1

PRAWIDŁOWY SYSTEM DOJU

PRAWIDŁOWY SYSTEM DOJU

I POSTĘPOWANIA Z MLEKIEM

I POSTĘPOWANIA Z MLEKIEM

STRATEGIE WALKI

STRATEGIE WALKI

Z MASTITIS

Z MASTITIS

2

Prawidłowy dój - dlaczego

ma tak duże znaczenie?



wpływa na zdrowotność wymion
(ograniczenie zapaleń wymion)



ogranicza brakowanie krów ze
względu na choroby wymienia



poprawia jakość i zwiększa ilość
mleka



ogranicza koszty weterynaryjne

3

Najważniejsze zasady

właściwego doju



doić krowy zawsze o tej samej porze



spokojnie obchodzić się ze
zwierzętami i zapewnić im nie
stresujące warunki doju



dobrze pobudzić wymię



przestrzegać zasad higieny



nie zajmować się innymi pracami
podczas doju

4

Stwórz krowom środowisko wolne

od stresu



suche, czyste i wygodne legowiska



odpowiednia ściółka,

wentylacja, oświetlenie



unikaj hałasu i czynności,

które mogą rozdrażnić krowy przed

dojem

5

Zadbaj aby dój był dla krowy

przyjemnym doświadczeniem



odpowiednie, antypoślizgowe podłoże
w dojarni



łagodne traktowanie



regularnie powtarzające się

czynności przy doju



sprawna dojarka, która nie zadaje bólu

6

Przeddajanie i kontrola stanu

wymienia i mleka



zdajanie na przedzdajacz nie na
podłoże

(lepsza ocena stanu mleka,

ograniczenie infekcji racic i wymion)



usuwa bakterie obecne
w większej ilości w

pierwszych strugach mleka



pozwala wykryć zmiany

w mleku

7

Czyszczenie strzyków i

wymienia (dopiero po

przeddojeniu)



czyść jedynie strzyki nie całe
wymię (osobny ręcznik dla
każdej krowy)



wymiona bardzo brudne
umyj wodą, dokładnie osusz i
dopiero zdezynfekuj



używaj środka
dezynfekującego (nasączone
ręczniki, kubek
dezynfekcyjny lub
spryskiwacz)

8

Pobudzenie wymienia do

oddawania mleka



przeddajanie i czyszczenie

- jednocześnie masażem
pobudzającym



zakładanie kubków na nieprzygotowane
wymię powoduje głębsze zasysanie
strzyków, co prowadzi do
przedwczesnego zamknięcia ujścia
zatoki strzykowej i pozostawienia
większej ilości mleka w wymieniu

9

Zakładanie aparatów

udojowych



wyłącznie na suche wymię

(kubki lepiej się trzymają, nie występuje

tzw. wspinanie się kubków, do mleka nie
przedostaje się brud i pozostałości
środków myjąco-dezynfekujących)



w ciągu 1-2 minut od początku kontaktu z wymieniem



nie wpuszczaj powietrza do kubków udojowych



sprawdzić czy żaden ze strzyków nie został podwinięty

10

Przebieg i kontrola doju



właściwa pozycja
aparatu udojowego



natychmiastowe
poprawienie tzw.
mlaskającego
kubka udojowego



aparat udojowy, który spadnie podczas
doju powinien być umyty przed ponownym
założeniem



nie doić na pusto

11

Zdejmowanie aparatu

udojowego



odciągnąć zawór kolektora lub zagiąć
przewody powietrzne w celu zamknięcia
podciśnienia



odczekać chwilę aż spadnie podciśnienie w
komorze podstrzykowej



wszystkie kubki zdjąć równocześnie



nigdy nie zdejmuj aparatu udojowego przez
gwałtowne pociągnięcie bez odcięcia
podciśnienia lub przez włożenie palca
między jeden ze strzyków a gumę strzykową

12

Dezynfekcja strzyków



najlepiej przez zanurzenie w
kubku dezynfekcyjnym



dobór właściwego, skutecznego
środka dezynfekcyjnego



krowy po doju powinny stać przez 1 godz.

