiem

i elektroniką zaczęła się 35 lat temu

od wizyty u wujka, zapalonego ra-

dioelektronika, gdy zobaczyłem

żarzące się lampy, buczące transfor-

matory i poczułem po raz pierwszy

zapach kalafonii – to było to. Prze-

szedłem klasyczną drogę w tam-

tych czasach, fascynacji elektronika:

konstrukcje na lampach, przyrządy

pomiarowe, wzmacniacze audio.

Z radiokomunikacją było dane mi

zetknąć się od strony praktycznej,

jako że wybrałem zawód mary-

narza. Zastanawiałem się nawet

nad funkcją radiooficera, ale na

szczęście zostałem nawigatorem,

aktualnie jako starszy oficer na kon-

tenerowcu.

Red.: Jak zmieniła się łączność

morska, kiedy 10 lat temu został

wprowadzony na morzu system

GMDSS?

SQ3HLB: System GMDSS pozbawił

pracy radiooficerów (wielu z nich

lepszy TRX, natomiast wyposażenie

nawigacyjne jest bardzo zaawan-

sowane technologicznie i podlega

ciągłym ulepszeniom. Na nowo

budowanych statkach mostki (miej-

sce, skąd kieruje się statkiem) dużo

nie odbiegają od tych jakie można

obejrzeć na filmach fantastyczno-

naukowych.

Red.: Słyszałem, że obecne krótko-

falarstwo zaczynałeś od CB?

SQ3HLB: Spotkanie z radiem za-

cząłem właśnie od pasma CB, kie-

dy to korzystałem z niego podczas

częstych i długich podróży samo-

chodem, w czasie gdy mój worek

marynarski schowałem na parę lat

głęboko do szafy – niestety po sied-

miu tłustych latach przyszły chu-

de... radio CB mam zresztą do dzi-

siaj zamontowane w samochodzie

- lubię być dobrze poinformowany.

Jak wielu krótkofalowców, mieszka-

jących na osiedlach w blokach, mu-

siałem swoje możliwości ograniczyć

do 2m. Dopiero po zmianie QTH na

okolice pozamiejskie moje hobby

mogło się rozwinąć, tym bardziej że

w domu jest jeszcze jeden nadawca

– mój syn Maciej SQ3HLL.

Red.: Łączność ze statkami chy-

ba wymaga posiadania dobrych

anten. Jak w takim razie radzicie

sobie w tej dziedzinie?

SQ3HLB: Zaczęliśmy od klasycz-

nego dipola zasilanego poprzez au-

tomatyczną skrzynkę z Kenwooda

TS-50 i to być może wystarczyłoby,

gdyby miało to być jedynie hob-

by, ale przecież było oczywiste, że

wykorzystamy radio do łączności

statek–dom. Na dipolu łączność ze

statkiem (rejon Morza Śródziem-

nego) była bardzo zależna od wa-

runków propagacyjnych, a przy

jej kaprysach i tendencji do zaniku

stała się wkrótce bardzo przypad-

kowa. Jedynym rozwiązaniem była

antena kierunkowa. Wkrótce na

dachu stanął maszt z obrotnicą wła-

snej konstrukcji (rower + mały fiat

+ selsyny + coś tam jeszcze z ga-

rażu) zamontowaną u podstawy

masztu. Teraz przyszła kolej na wy-

bór anteny. Ze względu na niskie

położenie przyszłej anteny – 2m

nad dachem, a 10m nad ziemią,

zrezygnowałem z anteny typu Yagi.

Moje łączności z morza potwierdza-

47

Świat Radio Grudzień 2005

ły wysoką sprawność anten pętlo-

wych typu QQ i delta na małych

wysokościach.

Podczas przeglądania Świata Radio

uwagę moją zwrócił artykuł SP3PL

o podwójnej delcie. Próby przepro-

wadzone w łącznościach z morza

potwierdziły całkowicie sprawność

tej anteny. Praktycznie nie było ta-

kiej sytuacji, aby nasze wspólne

skedy z SP3PL nie wychodziły, póź-

niejsza zmiana pasma pozwalała na

komfortową łączność. W czasie prób

okazało się, że antena SP3PL (czym

jej konstruktor był zaskoczony) daje

się stroić płynnie poprzez skrzyn-

kę antenową w całym zakresie 12-

-28MHz, czego nie można ocze-

kiwać od wielopasmowych anten

„przyciętych” na określone pasma.

Ta szczególna i nieoczekiwana właś-

ciwość zdecydowała o jej wyborze.

W łącznościach z morza korzystam

wyłącznie z urządzeń statkowych,

a te bardzo często mogą nadawać

tylko na pasmach morskich, tak

więc praca splitem jest nieodzowna.

Plusem są też jej małe rozmiary

i zwarta konstrukcja w stosunku

do anteny QQ. Dopiero po jej za-

montowaniu poznaliśmy razem

z synem prawdziwy smak i urok

naszego hobby – zaczęliśmy polo-

wać na DX-y, mieliśmy już z czego

strzelać.

Red.: Wróćmy jeszcze do tematu

telegrafii. Często padają pytania,

również na łamach ŚR, jak nauczyć

się telegrafii. Jak było w Twoim

przypadku?

SQ3HLB: Jako że nigdy nie miałem

czasu, aby uczęszczać na kurs, do

egzaminu na licencje przygotowy-

wałem się sam. W nauce telegrafii

pomocą służył mi komputer. Korzy-

stałem z programu Morse Academy,

zamieszczonego na pierwszej płycie

CD Świata Radio. Jedyne, co jest

potrzebne, aby opanować telegrafię,

to wytrwałość i konsekwencja w na-

uce, mnie udało się to w ciągu 3

miesięcy codziennej nauki. Wymóg

znajomości telegrafii do uzyskania

licencji „A” nie powiększy wcale

grona entuzjastów tej emisji. Ja sam

preferuję „przeżuwanie szmat” nad

krótką wymianę raportów i infor-

macji o stacji.

