1

PRAWID

PRAWID

Ł

Ł

OWY SYSTEM DOJU

OWY SYSTEM DOJU

I POST

I POST

Ę

Ę

POWANIA Z MLEKIEM

POWANIA Z MLEKIEM

STRATEGIE WALKI

STRATEGIE WALKI

Z MASTITIS

Z MASTITIS

2

Prawidłowy dój - dlaczego ma tak

duże znaczenie?

wpływa na zdrowotność wymion
(ograniczenie zapaleń wymion)

ogranicza brakowanie krów ze względu na
choroby wymienia

poprawia jakość i zwiększa ilość mleka

ogranicza koszty weterynaryjne

3

Najważniejsze zasady właściwego doju

doić krowy zawsze o tej samej porze

spokojnie obchodzić się ze zwierzętami i
zapewnić im nie stresujące warunki doju

dobrze pobudzić wymię

przestrzegać zasad higieny

nie zajmować się innymi pracami podczas
doju

4

Stwórz krowom środowisko wolne od stresu

suche, czyste i wygodne legowiska

odpowiednia ściółka,

wentylacja, oświetlenie

unikaj hałasu i czynności,

które mogą rozdrażnić krowy przed dojem

5

Zadbaj aby dój był dla krowy

przyjemnym doświadczeniem

odpowiednie, antypoślizgowe podłoże w

dojarni

łagodne traktowanie

regularnie powtarzające się

czynności przy doju

sprawna dojarka, która nie zadaje bólu

6

Przeddajanie i kontrola stanu

wymienia i mleka

zdajanie na przedzdajacz nie na podłoże

(lepsza ocena stanu mleka,

ograniczenie infekcji racic i wymion)

usuwa bakterie obecne

w większej ilości w

pierwszych strugach mleka

pozwala wykryć zmiany

w mleku

7

Czyszczenie strzyków i wymienia

(dopiero po przeddojeniu)

czyść jedynie strzyki nie całe
wymię (osobny ręcznik dla każdej
krowy)

wymiona bardzo brudne umyj
wodą, dokładnie osusz i dopiero
zdezynfekuj

używaj środka dezynfekującego
(nasączone ręczniki, kubek
dezynfekcyjny lub spryskiwacz)

8

Pobudzenie wymienia do oddawania mleka

przeddajanie i czyszczenie

- jednocześnie masażem

pobudzającym

zakładanie kubków na nieprzygotowane
wymię powoduje głębsze zasysanie
strzyków, co prowadzi do przedwczesnego
zamknięcia ujścia zatoki strzykowej i
pozostawienia większej ilości mleka w
wymieniu

9

Zakładanie aparatów udojowych

wyłącznie na suche wymię

(kubki lepiej się trzymają, nie występuje

tzw. wspinanie się kubków, do mleka nie

przedostaje się brud i pozostałości

ś

rodków myjąco-dezynfekujących)

w ciągu 1-2 minut od początku kontaktu z wymieniem

nie wpuszczaj powietrza do kubków udojowych

sprawdzić czy żaden ze strzyków nie został podwinięty

10

Przebieg i kontrola doju

właściwa pozycja

aparatu udojowego

natychmiastowe

poprawienie tzw.

mlaskającego

kubka udojowego

aparat udojowy, który spadnie podczas doju
powinien być umyty przed ponownym założeniem

nie doić na pusto

11

Zdejmowanie aparatu udojowego

odciągnąć zawór kolektora lub zagiąć przewody
powietrzne w celu zamknięcia podciśnienia

odczekać chwilę aż spadnie podciśnienie w komorze
podstrzykowej

wszystkie kubki zdjąć równocześnie

nigdy nie zdejmuj aparatu udojowego przez
gwałtowne pociągnięcie bez odcięcia podciśnienia
lub przez włożenie palca między jeden ze strzyków
a gumę strzykową

12

Dezynfekcja strzyków

najlepiej przez zanurzenie w

kubku dezynfekcyjnym

dobór właściwego, skutecznego

ś

rodka dezynfekcyjnego

krowy po doju powinny stać przez 1 godz.

