Bartek Rokicki

Ćwiczenia z Makroekonomii II

1

Model ASAD

Podstawowe założenia modelu:

• ceny i płace mogą ulegać zmianom (w odróżnieniu od poprzednio omawianych

modeli)

• punktem odniesienia analizy jest obserwacja poziomu produkcji i cen (a nie stopy

procentowej jak w modelu ISLM)

• wielkość podaży zależy od poziomu cen, płac i zatrudnienia

P

AS

AD

Y

Krzywa zagregowanego popytu AD - pokazuje ilość dóbr i usług jakie zostaną kupione przy
danym poziomie cen. Zarazem pokazuje wszystkie kombinacje poziomu cen i produkcji, dla
których rynki dóbr i pieniądza znajdują się równocześnie w równowadze. Krzywa AD ma
ujemne nachylenie, ponieważ spadek cen powoduje zwiększenie realnej podaży pieniądza,
obniżenie stóp procentowych i wzrost wydatków inwestycyjnych. Tym samym zwiększa się
poziom produkcji w punkcie równowagi. Wykres krzywej AD można wyprowadzić na
podstawie modelu ISLM.

i

LM

i

1

LM' Spadek cen z P

1

do P

2

powoduje wzrost

realnej podaży pieniądza M/P. Dlatego

i

2

krzywa LM przesuwa się do LM', stopa

IS procentowa musi spaść (i

1

do i

2

) zaś

produkcja rośnie (Y

1

do Y

2

).

Y

1

Y

2

Y

P Jak widać na podstawie wykresu, przy

danym poziomie podaży pieniądza, im

P

1

wyższy poziom cen, tym niższy poziom

produkcji w punkcie równowagi.

P

2

AD

Y

1

Y

2

Y

Bartek Rokicki

Ćwiczenia z Makroekonomii II

2

Równanie krzywej AD – wiemy już, że krzywa AD jest zbiorem wszystkich punktów, w
których rynki dóbr i pieniądza są w stanie równowagi dla różnego poziomu cen. Dlatego też,
jasne staje się, iż krzywą tą opisuje wzór na poziom dochodu w równowadze modelu ISLM:

AD:

P

M

h

b

A

Y

γ

γ

+

=

(1)

gdzie

h

b

k

α

α

γ

+

=

1

Rozwiązując dla poziomu cen otrzymamy:

AD:

A

Y

M

h

b

P

γ

γ

−

=

(2)

Widać wyraźnie, że krzywa AD jest kreślona dla danego poziomu M i A. Jednocześnie przy
założeniu stałości dochodu i wydatków autonomicznych, zmiany podaży pieniądza są
proporcjonalne do zmian cen. Wreszcie, równanie (2) pokazuje, iż krzywa AD nie jest linią
prostą (aby to sprawdzić wystarczy policzyć drugą pochodną funkcji AD po Y).

Nachylenie krzywej AD - w zależności od nachylenia krzywej AD zmiana realnej podaży
pieniądza ma większy lub mniejszy wpływ na zmianę poziomu Y:

•

im bardziej płaska jest AD tym większy wpływ zmian M/P na poziom Y

•

im bardziej stroma jest AD tym mniejszy wpływ zmian M/P na poziom Y

Dlatego AD jest bardziej płaska:

•

im mniejszy wpływ stopy procentowej na popyt na pieniądz (h) oraz im większy
wpływ stopy procentowej na inwestycje (b)

•

im większy jest mnożnik (α) oraz im mniejszy jest wpływ wielkości dochodu na popyt
na pieniądz (k)

W przypadku, gdy mamy do czynienia z pułapką płynności (krzywa LM jest pozioma) wzrost
realnej podaży pieniądza nie ma wpływu na poziom dochodu ⇒ krzywa AD będzie pionowa.
W przypadku klasycznym (LM jest pionowa) zmiany realnej podaży pieniądza mają duży
wpływ na poziom dochodu, dlatego AD będzie pozioma.

Wpływ polityki fiskalnej na krzywą AD

Wpływ ekspansywnej polityki fiskalnej na krzywą AD może być pokazany w oparciu o
model ISLM. Wzrost wydatków rządowych spowoduje równoległe przesunięcie się krzywej
AD w prawo. Spowoduje to zwiększenie produkcji dla każdego poziomu cen. Warto
zauważyć, że to o ile przesunie się krzywa AD w prawo zależy od wartości mnożnika polityki
fiskalnej. A zatem im większy jest mnożnik tym większe przesunięcie krzywej AD na skutek
zwiększenia wydatków rządowych.