(aby doszło do zamknięcia kanału strzykowego i utworzenia
skutecznej bariery przed wnikaniem drobnoustrojów)



zadanie paszy po doju prowokuje
krowy do stania przy stole
paszowym

13

Najczęściej popełniane błędy

w czasie doju



brak przeddajania



zbyt długi czas oczekiwania na dój od
momentu pierwszego kontaktu dojarza
z wymieniem



zakładanie kubków na mokre strzyki



jedna ścierka do czyszczenia kilku krów



brak dezynfekcji strzyków



przyzwyczajenie krów do dodajania w
aparatach zdejmowanych
automatycznie

14

Skład chemiczny mleka

wykładnikiem jego wartości

dietetycznej,

pro-zdrowotnej i higienicznej

Skład mleka

:

•

woda 87-89 %

•

sucha masa 11-
13 %

•

białko 2,6-3,8 %

•

tłuszcz 3-6 %

•

laktoza 4,4-5,3 %

•

popiół 0,7 %

Mleko powinno być wolne od:

•

obcych smaków

•

nieprzyjemnych zapachów

•

pozostałości antybiotyków i
innych substancji
hamujących

•

wody

oraz charakteryzować się

•

niską zawartością bakterii i
komórek somatycznych

15

Zasady higieny podczas

doju



zachować
czystość
legowisk



usunąć obornik



pościelić świeżą
ściółką



czyste ręce i
odzież ochronna
dojarza

16

Zasady higieny podczas

doju

prawidłowo wykonane czyszczenie strzyków
użycie środka dezynfekującego przed i po doju
oddzielne ręczniki do mycia każdej krowy

mleko wysokiej jakości
ograniczenie przenoszenia zapaleń wymienia

17

Niechlujstwo i błędy podczas

doju skutkują mechanicznym i

chemicznym zanieczyszczeniem

mleka surowego

Mechaniczne

•

ściółka

•

sierść

•

pasze

Chemiczne

•

środki ochrony
roślin

•

azotyny

•

aflatoksyny

•

ochratoksyny

•

metale ciężkie

•

antybiotyki

18

Regularna ocena systemu mycia

– nieprawidłowe mycie może

doprowadzić do wzrostu liczby

bakterii w mleku



Czy stosowane środki myjące i
dezynfekujące są skuteczne?



Czy ich ilość jest odpowiednia do
twardości wody w gospodarstwie?



Czy jakość wody była badana?



Czy ilość gorącej wody jest wystarczająca?



Czy urządzenia do doju i mycia są
sprawne, konserwowane i okresowo
przeglądane?

19

Mycie ręczne



płukanie ciepłą wodą (około 40

o

C) – usunięcie głównych

zanieczyszczeń, nie używać wody z tego mycia ponownie



główne mycie gorąca wodą (60-70

o

C) – przy użyciu

zasadowego środka myjąco-dezynfekującego



mycie kwaśnym środkiem czyszczącym w celu usunięcia
kamienia wapniowego i mlecznego (w zależności od
twardości wody raz na tydzień lub częściej)



płukanie ciepłą wodą (około 40

o

C)



pozostawić do wyschnięcia



dezynfekcja przed następnym dojem wodą z preparatem
chlorowym (opcja)

20

Mycie automatyczne



umycie szczotką aparatów udojowych z zewnątrz



jednokrotne płukanie ciepłą wodą (około 40

o

C) zaraz po

doju



zasadnicze mycie urządzeń gorąca wodą z użyciem
detergentu zasadowego – temperatura wody 70-80

o

C na

wejściu i minimum 50

o

C na wyjściu



mycie kwaśnym środkiem czyszczącym w celu usunięcia

kamienia wapniowego i mlecznego (w zależności od

twardości wody raz na tydzień lub częściej)



w oborach wielkostadnych najczęściej zalecane jest
naprzemienne mycie środkiem zasadowym i kwaśnym



płukanie ciepłą wodą (około 40

o

C) przez około 10 minut



wyjęcie kubków udojowych z aparatów myjących

(jeżeli nie stosuje się dezynfekcji przed kolejnym dojem)



dezynfekcja przed następnym dojem wodą z preparatem
chlorowym

21

Kontrola sprawności urządzeń

do doju

Częstotliwość

wykonywania

Zakres czynności

Codziennie

Sprawdzić poziom oleju i działanie smarownicy

Sprawdzić poziom podciśnienia roboczego

Myć i dezynfekować aparaturę udojową

Co tydzień

Przejrzeć i wyczyścić wszystkie zakamarki aparatu udojowego

Sprawdzić, czy nie są przekręcone gumy strzykowe w kubkach udojowych

Co miesiąc

Rozebrać i wyczyścić regulator podciśnienia

Oczyścić na sucho wnętrze pulsatora, nasmarować (2 krople), sprawdzić

częstotliwość pulsacji

Rozebrać kubki udojowe, dokładnie je umyć, sprawdzić gumy strzykowe

Co kwartał

Przepłukać rurociąg powietrzny

Dokładnie umyć i wyczyścić pulsator, po złożeniu nasmarować.