(aby doszło do zamknięcia kanału strzykowego i utworzenia
skutecznej bariery przed wnikaniem drobnoustrojów)

zadanie paszy po doju prowokuje

krowy do stania przy stole

paszowym

13

Najczęściej popełniane błędy w

czasie doju

brak przeddajania

zbyt długi czas oczekiwania na dój od
momentu pierwszego kontaktu dojarza z
wymieniem

zakładanie kubków na mokre strzyki

jedna ścierka do czyszczenia kilku krów

brak dezynfekcji strzyków

przyzwyczajenie krów do dodajania w
aparatach zdejmowanych automatycznie

14

Skład chemiczny mleka wykładnikiem

jego wartości dietetycznej,

pro-zdrowotnej i higienicznej

Skład mleka

:

•

woda 87-89 %

•

sucha masa 11-13 %

•

białko 2,6-3,8 %

•

tłuszcz 3-6 %

•

laktoza 4,4-5,3 %

•

popiół 0,7 %

Mleko powinno być wolne od:

•

obcych smaków

•

nieprzyjemnych zapachów

•

pozostałości antybiotyków i
innych substancji hamujących

•

wody

oraz charakteryzować się

•

niską zawartością bakterii i
komórek somatycznych

15

Zasady higieny podczas doju

zachować czystość
legowisk

usunąć obornik

pościelić świeżą

ś

ciółką

czyste ręce i odzież
ochronna dojarza

16

Zasady higieny podczas doju

prawidłowo wykonane czyszczenie strzyków

użycie środka dezynfekującego przed i po doju

oddzielne ręczniki do mycia każdej krowy

mleko wysokiej jakości

ograniczenie przenoszenia zapaleń wymienia

17

Niechlujstwo i błędy podczas doju

skutkują mechanicznym i chemicznym

zanieczyszczeniem mleka surowego

Mechaniczne

•

ś

ciółka

•

sierść

•

pasze

Chemiczne

•

ś

rodki ochrony roślin

•

azotyny

•

aflatoksyny

•

ochratoksyny

•

metale ciężkie

•

antybiotyki

18

Regularna ocena systemu mycia –

nieprawidłowe mycie może doprowadzić

do wzrostu liczby bakterii w mleku

Czy stosowane środki myjące i
dezynfekujące są skuteczne?

Czy ich ilość jest odpowiednia do twardości
wody w gospodarstwie?

Czy jakość wody była badana?

Czy ilość gorącej wody jest wystarczająca?

Czy urządzenia do doju i mycia są sprawne,
konserwowane i okresowo przeglądane?

19

Mycie ręczne

płukanie ciepłą wodą (około 40

o

C) – usunięcie głównych

zanieczyszczeń, nie używać wody z tego mycia ponownie

główne mycie gorąca wodą (60-70

o

C) – przy użyciu zasadowego

ś

rodka myjąco-dezynfekującego

mycie kwaśnym środkiem czyszczącym w celu usunięcia kamienia
wapniowego i mlecznego (w zależności od twardości wody raz na
tydzień lub częściej)

płukanie ciepłą wodą (około 40

o

C)

pozostawić do wyschnięcia

dezynfekcja przed następnym dojem wodą z preparatem chlorowym
(opcja)

20

Mycie automatyczne

umycie szczotką aparatów udojowych z zewnątrz

jednokrotne płukanie ciepłą wodą (około 40

o

C) zaraz po doju

zasadnicze mycie urządzeń gorąca wodą z użyciem detergentu
zasadowego – temperatura wody 70-80

o

C na wejściu i minimum

50

o

C na wyjściu

mycie kwaśnym środkiem czyszczącym w celu usunięcia kamienia
wapniowego i mlecznego (w zależności od twardości wody raz na
tydzień lub częściej)

w oborach wielkostadnych najczęściej zalecane jest naprzemienne
mycie środkiem zasadowym i kwaśnym

płukanie ciepłą wodą (około 40

o

C) przez około 10 minut

wyjęcie kubków udojowych z aparatów myjących

(jeżeli nie stosuje się dezynfekcji przed kolejnym dojem)

dezynfekcja przed następnym dojem wodą z preparatem chlorowym

21

Kontrola sprawności urządzeń do doju

Częstotliwość
wykonywania

Zakres czynności

Codziennie

Sprawdzić poziom oleju i działanie smarownicy
Sprawdzić poziom podciśnienia roboczego
Myć i dezynfekować aparaturę udojową

Co tydzień

Przejrzeć i wyczyścić wszystkie zakamarki aparatu udojowego
Sprawdzić, czy nie są przekręcone gumy strzykowe w kubkach udojowych

