A) Proszę udzielić odpowiedzi na pytania:

1. Czym zajmuje się ekonomia ?

EKONOMIA – jest nauką badającą w jaki sposób społeczeństwo gospodarujące decyduje o
tym co jak i dla kogo wytwarzać. Naczelnym zadaniem ekonomii jest pogodzenie
sprzeczności między praktycznie nieograniczonymi potrzebami ludzi a ograniczonymi
społecznymi możliwościami wytwarzania dóbr i usług służących zaspokajaniu tych potrzeb.
Ekonomia jako nauka zajmuje się badaniem zachowania podmiotów gospodarczych w
dziedzinie wykorzystania ograniczonych środków, które mogą być w rozmaity sposób
zastosowane w sferze produkcji, podziału, wymiany i konsumpcji.

2. Na czym polega zasadnicza różnica między mikro- i makroekonomią ?

MIKROEKONOMIA – polega na szczególnej analizie poszczególnych działań
gospodarczych. Dla uproszczenia analizy może ona pomijać różne współzależności
występujące w gospodarce. Mikroekonomia patrzy na gospodarkę narodową przez pryzmat
przedsiębiorców i konsumentów z punktu widzenia maksymalizacji ich korzyści.
MAKROEKONOMIA – uwypukla właśnie te współzależności kosztem upraszczania opisu
cząstkowych zjawisk i działań gospodarczych. W analizie gospodarki posługuje się w swych
badaniach wielkimi agregatami, jak dochód narodowy, wydatki na konsumpcję, wydatki na
inwestycje, oszczędności, dochody i wydatki budżetu państwa, przeciętny poziom cen,
bezrobocie w kraju itp.
Stąd mikroekonomia kładzie główny nacisk na sprawność mechanizmów rynkowych, a
makroekonomia akcentuje raczej zawodność samoregulujących mechanizmów rynkowych i
niezbędność integracji państwa.

3. Wyjaśnij różnice między ekonomią pozytywną i normatywną.

EKONOMIA NORMATYWNA – dostarcza zaleceń i rekomendacji opartych na
subiektywnych sądach wartościujących. Ekonomia normatywna formułuje zalecenia
dotyczące tego, co powinno się czynić w gospodarce, koncentruje się na tworzeniu
określonego systemu poglądów wartościujących, na opracowaniu określonej ideologii
umożliwiającej interpretację różnych zjawisk i procesów gospodarczych. Natomiast
EKONOMIA POZYTYWNA – zajmuje się obiektywnym, naukowym objaśnieniem zasad
funkcjonowania gospodarki. Celem ekonomii pozytywnej jest wyjaśnienie w jaki sposób
społeczeństwo gospodarujące podejmuje decyzje dotyczące konsumpcji, produkcji i wymiany
dóbr. Ekonomia pozytywna bada rzeczywiste działanie gospodarki, koncentrując się na
wypracowaniu najbardziej uniwersalnych narzędzi i metod analizy ekonomicznej w celu
możliwie bezstronnego uogólnienia procesów gospodarczych i mechanizmów
ekonomicznych.

4. Wyjaśnij zastosowanie krzywych możliwości produkcyjnych i konsumpcyjnych w

gospodarce narodowej.

KRZYWA MOŻLIWOŚCI PRODUKCYJNYCH – jest zbiorem punktów odpowiadającym
maksymalnym ilością produktów, jakie możemy wyprodukować w danej gospodarce, przy
pomocy wielkości i charakteru zasobów oraz poziomu wiedzy technologicznej.
Dzięki krzywej możliwości produkcyjnych możemy scharakteryzować daną gospodarkę i jej
możliwości, np. charakter produkcyjny (w sensie efektywnym lub nieefektywnym), wielkość

zasobów, kierunek rozwoju ( ekstensywny lub intensywny). Możemy również określić czy
dany podmiot rozwija gospodarkę poprzez inwestowanie, czy też doprowadza do kryzysu.
W praktyce często pojawia się potrzeba wyboru nie na zasadzie „albo jedno, albo drugie”,
lecz na zasadzie „czego więcej, czego mniej”. Wówczas trzeba dokonać podziału zasobu
pomiędzy różne możliwe proporcje produkcji i dokonać najlepszego wyboru struktury
produkcji.

konsumpcja

Krzywa

możliwości produkcyjnych i konsumpcyjnych w

gospodarce narodowej ukazuje określoną sumę dóbr
konsumpcyjnych i inwestycyjnych jaką wytwarza się w
gospodarce narodowej przy danym zasobie kapitału i pracy.