Bartek Rokicki

Ćwiczenia z Makroekonomii II

3

i

LM

Zwiększenie wydatków rządowych

powoduje przesunięcie krzywej IS do

i

1

IS'. Przy danym poziomie cen stopa

i

2

procentowa wzrośnie z i

1

do i

2

, zaś

IS'

produkcja z Y

1

do Y

2

.

IS

Y

1

Y

2

Y

P

P

1

AD'
AD

Y

1

Y

2

Y

Wpływ polityki monetarnej na krzywą AD

Efekty ekspansywnej polityki monetarnej również wyprowadzamy w oparciu o model ISLM.
Zwiększenie nominalnej podaży pieniądza powoduje wzrost realnej podaży pieniądza dla
każdego poziomu cen. Spadek stóp procentowych stymuluje zagregowany popyt i prowadzi
do wzrostu dochodu i wydatków. Warto zwrócić uwagę na fakt, że w tym przypadku AD nie
przesuwa się do góry równolegle ale proporcjonalnie do wzrostu podaży pieniądza.

i

LM

LM' Zwiększenie nominalnej podaży pieniądza

przy danym poziomie cen P powoduje, że

i

1

wzrasta realna podaż pieniądza, spadają

i

2

stopy procentowe i wzrasta produkcja.

IS

Spadek stóp procentowych wpływa na AD

która przesuwa się w prawo (AD do AD').

Y

1

Y

2

Y

Zwiększenie nominalnej podaży pieniądza

P

sprawia, że AD przesuwa się w górę

P

2

proporcjonalnie o tyle samo. Czyli wzrost

M o 10% oznacza, że produkcja się nie

P

1

zmieni tylko gdy ceny wzrosną też o 10%.

AD'
AD

Y

1

Y

2

Y

Krzywa zagregowanej podaży AS - pokazuje wszystkie kombinacje poziomu cen i
odpowiadającej im wielkości produkcji, którą firmy są skłonne dostarczyć przy tych cenach.
Ponieważ ilość dostarczanego towaru zależy zarówno od poziomu cen jak i kosztów
produkcji to krzywa AS pokazuje sytuację zarówno na rynku czynników produkcji jak i na
rynku dóbr oraz związki zachodzące pomiędzy poziomem płac, zatrudnienia, cen i produkcji.

Bartek Rokicki

Ćwiczenia z Makroekonomii II

4

•

Keynesowska krzywa AS - jest ona płaska, co oznacza, że firmy są skłonne dostarczyć

na rynek każdą ilość towaru, na który jest popyt przy danym poziomie cen. Jest to oparte
na założeniu o występowaniu bezrobocia, które powoduje, iż firmy mogą przy danym
poziomie płac uzyskać taką ilość pracowników, jaką potrzebują. Oznacza to, że średni
koszt produkcji firm nie zmienia się w chwili zmiany wielkości produkcji. A zatem ceny
i nominalne płace są zupełnie sztywne i pozostają na ustalonym poziomie.

P

P

0

AS

AD

1

AD

2

Y

1

Y

2

Y

W przypadku gdy AS jest keynesowska, ekspansywna polityka fiskalna prowadzi do wzrostu
dochodu i stopy procentowej, podczas gdy ceny pozostają bez zmian. Z kolei ekspansywna
polityka monetarna powoduje spadek stóp procentowych oraz wzrostu produkcji i realnej
podaży pieniądza (ceny pozostają bez zmian).

•

Klasyczna krzywa AS - jest ona pionowa, co oznacza, że niezależnie od poziomu cen

firmy zawsze dostarczają taką samą ilość towaru. Oparte jest to na założeniu, iż rynek
pracy zawsze jest w stanie równowagi i poziom zatrudnienia odpowiada pełnemu
zatrudnienia. Bezrobocie w tym przypadku ma charakter czysto frykcyjny – są to
robotnicy przenoszący się z jednego miejsca zatrudnienia do drugiego. Dlatego też nie
istnieje siła robocza, którą można zatrudnić w celu wytworzenia dodatkowej ilości
produkcji.

