16 Fachowy Elektryk

FIRMA

PORADY

Instalacje

sterujące

część

V

Nadzór domu - standard KNX

W poprzednim numerze „Fachowego Elektryka” przedstawione

zostały przykłady wykorzystania standardu KNX/EIB do sterowania

ogrzewaniem w analizowanym domu. W artykule tym zostały

ukazane zalety, jakie oprócz zastosowania oświetlenia i zaciemnienia

uzyskuje inwestor, dołączając do systemu instalację grzewczą. Czas

na inteligentne sterowanie nadzorem domu.

W poprzednim artykule pokaza-
liśmy, że decydując się na reali-
zację ogrzewania w technologii
magistralnej, w aspekcie eko-
nomicznym, podczas pracy in-
stalacji użytkownik zyskuje na
oszczędności kosztów energii,
a w aspekcie obsługi - otrzymu-
je komfort nieporównywalnie
większy, niż gdyby instalacja
pracowała autonomicznie. Sys-
tem KNX/EIB umożliwia użyt-
kownikowi lokalne, grupowe
oraz centralne sterowanie ogrze-
waniem. Przy sterowaniu lokal-
nym oznacza to, że w każdej
chwili, np. z sensora przycisko-
wego z wbudowanym regula-
torem temperatury i wyświetla-
czem, który jednocześnie służy
do obsługi oświetlenia, żaluzji
i funkcji centralnych, można
wygodnie zmienić nastawę tem-
peratury w pomieszczeniu. Dla
funkcji grupowej, czyli sterowa-
nia kilkoma strefami jednocze-
śnie, algorytm działania może
wynikać z uśrednienia tempera-
tur wybranych stref, a dla wersji
centralnej polegać na zadawania

cyklu pracy całej instalacji, np.
przejściu instalacji grzewczej
w tryb oczekiwania (standby)
przy tymczasowej nieobecności
mieszkańców. Dostępne tryby
ogrzewania (dzienny, standby
oraz nocny) z nastawami tem-
peratury innymi dla każdego
trybu, załączane w zależności
od pory dnia oraz dostosowanie
temperatury pomieszczeń, do
obecności osób są dodatkowym
atutem wyboru systemu przez
inwestora. Jeżeli w programie
pracy instalacji uwzględni się
również wykorzystanie funkcji
czasowych, to rola użytkowni-
ka do obsługi ogrzewania może
zostać znacznie ograniczona,
zapewniając mu tym samym
wysoki komfort.
W dzisiejszych czasach prak-
tycznie każde miejsce, w któ-
rym przebywamy, czy to za-
wodowo (np. biuro, hotel,
lotnisko), czy też prywatnie
(np. mieszkanie, dom, centrum
handlowe) ma nam zapewnić
swobodę bezpiecznego przeby-
wania i poruszania się. Jest to

przede wszystkim uwarunko-
wane dbałością o nasze zdrowie
i życie oraz bezpieczeństwem
posiadanego mienia. Zapewnie-
nie należytej ochrony w miej-
scach, w których pożądana jest
swoboda działania, jest obecnie
sprawą nadrzędną, bez której
pracownik, użytkownik, właści-
ciel czy inwestor nie będzie czuł
się bezpiecznie, a tym samym
nie będzie mógł normalnie żyć
i pracować. Stąd też, aby przyj-
rzeć się temu, jak dzisiaj doko-
nywana jest analiza, a następnie
dobór systemu zabezpieczeń
adekwatny do rodzaju obiektu,
należy zwrócić uwagę na postęp,
jaki dokonał się w ostatnich la-
tach w dziedzinie elektroniki
i automatyki zabezpieczeń.
W przedostatnim artykule
z cyklu sześciu omawiających
ogólne aspekty technologii
KNX/EIB omawiać będziemy
wybrane aspekty ochrony przy-
kładowego domu, w którym
instalacja sterująca oparta zo-
stała na technologii magistralnej
KNX/EIB.