Nie zauważyłem też, aby sposób

i kultura prowadzonych łączno-

ści na pasmach uległa pogorsze-

niu w związku z rezygnacją z CW

w wielu krajach i spodziewanym

napływem „nieodpowiedzialnego

elementu” – jak zawsze są wyjątki,

ale potwierdzają one tylko, że nasze

środowisko też podlega statystyce.

Czy my sami o sobie mamy gorsze

zdanie? Uważam, że udostępnienie

następnych pasm dla nadawców

z licencją „B” powinno nastąpić jak

najszybciej, może wtedy polskie

stacje będą częściej słyszane na pa-

smach.

Red.: Twoja przygoda z radiem

trwa niezależnie od miejsca pracy.

Na jakich statkach pływasz?

SQ3HLB: Oprócz hobby moja przy-

goda z radiem ma jeszcze wymiar

praktyczny – umożliwia kontakt

z rodziną i długie rozmowy w ję-

zyku ojczystym, gdyż w załodze

jestem coraz częściej jedynym Po-

lakiem.

Od paru już lat pracuję na konte-

nerowcach, jest to najdynamiczniej

rozwijająca się dziedzina transportu

48

WYWIAD

Znani krótkofalowcy

Świat Radio Grudzień 2005

sel”, zabierają do 7000 kontenerów

i mają 330m długości, są porówny-

walne wielkością do lotniskowców!

W czasie łączności z morza wielu

korespondentów, zanim zdążyłem

wyjaśnić, że nadaję ze statku, gratu-

lowało mi wspaniałych wakacji pod

żaglami na Morzu Śródziemnym.

Red.: Jakich urządzeń używasz

w łącznościach z morza?

SQ3HLB: Dotychczas korzystałem

wyłącznie z wyposażenia statko-

wego, ostatnio był to trx DEBEG

3120 (jest to firma niemiecka robiąca

kompletne wyposażenie radiowe

dla statków). Urządzenie nie nowe

(zdjęcie) z lat 80. ubiegłego wieku,

hi, lecz bardzo przyjazne i proste

w obsłudze, do kompletu oczywi-

ście skrzynka (a właściwie skrzynia)

antenowa, zestawu dopełnia antena

pionowa, jedyna możliwa do za-

instalowania na kontenerowcu, ze

względu na ładunek pokładowy.

Tu mała ciekawostka, używałem

anteny zapasowej, gdyż główna

(dwa razy wyższa) nie wytrzymała

ostatnich sztormów i połamała się.

Na statku, podobnie jak w samo-

locie, urządzenia i systemy istotne

dla bezpieczeństwa są zdublowane.

Być może na następny statek będę

musiał zabrać ze sobą swój trx, Ken-

wood TS 50, jeżeli radio na statku

będzie „skanalizowane” i nie będę

mógł pracować na pasmach amator-

skich, co dość często się zdarza.

Red.: Nie byłbym krótkofalow-

cem, gdybym nie zapytał o cie-

kawe QSO. Łączność ze stacjami

łamanymi przez mm to chyba duża

atrakcja?

SQ3HLB: Ciekawych QSO mam

wiele. Łamiąc się przez mm, stacja

staje się atrakcyjna i wielokrotnie

doświadczałem pile-up po wywo-

łaniu – bardzo to miłe. Najbardziej

cenię sobie te łączności, w czasie

których mogłem bliżej poznać naj-

ważniejszą część stacji, czyli ope-

ratora, bo uważam, że nie krzem,

lecz białko stanowi o jakości stacji.

Ale poważniej, wszelkie łączności

ze stacjami mobilami, m, mm będę

długo wspominał. W światku mary-

narskim funkcjonuje „giełda radio-

wa” – częstotliwość, na której spo-

tykamy się, bynajmniej nie w celu

opowieści morskich, lecz wymiany

informacji. Czasem zbiera się tam

„połowa świata”.

Tutaj mam temat do przemyślenia:

jako że pracuję na statkach pod

obcą banderą (ostatnio Antigua &

Barbuda), może słuszny byłby „ła-

maniec” V2/SQ3HLB/mm – ponie-

waż zgodnie z kodeksem morskim

na statku obowiązuje prawo ban-

dery państwa i jest on traktowany

jako terytorium tego kraju...

Red.: Dziękuję za rozmowę. Na-

stępny statek, gdzie?

SQ3HBL: Ponieważ pracuję w sys-

temie kontraktowym, po powrocie

do domu zaczynam szukać pra-

cy na nowo i równie dobrze mogę

wsiadać na statek w Rotterdamie

czy Hongkongu, ale na pewno bę-

dzie to kontenerowiec.

Serdecznie zapraszam do łączności,

które na życzenie potwierdzam nie-

powtarzalną kartą QSL, wykonaną

z mapy morskiej.

Z Jackiem Billewiczem SQ3HLB

rozmawiał Andrzej Janeczek

morskiego. Na 10 nowo budowa-

nych jednostek 7 to właśnie konte-

nerowce. Pracowałem również na

chłodniowcach, masowcach, rorow-

cach (od roll on & roll of), ale pierw-

szy kontakt z morzem miałem na

statkach rybackich, jako że Szkołę

Morską ukończyłem w specjalności

połowy morskie. Ostatni mój statek

miał 10 000 ton nośności, 150 m dłu-

gości i mogłem na niego załadować

1000 kontenerów. Właśnie liczba

kontenerów, jakie można na statek

załadować, jest praktyczna pojem-

nością ładunkową kontenerowca.

To była średniej wielkości jednost-

ka, te duże, zwane „mother ves-