inwestycje

5. Co to jest rynek?

RYNEK – to system współzależnych transakcji kupna/sprzedaży dóbr lub usług, czyli
dokonanie wymiany pomiędzy dostawcą i odbiorcą. Inaczej mówiąc rynek jest formą więzi
między różnymi podmiotami gospodarczymi i konsumenckimi próbującymi sprzedać i kupić
towar (więzi między producentami, gospodarstwami domowymi, instytucjami finansowymi,
bankiem centralnym i władzami centralnymi i lokalnymi). Biorąc pod uwagę miejsce
rozróżniamy rynek lokalny, regionalnym, krajowy, zagraniczny międzynarodowy oraz
światowy. Uwzględniając ogniowo kapitału rynek zbytu, skupu, hurtowy i detaliczny. Dzieląc
rynek według przedmiotu obrotu otrzymujemy: dóbr i usług, pracy oraz kapitałowo –
pieniężny.

6. Co to jest popyt i czego jest funkcją?

Cena

POPYT – to takie zapotrzebowanie na dane dobro, za które
nabywca gotowy jest zapłacić ustaloną na rynku cenę,
dysponując do tego celu odpowiednią sumą dochodu
pieniężnego.
Krzywa popytu przedstawia odwrotną zależność między ceną a
rozmiarami zapotrzebowania przy innych wielkościach stałych.
Krzywa popytu jest krzywą malejącą (funkcją ceny).

Zapotrzebowanie

7. Na czym polega wzrost i spadek popytu?

Wzrost i spadek popytu jest funkcją i zależy od wielu zmiennych, lecz zawsze związany jest
ze zmianą wysokości ceny. Popyt rośnie, gdy cena spada. Popyt spada, gdy cena rośnie.
Wzrostowi ceny może towarzyszyć również wzrost popytu, ale tylko wtedy gdy konsumenci
przewidują, że w najbliższym czasie ceny będą nadal rosły.

8. Czym może być spowodowany wzrost popytu?

Wzrost popytu spowodowany może być np.:
• wzrostem wysokość realnych dochodów,

• spadkiem poziomu cen danego dobra,

• zmianą indywidualnych preferencji konsumenta (gustów),
• wzrostem liczby konsumentów.

9. Czym może być spowodowany spadek popytu?

Spadek popytu spowodowany może być np.:
• spadkiem wysokość realnych dochodów,

• wzrostem poziomu cen danego dobra,
• zmianą indywidualnych preferencji konsumenta (gustów),

• spadkiem liczby konsumentów.

10. Dlaczego popyt ulega zmianom?

Popyt ulega zmianą z tego względu, iż jest funkcją wielu zmiennych, między innymi takich
jak:
• wysokość realnych dochodów,

• poziom ceny danego dobra,
• poziom ceny dóbr substytucyjnych i komplementarnych,

• oczekiwań zmian cen i dochodów,

• indywidualnych preferencji konsumenta (gustów),
• liczby konsumentów itp.

B) Podkreśl prawidłową odpowiedź:

1. Wzrost popytu powoduje:

a) Obniżkę ceny,
b) Brak ceny,

c) Wzrost ceny.

2. Szybki wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych niż dochodów nominalnych

powoduje w gospodarce rynkowej, że popyt:

a) Spada,

b) Rośnie,
c) Stabilizuje się.

3. Cena jest:

a) Zawsze równa kosztom produkcji,
b) Jedyną miarą określającą popyt,

c) Nie koresponduje z żadnym z wymienionych stwierdzeń.

4. Które z następujących zjawisk nie spowoduje zmiany popytu na winogrona:

a) Zmiana gustów konsumentów,
b) Zmiana dochodów konsumentów,
c) Zmiana cen winogron.

5. Przy danej cenie, jeżeli wielkość popytu przewyższa wielkość podaży wówczas:

a) Cena spadnie,
b) Następuje nadwyżka,

c) Cena rośnie.

6. Prawo popytu mówi nam, że:

a) Jeżeli obniża się podaż, obniża się cena,
b) Występuje odwrotna zależność między ceną a wielkością podaży,

c) Występuje odwrotna zależność między ceną a wielkością popytu.

7. Przy danej cenie i jeżeli wielkość popytu przewyższa wielkość podaży, wówczas:

a) Cena spadnie,
b) Popyt obniży się,

c) Cena wzrośnie.

8. Co to jest podaż?

PODAŻ – to ilość zaoferowanego dobra na rynku przez sprzedawcę lub producenta.

