Zasada hierarchii pamięci.....................................................................................................................2
Podstawy ..............................................................................................................................................3

Podstawowe definicje i klasyfikacja pamięci...................................................................................3
Organizacja pamięci .........................................................................................................................4
Idea działania pamięci DRAM .........................................................................................................6
Odświeżanie pamięci DRAM...........................................................................................................7
Idea działania synchronicznych pamięci dynamicznych SDRAM ..................................................7
Pamięci SIMM i DIMM ...................................................................................................................8
Pamięci ROM ...................................................................................................................................8
Pamięć NVRAM ..............................................................................................................................8

Koncepcja pamięci podręcznej (cache)................................................................................................9

Architektura systemu z pamięcią cache ...........................................................................................9
Elementy systemu pamięci cache...................................................................................................10
Sposoby zapewniania zgodności pamięci cache ............................................................................11
Organizacja pamięci cache.............................................................................................................11
Pamięć cache drugiego poziomu....................................................................................................12
Pamięć cache w procesorze Pentium .............................................................................................12

Dodatek A. Budowa i zasada działania pamięci RAM ......................................................................13

Zasada działania .............................................................................................................................13
Budowa...........................................................................................................................................13

Dodatek B. Pamięci RAM w pod koniec wieku XX..........................................................................14

Fast Page Mode (FPM RAM) ........................................................................................................14
Extented Data Output (EDO RAM) ...............................................................................................15
Burst Extended Data Output (BEDO RAM)..................................................................................15
Synchroniczna DRAM (SDRAM) .................................................................................................15
SIMM kontra DIMM......................................................................................................................16
Pamięć cache ..................................................................................................................................16
Słowniczek .....................................................................................................................................16

Dodatek C. Pamięci DDR ..................................................................................................................19

Różnice DDR2 w stosunku do DDR..............................................................................................19
Oznaczenia chipów i modułów ......................................................................................................20
Pamięci DDR3................................................................................................................................20

Moduły DDR3............................................................................................................................21
Różnice w stosunku do DDR2 (zalety) ......................................................................................21
Różnice w stosunku do DDR2 (wady) .......................................................................................21

Testy wydajności pamięci DRR .....................................................................................................22

_____________________________
UTK. Pamięci półprzewodnikowe

- 2 -

Zasada hierarchii pamięci

Podstawowa zasada hierarchii pamięci mówi, że czas dostępu do pamięci (informacji) jest
proporcjonalny do jej pojemności (wzrastająca pojemność – wzrastający czas dostępu – malejąca
prędkość).

_____________________________
UTK. Pamięci półprzewodnikowe

- 3 -

Podstawy

Podstawowe definicje i klasyfikacja pamięci

Definicja

Pamięciami półprzewodnikowymi nazywamy cyfrowe układy scalone przeznaczone do
przechowywania większych ilości informacji w postaci binarnej.

Podstawowymi parametrami pamięci są pojemność i czas dostępu.

Definicja

Pojemnością pamięci nazywamy maksymalną ilość informacji, jaką możemy przechowywać w
danej pamięci.

Pojemność pamięci podajemy w bitach (b) lub bajtach (B).

Definicja

Czasem dostępu do pamięci w przypadku operacji odczytu nazywamy czas, jaki musi upłynąć od
momentu podania poprawnego adresu odczytywanego słowa w pamięci do czasu ustalenia się
poprawnej wartości tego słowa na wyjściu pamięci, lub w przypadku operacji zapisu – czas jaki
upłynie do momentu zapisania wartości do tego słowa z wejścia pamięci.

Definicja

Pamięcią o dostępie swobodnym nazywamy pamięć, dla której czas dostępu praktycznie nie zależy
od adresu słowa w pamięci, czyli od miejsca, w którym jest przechowywana informacja.

Ze względu na własności użytkowe, pamięci półprzewodnikowe możemy podzielić na pamięci
RAM i ROM.

Definicja

Pamięcią RAM nazywamy pamięć półprzewodnikową o dostępie swobodnym przeznaczoną do
zapisu i odczytu. Pamięć RAM jest pamięcią ulotną, co oznacza, że po wyłączeniu jej zasilania
informacja w niej przechowywana jest tracona.

Definicja

Pamięcią ROM nazywamy pamięć półprzewodnikową o dostępie swobodnym przeznaczoną tylko
do odczytu. Pamięć ROM jest pamięcią nieulotną.

Z pamięci RAM buduje się tak zwaną pamięć operacyjną komputera, przeznaczoną do
przechowywania w trakcie pracy systemu danych oraz programów. W pamięci ROM przechowuje
się programy inicjujące pracę komputera i diagnostyczne, gdyż muszą one być dostępne po każdym
włączeniu zasilania do komputera.

_____________________________
UTK. Pamięci półprzewodnikowe

- 4 -

Ze względu na technologię wykonania, pamięci RAM dzielimy na dwie podstawowe grupy:
-

pamięci dynamiczne – DRAM,

-

pamięci statyczne – SRAM.

Pamięci dynamiczne są pamięciami wolniejszymi od pamięci statycznych, natomiast są tańsze
(chodzi tu o koszt jednego bitu). Ponadto pamięci dynamiczne znacznie łatwiej podlegają scalaniu,
co oznacza, że dla porównywalnej wielkości układu uzyskujemy w nich znacznie większe
pojemności. Inną istotną wadą pamięci dynamicznych jest fakt, że dla poprawnego ich
funkcjonowania konieczny jest tak zwany proces odświeżania.

Z niskiej ceny i dużych pojemności układów scalonych pamięci DRAM wynika ich zastosowanie
do budowy głównej pamięci operacyjnej komputera. Głównie ze względów ekonomicznych nie
stosuje pamięci statycznych (chociaż szybszych od dynamicznych) jako pamięci operacyjnych. Aby
przyspieszyć działanie komputera stosuje się tak zwaną pamięć podręczną (ang. cache), o znacznie
mniejszej pojemności w porównaniu z pamięcią operacyjną. Pamięć cache buduje się z szybkich
pamięci statycznych SRAM.

Organizacja pamięci

Szyna wejścia/wyjścia danych (DB – ang. data bus) służy do wprowadzania i wyprowadzania
informacji do i z pamięci. Wejście adresowe (AB – ang. address bus) służy do wybrania adresu
słowa w pamięci na którym zostanie wykonana operacja zapisu lub odczytu. Wejście R/W#
informuje układ pamięci, jakiego rodzaju operacja będzie wykonywana: odczyt (ang. Read) lub
zapis (ang. Write). Z kolei wejście CS# służy do uaktywnienia układu pamięci i używane jest przy
budowie zespołów pamięci metodą łączenia dwóch lub więcej układów scalonych pamięci.

