METODY BADANIA POTRZEB PSYCHICZNYCH WEDŁUG KONCEPCJI

H. MURRAYA.

I.

OSOBOWOŚĆ WG MURRAYA

1. Osobowość jednostki jest konstruktem teoretycznym sformułowanym przez teoretyka,

a nie jedynie opisem zachowania się tej jednostki,

2. Osobowość jednostki odnosi się do wielu zdarzeń, które w idealnym przypadku

obejmują całe życie jednostki.

3. Definicja osobowości powinna uwzględniać zarówno te stałe i powtarzalne, jak nowe i

jedyne w swoim rodzaju elementy zachowania.

4. Osobowość jest czynnikiem organizującym i kierującym zachowaniem jednostki.
5. Osobowość jest zlokalizowana w mózgu.

Głównym celem teorii osobowości Murraya było wyjaśnienie powstawania i funkcji

ludzkich dążeń, poszukiwań, pragnień, życzeń i chęci. Można zatem powiedzieć, że zajmował
się on przede wszystkim psychologią motywacji. Jego zdaniem badanie tendencji
kierunkowych w zakresie czynności umysłowych, werbalnych lub fizycznych danej osoby
stanowi klucz do zrozumienia jej zachowania.

II.

KONCEPCJA POTRZEB PSYCHICZNYCH

Dlatego koncepcja potrzeb psychicznych stanowi integralną część teorii osobowości

Murraya. Uważał on potrzeby za siły motywujące ludzkie zachowanie. Po intensywnych
badaniach niewielkiej grupy osób Murray wyodrębnił 20 potrzeb jawnych i osiem utajonych.

Najprościej definiuje się potrzebę jako stan napięcia, domagający się rozładowania.

Murray określa potrzebę psychiczną jako hipotetyczną fizyko – chemiczną siłę działającą

w mózgu, która organizuje percepcje, napęd do działania oraz określone grupy reakcji
autonomicznych, słownych, motorycznych, wyobrażeniowych w celu zmiany sytuacji
niezadowalającej, wyzwalającej stan napięcia jednostki.
 Potrzeba psychiczna jest konstruktem hipotetycznym, o którego istnieniu możemy

wnioskować pośrednio przez obserwacje działania określonego bodźca, a następnie
wystąpienie określonego schematu reagowania czy działania człowieka.

 Według Murraya potrzeby psychiczne mogą być wyzwalane przez procesy

endokrynologiczne i inne procesy zachodzące wewnątrz ciała, częściej jednak są
wyzwalane przez działanie nacisków społecznych.

1. KLASYFIKACJA POTRZEB PSYCHICZNYCH:

a) ze względu na czynniki wyzwalające:

 potrzeby pierwotne, które są wyzwalane przez procesy fizjologiczne organizmu;

[np. p. oddychania, jedzenia, przyjemnych doznań zmysłowych, seksualna, wydalania]

 potrzeby wtórne, które zmierzają do zaspokojenia psychicznego lub emocjonalnego.

b) ze względu na sposób przejawiania się:

 potrzeby jawne, które przejawiają się w zewnętrznym „jawnym” zachowaniu i

zaspokajają głównie w procesach myślenia i wyobraźni;

 potrzeby ukryte, związane są z tymi schematami reagowania, które w procesie rozwoju

zostały wyparte lub stłumione. Działanie w ukryciu polega na tym, że potrzeba przy
kontakcie jednostki z określonymi bodźcami środowiska wywołuje stan nieokreślonego
napięcia, opanowuje grę wyobraźni i pośrednio wpływa na zachowanie człowieka.

2. PRAWIDŁOWIŚCI FUNKCJONOWANIA POTRZEB PSYCHICZNYCH

a) ZMIENNE NASILENIE: po okresie silnego napięcia jakiejś potrzeby następuje

osłabienie jej działania jako siły organizującej.

b) WIĄZKI: potrzeby psychiczne występują w określonych grupach – wiązkach

(fuzjach). Zachowanie człowieka jest organizowane przez jedną, aktualnie
najsilniejszą potrzebę, która podporządkowuje sobie inne.

Np. potrzeba agresywności i dominowania; stowarzyszania i doznawania opieki i oparcia.

c) KONFLIKTY: potrzeby psychiczne popadają we wzajemne konflikty wówczas gdy

jednocześnie działają dwie siły organizujące o sprzecznych tendencjach.

Np. p. agresywności a potrzeba bezpieczeństwa, p. autonomii i p. doznawania opieki i

oparcia.

III. KWESTIONARIUSZ H. MURRAYA - BUDOWA I SPOSÓB PROWADZENIA

BADANIA

Kwestionariusz Murraya służy do badania 19 jawnych potrzeb psychicznych. Każdą z

potrzeb reprezentuje 10 stwierdzeń, które stanowią operacyjną definicję potrzeby.

Kwestionariusz składa się z arkusza stwierdzeń i arkusza odpowiedzi; przeznaczony jest

do badania młodzieży i osób dorosłych.

Osoba badana proszona jest o ocenę kolejnych stwierdzeń pod względem tego jak bardzo

charakteryzują one badanego według 4 kategorii. Gdzie a) bardzo często – prawie codziennie;
b) dość często – 2 – 3 razy w tygodniu; c) czasami – raz na parę miesięcy; d) bardzo rzadko –
raz na rok lub rzadziej.

Stopień siły działania poszczególnych potrzeb w zachowaniu obliczmy za pomocą

określonego klucza.