P

AS

P

2

P

1

AD

2

AD

1

Y* Y

W przypadku klasycznym ekspansywna polityka fiskalna powoduje wzrost stopy procentowej

i wzrost cen; produkcja pozostaje bez zmian. Natomiast ekspansywna polityka monetarna
prowadzi jedynie do wzrostu cen i wtedy M/P pozostaje bez zmian.

Ilościowa teoria pieniądza

- zgodnie z tą teorią poziom cen jest proporcjonalny do ilości

pieniądza w gospodarce. Jest to następstwem występowania krzywej podaży AS w postaci
klasycznej (zwiększenie podaży pieniądza powoduje tutaj jedynie proporcjonalny wzrost
cen).

Bartek Rokicki

Ćwiczenia z Makroekonomii II

5

Neutralność pieniądza

- pieniądz jest neutralny, gdy wzrost jego podaży prowadzi jedynie do

wzrostu cen, przy wszystkich innych zmiennych pozostających bez zmian.

Przypadek klasyczny i keynesowski są przypadkami ekstremalnymi; w rzeczywistości
przyjmuje się, że krzywa AS ma w krótkim okresie dodatnie nachylenie, co jest pochodną
związku pomiędzy płacami a wielkością zatrudnienia. Im mniejszy jest wpływ wielkości
produkcji i zatrudnienia na poziom płac, tym bardziej płaska jest krzywa AS.

Krótkookresowa krzywa AS – przekonanie o tym, że krótkookresowa krzywa AS

charakteryzuje się dodatnim nachyleniem wyrażają niezależnie od siebie przedstawiciele
trzech różnych szkół ekonomii:

•

Z jednej strony przedstawiciele zrewidowanej szkoły keynesowskiej utrzymują, że ceny
mogą się dostosować natomiast nominalne płace są sztywne lub dostosowują się do
poziomu cen z poprzedniego okresu. Ponieważ jednak w ich opinii popyt na pieniądz jest
bardzo wrażliwy względem stopy procentowej (LM bardzo płaska), to jedynie zmiany
polityki fiskalnej lub wydatków autonomicznych powodują znaczące przesunięcie
krzywej AD.

•

Również zwolennicy monetaryzmu twierdzą (np. guru Milton Friedman), że krzywa AS w
krótkim okresie nie jest pionowa, ale ich zdaniem to zmiany realnej podaży pieniądza
mają wpływ zarówno na poziom produkcji jak i cen, przesuwając krzywą AD. Wynika to
z przekonania o tym, że krzywa IS jest bardzo płaska, a krzywa LM bardzo stroma.
Istotny jest tutaj fakt, że najpierw następuje zmiana wielkości produkcji, a dopiero potem
zmieniają się ceny. Jest to szczególnie ważne przy rozważaniu następstwa polityki
mającej na celu zmniejszenie inflacji.

•

Jeszcze inne podejście prezentują ekonomiści reprezentujący nową szkołę klasyczną,
której głównym postulatem jest założenie o racjonalnych oczekiwaniach. Zgodnie z
modelem Lucasa decyzje pracowników i pracodawców są oparte o prognozy poziomu cen
w przyszłości. Dlatego też jedynie nieoczekiwane zmiany polityki fiskalnej lub
monetarnej mogą spowodować krótkotrwałe zmiany zatrudnienia i produkcji.

Wyprowadzenie krótkookresowej krzywej AS – najprostszym założeniem prowadzącym do
wniosku o istnieniu dodatnio nachylonej krzywej AS jest przekonanie o tym, iż płace
nominalne dostosowują się powoli do zmian cen. Ponieważ krzywa zagregowanej podaży
łączy w sobie cechy funkcji produkcji, relacji ceny i kosztu oraz sytuacji na rynku pracy, to
musimy kolejno przedstawić jej poszczególne komponenty.

a) Krzywa Philipsa – w modelu klasycznym zakładaliśmy, że gospodarka zawsze jest w

stanie pełnego zatrudnienia, zaś płace są determinowane produktywnością i nie zależą od
poziomu bezrobocia. Tymczasem w rzeczywistości okazuje się, że gospodarka nie zawsze
znajduje się w stanie pełnego zatrudnienia o czym świadczy długotrwale utrzymująca się
wysoka stopa bezrobocia. Jednocześnie zauważyć można stałą relację pomiędzy tempem
wzrostu płac a stopą bezrobocia.