Definicja

Adresem nazywamy niepowtarzalną liczbę (numer) przypisaną danemu miejscu (słowu) w pamięci
w celu jego identyfikacji.

Definicja

Słowem w pamięci nazywamy zestaw pojedynczych komórek pamięci, do którego odwołujemy się
pojedynczym adresem.

Podstawowe wyprowadzenia układu pamięci

n

Układ pamięci

CS#

R/W#

AB

DB

m

_____________________________
UTK. Pamięci półprzewodnikowe

- 5 -

Definicja

Długością słowa w pamięci nazywamy ilość bitów w pojedynczym słowie.

Długość słowa pamięci musi być równa ilości wyprowadzeń szyny wejścia/wyjścia DB, gdyż słowa
są wprowadzane i wyprowadzane do i z pamięci równolegle.

Przy m-bitowej szynie adresowej AB mamy do dyspozycji

2

m

różnych adresów. Jeżeli ilość słów

przechowywanych w pamięci wynosi N, musi być spełniony warunek:

Wartość pojemności pamięci, długości słowa oraz ilość linii adresowych wiąże prosty i oczywisty
wzór (M – pojemność pamięci, n – długość słowa, m – ilość linii adresowych):

Definicja

Organizacją pamięci nazywamy sposób podziału obszaru pamięci na słowa.

Przykład
Pamięci A i B mają tą samą pojemność wynoszącą 32 bity, lecz różnią się organizacją.

Pamięć

Pamięć A

Pamięć B

Pojemność M

32b

32b

Długość słowa n

1b

8b

Ilość linii adresowych m

5b

2b

Zwiększanie długości słowa

m

N

2

≤

]

[

2 bitów

n

M

m

×

=

D0 D1 D2 D3 D4 D5 D6 D7 D8

D0
D1
D2
D3

D0
D1
D2
D3

D0

CS# RW#

Szyna adresowa 20 bitów

_____________________________
UTK. Pamięci półprzewodnikowe

- 6 -

Przedstawiony wyżej sposób łączenia układów pamięci stosowany jest przy budowie modułów
SIMM (ang. Single In Line Module).

Wygląd modułu typu SIMM

Idea działania pamięci DRAM

Zasada działania komórki pamięci dynamicznej opiera się na magazynowaniu ładunku na
określonej, niewielkiej pojemności elektrycznej. Pojemność nie naładowana oznacza 0 logiczne,
natomiast pojemność naładowana oznacza jedynkę logiczną. Taki sposób przechowywania stanów
logicznych powoduje potrzebę odświeżania, czyli cyklicznego doładowania tych pojemności.

Czas, jaki upływa od momentu podania prawidłowego adresu przez zarządcę magistral do momentu
pojawienia się poprawnych danych na magistrali danych, nazywamy czasem dostępu i oznaczamy
symbolem

t

a

. Po odczycie zawartości słowa musi upłynąć kolejny odcinek czasu potrzebny na

doładowanie komórek pamięci odczytywanego słowa (ang. precharge delay). Dopiero wówczas
może się rozpocząć kolejny cykl dostępu do pamięci. Minimalny czas pomiędzy dwoma kolejnymi
cyklami oznaczamy przez

t

c

(

t

c

>

t

a

).

Z powyższego opisu wynika, że dostęp do pamięci musi odbywać się z zachowaniem określonych
zależności czasowych. Z drugiej strony praca magistrali taktowana jest sygnałem zegarowym o
określonej częstotliwości. Częstotliwość ta jest zwykle podwielokrotnością częstotliwości zegara
taktującego pracę procesora. Wartość tej częstotliwości zależy też od rodzaju magistrali (ISA, PCI).
Zegar magistrali oznaczany jest symbolem BCLK (ang. Bus Clock).

Dla magistrali ISA pojedynczy cykl magistrali realizowany jest w ciągu dwóch taktów zegara
magistrali (BCLK) oznaczanych przez T

s

(ang. send status) lub T1 oraz T

c

(ang. perform command

) lub T2. Dla wyższych częstotliwości tego zegara lub wolniejszych pamięci konieczne jest
opóźnienie wykonania operacji na pamięci. Przykładowo w przypadku operacji odczytu musimy
poczekać, aż na magistrali danych ustalą się prawidłowe wartości bitów odczytywanego słowa.
Opóźnienie to jest realizowane przez wstawianie dodatkowych taktów zegara magistrali zwanych
stanami oczekiwania (ang. wait states).

Cykle odczytu i zapisu z/do pamięci mogą być rozdzielone czasem, podczas którego na magistrali
nie są wykonywane żadne operacje. Stan taki, oznaczany symbolem T

i

, nazywamy stanem uśpienia

magistrali (ang. idle state).

1M x 1B

1M x 4b

1M x 4b

1M x 1b

Pamięć o organizacji bitowej

Bit kontroli parzystości

_____________________________
UTK. Pamięci półprzewodnikowe

- 7 -

Odświeżanie pamięci DRAM

Odświeżanie komórek pamięci DRAM polega na cyklicznym doładowywaniu pojemności
pamiętających wartość 1. Częstotliwość odświeżania zapewniająca poprawną pracę pamięci DRAM
jest podawana przez producenta jako parametr katalogowy, którego należy przestrzegać. W
systemie ISA za generowanie sygnału odświeżania pamięci odpowiedzialny jest układ TIMER1,
będący elementem płyty głównej .

Istnieją cztery podstawowe sposoby odświeżania pamięci dynamicznych RAM:
-

sygnałem RAS,

-

sygnałem CAS przed RAS,

-

odświeżanie ukryte (ang. hidden refresh),

-

autoodświeżanie (ang. self-refresh).

Najczęściej spotykanym sposobem jest odświeżanie sygnałem RAS. Dwa następne sposoby
wymagają obecności w układach pamięci wewnętrznego licznika odświeżania. Odświeżanie
automatyczne stosowane jest przy mniejszych pojemnościach pamięci dynamicznych – układy
logiczne odświeżania są zawarte wewnątrz układów pamięci, a potrzebę odświeżenia kolejnego
wiersza sygnalizuje się aktywnym stanem na wejściu REFRESH# pamięci.

Tryby odstępu do pamięci:
-

tryb stronicowania – stosowany w celu przyspieszenia współpracy z pamięciami DRAM,

-

tryb seryjny (ang. burst) – stosowany do współpracy pamięci głównej z pamięcią cache.