Ochrona na zewnątrz domu

Planując system ochrony swojej
posesji, warto jest przewidzieć
potencjalnie wszystkie zagroże-
nia, które mogą mieć wpływ na
bezpieczeństwo jej mieszkań-
ców oraz posiadanego mienia.
Należy wziąć pod uwagę zagro-
żenie związane z naruszeniem
tylko terenu posesji w celu np.
kradzieży zaparkowanego przed
domem samochodu, jak również
możliwość wtargnięcia bezpo-
średnio do jej wnętrza. Nim jed-
nak przejdziemy do opisu funk-
cji zabezpieczeń domu, warto
jest wymienić kilka bardzo czę-
sto stosowanych metod ochrony
terenu wokół posesji. Wśród
nich, oprócz typowych instalacji
domofonowych czy wideodo-
mofonowych (pełniących raczej
funkcję pasywną, a używanych
do celów komunikacji z oso-
bą dzwoniącą, otwarcia furtki
lub bramy niż do celów ochro-
ny), należy wyróżnić instalację
CCTV z kamerami stale moni-
torującymi wyznaczony obszar

17

Fachowy Elektryk

FIRMA

PORADY

oraz urządzeniami rejestrują-
cymi obraz w sposób ciągły
lub po wykryciu przez kamerę
w danej strefie ruchu. Kamery
takie mogą być widoczne, co
z założenia może odstraszać po-
tencjalnych intruzów, lub ukryte
tak, aby do końca nie było wia-
domo, gdzie właściwie i czy na
pewno są one zainstalowane.
Teren wokół samego domu może
być chroniony poprzez zastoso-
wanie zewnętrznych czujek ru-

chu (fot. 1) umieszczonych na
ścianach budynku. Ważne jest,
aby obszar widzenia sąsiednich
czujek zachodził na siebie celem
uniknięcia przestrzeni bez nad-
zoru. Te same czujki, które przy
zapadaniu zmroku, po wykryciu

ruchu, zapalają wybrane obwo-
dy oświetleniowe, po załączeniu
alarmu mogą pełnić rolę czujek
alarmowych i wówczas po wy-
kryciu ruchu oprócz załączenia
oświetlenia mogą np. załączyć
sygnały dźwiękowe.

Ochrona wewnątrz domu

Niedozwolony dostęp do wnę-
trza domu zazwyczaj odbywa
się przez wyważenie drzwi
(nie biorąc pod uwagę pod-
robienia kluczy i naturalnego
otwarcia zamka), zbicia szy-
by, wycięcia otworu w szybie
i otwarcie okna. W sytuacji,
kiedy w domu zostanie w któ-
ryś z wymienionych powyżej
sposobów naruszona określona
strefa ochrony, należy spodzie-
wać się, że zadziałają określone
czujki alarmowe. Efektem tego
może być załączenie wewnętrz-
nych i zewnętrznych syren
emitujących sygnały dźwię-
kowe i świetlne. Zazwyczaj
w takiej sytuacji zostaje wy-
słana do służb monitorują-
cych, bezpośrednio z syste-
mu alarmowego, informacja
o zaistniałym zdarzeniu. Czas
do przyjazdu patrolu ochrony,
choć powinien być krótki, może
z różnych względów się wydłu-
żyć. Stąd też, aby pomóc m.in.
wizualnie zlokalizować miejsce
zdarzenia oraz zaskoczyć wła-