(nie dotyczy pulsatorów elektronicznych)

Co pół roku

Wymienić gumy strzykowe

Sprawdzić połączenia elementów dojarki

Corocznie

Wymienić wszystkie elementy gumowe

Wykonać badania diagnostyczne przez serwis.

22

Konsumenci domagają się

aby mleko miało:



przyjemny, lekko słodkawy smak



było wolne od obcych posmaków i

zapachów

23

Bez sprawnie działającego systemu

schładzania i przetrzymywania mleka

niemożliwe jest sprzedanie do

mleczarni wysokiej jakości mleka!

Obce smaki powstają w mleku wskutek:



niedostatecznego schłodzenia

(rozwój

drobnoustrojów i akumulacja enzymów i innych
produktów przemiany materii mikroorganizmów)



zamrożenia mleka w schładzalniku



nadmiernego mieszania



obecności siary w mleku



skażenia środkami myjącymi



niewłaściwego żywienia zwierząt

24

Schłodzić mleko jak

najszybciej po doju do

temperatury 2-4

o

C.



zapewnić łagodny dopływ mleka
do zbiornika



nie dopuścić do zamrożenia



łagodnie mieszać

25

Co to jest mastitis?



Można powiedzieć, że to choroba
zawodowa wysokowydajnych
krów



Zapalenie tkanki gruczołowej i
przewodów mlekonośnych
wymienia

26

Postaci mastitis

Kliniczna - z

wyraźnymi
objawami



stwardnienie
chorych ćwiartek



obrzęk wymienia



zmiany w mleku
widoczne gołym
okiem

• Podkliniczna - bez

widocznych
objawów choroby

27

Jak dochodzi do zapalenia

wymienia ?

28

Podkliniczne zapalenie wymion

jest bardzo poważnym

problemem.



występuje ono od 15 do 40 razy częściej niż
kliniczne



zazwyczaj poprzedza stan kliniczny



na ogół trwa bardzo długo



powoduje spadek produkcji mleka



obniża jakość mleka



krowy ze stanami podklinicznymi są
nosicielami drobnoustrojów
chorobotwórczych, które przenoszą się na
zdrowe zwierzęta

29

Wszechstronny plan walki z

zapaleniami wymion

•

doskonała higiena doju, w tym przedudojowy
dypping i dojenie czystych, suchych strzyków

•

korzystanie ze sprawnie działającej aparatury
udojowej

•

poudojowy dypping wszystkich strzyków

•

zasuszanie krów pod osłoną antybiotyków

•

szybkie

i

prawidłowe

leczenie

wszystkich

przypadków klinicznych

•

brakowanie krów z chronicznymi zapaleniami
wymion

30

Inne czynniki zapobiegające

mastitis



zachowanie odpowiednich
warunków bytowania krów w oborze



zapobieganie i unikanie stresu



właściwe zasuszanie krów



stosowanie dodatków mineralno-
witaminowych

31

Zasuszanie krów

wysokowydajnych



krowy do końca laktacji utrzymywane
są bez zmian w sposobie żywienia i
doju



przeprowadza się ostatni dój



podaje się antybiotyk przeznaczony na
okres zasuszenia do każdej ćwiartki



zmienia się żywienie na
niskoenergetyczne

32

Zasuszanie krów

wysokowydajnych



zaprzestanie doju



zmiana żywienia na
niskoenergetyczne



wydojenie po kilku dniach



podaniu antybiotyku do każdej
ćwiartki

33

Trzeba pamiętać, że wymię musi

nabrać mleka po podaniu

antybiotyku, gdyż to właśnie mleko

rozprowadza lekarstwo po całym

wymieniu i dociera do wszystkich

zmienionych chorobowo miejsc.

Krowy, które nie dają już mleka w

momencie podania im antybiotyku

nie mogą w pełni skorzystać z

terapii antybiotykowej.