Idea działania synchronicznych pamięci dynamicznych SDRAM

Zasada działania pamięci SDRAM polega na zsynchronizowaniu operacji pamięci z zewnętrznym
zegarem. Opisane do tej pory pamięci pracowały asynchronicznie w stosunku do procesora, który z
kolei jest układem synchronicznym. Synchronizacja operacji pamięci z zegarem procesora pozwala
osiągnąć optymalną szybkość współpracy obydwu układów. Pamięć SDRAM szczególnie nadaje
się do współpracy z pamięcią podręczną (cache).

Przegląd stosowanych pamięci DRAM

Najstarszym, wychodzącym już z użycia, są pamięci oznaczane jako FPM RAM (ang. Fast Page
Mode RAM). Przy obecnych szybkich procesorach obsługiwane są one w sekwencji 5-3-3-3
(podane liczby określają ilość cykli magistrali potrzebne do wykonania kolejnej operacji).

Pamięci EDO RAM (ang. Enhanced Data Output RAM) mają zmniejszoną ilość cykli oczekiwania
o 1 dzięki temu, że dane utrzymywane są na wyjściu pamięci po przejściu sygnału CAS# w stan
wysoki. Pozwala to wcześniej wyznaczyć następny adres w wierszu. Pamięci EDO mogą pracować
w sekwencji cykli 5-2-2-2.

Kolejnymi układami pamięci są pamięci SD RAM. Zasada ich działania została opisana wyżej.
Moduły tych pamięci mają organizację 64-bitową, dostosowaną do szerokości magistrali procesora
Pentium. Pamięci SD RAM potrafią pracować w sekwencji 5-1-1-1 nawet dla częstotliwości
magistrali lokalnej równej 100MHz.

_____________________________
UTK. Pamięci półprzewodnikowe

- 8 -

Najnowszym typem pamięci dynamicznych są pamięci RDRAM. Zastosowano w nich nową
koncepcję funkcjonowania o nazwie Rambus.

Pamięci SIMM i DIMM

Aby umożliwić szybką wymianę i rozbudowę pamięci DRAM, umieszczane są one w tak zwanych
modułach. Obecnie spotykamy się z dwoma rodzajami modułów: SIMM (ang. Single Inline
Memory Module) o szerokości magistrali danych 32 bity oraz DIMM (ang. Dual Inline Memory
Module) o 64-bitowej magistrali danych (72 bity uwzględniając bity kontroli parzystości) w których
stosuje się układy SDRAM.

Pamięci ROM

Pamięć ROM (ang. Read Only Memory) jest pamięcią nieulotną, przeznaczoną tylko do odczytu.
Nieulotność oznacza, że po wyłączeniu napięcia zasilania tej pamięci, informacja w niej
przechowywana nie jest tracona (zapominana). Określenie to nie jest równoznaczne z tym, że
zawartości tej pamięci w określonych warunkach nie można zmieniać. Dal niektórych typów
technologicznych pamięci ROM jest to możliwe. Określenie „tylko do odczytu” oznacza, że do
pamięci tej nie możemy zapisywać danych w trakcie jej normalnej pracy w systemie.

Podstawowe typy pamięci ROM:

-

MROM (ang. mascable ROM) – pamięci, których zawartość ustalana jest w procesie produkcji
(przez wykonanie odpowiednich masek) i nie może być zmieniana. Przykładem takiej pamięci
jest BIOS obsługujący klawiaturę.

-

PROM (ang. programmable ROM) – pamięć jednokrotnie programowalna. Użytkownik może
jeden raz zmienić zawartość tej pamięci. Obecnie nie używana.

-

EPROM (ang. erasable programmable ROM) – pamięć wielokrotnie programowalna.
Kasowanie odbywa się drogą naświetlania promieniami UV. Kasowanie i programowanie
wykonuje się poza systemem za pomocą specjalnych urządzeń. Pamięć ta wychodzi z użycia.

-

EEPROM (ang. electric erasable programmable ROM) – pamięć wielokrotnie programowalna
metodą elektryczną. Kasowanie i programowanie odbywa się na drodze czysto elektrycznej.
Istnieje możliwość wprowadzenia zawartości tego typu pamięci bez wymontowywania jej z
systemu, choć czas zapisu jest nieporównywalnie dłuższy niż czas zapisu do pamięci RAM. W
tego typu pamięci przechowywany jest tak zwany Flash-BIOS, czyli oprogramowanie BIOS,
które może być uaktualniane (przez wprowadzenie jego nowej wersji).

Pamięć NVRAM

Pamięć NVRAM (ang. Non Volatile RAM) stanowi połączenie pamięci SRAM z pamięcią
EEPROM. Może być ona zapisywana o i odczytywana. Zapewnia to zachowanie zawartości tej
pamięci po wyłączeniu napięcia zasilania. Przykładem zastosowania tej pamięcimoże być
przechowywanie parametrów konfiguracyjnych wprowadzonych w trakcie sesji pracy z
urządzeniem.

_____________________________
UTK. Pamięci półprzewodnikowe

- 9 -

Koncepcja pamięci podręcznej (cache)

Koncepcja pamięci podręcznej wynika z własności pamięci SRAM (szybsze, ale droższe) i DRAM
(wolniejsze, ale tańsze) – więc do budowy pamięci operacyjnej wybrano pamięci DRAM i aby
przyspieszyć współpracę procesora z pamięciami DRAM (wielkości rzędu MB) skonstruowano
znacznie szybszą pamięć podręczną (wielkości rzędu KB). Ponadto w systemie musi znajdować się
sterownik pamięci cache, koordynujący współpracę pamięci z pozostałymi układami. W przypadku
operacji na pamięci sterownik ten sprawdza, czy poszukiwana informacja znajduje się w pamięci
cache. Jeżeli tak, to operacja jest wykonywana na pamięci cache, bez stanów oczekiwania. Sytuacja
ta nazywa się trafieniem (ang. cache hit). W przypadku nieobecności informacji w pamięci cache,
następuje dostęp do pamięci operacyjnej z koniecznymi stanami oczekiwania. Jest to tak zwane
chybienie (ang. cache miss).

Architektura systemu z pamięcią cache

We współczesnych systemach z pamięcią cache występują dwa rodzaje architektury:
-

Look-through,

-

Look-aside

Architektura Look-through

W architekturze tej pamięć cache, połączona magistralą lokalną z procesorem, oddziela go od reszty
systemu. W przypadku trafienia główna magistrala systemu nie jest w ogóle używana, co powoduje
dodatkowe zwiększenie szybkości działania systemu. Związane jest to z możliwością korzystania z
magistrali głównej przez innych zarządców magistrali (np. sterownika DMA) w trakcie realizacji
operacji na pamięci cache.