mywacza, można zastosować
odpowiednie elementy techno-
logii KNX/EIB w postaci wejść
binarnych ze stykami bezpoten-
cjałowymi (fot. 2). Wtedy to
informacje od czujek instalacji
alarmowej zamienione na te-
legramy sterujące pozwolą na
identyfikację miejsca zdarze-
nia oraz spowodują cykl zda-
rzeń. Oświetlenie w naruszonej
strefie może zacząć cyklicznie
załączać się i wyłączać, żalu-
zje mogą zacząć się podnosić
i opuszczać, a jeśli użytkow-
nik zechce, jednocześnie może
włączyć się oświetlenie ogrodu
wraz z uruchomieniem systemu
nawadniania.
W przypadku ochrony przez do-
stęp drogą okienną można wy-
korzystać zastosowanie rolet an-
tywłamaniowych. Przyjmijmy,
że każde z pomieszczeń posiada
swoje zaciemnienie (żaluzja, ro-
leta), które oprócz ograniczenia
widoku od zewnątrz i ochrony
przeciwsłonecznej, przy okre-
ślonym doborze elementów za-
ciemnienia, może również peł-
nić rolę zabezpieczenia wnętrza
przed potencjalnymi intruzami.
Oczywiście w każdej chwili
można podejść do sensora przy-
ciskowego przycisku umiesz-
czonego w pomieszczeniu
i ręcznie podnieść bądź opuścić
roletę. Dodatkowo, wychodząc
z domu poprzez wybór i naci-
śnięcie funkcji centralnej, zde-
finiowanej na wyświetlaczu

informacyjnym, można opuścić
jednocześnie wszystkie żaluzje
i rolety zamontowane w domu.
Oprócz wygodnej obsługi (nie
trzeba pamiętać o tym, czy jest
gdzieś jeszcze nieopuszczona
roleta) system umożliwia wy-
świetlanie informacji, czy fak-
tycznie wszystkie wymagane
okna zostały zasłonięte, czy nie
(np. blokada zaciemnienia zwią-
zana z otwarciem okna celem
przewietrzenia pomieszczenia).
W takiej sytuacji, w zależności
od przyjętego schematu działa-
nia, instalacja alarmowa może
dopuścić lub nie do akceptacji
takiej sytuacji i albo poprzez
tzw. bypass pozwoli na załą-
czenie alarmu, albo odrzuci żą-
danie jego załączenia. Oprócz
klawiatury, z której wprowadza
się kod włączenia i wyłączenia
alarmu, do aktywacji bądź dez-
aktywacji alarmu można wyko-
rzystać przycisk wielofunkcyj-
ny KNX/EIB. Aby załączenie
lub wyłączenie alarmu nie było

Coraz popularniejsze staje się wykorzystanie
systemu wczesnego ostrzegania poprzez nie-
widoczną instalację alarmową umieszczoną
na określonej głębokości pod ziemią. Wtedy
to naruszanie terenu w wybranej strefie zo-
staje zlokalizowane poprzez zmianę siły na-
cisku na określonej powierzchni, co skutkuje
załączeniem albo cichego alarmu, gdy chce-
my tylko wiedzieć, że pojawił się nieproszony
gość, albo alarmu głośnego, który będzie miał
szybszy wpływ na opuszczenie przez intruza
terenu posesji.

W zależności od pory dnia system KNX/EIB
wykonuje określone czynności. Rankiem,
kiedy światło naturalne przekroczony nasta-
wiony wcześniej próg, rolety antywłamanio-
we mogą zostać podniesione częściowo lub
całkowicie – zależy to od funkcji, jaką sobie
zażyczył użytkownik. Z kolei wieczorem,
w czasie zapadania zmroku, kiedy jest już
wystarczająco ciemno, system spowoduje
opuszczenie rolet.

Fot. 1. Zewnętrzna czujka ruchu
ARGUS

Fot. 2. Wejście binarne,
czterokanałowe

18 Fachowy Elektryk

FIRMA

PORADY

przypadkowe, można przygo-
tować sekwencję czynności,
że instalacja alarmowa zmieni
swój stan np. po jednoczesnym
naciśnięciu dwóch dolnych
klawiszy przez czas nie krótszy
niż 5 sekund. Jak więc widać,
odpowiednio dobrane i zainsta-
lowane elementy sterowanego
automatycznie przez system
KNX/EIB systemu zaciemnie-
nia antywłamaniowego dają
użytkownikowi wyższy stopień
bezpieczeństwa niż w przypad-
ku gdyby sterowanie to odby-
wało się ręcznie.
System KNX/EIB umożliwia
również zaprogramowanie funk-
cji symulacji obecności podczas
czasowej nieobecności domowni-
ków. Poprzez zastosowanie urzą-
dzeń takich jak zegary sterujące
czy moduł symulacji obecności,
można np. przez miesiąc czasu
nagrywać w systemie widzia-
ne z zewnątrz, a wykonywane
przez użytkowników czynności
sterowania oświetleniem czy