Co miesiąc

Rozebrać i wyczyścić regulator podciśnienia
Oczyścić na sucho wnętrze pulsatora, nasmarować (2 krople), sprawdzić
częstotliwość pulsacji
Rozebrać kubki udojowe, dokładnie je umyć, sprawdzić gumy strzykowe

Co kwartał

Przepłukać rurociąg powietrzny
Dokładnie umyć i wyczyścić pulsator, po złożeniu nasmarować.
(nie dotyczy pulsatorów elektronicznych)

Co pół roku

Wymienić gumy strzykowe
Sprawdzić połączenia elementów dojarki

Corocznie

Wymienić wszystkie elementy gumowe
Wykonać badania diagnostyczne przez serwis.

22

Konsumenci domagają się aby

mleko miało:

przyjemny, lekko słodkawy smak

było wolne od obcych posmaków i zapachów

23

Bez sprawnie działającego systemu schładzania

i przetrzymywania mleka niemożliwe jest

sprzedanie do mleczarni wysokiej jakości

mleka!

Obce smaki powstają w mleku wskutek:

niedostatecznego schłodzenia

(rozwój drobnoustrojów i

akumulacja enzymów i innych produktów przemiany materii
mikroorganizmów)

zamrożenia mleka w schładzalniku

nadmiernego mieszania

obecności siary w mleku

skażenia środkami myjącymi

niewłaściwego żywienia zwierząt

24

Schłodzić mleko jak najszybciej

po doju do temperatury 2-4

o

C.

zapewnić łagodny dopływ mleka do

zbiornika

nie dopuścić do zamrożenia

łagodnie mieszać

25

Co to jest mastitis?

Można powiedzieć, że to choroba
zawodowa wysokowydajnych krów

Zapalenie tkanki gruczołowej i
przewodów mlekonośnych wymienia

26

Postaci mastitis

Kliniczna - z wyraźnymi

objawami

stwardnienie chorych
ć

wiartek

obrzęk wymienia

zmiany w mleku
widoczne gołym okiem

• Podkliniczna - bez

widocznych objawów
choroby

27

Jak dochodzi do zapalenia wymienia ?

28

Podkliniczne zapalenie wymion jest

bardzo poważnym problemem.

występuje ono od 15 do 40 razy częściej niż kliniczne

zazwyczaj poprzedza stan kliniczny

na ogół trwa bardzo długo

powoduje spadek produkcji mleka

obniża jakość mleka

krowy ze stanami podklinicznymi są nosicielami
drobnoustrojów chorobotwórczych, które przenoszą
się na zdrowe zwierzęta

29

Wszechstronny plan walki z

zapaleniami wymion

•

doskonała higiena doju, w tym przedudojowy dypping
i dojenie czystych, suchych strzyków

•

korzystanie ze sprawnie działającej aparatury udojowej

•

poudojowy dypping wszystkich strzyków

•

zasuszanie krów pod osłoną antybiotyków

•

szybkie i prawidłowe leczenie wszystkich przypadków
klinicznych

•

brakowanie krów z chronicznymi zapaleniami wymion

30

Inne czynniki zapobiegające mastitis

zachowanie odpowiednich warunków

bytowania krów w oborze

zapobieganie i unikanie stresu

właściwe zasuszanie krów

stosowanie dodatków mineralno-

witaminowych

31

Zasuszanie krów wysokowydajnych

krowy do końca laktacji utrzymywane są
bez zmian w sposobie żywienia i doju

przeprowadza się ostatni dój

podaje się antybiotyk przeznaczony na okres
zasuszenia do każdej ćwiartki

zmienia się żywienie na niskoenergetyczne

32

Zasuszanie krów wysokowydajnych

zaprzestanie doju

zmiana żywienia na niskoenergetyczne

wydojenie po kilku dniach

podaniu antybiotyku do każdej ćwiartki

33

Trzeba pamiętać, że wymię musi nabrać mleka

po podaniu antybiotyku, gdyż to właśnie

mleko rozprowadza lekarstwo po całym

wymieniu i dociera do wszystkich

zmienionych chorobowo miejsc.

Krowy, które nie dają już mleka w momencie

podania im antybiotyku nie mogą w pełni

skorzystać z terapii antybiotykowej.