Mikroprocesor

Cache

Zarządca

magistral

Zarządca

magistral

PAO

_____________________________
UTK. Pamięci półprzewodnikowe

- 10 -

Architektura Look-aside

Przy architekturze tej procesor nie jest odizolowany od reszty układów przez cache. Dostęp do
pamięci powoduje rozpoczęcie normalnego cyklu magistrali. W przypadku trafienia cykl ten jest
zawieszany, a operacja jest wykonywana na pamięci cache bez stanów oczekiwania. W przypadku
chybienia wykonywany jest normalny cykl magistrali ze stanami oczekiwania.

Przy architekturze Look-aside, nawet w przypadku trafienia, magistrala nie jest dostępna dla innych
zarządców magistral. Nie są też możliwe równoległe operacje dla dwóch zarządców magistral.
Zaletami architektury Look-aside są natomiast: prostsza konstrukcja, niższy koszt i nieco szybsza
realizacja operacji w przypadku chybienia (normalny cykl magistrali jest rozpoczynany od razu po
żą

daniu dostępu do pamięci).

Elementy systemu pamięci cache

System pamięci cache składa się z trzech elementów:
-

banku danych pamięci cache (pamięć danych),

-

katalogu pamięci cache (często nazywanego TAG-RAMem),

-

sterownika pamięci cache.

W banku danych pamięci cache przechowywana jest zapisywana i odczytywana informacja,
natomiast katalog pamięci cache służy do szybkiego sprawdzania, czy poszukiwana informacja
znajduje się w pamięci danych. Zadaniem sterownika pamięci cache jest wyszukiwanie adresu
informacji w katalogu TAG-RAM oraz organizacja współpracy pamięci cache z systemem. Jednym
z bardzo ważnych elementów tej współpracy jest zapewnienie zgodności (ang. consistency)
zawartości pamięci cache z pamięcią główną.

Mikroprocesor

Cache

Zarządca

magistral

Zarządca

magistral

PAO

_____________________________
UTK. Pamięci półprzewodnikowe

- 11 -

Sposoby zapewniania zgodności pamięci cache

Niezgodność zawartości pamięci cache z zawartością pamięci głównej występuje w dwóch
przypadkach:
-

nastąpił zapis do pamięci cache bez zapisu do pamięci głównej (przypadek trafienia przy
zapisie)

-

nastąpił zapis do pamięci głównej bez zapisu do pamięci cache (na przykład w przypadku
transmisji DMA do pamięci głównej)

Czasowa niezgodność pamięci jest dopuszczalna, nie wolno natomiast dopuścić do sytuacji, w
której zostanie użyta nieaktualna informacja.

W przypadku zapisu do pamięci cache stosowane są następujące strategie utrzymania zgodności:
-

Write-through,

-

Buforowane Write-through,

-

Write-back.

W strategii Write-through każdy zapis do pamięci cache powoduje jednocześnie zapis do pamięci
głównej. Jest to rozwiązanie bardzo proste i pewne, niestety powodujące zmniejszenie szybkości
działania systemu (każdy zapis to zapis do „wolnej” pamięci głównej).

Buforowane Write-through (lub raczej opóźnione) polega na zapisaniu informacji, zarówno w
przypadku trafienia, jak i chybienia, do bufora sterownika cache, przy czym procesor widzi tę
operację jako dostęp do pamięci bez stanów oczekiwania. W rzeczywistości operacja zapisu do
pamięci głównej jest realizowana z pewnym opóźnieniem. Stany oczekiwania występują dla
procesora jedynie w przypadku kolejno po sobie następujących zapisów do pamięci. Pomiędzy
zapisami informacji do pamięci cache, dostęp do magistrali jest blokowany w celu uniknięcia
użycia nieaktualnej informacji.

W przypadku strategii Write-back zawartości pamięci cache i pamięci głównej są uzgadniane tylko
w przypadku takiej potrzeby. Występuje ona, gdy inny zarządca magistrali chce skorzystać z
komórki pamięci głównej, która zawiera nieaktualną informację lub gdy w pamięci cache
wymieniana jest linia zawierająca informację nową. Budowa pamięci cache stosującej strategię
Write-back jest bardziej skomplikowana gdyż, jak wynika z powyższego opisu, należy śledzić
operacje magistrali na pamięci głównej wykonywane przez innych zarządców magistrali.

Organizacja pamięci cache

W celu szybkiego sprawdzenia, czy komórka pamięci, na której ma być wykonana operacja, jest
odwzorowana w pamięci cache, dwie części pamięci cache, bank danych i katalog, tworzą tak
zwaną jednoblokową pamięć asocjacyjną (ang. One-way Set-associative lub Direct-mapped). W
takiej organizacji pamięć cache stanowi jeden blok, który jest dzielony na zestawy. Pamięć główna
dzielona jest na strony o rozmiarze równym rozmiarowi bloku pamięci cache. Strony są z kolei
również dzielone na zestawy, przy czym ilość zestawów w stronie jest identyczna jak w bloku
pamięci cache. Każdy zestaw w pamięci cache ma swoją pozycję w katalogu w bloku pamięci
TAG-RAM. Zawiera ona adres strony z którego pochodzi dany zestaw. Każdy zestaw jest
wpisywany na miejsce w pamięci cache do zestawu o numerze zgodnym z numerem zestawu w
stronie. Umożliwia to bardzo szybkie sprawdzenie obecności zestawu – nie musimy bowiem
przeszukiwać katalogu, lecz sprawdzamy adres bloku w określonej pozycji katalogu.

_____________________________
UTK. Pamięci półprzewodnikowe

- 12 -

Pamięć cache drugiego poziomu

Pojęcie pamięci cache drugiego poziomu L2 (ang. level 2) pojawiło się po raz pierwszy podczas
wprowadzenia na rynek procesora 80486.

Architektura zewnętrznej pamięci cache L2 przedstawionej na rysunku jest typu Look-through.
Występuje ona w systemach znacznie częściej, aczkolwiek możliwa jest także architektura Look-
aside. Pamięć cache zawartą wewnątrz procesora nazywa się często pamięcią cache-pierwszego
poziomu lub L1 (ang. level 1) natomiast zewnętrzną cache pamięcią cahce drugiego poziomu lub
L2.

Bardzo istotne jest to, że informacja znajdująca się w pamięci cache L1 znajduje się jednocześnie w
pamięci L2. Wynika stąd, że wyraźne efekty stosowania pamięci cache L2 występują dopiero
wtedy, gdy jest ona znacząco większa od pamięci cache L1. Dopiero wówczas istnieje większa
szansa trafienia dla pamięci cache L2 w przypadku chybienia dla pamięci cache L1.