żaluzjami, a następnie przed
opuszczeniem domu na dłuższy
czas załączyć z przycisku zde-
finiowaną wcześniej funkcję,
którą można nazwać „Wyjazd”.
Po wybraniu tej funkcji dom re-
alizuje w sposób losowy zareje-
strowane wcześniej funkcje, spra-
wiając wrażenie zamieszkałego.
Oczywiście ogrzewanie, które
może być również obsługiwane
przez system KNX/EIB, nie bę-
dzie się załączało, aby nie tracić
cennej i kosztownej energii.
Coraz częściej do zapewnienia
obsługi zdalnej oraz komuni-
kacji z systemem sterowania
KNX/EIB wykorzystywany jest
Internet. Dlatego też interesu-
jącym rozwiązaniem wydaje
się być możliwość wykorzysta-
nia sterownika internetowego
z wizualizacją systemu (fot.
3). Sterownik ten, oprócz tego,
że zapewnia obsługę systemu
KNX/EIB

ogólnoświatowo

przez Internet, posiada również
bardzo ciekawe funkcje, które

wykorzystane mogą być jako
alarmowe. Będąc więc np. w de-
legacji zagranicznej, można za-
logować się do swojej instalacji
i poprzez dowolną przeglądarkę
stron www obejrzeć widok z ka-
mer zainstalowanych wewnątrz
lub na zewnątrz domu. Urzą-
dzenie to rejestruje, co pewien,
określony wcześniej czas, obra-
zy z kamer, podając ich nazwę
oraz datę i godzinę wykonania
zdjęcia. Funkcja wysyłania
wiadomości przez sterownik
w przypadku zaistnienia zdarze-
nia, np. informacja z dowolnej
czujki alarmowej o naruszeniu
strefy, powoduje, że użytkownik
niezwłocznie jest informowany

o zdarzeniu, gdzie w wiadomo-
ści oprócz informacji tekstowej
może być zamieszczone zdjęcie
z kamery oraz stan pracy syste-
mu KNX/EIB w chwili zaistnie-
nia zdarzenia (fot. 4).

Ostatni, szósty artykuł zawierać
będzie opis możliwości wyko-
nania wizualizacji pracy syste-
mu oraz przykładowe narzędzia
służące do jej wykonania.

Ireneusz Rzeczkowski

Merten Polska Sp. z o.o.

Grzegorz Stępniewski

Inteligentny Budynek

tel. [phone]

www.inteligentny-budynek.eu

Kończąc powyższy opis przykładowych i moż-
liwych do realizacji funkcji zabezpieczających
posesję w technologii KNX/EIB, warto zwrócić
uwagę na zalety, jakie daje ona użytkowniko-
wi. System ten, oprócz tego, że efektywnie in-
tegruje się z instalacją alarmową, umożliwia
użytkownikowi sterowanie innymi mediami
technicznymi budynku, realizując zadania,
jakie nie wypełni tradycyjna instalacja elek-
tryczna. Rola użytkownika sprowadza się do
określenia zadań dla systemu. System ten jest
typu otwartego, a liczba urządzeń, jakie moż-
na wykorzystać do obsługi różnych aplikacji,
wynosi kilka tysięcy i stale rośnie.

Ciekawą funkcją do realizacji w systemie
KNX/EIB jest funkcja „Paniki” zaprogramo-
wana dla przycisku umieszczonego przy łóż-
ku. Kiedy w nocy zdają się słyszeć nienatural-
ne odgłosy dochodzące z wnętrza domu czy
terenu wokół niego, jedno dłuższe naciśnię-
cie klawisza przycisku spowoduje, że cały
dom zostanie niespodziewanie rozświetlony,
przez co z dużym prawdopodobieństwem wy-
płoszy włamywaczy.

Fot. 3. Sterownik internetowy IC1