9. Jaki jest kształt i położenie krzywej podaży?

cena

Krzywa

podaży przedstawia jednokierunkową zależność

między ceną a ilością oferowaną przy pozostałych
czynnikach nie zmienionych.
Krzywa podaży jest krzywą rosnącą

Ilość oferowana

10. Co rozumiemy przez wzrost podaży?

Na podaż ma wpływ wiele czynników pobudzających wzrost produkcji danego wyrobu, np.
obniżka cen surowców, energii i paliwa przy nie zmieniającej się cenie wyrobu gotowego,
wówczas produkcja staje się bardziej opłacalna i producent może pod wpływem wyższej
opłacalności produkcji zwiększyć podaż wyrobu na rynek.

11. Co rozumiemy przez spadek podaży?

Na spadek podaż w przeciwieństwie do wzrostu ma wpływ podwyżka cen surowców, energii
i paliwa, a przy nie zmieniającej się cenie wyrobu gotowego opłacalność produkcji obniży się
pod wpływem rosnących kosztów utrzymania.


C) Podkreśl prawidłową odpowiedź:

1. Wzrost cen może spowodować:

a) Spadek podaży,

b) Wzrost podaży,
c) Stabilizację poziomu podaży.

2. Zmiana podaży może być skutkiem zmiany:

a) Dochodów konsumenta,

b) technologii,

c) ceny dobra komplementarnego.

3. Prawo podaży wyrażone jest graficznie jak krzywa maksymalna:

a) dodatnio,

b) ujemnie,
c) prostopadle do odciętej.

4. Ilość równowagi istnieje wtedy, gdy wielkość popytu i wielkość podaży:

a) Przewyższa popyt,
b) Przewyższa podaż,

c) Zrówna się.

D) Pytania sprawdzające:

1. Kiedy ma miejsce nadwyżka rynkowa?

Nadwyżka rynkowa ma miejsce wtedy, gdy ceny towarów są wyższe od ceny równowagi.
Pojawia się nadwyżka (nadmiar) podaży, który prowadzi do spadku ceny.

2. Kiedy ma miejsce niedobór rynkowy?

Niedobór rynkowy ma miejsce wtedy, gdy ceny towarów są niższe od ceny równowagi.
Pojawia się wtedy nadwyżka popytu na rynku co doprowadza do braku towaru, ze względu na
ich niską cenę.

3. Co to jest cena równowagi?

CENA RÓWNOWAGI – średni poziom ceny zrównujący rozmiary zapotrzebowania z ilością
oferowanego towaru. Na wykresie jest to punkt, w którym krzywe popytu i podaży krzyżują
się ze sobą.

4. Co to jest elastyczność popytu?

ELASTYCZNOŚC POPYTU – jest to reakcja wielkości popytu na zmiany ceny danego dobra
przy nie zmienionych cenach innych dóbr i danej wysokości dochodu. Jest mierzona
stosunkiem względnej zmiany popytu do względnej zmiany ceny.

e

p

= - ∆P/P : ∆C/C

e

p

– współczynnik cenowej elastyczności popytu,

∆P – przyrost (lub spadek) popytu na skutek zmiany ceny,
P – dotychczasowy popyt na towar,
∆C – przyrost (lub obniżenie) ceny towaru,
C – dotychczasowa cena towaru.

5. Jakie możemy wyróżnić rodzaje elastyczności popytu?

Krzywe popytu różnią się od siebie względem elastyczności (e

p

), gdy cenowa elastyczność

popytu równa się 0, wtedy mówimy że popyt jest sztywny. Oznacza to, że konsument nie
reaguje na zmianę ceny. Przy natychmiastowej reakcji konsumenta na zmianę ceny mamy do
czynienia z popytem doskonale elastycznym.

Cena ( C )

Cena ( C )

e

p

= 0

e

p

= ∞

Popyt

(P)

Popyt

(P)

6. Jakie możemy wyróżnić elastyczności podaży?

W analizie ekonomicznej rozróżnia się trzy podstawowe rodzaje elastyczności popytu:
e

p

> 1 – elastyczność wysoka (popyt elastyczności),

e

p

= 1 – elastyczność jednostkowa (popyt zmienia się odwrotnie proporcjonalnie do zmiany

ceny),
e

p

< 1 – elastyczność niska (popyt nieelastyczny).

E) Pytania sprawdzające:

1. Scharakteryzuj podstawowe podmioty gospodarcze.

Gospodarka rynkowa jest systemem bardzo złożonym. Składa się z milionów różnych
podmiotów, do których zaliczmy gospodarstwa domowe, gospodarstwa rolne,
przedsiębiorstwa wytwarzające towary lub świadczące usługi (spółki, prywatne, komunalne,
państwowe), instytucje finansowe (banki, giełdy papierów), administracja państwowa i
władze lokalne (rząd, jego agendy – ministerstwa, urzędy).