Pamięć cache w procesorze Pentium

Wewnątrz procesora Pentium zastosowano dwie pamięci cache, każdą o pojemności 8 KB. Jedna z
nich nosi nazwę Code-cache (lub I-cache) i przeznaczona jest do przechowywania kodów
instrukcji. W drugiej przechowywane są dane i wyniki przetwarzania i nosi nazwę Data-cache.
Pamięć cache L2 może stosować zarówno strategię Write-back, jak i Write-through.

CACHE 2-go poziomu (L2)

(zewnętrzna)

Zarządca

magistral

Zarządca

magistral

PAO

Procesor 80486

BIU

CACHE 1-go poziomu (L1)

(wewnętrzna)

Magistrala lokalna

Układy

logiczne

NCA

_____________________________
UTK. Pamięci półprzewodnikowe

- 13 -

Dodatek A. Budowa i zasada działania pamięci RAM

Zasada działania

Układy pamięci RAM zbudowane są z elektronicznych elementów, które mogą zapamiętać swój
stan. Dla każdego bitu informacji potrzebny jest jeden taki układ. W zależności od tego czy pamięć
RAM jest tak zwaną statyczną pamięcią (SRAM-Static RAM), czy dynamiczną (DRAM-Dynamic
RAM) zbudowana jest z innych komponentów i soje działanie opiera na innych zasadach. Pamięć
SRAM jako element pamiętający wykorzystuje przerzutnik, natomiast DRAM bazuje najczęściej na
tzw. pojemnościach pasożytniczych (kondensator). DRAM charakteryzuje się niskim poborem
mocy, jednak związana z tym skłonność do samorzutnego rozładowania się komórek sprawia, że
konieczne staje się odświeżanie zawartości impulsami pojawiającymi się w określonych odstępach
czasu. W przypadku SRAM, nie występuje konieczność odświeżania komórek lecz okupione jest to
ogólnym zwiększeniem poboru mocy. Pamięci SRAM, ze względu na krótki czas dostępu są często
stosowane jako pamięć podręczna. Wykonane w technologii CMOS pamięci SRAM mają mniejszy
pobór mocy, są

jednak stosunkowo

drogie w

produkcji.

Budowa

Aby zorganizować komórki pamięci w sprawnie funkcjonujący układ, należy je odpowiednio
zaadresować. Najprostszym sposobem jest zorganizowanie pamięci liniowo - jest to tak zwane
adresowanie 2D. Do każdej komórki podłączone jest wejście, sygnał wybierania pochodzący z
dekodera oraz wyjście. Nieco innym sposobem jest adresowanie przy użyciu tzw. matrycy
3D.Pamięć organizuje się tutaj dzieląc dostępne elementy na wiersze i kolumny. Dostęp do
pojedynczego elementu pamiętającego można uzyskać po zaadresowaniu odpowiedniego wiersza i
kolumny. Dlatego też komórka RAM obok wejścia i wyjścia musi dysponować jeszcze dwoma
sygnałami wybierania, odpowiednio z dekodera kolumn i wierszy. Zaletą pamięci adresowanej
liniowo jest prosty i szybszy dostęp do poszczególnych bitów niż w przypadku pamięci

_____________________________
UTK. Pamięci półprzewodnikowe

- 14 -

stronicowanej (3D), lecz niestety, przy takiej organizacji budowanie większych modułów RAM jest
kłopotliwe. Dlatego też w przemyśle stosuje się zazwyczaj układy pamięci zorganizowanej w
matrycę 3D, pozwala to na nieskomplikowane tworzenie większych modułów o jednolitym
sposobie adresowania.












W komputerach PC procesor uzyskuje dostęp do danych zawartych w pamięci DRAM w pakietach
o długości 4-bitów (z pojedynczego rzędu), które przesyłane są sekwencyjnie lub naprzemiennie
(tzw. przeplot - interleave). Optymalną wydajność można osiągnąć wtedy, gdy procesor otrzymuje
dane równocześnie z taktem systemowego zegara. Jednak przy obecnie stosowanej częstotliwości
taktowania magistrali wymaganiom tym nie jest w stanie sprostać nawet bardzo szybka pamięć
cache drugiego poziomu. Pomimo tego, że ostatnie trzy bity dostarczane są wraz z taktem zegara, to
konieczność odpowiedniego przygotowania transmisji sprawia, że przed pierwszym bitem
"wstawiony" zostaje jeden cykl oczekiwania. Taki sposób transferu danych można oznaczyć jako
cykl 2-1-1-1.

Dodatek B. Pamięci RAM w pod koniec wieku XX

Fast Page Mode (FPM RAM)

Czas dostępu wynosi zazwyczaj 70 lub 60 ns. Układy te charakteryzują się niską - jak na

dzisiejsze czasy - wydajnością, dane przesyłane są jako seria 5-3-3-3 w cyklach pracy procesora.
Sposób dostępu do komórek, zorganizowanych jako matryca 3D, jest zdeterminowany przez
sygnały RAS i CAS. Sygnał RAS (Row Access Signal) odpowiada za wybranie bieżącego wiersza
(strony), a CAS (Column Access Signal) wyznacza odpowiednią kolumnę. Proces odczytu z
pamięci FPM rozpoczyna się od wybrania odpowiedniego wiersz sygnałem RAS, po czym w celu
zaadresowania kolumny następuje uaktywnienie sygnału CAS. Każdy cykl sygnału CAS zawiera
wybranie adresu kolumny, oczekiwanie na dane, przekazanie danych do systemu i przygotowanie
następnego cyklu. W czasie cyklu CAS, gdy sygnał CAS przyjmuje wysoki poziom, wyjścia danych
są zablokowane. Jest to istotne z tego względu, że zmiana sygnału na wysoki może nastąpić tylko
po zakończeniu przesyłania danych. Mówiąc prościej, przed wyznaczeniem następnej komórki czyli
zaadresowania jej w danej kolumnie, musi zakończyć się operacja na danych. Ponieważ często jest
tak, że przesyłamy w jeden region pamięci dane w większych porcjach, Fast Page Mode RAM
potrafi nieco skrócić czas potrzebny na dostęp do informacji, gdy jej poszczególne bity znajdują się
na tej samej stronie pamięci.