Bartek Rokicki

Ćwiczenia z Makroekonomii II

6

ω

W

W /

∆

=

ω

1

ω

krzywa Philipsa

π

1

π

u

1

u

2

u

Krzywa Philipsa pokazuje odwrotną relację pomiędzy stopą bezrobocia i tempem wzrostu
nominalnych płac. Ponieważ wyższe płace przekładają się na wyższą inflację, to im wyższa
jest stopa bezrobocia tym niższa jest stopa inflacji. Jeżeli przyjmiemy, że stopa inflacji
związanej ze wzrostem płac jest równa:

1

1

−

−

−

=

W

W

W

g

w

(3)

gdzie W – płaca w okresie t, W

-1

– płaca w okresie t – 1

to wtedy prosta krzywa Philipsa może zostać opisana równaniem:

*)

(

u

u

g

w

−

−

=

ε

(4)

gdzie u* to naturalna stopa bezrobocia,

ε

to reakcja płac na

zmiany poziomu bezrobocia

Powyższe równanie oznacza, że płace będą spadać gdy rzeczywista stopa bezrobocia
przewyższy naturalną stopę bezrobocia. Wstawiając (3) do (4) i rozwiązując dla W
otrzymamy:

*)]

(

1

[

1

u

u

W

W

−

−

=

−

ε

(5)

Pokazuje to nam wyraźnie, że aby poziom płac w okresie t był wyższy niż w poprzednim
okresie bezrobocie musi spaść poniżej naturalnej stopy bezrobocia. Jednocześnie oznacza, że
płace i ceny dostosowują się powoli do zmian w zagregowanym popycie, gdyż ich ewolucja
musi być poprzedzona ewolucją stopy bezrobocia.

Okazuje się jednak, że relacje opisywane przez prostą krzywą Philipsa nie sprawdzają się w
obserwacjach empirycznych od połowy lat 60-tych. Przyczyn tego stanu rzeczy dopatruje się
w sztywności płac, które dostosowują się wolno do zmian w poziomie bezrobocia. Dlatego
też próbuje się znaleźć relację pomiędzy zatrudnieniem i płacami, a nie bezrobociem i
płacami.

Jeżeli chcemy przekształcić krzywą Philipsa w relację poziomu zatrudnienia i stopy wzrostu
płac, to wtedy definiujemy stopę bezrobocia jako część siły roboczej typowej dla pełnego
zatrudnienia, która jednak tego zatrudnienia nie posiada:

*

*

N

N

N

u

−

=

(6)

gdzie N* – pełne zatrudnienie, N – rzeczywiste zatrudnienie

Wstawiając (6) do (4) otrzymamy:

Bartek Rokicki

Ćwiczenia z Makroekonomii II

7

)

*

*

(

1

1

N

N

N

W

W

W

g

w

−

=

−

=

−

−

ε

(7)

bo

0

*

*

*

*

=

−

=

N

N

N

u

Zaś rozwiązując dla W będziemy mieli równanie krzywej Philipsa jako relacji pomiędzy
płacami i poziomem zatrudnienia:

)]

*

*

(

1

[

1

N

N

N

W

W

−

+

=

−

ε

(8)

Wykres poniżej pokazuje relację pomiędzy płacami a zatrudnieniem, gdzie płace rosną wraz z
poziomem zatrudnienia. Jeżeli zatrudnienie jest większe niż N* (pełne zatrudnienie) to w
kolejnym okresie krzywa WN przesuwa się w górę do WN’. Z kolei w przypadku gdy
zatrudnienie jest mniejsze niż N* to w kolejnym okresie krzywa WN przesunie się w dół.

W

WN’

WN

W-

1

WN’’

N* N

b) funkcja produkcji – łączy ona poziom zatrudnienia z poziomem produkcji. Najprostszą

postacią funkcji produkcji jest taka, w której wielkość produkcji jest proporcjonalna do
poziomu zatrudnienia:

aN

Y =

(9)

gdzie a oznacza produktywność siły roboczej

c) relacja cen i kosztów – zgodnie z teorią firmy będą produkować przy poziomie cen, które

przynajmniej pokryją koszty produkcji. Zakładając, że firmy opierają swoją cenę bazową na
poziomie kosztów pracy dodając do nich pewną marżę z pokrywającą pozapłacowe koszty
produkcji (w przypadku braku doskonałej konkurencji marża ta będzie zawierała elementy
zysku). A zatem przyjmując, iż koszt pracy przy produkcji jednostki wytworzonego dobra jest
równy W/a to mamy:

a

W

z

P

)