2. Jakie główne funkcje ekonomiczne spełnia gospodarstwo domowe?

GOSPODARSTWO DOMOWE - jest dobrowolnym związkiem ludzi wspólnie
zamieszkujących i podejmujących decyzje finansowe dotyczące sposobu zarobkowania i
wydawania zarobionych pieniędzy.

3. Wyjaśnij pojęcie przedsiębiorstwa i jego główne funkcje.

PRZEDSIĘBIORSTWO - jest podmiotem gospodarczym prowadzącym na własny rachunek
działalność produkcyjną lub usługową w celu osiągnięcia określonych korzyści.

4. Scharakteryzuj zasady funkcjonowania spółki akcyjnej.

Warunkiem powstania spółki akcyjnej jest posiadanie określonego statutem kapitału
założycielskiego, który umożliwia wypuszczenie określonej liczby akcji o ustalonych
statutowo wartościach nominałowych. Sprzedaż tych akcji na rynku kapitałowym prowadzi

do znacznego powiększenia sumy kapitału założycielskiego, co stwarza możliwości
prowadzenia działalności inwestycyjnej i eksploatacyjnej na znacznie szerszą skalę w
porównaniu z możliwościami kapitału indywidualnego.
Nabywcy akcji nazywamy akcjonariuszami, którzy uzyskują prawo do udziału w walnych
zgromadzeniach, wybierania władz spółki, decydowania o podziale zysku oraz uczestnictwa
w zyskach spółki w postaci dywidendy. Preferuje się zasada 1 akcja – 1 głos. Jeżeli
założyciele spółki akcyjnej zatrzymują dla siebie 51% akcji, wówczas decydują o wszystkich
sprawach związanych z funkcjonowaniem i rozwojem spółki.
Posiadanie większej ilości akcji, przy założeniu że pozostałe akcje znajdują się w ręku
rozproszonej dużej liczby drobnych i średnich akcjonariuszy nazywamy pakietem
kontrolnym.
Zyski opodatkowane są dwukrotnie: jako dochód i jako dywidendy wypłacane
akcjonariuszom.

5. Wykaż różnice między bankami komercyjnymi a bankiem centralnym.

Bankiem nazywamy przedsiębiorstwo trudniące się zawodowo różnego rodzaju operacjami
pieniężnymi. Główną rolą banku jest:
• gromadzenie wolnych czasowo środków pieniężnych przedsiębiorstw i instytucji oraz

oszczędności ludności,

• udzielanie kredytów producentom, instytucjom i ludności na cele produkcyjne i

konsumpcyjne.

Banki komercyjne zajmują się różnymi czynnościami bankowymi. Prowadzą rachunki
bieżące (czekowe) dla przedsiębiorstw i różnych instytucji publicznych, a więc organizują
niemal cały obrót bezgotówkowy za pomocą czeków i przelewów. Przyjmują wkłady
terminowe, które mogą być wycofane po upływie pewnego czasu lub za uprzednim
wypowiedzeniem. Środki własne banków w stosunku do wkładów obcych stanowią niewielką
część. Udzielają kredytów biorąc pod uwagę zdolności kredytowe i odpowiedzialność
majątkową klienta.
Bank centralny reguluje podażą pieniądza w obiegu i oddziaływanie na politykę kredytową
banków komercyjnych w celu hamowania wzrostu cen i wpływania na przebieg koniunktury
gospodarczej kraju.

6. Scharakteryzuj funkcję i rolę giełdy papierów wartościowych.

Giełda jest instytucją tworzącą specjalny rynek, na którym spotykają się sprzedający i
kupujący papiery wartościowe, gdzie obowiązują pewne reguły gry rynku kapitałowego.
Obroty giełdowe mogą odbywać się jedynie na podstawie dopuszczenia określonych
papierów wartościowych, głównie akcji i obligacji przedsiębiorstw oraz instytucji będących
członkami giełdy.

7. Dlaczego do podmiotów gospodarczych wliczamy państwo?

Ważnym podmiotem gospodarczym – zarówno ze względu na zakres, jak i możliwości
działania w gospodarce narodowej – jest państwo reprezentowane przez rząd i różne
wyspecjalizowane agendy (ministerstwa, urzędy).
W gospodarce rynkowej państwo nie decyduje bezpośrednio w sferach produkcji ani
konsumpcji.
Główna funkcja państwa ogranicza się do kwestii regulacji prawnej i ekonomicznej, mającej
na celu ochronę interesów publicznych przed negatywnymi następstwami działania

mechanizmu rynkowego, a w szczególności postępowaniem producentów i sprzedawców
zajmujących pozycję monopolistyczną.