_____________________________
UTK. Pamięci półprzewodnikowe

- 15 -

Extented Data Output (EDO RAM)

Obecnym standardem w świecie PC stały się pamięci EDO. Czas dostępu wynosi tutaj 70 i 60

ns. Coraz częściej spotyka się także układy pracujące z szybkością 50 ns, są one szczególnie
popularne w nowszych kartach graficznych. Stosowanie tego rodzaju pamięci wymaga
odpowiedniej płyty głównej; obecnie praktycznie wszystkie takie urządzenia bazują na chipsecie
Intel Triton, który posiada wsparcie dla modułów EDO. Najważniejszą zaletą pamięci typu EDO
jest zmniejszenie liczby cykli oczekiwania podczas operacji sekwencyjnego odczytu. W przypadku
modułów bazujących na FPM, cykl dostępu do pamięci wynosił 5-3-3-3, natomiast EDO może
pracować przesyłając dane w serii 5-2-2-2. Termin Extended Data Out określa sposób, w jaki dane
są przesyłane z pamięci. W przypadku FPM przed wybraniem następnej komórki w kolumnie,
musiała zakończyć się operacja na danych. Natomiast EDO umożliwia rozpoczęcie wyznaczania
następnego adresu w czasie, gdy dane są jeszcze odczytywane z poprzedniego miejsca. Tak
naprawdę jedyna modyfikacja, jaka była konieczna, żeby osiągnąć ten efekt to zmiana zachowania
się pamięci na sygnał CAS. Gdy sygnał CAS przyjmuje stan wysoki, wyjścia nie są blokowane, a
przesyłanie danych jest kontynuowane dopóki CAS nie przyjmie ponownie wartości niskiej.

Burst Extended Data Output (BEDO RAM)

Rozwinięciem pamięci EDO jest BEDO RAM. Zasadniczą zmianą w przypadku BEDO

jest sposób, w jaki dane przesyłane są po wyznaczeniu adresu. Otóż dzięki temu, że BEDO posiada
wewnętrzny licznik adresów, kontroler pamięci odwołuje się tylko do pierwszej komórki pamięci, a
pozostałe bity przesyła samoczynnie układ logiki. Jest to tak zwane przesyłanie w trybie burst, co
pozwala na cykl pracy 5-1-1-1. Moduły BEDO posiadają także inne modyfikacje wpływające na ich
wydajność, np. skrócenie odstępu pomiędzy zboczami sygnału CAS oraz opóźnienia pomiędzy
sygnałem RAS i CAS. Nie zrezygnowano także z rozwiązania stosowanego w pamięciach EDO. W
czasie przesyłania ostatniego bitu w pakiecie (burst) danych, wysterowywany jest już kolejny adres.
Obecnie znaczenie opisywanych układów pamięci znacznie zmalało, gdyż można je stosować tylko
w przypadku płyt głównych z chipsetem VIA 580VP, 590VP, 680VP, które nie należą,
przynajmniej u nas, do najczęściej spotykanych. Nie wydaje się także, aby ten rodzaj RAM-u stał się
popularny w przyszłości, ponieważ po zwiększeniu częstotliwości magistrali powyżej 66MHz,
BEDO nie może dostarczać danych w sekwencji 5-1-1-1.

Synchroniczna DRAM (SDRAM)

Nowsze płyty główne zbudowane na układach Intel Triton VX i TX oraz VIA 580VP i 590VP

potrafią współpracować także z pamięciami SDRAM (Synchronous Dynamic RAM, nie mylić ze
SRAM). Najważniejszą cechą tego nowego rodzaju pamięci jest możliwość pracy zgodnie z taktem
zegara systemowego. Podobnie do układów BEDO, SDRAM-y mogą pracować w cyklu 5-1-1-1.
Istotną różnicą jest natomiast możliwość bezpiecznej współpracy z magistralą systemową przy
prędkości nawet 100 MHz (10 ns). Technologia synchronicznej pamięci DRAM bazuje na
rozwiązaniach stosowanych w pamięciach dynamicznych, zastosowano tu jednak synchroniczne
przesyłanie danych równocześnie z taktem zegara. Funkcjonalnie SDRAM przypomina typową
DRAM, zawartość pamięci musi być odświeżana. Jednak znaczne udoskonalenia, takie jak
wewnętrzny pipelining czy przeplot (interleaving) sprawiają, że ten rodzaj pamięci oferuje bardzo
wysoką wydajność. Warto także wspomnieć o istnieniu programowalnego trybu burst, gdzie
możliwa jest kontrola prędkości transferu danych oraz eliminacja cykli oczekiwania (wait states).

_____________________________
UTK. Pamięci półprzewodnikowe

- 16 -

SIMM kontra DIMM

Opisywane wyżej różne rodzaje pamięci są produkowane jako układy scalone. Jednak

konieczność rozbudowy współczesnych komputerów sprawia, że nie jest opłacalne wlutowywanie
na stałe układów scalonych. Dlatego też już od dawna, pamięci są montowane w tak zwanych
modułach. Najpopularniejsze jak dotąd moduły SIMM (Single In Line Memory Module) oznaczają
sposób zorganizowania kości pamięci, a nie ich rodzaj. Standard DIMM, nowy w świecie PC, lecz
bardzo dobrze przez użytkowników Macintoshy, oznacza Dual In Line Memory Module. Szerokość
danych modułów SIMM wynosi 32-bity, a DIMM 64-bity, dlatego też w przypadku 64-bitowej
magistrali konieczne jest łączenie SIMM-ów w pary dla odsadzenia pojedynczego banku. Fakt iż
pamięci SDRAM spotykane są w modułach DIMM nie oznacza, że te dwa standardy są ze sobą
tożsame. Równie dobrze w 64-bitowym gnieździe DIMM można umieścić pamięć EDO lub FPM.

Pamięć cache

Wydajność systemu wyposażonego nawet w szybszą pamięć SDRAM, wzrośnie jeśli tylko na

płycie głównej zostanie umieszczona pamięć podręczna. Cache drugiego poziomu jest tak zwaną
pamięcią statyczną SRAM. Ten rodzaj RAM jest szybszy od pamięci dynamicznych, jednak bardziej
kosztowny. Już w komputerach 386 na płytach głównych montowano 64 KB tej pamięci.
Początkowo stosowany był asynchroniczny SRAM, którego główną zaletą była duża szybkość
(zazwyczaj 15 ns). Dosyć często występowała konieczność wstawienia cyklu oczekiwania z
powodu braku synchronizacji pomiędzy buforem a procesorem. Dlatego też pojawił się
synchroniczny SRAM, którego parametry pracy poprawiły się właśnie dzięki eliminacji wait states.
O ile pierwsze pamięci asynchroniczne mogły w najlepszym razie osiągnąć cykl 3-2-2-2 przy
magistrali 66 MHz, to w przypadku synchronicznego bufora możliwe było stosowanie cyklu pracy
2-1-1-1. Obecnie jedynym rodzajem cache'u stosowanego na płytach głównych jest tzw. Piplined
Burst SRAM. PB-cache pracuje synchronicznie oraz dodatkowo zawiera specjalne rejestry
wejścia/wyjścia umożliwiające pipelining. Ponieważ przeładowanie rejestru zajmuje trochę czasu,
konieczna jest praca w cyklu 3-1-1-1. Dlaczego więc stosuje się cache PB zamiast
synchronicznego? Otóż synchroniczny SRAM doskonale pracuje do częstotliwości 66 MHz, jednak
powyżej tej granicy występuje wyraźny spadek wydajności (3-2-2-2). Natomiast Piplined Burst
cache, mimo że wymaga jednego cyklu oczekiwania więcej, może bezproblemowo pracować z
magistralą nawet 100 MHz w sekwencji 3-1-1-1.