1

( +

=

(10)

relacja cen i kosztów

Równanie krzywej SAS – poznaliśmy już trzy komponenty krzywej SAS i wiemy, że poziom
cen jest proporcjonalny do płac. Jednocześnie jednak dzięki krzywej Philipsa wiemy, iż
dzisiejszy poziom płac jest związany z poziomem płac w poprzednim okresie. Dlatego
wstawiając (8) do (10) otrzymujemy:

)]

*

*

(

1

[

)

1

(

1

N

N

N

W

a

z

P

−

+

+

=

−

ε

(11)

Bartek Rokicki

Ćwiczenia z Makroekonomii II

8

Ponieważ jednak

a

W

z

P

1

1

)

1

(

−

−

+

=

to możemy zapisać:

)]

*

*

(

1

[

1

N

N

N

P

P

−

+

=

−

ε

(12)

Wiemy także, że poziom zatrudnienia jest proporcjonalny do poziomu produkcji. A zatem
korzystając z równania (9) możemy zastąpić N stosunkiem Y/a i wtedy:

)]

*

*

(

1

[

1

Y

Y

Y

P

P

−

+

=

−

ε

(13)

Wreszcie, definiując

*

/Y

ε

λ

≡

i wstawiając to do (13) otrzymujemy równanie krzywej

krótkookresowej AS:

SAS:

*)]

(

1

[

1

Y

Y

P

P

−

+

=

−

λ

(14)

P

SAS’

SAS

SAS’’

Y* - produkcja przy pełnym zatrudnieniu

Y*

Y

Jak widać na wykresie krzywa SAS jest dodatnio nachylona i przesuwa się w górę lub w dół
w miarę upływu czasu. Jeżeli w okresie t produkcja jest powyżej poziomu typowego dla
pełnego zatrudnienia to wówczas w kolejnym okresie przesunie się do góry do SAS’.
Natomiast w przypadku gdy produkcja w okresie t znajduje się poniżej poziomu
charakterystycznego dla pełnego zatrudnienia to w kolejnym okresie SAS przesunie się w dół
do SAS’’.

Nachylenie krzywej SAS – krzywa SAS jest bardziej płaska im mniejszy jest wpływ zmian
produkcji i zatrudnienia na zmiany płac, a zatem im bardziej płace są sztywne. Wpływ ten
mierzony jest przez współczynnik

λ

.

Wpływ polityki fiskalnej i monetarnej na krzywą SAS

P

AS

SAS’’

SAS’

P

2

SAS

Y* - produkcja przy pełnym zatrudnieniu

P

1

Rysunek dla ekspansywnej polityki monetarnej.

AD’

Przy ekspansywnej polityce fiskalnej nie zmienia

AD

się nachylenie krzywej AD.

Y*

Y

Bartek Rokicki

Ćwiczenia z Makroekonomii II

9

Równanie krzywej AS wyraźnie pokazuje, że ekspansywna polityka fiskalna i monetarna nie
będzie miała natychmiastowego wpływu na krzywą AS. Spowoduje jednak jej przesunięcie w
efekcie procesu dostosowawczego, związanego ze wzrostem zatrudnienia.

Wzrost wydatków rządowych (według neokeynesistów) lub nominalnej podaży pieniądza
(według monetarystów) powoduje przesunięcie krzywej AD w prawo do AD’ i osiągnięcie
krótkookresowej równowagi na przecięciu krzywych AS i AD’. Ponieważ jednak teraz
zatrudnienie przekracza poziom pełnego zatrudnienia to płace będą rosły i dlatego SAS
przesunie się do SAS’. Następnie będzie dalej stopniowo przesuwać się w górę, aż do
momentu osiągnięcia krzywej SAS’’ gdzie produkcja jest typowa dla pełnego zatrudnienia. A
zatem w krótkim okresie nastąpi wzrost produkcji, jednak w długim okresie wzrost
nominalnej podaży pieniądza spowoduje jedynie proporcjonalny wzrost cen. W przypadku
ekspansywnej polityki monetarnej jest to przykład na neutralność pieniądza w długim okresie.