Słowniczek

ROM (Read Only Memory)

Pamięć tylko do odczytu, w normalnych warunkach nie zapisywalna. Nie traci zawartości
po odłączeniu zasilania.

RAM (Random Access Memory)

Pamięć o dostępie swobodnym, można ją zapisywać i odczytywać. Traci zawartość po
odłączeniu zasilania.

DRAM (Dynamic RAM)

Pamięć dynamiczna, wymagająca cyklicznego odświeżania zawartości komórek.

_____________________________
UTK. Pamięci półprzewodnikowe

- 17 -

SRAM (Static RAM)

Informacja zawarta w tej pamięci jest podtrzymywana przez nie przerwanie płynący prąd
spoczynkowy. Dzięki temu wyeliminowano konieczność odświeżania, co znacznie skróciło
czas dostępu.

FPM DRAM (Fast Page Mode)

Wychodzący obecnie z użycia DRAM, charakteryzujący się stosunkowo długim czasem
dostępu- najczęściej 70 ns. Komórki pamięci zorganizowane są w grupy (strony), w myśl
zasady iż najczęściej odczytywana jest następna komórka, a dostęp do komórek
znajdujących się na tej samej stronie jest znacznie szybszy niż w innym przypadku. Może
optymalizować odczyt danych, które występują na tej samej stronie (row).

EDO DRAM (Extended Data Out)

Obecnie najbardziej popularny, czas dostępu wynosi do 50 ns. Funkcjonuje podobnie do
FPM, może jednak wyznaczać kolejny adres zaraz po rozpoczęciu odczytu poprzedniej
komórki. Taki rezultat osiągnięto dzięki zmodyfikowaniu sygnału CAS i nie blokowaniu
wyjść (data-out) w czasie transmisji (przy wysokim zboczu CAS).

SDRAM (Synchronous DRAM)

Sukcesor EDO, synchronizuje się z taktem zegara systemowego. Dane przesyłane są w
seriach (burst).

BEDO RAM (Burst EDO RAM)

Połączenie techniki "Burst" i EDO RAM, zawierające dwustopniowy potok (pipeline).
Zamiast jednego adresu odczytywane są jednocześnie cztery. Na magistrali adresowej adres
pojawia się tylko na początku odczytu, co wydatnie skraca średni czas dostępu. Burst - tryb
dostępu do pamięci, w którym jednocześnie odczytywane są cztery sąsiednie komórki.

CAS (Column Address Strobe)

Skrót od Column Address Strobe („bramkowanie adresu kolumny”) lub Column Address
Select („wybór adresu kolumny”). Adresy te odnoszą się do kolumny fizycznych komórek
pamięci w tablicy kondensatorów używanych w dynamicznej pamięci RAM (DRAM).

CAS latency (CL), „czas oczekiwania CAS”

Oznacza czas (liczbę cykli zegara) jaki upływa między wysłaniem przez kontroler pamięci
żą

dania dostępu do określonej kolumny pamięci a odczytaniem danych z tej kolumny na

wyprowadzeniach modułu pamięci.

Im niższa jest wartość CAS latency (przy takiej samej częstotliwości zegara), tym mniej
czasu potrzeba na pobranie danych z pamięci. Najprościej mówiąc, „im krótsze CAS
latency, tym lepiej”. Czas oczekiwania CAS wpływa bowiem na szybkość wykonywania w
pamięci operacji, takich jak pobranie kolejnej instrukcji do wykonania przez procesor,
operacje odczytu/zapisu/porównania/przesunięcia bitowego itp. Im dłuższy czas
oczekiwania, tym dłużej procesor musi czekać na reakcję ze strony pamięci. Istnieją
różnorodne sposoby na przyśpieszenie działania pamięci, takie jak stosowanie przeplotu
(ang. interleaving; pozwala na rozdzielenie operacji zapisu na kilka banków pamięci), czy
też korzystanie z pamięci podręcznej (ang. cache; umożliwia tymczasowe przechowywanie
przetwarzanych danych, a czasem także inteligentną synchronizację z modułami pamięci).

_____________________________
UTK. Pamięci półprzewodnikowe

- 18 -

DIMM (Dual-Inline Memory Module)

Moduły pamięci na karcie ze 168 stykami. Pracują z szyną adresową o szerokości 64 bitów.

SIMM (Single-Inline Memory Module)

Standard konstrukcyjny o 32 stykach; szyna danych ma szerokość zaledwie 8 bitów. Pojęcie
to czasem używane jest również w odniesieniu do modułów PS/2.

PS/2 moduł

72 stykowy standard konstrukcyjne używany w pamięciach EDO RAM i FPM RAM.
Dostęp odbywa się poprzez szynę adresową o szerokości 32 bitów.

Cache

Szybka pamięć buforowa, zwana też pamięcią podręczną, w której tymczasowo i "na zapas"
przechowywane są dane z innego wolniejszego nośnika danych.

Cache Hit

Sytuacja występująca, gdy żądane przez CPU dane i adresy są już w Cache'u. Ponieważ nie
jest potrzebny wtedy dostęp do (właściwej) pamięci wydajność komputera wzrasta.

Cache Miss

Okoliczności występujące gdy żądanych przez procesor danych lub adresów nie ma w
buforze. Niezbędny jest dostęp do (właściwej) pamięci co spowalnia pracę CPU.

Direct Mapped

jedna z technologii wykonania pamięci buforowej. W tym przypadku dane przyjmowane są
tylko z określonego zakresu pamięci operacyjnej. Powoduje to niekiedy pogorszenie
wydajności systemu.

Write-Back

Jeden z trybów zapisu danych z pamięci buforowej do pamięci operacyjnej. W trybie tym
dane przepisywane są z bufora z opóźnieniem: trafiają tam dopiero wtedy, gdy "muszą",
czyli gdy bufor jest przepełniony lub gdy procesor lub inne urządzenie próbuje
bezpośrednio odwołać się do pamięci operacyjnej.

Write-Through
Każda zmiana zawartości bloku cache'u zostaje natychmiast zapisana w pamięci operacyjnej.
Metoda ta jest bezpieczniejsza (nie ma ryzyka wystąpienia rozbieżności pomiędzy zawartością
pamięci buforowej i operacyjnej), ale i nieco wolniejsza, więc większość systemów stosuje Write-
Back.

_____________________________
UTK. Pamięci półprzewodnikowe

- 19 -

Dodatek C. Pamięci DDR

DDR SDRAM (ang. Double Data Rate Synchronous Dynamic Random Access Memory) – rodzaj
pamięci typu RAM stosowana w komputerach jako pamięć operacyjna oraz jako pamięć kart
graficznych.

DDR2 SDRAM (ang. Double Data Rate 2 Synchronous Dynamic Random Access Memory) –
kolejny po DDR standard pamięci RAM typu SDRAM, stosowany w komputerach jako pamięć
operacyjna.

Różnice DDR2 w stosunku do DDR

1.

Moduły zasilane są napięciem 1,8 V, zamiast 2,5 V.

2.

Układy terminujące zostały przeniesione z płyty głównej do wnętrza pamięci (ang. ODT,
On Die Termination). Zapobiega to powstaniu błędów wskutek transmisji odbitych
sygnałów.

3.

DDR2 przesyła 4 bity w ciągu jednego taktu zegara (DDR tylko 2).

4.

Podwojona prędkość układu wejścia/wyjścia (I/O) pozwala na obniżenie prędkości całego
modułu bez zmniejszania jego przepustowości.

5.

Liczba styków została zwiększona ze 184 do 240.

6.

Wycięcia w płytce pamięci umieszczone są w różnych miejscach, w celu zapobiegnięcia
podłączenia niewłaściwych kości.

Pamięci DDR2 nie są kompatybilne z ich poprzednikami. Wynika to z ilości styków, gęstości ich
rozstawienia, napięcia pracy oraz pewnych zmian konstrukcyjnych.

_____________________________
UTK. Pamięci półprzewodnikowe

- 20 -

Oznaczenia chipów i modułów

Nazwa

chipa

Zegar

Cykl

zegara

Taktowanie

szyny

Transfer

danych

Nazwa

modułu

Transfer

szczytowy

DDR2-400

100
MHz

10 ns

200 MHz

400 mln/s

PC2-3200

3200 MB/s

DDR2-533

133
MHz

7.5 ns

266 MHz

533 mln/s

PC2-4200
PC2-4300

1

4266 MB/s

DDR2-667

166
MHz

6 ns

333 MHz

667 mln/s

PC2-5300
PC2-5400

1

5333 MB/s

DDR2-800

200
MHz

5 ns

400 MHz

800 mln/s

PC2-6400

6400 MB/s

DDR2-
1066

266
MHz

3.75 ns

533 MHz

1066 mln/s

PC2-8500

8533 MB/s

Pamięci DDR3

DDR3 SDRAM (ang. Double Data Rate Synchronous Dynamic Random Access Memory (ver. 3)) –
nowy standard pamięci RAM typu SDRAM, będący rozwinięciem pamięci DDR i DDR2,
stosowanych w komputerach jako pamięć operacyjna.

_____________________________
UTK. Pamięci półprzewodnikowe

- 21 -

Pamięć DDR3 wykonana jest w technologii 90 nm, która umożliwia zastosowanie niższego
napięcia (1,5 V w porównaniu z 1,8 V dla DDR2 i 2,5 V dla DDR). Dzięki temu pamięć DDR3
charakteryzuje się zmniejszonym poborem mocy o około 40% w stosunku do pamięci DDR2 oraz
większą przepustowością w porównaniu do DDR2 i DDR.

Pamięci DDR3 nie będą kompatybilne

wstecz, tzn. nie będą współpracowały z chipsetami obsługującymi DDR i DDR2

. Posiadają

także

przesunięte wcięcie w prawą stronę

w stosunku do DDR2 (w DDR2 wcięcie znajduje się

prawie na środku kości).

Obsługa pamięci DDR3 przez procesory została wprowadzona w 2007 roku w chipsetach płyt
głównych przeznaczonych dla procesorów Intel oraz zostanie wprowadzona w 2008 roku w
procesorach firmy AMD.

Moduły DDR3

1.

PC3-6400 o przepustowości 6,4 GB/s, pracujące z częstotliwością 800 MHz.

2.

PC3-8500 o przepustowości 8,5 GB/s, pracujące z częstotliwością 1066 MHz.

3.

PC3-10600 o przepustowości 10,6 GB/s, pracujące z częstotliwością 1333 MHz

4.

PC3-12700 o przepustowności 12,7 GB/s, pracujące z częstotliwością 1600 MHz

5.

PC3-15000 o przepustowności 15 GB/s, pracujące z częstotliwością 1866 MHz

Ró

ż

nice w stosunku do DDR2 (zalety)

•

większa przepustowość przy niższym napięciu

•

mniejszy pobór prądu o 40%

Ró

ż

nice w stosunku do DDR2 (wady)

•

Na ogół znacznie wyższe opóźnienia, lecz skompensowane przez wyższą przepustowość

•

Na chwilę obecną koszt pamięci DDR3 jest o wiele wyższy od pamięci DDR2.

DDR3 Kingston DDR3 PC3-10666 Gold Edition Dual (2 x 1GB)

_____________________________
UTK. Pamięci półprzewodnikowe

- 22 -

Informacje ogólne
Nazwa

OCZ DDR3 PC3-10666 Gold Edition Dual (2 x 1GB)

Marka

OCZ Technology

Seria

Gold Edition

Kod producenta

OCZ3G13332GK

Specyfikacja techniczna
Pojemność

2GB

Złącze

240 pin

Timingi

(CAS-TRCD-TRP-TRAS) CL9-9-9-26

Napięcie [V]

1,6 ~ 1,7

Przepustowość

10666MB/s

Częstotliwość

1333MHz

Radiator

Z3 XTC

PCB

6 - warstwowe, ekranowane, złocone styki

Technologia Produkcji

FBGA

Rodzaj opakowania

Pudełko zabezpieczające

Testy wydajności pamięci DRR

Testy zostały przeprowadzone na dwóch płytach Gigabyte'a wyposażonych w chipset P35 - na
płycie P35-DQ6 w przypadku pamięci DDR2 oraz na P35T-DQ6 dla pamięci DDR3. Obie płyty
różnią się tylko i wyłącznie obsługą różnych typów pamięci przez co uzyskane wyniki można
ś

miało ze sobą skonfrontować.

_____________________________
UTK. Pamięci półprzewodnikowe

- 23 -