Efekty ekspansywnej polityki fiskalnej gdy wydatki rządowe są produktywne – w tym
przypadku zakładamy, że wydatki rządowe mogą być składnikiem funkcji produkcji np. jeśli
są to inwestycje infrastrukturalne. Wtedy funkcja produkcji może przyjąć przykładowo
postać:

3

/

1

3

/

1

3

/

1

G

N

K

Y =

gdzie K – kapitał, N – siła robocza, G – wydatki rządowe

Rysunek poniżej pokazuje co stanie się gdy zwiększone zostaną wydatki rządowe. Z jednej
strony krzywa popytu AD przesuwa się do AD’. Jednocześnie jednak długookresowa krzywa
podaży AS przesuwa się w prawo do AS’, zaś krótkookresowa krzywa podaży SAS do SAS’
(bo zgodnie z równaniem krzywej AS jeżeli ceny nie ulegają zmianie to produkcja znajduje
się na poziomie potencjalnym). W nowym krótkookresowym punkcie równowagi mamy do
czynienia ze zwiększeniem produkcji i spadkiem cen, w związku z tym pracownicy zgodzą
się na spadek płac nominalnych i krzywa SAS’ przesuwa się w dół do SAS’’. W efekcie
długotrwałego procesu dostosowań krótkookresowa krzywa AS będzie nadal przesuwać się w
dół aż do chwili gdy osiągnie poziom SAS’’’. Jak widać w tym przypadku ekspansywna
polityka fiskalna powoduje wzrost produkcji i spadek cen.

P AS

AS’

SAS

SAS’

SAS’’

P

1

SAS’’’

P

2

AD’

AD

Y

1

* Y

2

* Y

Efekty szoków podażowych – za pomocą modelu ASAD możemy pokazać również efekty

negatywnych szoków podażowych, związanych np. ze skokową podwyżką cen surowców
mineralnych. W tym celu musimy do naszej relacji ceny i kosztu (10) wprowadzić ceny
surowców mineralnych. Wtedy nasze równanie przyjmie postać:

m

P

a

W

z

P

θ

+

+

=

)

1

(

(15)

gdzie P

m

to cena surowców,

θ

pokazuje zawartość surowców w jednostce wyprodukowanego

dobra.

Bartek Rokicki

Ćwiczenia z Makroekonomii II

10

Jak wynika z powyższego równania wzrost cen surowców powoduje wzrost cen produktów

dla danego poziomu W. A zatem tym samym powoduje przesunięcie krzywej AS do góry dla
każdego poziomu produkcji.

Szok podażowy związany ze skokową podwyżką cen surowców spowoduje zatem
przesunięcie się krótkookresowej krzywej SAS do góry do SAS’. W efekcie w krótkim
okresie wzrosną ceny i spadnie produkcja. Spadek produkcji spowoduje wzrost bezrobocia i
wymusi na pracownikach zgodę na spadek nominalnych płac. Wtedy firmy znów zdecydują
się zwiększyć zatrudnienie i gospodarka wróci do początkowego punktu równowagi. Warto
jednak zaznaczyć, że płace nominalne nie ulegną podwyższeniu, a zatem w efekcie szoku
podażowego mimo powrotu do dawnego punktu równowagi realne płace są niższe niż na
początku.

P

AS SAS’

SAS

P

2

P

1

AD

Y*

Y

Równowaga na rynku pracy - istnieje tylko jeden poziom płac realnych, dla którego podaż
pracy jest równa popytowi na pracę. Przy tym poziomie płac rynek pracy jest w stanie
równowagi, a gospodarka znajduje się zawsze w stanie pełnego zatrudnienia. W związku z
tym w efekcie otrzymamy pionową krzywą AS, gdzie poziom produkcji jest właściwy dla
stanu pełnego zatrudnienia w gospodarce (model klasyczny).

W/P

N

s

W/P

- płace realne

N

- zatrudnienie

W/P*

N

s

- podaż pracy

N

d

- popyt na pracę

N

d

N*

N

Trzeba jednak zauważyć, że krzywa podaży pracy nie jest tożsama z wielkością zasobów siły
roboczej – innymi słowy w rzeczywistości w gospodarce jest więcej osób, które potencjalnie
mogłyby podjąć pracę ale nie są nią zainteresowane. Dlatego też gdybyśmy chcieli
przedstawić na jednym wykresie zarówno krzywą podaży pracy jak i krzywą pokazującą
całkowity zasób siły roboczej to wyglądałoby to następująco:

w/p

N

s

N

f

N

d

w/p*

N* N

1

N

Bartek Rokicki

Ćwiczenia z Makroekonomii II

11

Jak widać, N

s

pokazuje jedynie pracowników skłonnych przyjąć ofertę pracy, zaś krzywa N

f

wielkość zasobu siły roboczej. A zatem odległość N* - N

1

wyznacza naturalną stopę

bezrobocia. Zarazem można także zastanawiać się czy w przypadku rynku pracy uzasadnione
jest mówienie o występowaniu doskonałej konkurencji (istnieje wiele monopoli po stronie
podaży oraz monopsonów po stronie popytu) oraz o funkcjonowaniu mechanizmu rynkowego
(ze względu na istnienie instytucji rynku pracy, które mają wpływ na jego kształt poziom
równowagi). Szczególną rolę odgrywają tutaj związki zawodowe, które będą wpływać na
krzywą podaży pracy.

w/p N

s

N

s

’ N

f

N

d

w/p*

w/p’

N*

N

2

N

1

N

W przypadku gdy mamy do czynienia ze wzrostem cen (na skutek ekspansywnej polityki
fiskalnej lub monetarnej), który nie jest uwzględniony przez związki zawodowe w
negocjacjach płacowych, to wówczas możliwe jest zwiększenie zatrudnienia w krótkim
okresie (bo spada realne wynagrodzenie). Wtedy krzywa podaży pracy przesuwa się w prawo,
wzrasta zatrudnienie, spada realna płaca i spada naturalna stopa bezrobocia. W kolejnym
okresie związki zawodowe uwzględnią już przeszły wzrost cen i wymuszą wzrost
nominalnych płac, co doprowadzi do przesunięcia krzywej podaży pracy w górę (analogicznie
do przesunięcia krzywej SAS). Proces dostosowań będzie trwał do momentu osiągnięcia
długookresowej równowagi na rynku pracy gdzie naturalna stopa bezrobocia jest równa
odległości N* - N

1

.

Z kolei jeżeli wyjściowo znajdujemy się w punkcie równowagi długookresowej to nagły
spadek zagregowanego popytu prowadzący do spadku cen spowoduje wzrost płacy realnej i
spadek zatrudnienia. Przesuniemy się wtedy wzdłuż krzywej popytu na pracę w górę (krzywa
podaży nie ulegnie przesunięciu). Wzrost bezrobocia powyżej naturalnej stopy bezrobocia
wymusi następnie na pracownikach stopniowe obniżanie płac nominalnych – w efekcie
spadną też płace realne zaś zatrudnienie będzie rosło stopniowo aż do chwili osiągnięcia
równowagi długookresowej (czyli będziemy się przesuwać w dół wzdłuż krzywej popytu na
pracę).

Model racjonalnych oczekiwań Lucasa – zgodnie z tym modelem zarówno firmy jak i

pracownicy podejmują decyzje w oparciu o swoje oczekiwania dotyczące przyszłości.
Przekonanie o racjonalności tych oczekiwań jest oparte na założeniu o tym, że możliwy jest
dostęp do pełnej informacji oraz jej właściwe wykorzystanie do sporządzenia dobrych
prognoz. Jednocześnie zakłada się, że rynek pracy jest zawsze w równowadze, a więc nie
występuje bezrobocie (nawet frykcyjne). A zatem, realne wynagrodzenie będzie ustalane w
oparciu o przewidywania firm i pracowników dotyczące przyszłego poziomu cen. Może się
jednak okazać, że firmy i robotnicy mają dostęp do innych źródeł informacji i wtedy ich
ocena poziomu cen może się różnić. Sytuacja taka przedstawiona jest na rysunku poniżej.

Bartek Rokicki

Ćwiczenia z Makroekonomii II

12

W

N

s

*

W

- płaca nominalna

W'

W*

N

d

'

N

d

*

N* N'

N

Początkowo zarówno firmy jak i pracownicy przewidują, że poziom cen wynosić będzie P

e

i

w oparciu o te prognozy równowaga na rynku pracy osiągana jest na przecięciu krzywych
podaży i popytu na pracę (N

s

*

i N

d

*

), przy poziomie płac nominalnych równym W* i

zatrudnieniu wynoszącym N*. Jeżeli jednak w pewnym momencie występuje asymetria
informacji pomiędzy firmami i pracownikami i te pierwsze wiedzą, że rzeczywisty poziom
cen przewyższa P

e

to będą chciały aby zatrudnienie wzrosło (bo spadły realne płace). W

efekcie krzywa popytu na pracę przesunie się w górę (N

d

*

do N

d

'

), rośnie zatrudnienie, płace

nominalne i produkcja.

Ponieważ w tym modelu występuje asymetria informacji pomiędzy firmami i robotnikami, ci

ostatni sądzą, że zarabiają więcej, podczas gdy w rzeczywistości w nowym punkcie
równowagi płace realne są niższe niż na początku przy płacy nominalnej na poziomie W* i
cenach na poziomie P

e

. Gdyby robotnicy wcześniej znali rzeczywisty poziom cen, to ich

wzrost nie wpłynąłby na poziom produkcji gdyż krzywa podaży pracy przesunęłaby się w
górę.

Na podstawie tej obserwacji Lucas wyprowadził wzór na krzywą podaży, zgodnie z którym

zmiana produkcji zależy od zmiany cen:

Y = ψP/P

e

(16)

gdzie ψ to wrażliwość Y zmiany cen

Ponieważ racjonalne oczekiwania ludzi będą również wpływać na ich popyt na rynku dóbr to

możemy wyprowadzić wzór na krzywą popytu, biorący pod uwagę mechanizm racjonalnych
oczekiwań:

A

Y

M

h

b

P

e

e

γ

γ

−

=

(17)

gdzie

M

e

- oczekiwana podaż pieniądza

Znając już założenia o tym, że oczekiwania wpływają zarówno na krzywą popytu jak i krzywą

podaży możemy przedstawić 2 przypadki:

a) oczekiwany wzrost podaży pieniądza

Jeżeli wzrost podaży pieniądza jest oczekiwany to zarówno AS jak i AD przesuną się w górę
w takiej samej proporcji. Dlatego oczekiwana zmiana podaży M/P nie ma rzeczywistych
efektów.

Bartek Rokicki

Ćwiczenia z Makroekonomii II

13

P AS SAS'

P

2

SAS

P

1

AD'

AD

Y*

Y

b) nieoczekiwany wzrost podaży pieniądza

P AS SAS'

P

3

SAS

P

2

P

1

AD'

AD

Y* Y'

Y

Jeżeli wzrost podaży pieniądza nie jest oczekiwany, to początkowo przesuwa się jedynie
krzywa AD do AD' co powoduje wzrost cen do P

2

i produkcji do Y'. Dopiero po pewnym

czasie nastąpi rewizja oczekiwań robotników odnośnie cen i w efekcie AS → AS' (P

e

będzie

już wyższe).

Wniosek – zmiana realnej podaży pieniądza ma wpływ na gospodarkę tylko w sytuacji, gdy
jest nieoczekiwana. W przeciwnym przypadku wszyscy uczestnicy życia gospodarczego
mogą z wyprzedzeniem przygotować się do zmiany wywołanej zwiększoną podażą pieniądza
lub inflacją.

***

Zadanie 1. Pokaż na wykresach ISLM oraz ASAD jaki wpływ na równowagę gospodarczą

Canibalii będzie miało podniesienie stopy podatkowej, spowodowane deficytem na rachunku
oszczędnościowo-rozliczeniowym prezydenta Lectera.

Zadanie 2. Kłótnie wewnątrz ROPEQ spowodowały znaczne zwiększenie światowej

produkcji ropy naftowej i w związku z tym spadek jej cen. Co powinien zrobić rząd jeśli chce
wykorzystać tą sytuację do obniżenia poziomu inflacji? Jak wpłynie to na równowagę w
modelu?

Zadanie 3. W Canibalii Prezydent w swoim orędziu noworocznym ogłosił, iż przewidywana

stopa inflacji wyniesie 4%. Co stanie się w gospodarce jeśli na skutek działań banku
centralnego (podaż pieniądza większa od zapowiadanej) ceny wzrosną ponad 4%? Co stanie
się jeśli bank będzie prowadził restrykcyjną politykę monetarną i ceny wzrosną tylko o 2%?

Zadanie 4. Jak wpłyną na Y, P, krzywą SAS i rynek pracy następujące wydarzenia (przy

założeniu występowania oczekiwań adaptacyjnych):

a) uwzględniony w rokowaniach płacowych miniony wzrost cen,
b) spadek cen w okresie między rokowaniami płacowymi.